1. Âπτα
HMEPEΣ
KYPIAKH 5 AYΓOYΣTOY 2001
AYΓOYΣTOΣ

2. H KA£HMEPINH
E¶TA HMEPE™
KYPIAKH 5 AY°OY™TOY 2001
2-39 A º I E P ø M A
Augustus-
AΥΓΟΥΣΤΟς TËÓ ÚÒÙË K˘Úȷ΋ οı ̋ӷ,
ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 2001,
Augustus - A γουστος ÔÈ «EÙ¿ H̤Ú˜» ı· ›ӷÈ
- Aγουστος ·ÊÈÂڈ̤Ó˜ ÛÙÔÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô Ì‹Ó·.
Tων ™. £ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘ - M. ¢·Ó¤˙Ë TÔ ·ÊȤڈ̷ ÛÙÔÓ A‡ÁÔ˘ÛÙÔ
Â›Ó·È ÙÔ fiÁ‰ÔÔ ÛÙË ÛÂÈÚ¿
Ψηφιδωτ ς παραστ σεις ÙˆÓ ·ÊÈÂÚˆÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ «EÙ¿ HÌÂÚÒÓ»
Tης ¶. AÛËÌ·ÎÔÔ‡ÏÔ˘-AÙ˙·Î¿ ÛÙÔ˘˜ ¢Ò‰Âη M‹Ó˜ ÙÔ˘ XÚfiÓÔ˘.
«Kατ Eκατομβαι να...»
Tης ™Â̤Ï˘ ¶ÈÓÁÈ¿ÙÔÁÏÔ˘
«Eργα και Hμ ραι...»
Tης M¿Úˆ˜ K. ¶··ı·Ó·Û›Ô˘
Tων ™ ΔƒÕΔ√À £ ∂√¢√™ÿ√À
«Περ της υγε ας σου M Õ¡√À ¢ ∞¡Œ∑∏
τον A γουστον ερ τα...»
Eπ κ. καθηγητ ν Aστροφυσικ ς
Tης AÈÎ. ¶ÔÏ˘Ì¤ÚÔ˘-K·ÌËÏ¿ÎË
Tμ μα Φυσικ ς- Πανεπιστ μιο Aθην ν
Tρι ντα και μια ν χτες...
O
Tου HÏ›· AÓ·ÁÓˆÛÙ¿ÎË AY°OY™TO™, Ô fiÁ‰ÔÔ˜ Ì‹Ó·˜ ÙÔ˘ ÈÛ¯‡ÔÓÙÔ˜ ÁÚËÁÔÚÈ·ÓÔ‡
¤ÙÔ˘˜, Ì ‰È¿ÚÎÂÈ· 31 ËÌÂÚÒÓ, ηÙ›¯Â ÛÙÔ ·Ú¯·›Ô ‰Â-
H Mεταμ ρφωση οÌËÓÔ ÚˆÌ·˚Îfi ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÙËÓ ¤ÎÙË ı¤ÛË Î·È Û’ ·˘-
Tου ™Ù·Ì¿ÙË ™·ÎÂÏÏ›ˆÓ· Ùfi ÔÊ›ÏÂÈ ÙËÓ ·Ú¯È΋ ÔÓÔÌ·Û›· ÙÔ˘, Sextilis, ‰ËÏ·‰‹ EÎÙÔ˜,
O να ς της Παρθ νου Aθην ς ·fi ÙÔ Ï·ÙÈÓÈÎfi sextus (=¤ÎÙÔ˜). AÚÁfiÙÂÚ·, fiÙ·Ó Ô ¡Ô˘Ì¿˜ ¶Ô-
Ì›ÏÈÔ˜ ÚfiÛıÂÛ ÙÔ˘˜ Ì‹Ó˜ I·ÓÔ˘¿ÚÈÔ Î·È ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ ÛÙËÓ
Tης M¿Úˆ˜ K. ¶··ı·Ó·Û›Ô˘
·Ú¯‹ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜, ¤ÁÈÓÂ Ô fiÁ‰ÔÔ˜ Ì‹Ó·˜ ÙÔ˘ ڈ̷˚ÎÔ‡ ËÌÂÚÔÏÔ-
H Kο μηση της Θεοτ κου Á›Ô˘, ¯ˆÚ›˜ ˆÛÙfiÛÔ Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ Ë ÔÓÔÌ·Û›· Sextilis.
Tου NÈÎÔÏ¿Ô˘ ¶ÔÏ›ÙÔ˘ Ö˜ ÙÔ 8 .X. Ô Sextilis ÌÂÙÔÓÔÌ¿ÛÙËΠ۠Augustus (=™Â-
‚·ÛÙfi˜), ·fi ÙËÓ ÙÈÌËÙÈ΋ ÚÔÛËÁÔÚ›· ÙÔ˘ ·˘-
Oι προσωνυμ ες της Θεοτ κου ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· OÎÙ·‚È·ÓÔ‡ A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘, ÛÙÔÓ ÔÔ›- Eπιμ λεια αφιερ ματος:
Tου °. N. AÈηÙÂÚÈÓ›‰Ë ÔÓ ·ÊÈÂÚÒıËÎÂ Ô Ì‹Ó·˜ ·˘Ùfi˜. H ÌÂÙÔÓÔÌ·Û›·
¤ÁÈÓ ÂÂȉ‹ Ì‹Ó· Sextilis Ô OÎÙ·‚È·Ófi˜ ·Ó‹Ï- ∫ø™Δ∏™ °π√Àƒ°√™
Tα πανηγ ρια της Παναγι ς
ı ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ˘·Ù›·, ηًÁ·ÁÂ
Tης EϤÓ˘ æ˘¯ÔÁÈÔ‡ ÙÚÂȘ ÂÚÈÊ·Ó›˜ ıÚÈ¿Ì‚Ô˘˜, ÙÂÚÌ¿ÙÈÛ ÙÔÓ ÂÌʇÏÈÔ fiÏÂÌÔ
H Eυαγγελ στρια των Eλλ νων Î·È ˘¤Ù·Í ÙËÓ A›Á˘ÙÔ (ÙË 15Ë Sextilis ÙÔ˘ 30 .X.).
Tης AÓÓ·˜ ¶··Ì·ÓÒÏË- Guest TÔ 4 .X. Ô OÎÙ·‚È·Ófi˜ ÚfiÛıÂÛ ·˘ı·›ÚÂÙ· ÛÙÔÓ A‡ÁÔ˘ÛÙÔ,
Ô˘ ˆ˜ ÙfiÙ ›¯Â ‰È¿ÚÎÂÈ· 30 ËÌÂÚÒÓ, Ì›· ÂÈϤÔÓ Ë̤ڷ, ÙËÓ
O τορπιλλισμ ς της «Eλλης» ÔÔ›· ·¤Û·Û ·fi ÙÔÓ ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ, ÒÛÙ ӷ ÌËÓ ˘ÛÙÂÚ› ÛÂ
Tης M·Ú›Ó·˜ ¶ÂÙÚ¿ÎË ‰È¿ÚÎÂÈ· ·fi ÙÔÓ IÔ‡ÏÈÔ, Ô˘ ‹Ù·Ó ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ˜ ÛÙÔÓ IÔ‡ÏÈÔ
K·›Û·Ú·.
«Τας απαρχ ς ™ÙȘ 13 A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÔÈ PˆÌ·›ÔÈ ÙÂÏÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘
των πρωτογεννημ των...» Ï›ÌÓ˘ N¤ÌÈ ÁÈÔÚÙ‹ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó Ù˘ ¢È¿Ó·˜, Ì ÔÌ‹ Á˘Ó·ÈÎÒÓ
Tου °. N. AÈηÙÂÚÈÓ›‰Ë Ô˘ ‹Ù·Ó ÛÙÂʷӈ̤Ó˜ Ì ÙÚÈ·ÓÙ¿Ê˘ÏÏ· Î·È ÎÚ·ÙÔ‡Û·Ó
H νυχτεριν συμφων α ·Ó·Ì̤Ó˜ ‰¿‰Â˜. ™ÙË ÁÈÔÚÙ‹ ·˘Ù‹ ÔÈ PˆÌ·›ÔÈ ÙÈÌÔ‡Û·Ó Î·È
ÙÔÓ ıÂfi B›ÚÌÈÔ˘˜, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û Ì ÙË ¢È¿Ó· ÈÂÚfi ˙¢Á¿ÚÈ.
των καρπουζι ν
™ÙȘ 19 ÂÔÚÙ¿˙ÔÓÙ·Ó Ù· Vinalia, Ë ‰Â‡ÙÂÚË ÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘ ÎÚ·-
Tου XÚ‹ÛÙÔ˘ MÔ˘ÏÒÙË
ÛÈÔ‡ ÌÂÙ¿ Ù· Vinalia priora, Ù· ÚÒÙ· OÈÓÔÊfiÚÈ·, Ô˘ ÙÂÏÔ‡-
Mν μη σεισμο ÓÙ·Ó ÛÙȘ 22 ∞ÚÈÏ›Ô˘. ™ÙȘ 23 ÁÈfiÚÙ·˙·Ó Ù· Vulcanalia, ÚÔ˜
Tου N. ¶ÔÏ›ÙÔ˘ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ ıÂÔ‡ Vulcanus (HÊ·›ÛÙÔ˘), Î·È ÚfiÛÊÂÚ·Ó ı˘Û›·
ÛÙÔÓ ıÂfi „¿ÚÈ· ˆ˜ ÔÏÔη˘ÙÒÌ·Ù·, Ù· ¤ÚÈ¯Ó·Ó ‰ËÏ·‰‹ Ó· η-
Φανο ριος, ο γιος Ô‡Ó ÛÙË ı˘ÛÈ·ÛÙ‹ÚÈ· ˘Ú¿. H ı˘Û›· ·˘Ù‹ ˘ÔÎÚ‡ÙÂÈ ¤Ó·
που φανερ νει Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ˘ÁÚfi
Tου ºÔ›‚Ô˘ ¶ÈÔÌ›ÓÔ˘ ÛÙÔÈ¯Â›Ô („¿ÚÈ·) Î·È ÙË ÊˆÙÈ¿, Ë ÔÔ›· Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Ì ÙÔÓ
Vulcanus.
Tο σπ λαιο του Προδρ μου
™ÙÔ˘˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ (ÎÈ Ò˜ ÚfiÛÊ·Ù· Û ·ÚÎÂÙ¿ ̤-
Tης AÓÓ·˜ ¶··Ì·ÓÒÏË- Guest ÚË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ˘·›ıÚÔ˘) Ë 31Ë A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó
O A γουστος σε πεζ και στ χο ÎÏÂȉԯÚÔÓÈ¿, Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜, Û˘Óԉ¢fiÌÂÓË ·fi ‰È·‚·Ù‹ÚÈ·
Tης XÚÈÛÙfiÊÔÚÔ˘ MËÏÈÒÓË ¤ıÈÌ· ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÂΛӷ Ù˘ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ Ù˘ ¶ÚˆÙÔ¯ÚÔÓÈ¿˜.
P δο αμ ραντο ***
Tου °ÈÒÚÁÔ˘ Z‚ÂÏ¿ÎË O Ï·fi˜ ıˆÚ› ÙÔÓ A‡ÁÔ˘ÛÙÔ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ¯ÂÈÌÒÓ·, fiˆ˜ Ô M¿Ú-
ÙÈÔ˜ ıˆÚÂ›Ù·È ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ηÏÔηÈÚÈÔ‡: «Afi AÁÔ˘ÛÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ·
EÍÒÊ˘ÏÏÔ
«AÁ˘Èfi·È˜ (Ì¿Áη˜) ÙˆÓ AıËÓÒÓ ÙÚÒ-
ÁˆÓ ˘‰ÚÔ¤ÔÓ·» (ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ·), 1881.
EÏ·ÈÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹ ¶·ÓÙ·˙‹.
M¤ÙÛÔ‚Ô, ¶ÈÓ·ÎÔı‹ÎË E. A‚¤ÚˆÊ.
EYXAPI™TOYME fiÛÔ˘˜ ‚Ô‹ıËÛ·Ó ÛÙÔ ·ÊȤڈ̷ ÛÙÔÓ A‡-
Yπε θυνη «Eπτ Hμερ ν» ÁÔ˘ÛÙÔ, ȉȷ›ÙÂÚ· ÙȘ ËÁ¤˜ ÙÔ˘ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ
E§EY£EPIA TPA´OY
¢ÁÂÓÈ΋ ·Ú·¯ÒÚËÛË ÙÔ˘ ‰ÈηÈÒÌ·ÙÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘.
2 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 5 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1

3. A γουστος-Aγουστος
Õ O A γουστος και η
Παρθ νος, το ζωδιακ
του σ μβολο, απ το
εικον γραπτο ημερο-
λ γιο Bedford Hours,
περ. 1425. Λονδ νο,
Bρετανικ Mουσε ο
(πηγ : T. P. Higuera,
«Medieval
Calendars». Eκδ.
Weidenfeld &
Nicolson, London).
Õ O A γουστος της
Prima Porta. O αν-
δρι ντας αυτ ς του
Pωμα ου αυτοκρ -
τορα Oκταβιανο
Aυγο στου συμβολ -
ζει τη θεμελ ωση
του ρωμαϊκο μεγα-
λε ου. P μη, Mου-
σε ο Bατικανο .
HOA γουστος. Mικρογραφ α απ
το χειρ γραφο Λειτουργικ ν
(Missal) του αρχιεπισκ που Aλ ν-
σο Kαρ γιο της Aκο νια, 1446-
1482. Kαθεδρικ ς του Tολ δο,
Iσπαν α (πηγ : T. P. Higuera,
«Medieval Calendars». Eκδ.
Weidenfeld & Nicolson, London).
H O Aυγο στος-ξυλουργ ς ετοι-
μ ζει τα βαρ λια για τον μο -
στο της ν ας σοδει ς. Γλυπτικ
H «A γουστε, καλ μου μ να, να απεικ νιση στην πρ σοψη του
’'σουν δυο φορ ς το χρ νο!». Aπ το καθεδρικο ναο της Φερρ -
«Kαλαντ ρι του 1947 με παροιμ ες ρας, περ. 1240 (πηγ : T. P.
των μην ν», με ξυλογραφ ες του Higuera, «Medieval
Σπ ρου Bασιλε ου και λαογραφικ Calendars». Eκδ. Weidenfeld
του Δημ. Σ. Λουκ του. & Nicolson, London).
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 5 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 3

4. Ψηφιδωτ ς
Î·È ·fi M¿ÚÙË Î·ÏÔη›ÚÈ» ‹ «E¿- ÓÔ‡ ‰ˆ‰ÂηË̤ÚÔ˘, fiÙ·Ó ÔÈ Î·ÏÈο-
ÙËÛÂÓ Ô A‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜ Ë ¿ÎÚË ÙÔ˘ ¯ÂÈ- ÓÙ˙·ÚÔÈ ÚÔηÏÔ‡Ó ·Ù·Í›· Î·È ¯¿Ô˜.
ÌÒÓ·, ·‡ÂÈ Ô ÊÙˆ¯fi˜ ÙÔ ‰ÂÈÏÈÓfi Î·È KÈ fiˆ˜ ÔÈ Î·ÏÈοÓÙ˙·ÚÔÈ ÂΉÈÒÎÔ-
Ô ¿Ú¯ÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ‡ÓÔ». ÓÙ·È Ì ·Á›·ÛÌ· ÙˆÓ £ÂÔÊ·Ó›ˆÓ,
OÈ Ï·˚Τ˜ ÔÓÔ̷ۛ˜ ÙÔ˘ A˘ÁÔ‡- ¤ÙÛÈ ÍÔÚΛ˙Ô˘Ó Î·È ÙȘ ‰Ú›Ì˜ ÙÔ˘
ÛÙÔ˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙËÓ A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ Ì ·Á›·ÛÌ· ·fi ÙËÓ
·ÊıÔÓ›· ÙˆÓ Î·ÚÒÓ ÙÔ˘: ™˘ÎÔÏfi- ·ÎÔÏÔ˘ı›· Ù˘ ªÂÙ·ÌfiÚʈÛ˘ ÙÔ˘
ÁÔ˜ –ÏfiÁˆ Ù˘ Û˘ÁÎÔÌȉ‹˜ ÙˆÓ Û‡- ™ˆÙ‹ÚÔ˜.
ΈӖ Î·È ¶ÂÓÙÂÊ¿˜ ‹ ¶ÂÓÙ·Ê¿˜, √È ‰Ò‰Âη ÚÒÙ˜ Ë̤Ú˜ ÙÔ˘ A˘-
TÚ·Â˙ÔÊfiÚÔ˜ Î·È ¢ÈÏÔ¯¤ÛÙ˘– Ïfi- ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È Î·È ÌÂÚÔÌ‹ÓÈ·
Áˆ Ù˘ ·ÊıÔÓ›·˜ ÙˆÓ Î·ÚÒÓ, ·’ (̤ڷ+Ì‹Ó·˜), ÂÂȉ‹ ÈÛÙ‡ÂÙ·È
fiÔ˘ Î·È ÔÈ ·ÚÔÈ̛˜: «AÔ˘ÛÙ ηϤ fiÙÈ ÚÔ·Ó·ÁÁ¤ÏÏÔ˘Ó ÙÔÓ Î·ÈÚfi ÁÈ·
ÌÔ˘ Ì‹Ó· Ó·’ ÛÔ˘Ó ‰˘Ô ÊÔÚ¤˜ ÙÔ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì‹Ó˜ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ – Ô Î·È-
¯ÚfiÓÔ» Î·È «A‡ÁÔ˘ÛÙ ÙÚ·Â˙ÔÊfiÚÂ, Úfi˜ οı Ë̤ڷ˜ ÚÔϤÁÂÈ ÙÔÓ Î·ÈÚfi
Ó· ’ÛÔ˘Ó ÙÚÂȘ ‚ÔϤ˜ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ». ÂÓfi˜ ÔÏfiÎÏËÚÔ˘ Ì‹Ó·: «∏ ¤ÌÙË
§¤ÁÂÙ·È Â›Û˘ ¢ÚÈÌ¿Ú˘, ·fi ÙË ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ¿ÓÂÊÔ˜ Î·È Ô ª¿Ë˜
‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ ÔÈ ‰Ò- ¿‚Ú¯Ԙ».
‰Âη (‹ ÔÈ ¤ÍÈ) ÚÒÙ˜ ̤Ú˜ ÙÔ˘, ÔÈ
«‰Ú›Ì˜», Â›Ó·È ÂÈΛӉ˘Ó˜, ÎÈ fiÔÈ- K˘ÓÈο η‡Ì·Ù·
Ô˜ ÏÔ‡˙ÂÙ·È Û’ ·˘Ù¤˜ ‹ ϤÓÂÈ ÚÔ‡¯·
ÎÈÓ‰˘Ó‡ÂÈ Ó· ¿ıÂÈ Î·Îfi Ô ›‰ÈÔ˜, ™Â ÌÂÚÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÔÈ «‰Ú›Ì˜» ıˆ-
ÛÙËÓ ÚÒÙË ÂÚ›ÙˆÛË, ‹ Ó· ηٷ- ÚÔ‡ÓÙ·È fiÙÈ ·Ú¯›˙Ô˘Ó ÛÙȘ 24 IÔ˘Ï›Ô˘
ÛÙÚ·ÊÔ‡Ó Ù· ÚÔ‡¯·, ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË. Î·È Ï‹ÁÔ˘Ó ÛÙȘ 6 A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘. A˘Ùfi
√È ‰Ú›Ì˜ ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ıˆÚÔ‡- ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Û˘Ì›ÙÔ˘Ó Ì ÙËÓ
ÓÙ·È ÙÔ ıÂÚÈÓfi ·Ó¿ÏÔÁÔ ÙÔ˘ ¯ÂÈÌÂÚÈ- «ÂÒ· ÂÈÙÔÏ‹» ÙÔ˘ ™Â›ÚÈÔ˘, ÙËÓ ·Ó·-
H Tεγ α, παλαιοχριστιανικ βασιλι-
κ (τ λη 5ου αι. μ.X.). Προσωποπο η-
ση του Aυγο στου (πηγ : A. Oρλ ν-
δος, Aρχε ον των Bυζαντιν ν Mνημε -
ων της Eλλ δος 12, 1973).
HOA γουστος και, δε-
ξι τερα, η Παρθ νος, το
ζωδιακ του σ μβολο.
H μικρογραφ α αυτ σε ÙÔÏ‹, ‰ËÏ·‰‹, ÙÔ˘ Ï·ÌÚfiÙÂÚÔ˘ ÔÈ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘, fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙ·
χειρ γραφο του 1346 Tης ¶ ∞¡∞°πflΔ∞˜
¿ÛÙÚÔ˘ ÙÔ˘ Ó˘¯ÙÂÚÈÓÔ‡ Ô˘Ú·ÓÔ‡ Ï›- A ™∏ª∞∫√¶√⁄§√À –A Δ∑∞∫∞ „ËÊȉˆÙ¿ ·ÏÏ¿ Î·È Û ¿ÏÏ· ›‰Ë Ù¤-
(Mον Βατοπαιδ ου, ÁÔ ÚÈÓ ÙËÓ ·Ó·ÙÔÏ‹ ÙÔ˘ HÏÈÔ˘. O ¯Ó˘. ªÂ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·˘Ùfi ·ÚÈÛÙ¿ÓÂ-
Aγιον Oρος) ακολουθε ™Â›ÚÈÔ˜ fï˜ Â›Ó·È ÙÔ Ï·ÌÚfiÙÂÚÔ Kαθηγ τριας στο Tμ μα Iστορ ας Ù·È, .¯., Ô A‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜ ÛÙË ‚·ÛÈÏÈ΋ Ù˘
τον τ πο των βυζαντι- ¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ·ÛÙÂÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ MÂÁ¿ÏÔ˘ και Aρχαιολογ ας του Aριστοτελε ου TÂÁ¤·˜, ÛÙËÓ ¤·˘ÏË ÙÔ˘ AÚÁÔ˘˜
ν ν απεικον σεων στις K˘Ófi˜ Î·È Ë «ÂÒ· ÂÈÙÔÏ‹» ÙÔ˘ Û’ ·˘- Πανεπιστημ ου Θεσσαλον κης («E¶TA HMEPE™» 1/7/01) Î·È Û ٷÊÈ-
οπο ες ο A γουστος Ù‹Ó ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô Â›¯Â Û˘Ó‰Â- K ντρο Bυζαντιν ν Eρευν ν Îfi ·ÚÂÎÎÏ‹ÛÈÔ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ™Î˘ıfiÔ-
αποδ δεται ως νδρας ı› ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· Ì ٷ «Î˘ÓÈο ÏË (Beth Shean) ÛÙÔ IÛÚ·‹Ï.
που νοσε . Tο ριπ διο
™
η‡Ì·Ù·» (Ù· «dies caniculariae» Δ√ ™⁄¡√§√ ÙˆÓ „ËÊȉˆÙÒÓ Ù˘ OÏ· Ì·˙› Ù· ۇ̂ÔÏ· ÙÔ˘ ıÂÚÌfiÙÂ-
απ φτερ το προσφ - ÙˆÓ §·Ù›ÓˆÓ), ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙȘ ıÂÚÌfi- fi„ÈÌ˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, Ë ÚÔÛˆÔ- ÚÔ˘ Ì‹Ó· ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È
ρεται για την αντιμετ - ÙÂÚ˜ Ë̤Ú˜ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜, Ù· ÔÔ›· Ô›ËÛË ÙÔ˘ A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ Û˘Óԉ‡- ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÌÈÎÚÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ÏÂ-
πιση της ζ στης που χα- «Î·‡Ì·Ù·» ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ Ù· ·¤‰È‰·Ó ÂÙ·È ÛÙ·ıÂÚ¿ ·fi ۇ̂ÔÏ· Ô˘ Û¯ÂÙ›- ÁfiÌÂÓÔ˘ «ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ ÙÔ˘ 354»: Ë ÓÂ-
ρακτηρ ζει τον μ να ÛÙËÓ ÂÈϤÔÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ ıÂÚÌÔ- ˙ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ˘„ËϤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜ Ô˘ ·Ú‹ ÌÔÚÊ‹ Â›Ó·È ÂÓÙÂÏÒ˜ Á˘ÌÓ‹, ›ÓÂÈ
αυτ , ο οπο ος προκα- ÎÚ·Û›·˜ ·fi ÙËÓ ˘ÔÙÈı¤ÌÂÓË ÚÔ- ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ Ì‹Ó· ·˘Ùfi. H ÌÔÚ- ÓÂÚfi ·fi ·ÁÁÂ›Ô ÛÙÔ Û¯‹Ì· ·Ú¯·›·˜
λε πολλ ς ασθ νειες σε Ûı‹ÎË Ù˘ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›·˜ ÙÔ˘ ™Â›ÚÈÔ˘ Ê‹ ÊÔÚ› ȉȷ›ÙÂÚ· ÂÏ·ÊÚ‡ ¤Ó‰˘Ì· Î·È ÊÈ¿Ï˘ Î·È ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi ÙÚ›· Â-
ανθρ πους και ζ α. ÛÙËÓ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· ÙÔ˘ HÏÈÔ˘. H ¤Î- ÎÚ·Ù› ÔÙȉ‹ÔÙÂ Â›Ó·È ÈηÓfi Ó· ÚÔ- fiÓÈ·, ¤Ó·Ó ·ÌÊÔÚ¤· Î·È Ì›· ‚ÂÓÙ¿ÏÈ·
ÊÚ·ÛË «Î˘ÓÈο η‡Ì·Ù·» Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÛʤÚÂÈ ‰ÚÔÛÈ¿ ‹ Ó· Û‚‹ÛÂÈ ÙË ‰›„·: η- ηٷÛ΢·Ṳ̂ÓË ·fi ÊÙÂÚ¿ ·ÁˆÓÈ-
·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Î·È ÌfiÓÔ Ì ÙÔÓ ·ÛÙÂ- ÏÔηÈÚÈÓÔ‡˜ ηÚÔ‡˜ ‹ ÊÚÔ‡Ù· –Âfi- Ô‡. ™Â ÔÚÈṲ̂Ó˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ·ÂÈÎÔÓ›-
ÚÈÛÌfi ÙÔ˘ MÂÁ¿ÏÔ˘ K˘Ófi˜, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÓÈ ‹ ηÚÔ‡˙È, ·ÁÁÔ‡ÚÈ Î.Ï.– ·ÁÁÂ›Ô Ì ÛÂȘ ÙÔ˘ A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘, ÛÙȘ Ôԛ˜ ·˘Ùfi˜
Ò˜ ÙȘ Ë̤Ú˜ Ì·˜ ¤¯ÂÈ ÊÙ¿ÛÂÈ ·fi ÓÂÚfi, Î·È ÔÚıÔÁÒÓÈÔ ‹ ÛÙÚÔÁÁ˘Ïfi ÚÈ›- ·Ô‰›‰ÂÙ·È ˆ˜ ¿Ó‰Ú·˜ Ô˘ ÓÔÛ›, ÙÔ
‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ‰È·‰ÚÔÌ‹: ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ‰ÈÔ (flabellum). Afi Ù· ۇ̂ÔÏ· ·˘Ù¿, ÚÈ›‰ÈÔ ·fi ÊÙÂÚ¿ ·ÁˆÓÈÔ‡ ·ÔÙÂÏ›
·ÏÔ˚΋˜ ›ÛÙ˘ fiÙÈ ÔÈ ‰·ÁΈ̷ÙȤ˜ Ì ٷ ÔÔ›· ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È ÔÈ Ú·ÎÙÈ- ÛÙ·ıÂÚ¿ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ·Ú¿ÛÙ·Û˘, ˆ˜
ÙˆÓ Û΢ÏÈÒÓ Â›Ó·È ÌÔÏ˘Ṳ̂Ó˜ ÙȘ ÎÔ› ÙÚfiÔÈ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ ÙÔ˘ η‡Ûˆ- ¤Ó· ·fi Ù· ·ÔÙÚÂÙÈο ̤۷ ÁÈ· ÙËÓ
ıÂṲ́˜ ·˘Ù¤˜ Ë̤Ú˜ ÙÔ˘ A˘ÁÔ‡- Ó·, ÂÈϤÁÔÓÙ·È ‰‡Ô Û˘Ó‹ıˆ˜ οı ÊÔ- ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ˘„ËÏÒÓ ıÂÚÌÔÎÚ·-
ÛÙÔ˘. Ú¿ ÁÈ· Ó· Û˘Óԉ‡ÛÔ˘Ó ÙȘ ÚÔÛˆÔ- ÛÈÒÓ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ì‹Ó·, Ô ÔÔ›Ô˜, Û‡Ì-
4 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 5 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1

5. παραστ σεις
H Iσρα λ, Tιβερι ς,
«συναγωγ του Σεβ -
ρου» (αρχ ς 4ου αι.
μ. X.). O ζωδιακ ς
H Iσρα λ, Σκυθ πολη (Beth Shean), ταφικ
κ κλος και ο A γου-
παρεκκλ σιο (β´ μισ 6ου αι. μ.X). O A γου-
στος με το ζωδιακ
στος, αριστερ , κρατ ντας ορθογ νιο ριπ -
του σημε ο, τον Λ ο-
διο και αγγε ο, συνοδευ μενος απ το νομ
ντα (πηγ : Dothan,
του και τον αριθμ των ημερ ν του:
βλ. βιβλιογραφ α).
HME[PAI] ΛA (=31). Δεξι , ο Σεπτ μβριος
(πηγ : M. Ben Dov, Y. Rappel, «Mosaics of
the Holy Land», New York 1987).
Õ N τια Γαλλ α,
Vienne, «ψηφιδωτ ÓË ·fi ÙËÓ ÂÈÁÚ·Ê‹ AUGUSTAS. E›Ó·È ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ fiÙÈ ÛÙÔ ÚˆÌ·˚Îfi
του ημερολογ ου ™Â ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ „ËÊȉˆÙÒÓ ·Ú·ÛÙ¿- «„ËÊȉˆÙfi ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ ÙˆÓ ·ÁÚÔ-
των αγροτικ ν ερ- ÛˆÓ, Ô ÂÓÈ·‡ÛÈÔ˜ ·ÎÏÔ˜ ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÙÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ» ·fi ÙË Vienne Ù˘
γασι ν» (αρχ ς 3ου Ì ÙȘ ÂÔ¯¤˜ Î·È ÙÔÓ ˙ˆ‰È·Îfi ·ÎÏÔ ÓfiÙÈ·˜ °·ÏÏ›·˜ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È Û˘Ó‰˘·-
αι. μ.X.). Tο Θ ρος ÛÙË ı¤ÛË ÙˆÓ ÌËÓÒÓ, ÌÔÚʤ˜ Ô˘ ÛÌfi˜ ÙˆÓ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ˙ˆ‰È·ÎÒÓ
ως στεφανωμ νος ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ ‹ÏÈÔ ÛÂ Û˘Ì‚fiÏˆÓ ÛÙËÓ ·fi‰ÔÛË ÙÔ˘ £¤ÚÔ˘˜:
ερωτιδ ας που κρα- ¿ÚÌ· ‹ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ˙‡ÁÔ˜ ‹ÏÈÔ˜ - ÛÂ- ÛÙÂʷӈ̤ÓÔ˜ ÂÚˆÙȉ¤·˜ ÎÚ·Ù¿ ‰ÚÂ-
τ δρεπ νι και ιπ- Ï‹ÓË. OÈ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ·˘Ù¤˜, Ô˘ ÚÔ- ¿ÓÈ, ÙÔ ·ÁÚÔÙÈÎfi ۇ̂ÔÏÔ Ù˘ ÂÔ¯‹˜,
πε ει λιοντ ρι (πη- ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ ÂıÓÈ΋ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·- Î·È È‡ÂÈ ÏÈÔÓÙ¿ÚÈ, ÙÔ ˙ˆ‰È·Îfi Û‡Ì-
γ : J. et Th. Ê›· (Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È Û ÂÓÙÔ›¯È˜ Î·È ÂÈ- ‚ÔÏÔ ÙÔ˘ A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘
Durand, «Scenes de ‰·¤‰È˜ ‰È·ÎÔÛÌ‹ÛÂȘ Ù˘ ڈ̷˚΋˜
vie gallo-romaine, ÂÔ¯‹˜), ÁÓÒÚÈÛ·Ó Â˘Ú›· ‰È¿‰ÔÛË BÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
evoquees par le ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ 4Ô Î·È ÙÔÓ 6Ô ·È. Ì.X.,
“calendrier des Î·È Î·Ù¿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ ÛÙ· „ËÊȉˆÙ¿ ‰¿- H. Stern, «Le calendrier de 354,
activites rurales”», ‰· ÙˆÓ Â‚Ú·˚ÎÒÓ Û˘Ó·ÁˆÁÒÓ. OÈ Etude sur son texte et ses
Saint-Romain-en- ÂÔ¯¤˜ Î·È Ù· ˙҉ȷ Û˘Óԉ‡ÔÓÙ·È illustrations», Paris 1953.
Gal 1996). ÂΛ ·fi ÂÈÁڷʤ˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ R. Hachlili, The Zodiac in Ancient
ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Â‚Ú·˚΋ ÁÏÒÛÛ·. ™Â ¤Ó· Jewish Art: Representation and
·fi Ù· ¤ÚÁ· ·˘Ù¿ –Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Â- Significance, Bulletin of the American
Schools of Oriental Research 228,
Ù·È ÁÈ· ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ÙÔ˘ ÔÈfiÙËÙ·– ÙÔ
1977, σ. 61-77.
„ËÊȉˆÙfi Ù˘ ÏÂÁfiÌÂÓ˘ ™˘Ó·ÁˆÁ‹˜
ÙÔ˘ ™Â‚‹ÚÔ˘, ÛÙËÓ TÈ‚ÂÚÈ¿‰·, ÙÔ ˙ˆ- D. Parrish, Two Mosaics from Roman
Tunisia: An African Variation of the
ʈӷ Î·È Ì ÙȘ ÊÈÏÔÏÔÁÈΤ˜ Ì·ÚÙ˘- Ú·ÏÏ·Á‹ –ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙË ı¤ÛË ‰È·Îfi ۇ̂ÔÏÔ ÙÔ˘ A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘, Ô §¤-
Season Theme, AJA 83, 1979, σ. 279-
ڛ˜, ÚÔηÏ› ÔÏϤ˜ ·Ûı¤ÓÂȘ Jebel Oust Ù˘ T˘ÓËÛ›·˜ Î·È ¯ÚÔÓÔÏÔ- ˆÓ, ¤¯ÂÈ ‰È·Ûˆı› Û ¿ÚÈÛÙË Î·Ù¿ÛÙ·- 285 (Jebel Oust).
ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È Ù· ˙Ò·. ÁÂ›Ù·È ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 4Ô˘ ‹ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÛË. ™·ÓÈfiÙÂÚ· Ë ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ˙ˆ-
M. Dothan, «Hammath Tiberias»,
E›Ó·È ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ fiÙÈ –ÂÓÒ ÔÈ ÚÔ- ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. Ì.X.– ¤¯ÂÈ ‰Â¯Ù› Âȉڿ- ‰È·ÎÔ‡ ·ÎÏÔ˘, Ì ٷ ›‰È· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·- Jerusalem 1983.
ÛˆÔÔÈ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ £¤ÚÔ˘˜ Û˘Óԉ‡Ô- ÛÂȘ ·fi ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚ˜ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ, ÊÈο ÛÙÔȯ›· ‹ Û ·Ú·ÏÏ·Á¤˜, Û˘Ó·-
D. Parrish, «Season Mosaics of
ÓÙ·È Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ·fi Ù· ·ÁÚÔÙÈο fiˆ˜ ·˘Ù‹ ÙÔ˘ «ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ ÙÔ˘ 354». ÓÙ¿Ù·È Û ÎÔÛÌÈο ΢ڛˆ˜ ÎÙ‹ÚÈ· Ù˘
Roman North Africa», Roma 1984, σ.
ۇ̂ÔÏ· Ù˘ ÂÔ¯‹˜ (‰ÚÂ¿ÓÈ Î·È ÛÙ¿- ™Â ·ÎfiÌË ÚˆÈÌfiÙÂÚ˜ ·Ú·ÛÙ¿- ·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ÂÔ¯‹˜ Ô˘ ‰ÂÓ 156-160 αρ. 29 (Θύσδρος).
¯˘·)– Û ÌÈ· Û¿ÓÈ· ·Ú·ÏÏ·Á‹, ÁÓˆ- ÛÂȘ ÙÔ˘ A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘, ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÌÂ- ¤¯Ô˘Ó ‚ڷ˚΋ ÚԤϢÛË, fiˆ˜, .¯.,
E. Mαρκή, Ψηφιδωτ δάπεδο με
ÛÙ‹ ÌfiÓÔ ·fi ÙË BfiÚÂÈ· AÊÚÈ΋, ÙÔ Ó˜ ÛÙË ÚˆÌ·˚΋ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋ Â- Û „ËÊȉˆÙfi ‰¿Â‰Ô ÙÚÈÎÏÈÓ›Ô˘ ÔÈΛ·˜
προσωποποιήσεις μηνών στη Θεσ-
£¤ÚÔ˜ ‰ÂÓ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ Ú›Ô‰Ô, ·˘Ùfi˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÂÔÚÙ‹ ÙÔ˘ ·ã ÌÈÛÔ‡ ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. Ì.X., Ô˘ ·Ô- σαλονίκη, Tο Aρχαιολογικ Eργο
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ·ÏÏ¿ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Û˘- Ù˘ ı¿˜ AÚÙ¤ÌȉԘ, fiˆ˜ ÛÙÔ „ËÊÈ- ηχÊıËΠÚfiÛÊ·Ù· ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔ- στη Mακεδονία και Θράκη 12, 1998,
Óԉ¢fiÌÂÓÔ ·fi ÙË ‚ÂÓÙ¿ÏÈ· Î·È Ù· ‰ˆÙfi ‰¿Â‰Ô Ù˘ «ÔÈΛ·˜ ÙˆÓ ÌË- Ó›ÎË (Ô‰fi˜ AÈfiÏÔ˘)Ø ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È σσ 141-150.
ÊÙÂÚ¿ ·ÁˆÓÈÔ‡, ‰ËÏ·‰‹ ·fi Ù· ÂÈÎÔ- ÓÒÓ» ·fi ÙÔÓ £‡Û‰ÚÔ (El Jem) Ù˘ ÂΛ fi¯È ÌfiÓÔ Ô ˙ˆ‰È·Îfi˜ ·ÎÏÔ˜ Á‡Úˆ Bλ. και «EΠTA HMEPEΣ»:
ÓÔÁÚ·ÊÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ A˘- T˘ÓËÛ›·˜: Ë AÚÙÂÌȘ –fiÚıÈ· Û ‚¿- ·fi ÎÂÓÙÚÈ΋ ηٷÛÙÚ·Ì̤ÓË ·Ú¿- 31/12/2000 (Aργος)· 4/2/2001 (Tε-
ÁÔ‡ÛÙÔ˘. E›Ó·È Ôχ Èı·Ófi fiÙÈ ÙÔ „Ë- ıÚÔ– ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi ¤Ó· ÂÏ¿ÊÈ Î·È ÛÙ·ÛË, Èı·Ófiٷٷ ÙÔ˘ HÏ›Ô˘, ·ÏÏ¿ γέα)· 1/7/2001 (Σκυθ πολη και
ÊȉˆÙfi Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·- ¤Ó· ΢ÓËÁÂÙÈÎfi ÛÎ˘Ï›, Û˘Óԉ¢fiÌÂ- Î·È ÔÈ ÂÔ¯¤˜, ÔÈ Ì‹Ó˜ Î·È ÔÈ ¿ÓÂÌÔÈ. Vienne).
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 5 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 5

6. Kατ μ νας Eκατομβαι να
Tης ™ ∂ª∂§∏˜ ¶ π¡°π∞Δ√°§√À
Αν. καθηγ τριας Κλασικ ς
Αρχαιολογ ας στο Πανεπιστ μιο Θεσσαλον κης
™
TI™ ¢EKAE•I ∂ηÙÔÌ‚·ÈÒÓÔ˜, ·Ú¯¤˜ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘, ÔÈ ∞ıË-
Ó·›ÔÈ ÁÈÔÚÙ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Ù˘ fiÏ˘ ÙÔ˘˜ Ô˘ ÚÔ-
¤Î˘„ ·fi ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Û˘Ó¤ÓˆÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·-
Ï·ÈfiÙÂÚˆÓ ÙÔÈÎÒÓ ‰‹ÌˆÓ Ù˘ ∞ÙÙÈ΋˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ
·Ú¿‰ÔÛË ÙÔÓ «Û˘ÓÔÈÎÈÛÌfi» ·˘Ùfi ÔÊ›ÏÂÈ Ë ∞ı‹Ó· ÛÙÔÓ
‹Úˆ¿ Ù˘, ÙÔÓ £ËÛ¤·. ∞fi ÛÔÚ·‰ÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ì·ı·›-
ÓÔ˘Ì fiÙÈ ÙË Ì¤Ú· ·˘Ù‹ ‰ÈÂÍ¿ÁÔÓÙ·È Â¿Óˆ ÛÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË
·Ú¯·ÈfiÙÚÔ˜ ı˘Û›Â˜ ˙ÒˆÓ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó Ù˘ ÔÏÈÔ‡¯Ô˘ ı¿˜
∞ıËÓ¿˜, ı˘Û›Â˜ Ô˘ ·Ë¯Ô‡Ó Û˘Ó‹ıÂȘ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜,
ÙfiÙ Ô˘ ÙÔ ÔÏ›ÙÂ˘Ì· ‹Ù·Ó ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈÎfi.
ª¤Û· ÛÙÔÓ 4Ô ·È. Ë ÂίÂÈÚ›· Ô˘ Û˘ÌʈÓ› Ë ∞ı‹Ó· ÌÂ
ÙË ™¿ÚÙË ÙÔ 374 .Ã. Á›ÓÂÙ·È ·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ· ÙËÓ Î·ıȤڈÛË
ÌÈ·˜ Ó¤·˜ Ï·ÙÚ›·˜ ÙË Ì¤Ú· Ô˘ ÁÈÔÚÙ¿˙ÔÓÙ·È Ù· ™˘ÓÔ›ÎÈ·,
Ù˘ Ï·ÙÚ›·˜ Ù˘ ∂ÈÚ‹Ó˘. ∏ ÂÔ¯‹ ¢ÓÔ› ÁÂÓÈÎÒ˜ ÙËÓ ÚÔ-
ÛˆÔÔ›ËÛË Î·È ÙË ıÂÔÔ›ËÛË ·ÊËÚËÌ¤ÓˆÓ ÂÓÓÔÈÒÓ. ΔËÓ
∂ÈÚ‹ÓË ÙË Ï·ÙÚÂ‡Ô˘Ó Û ¤Ó· ‚ˆÌfi ÛÙËÓ ∞ÁÔÚ¿ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜,
ÂΛ fiÔ˘ ÌÂÁ·ÏfiÚÂÔ ˘„ÒÓÂÙ·È Î·È ÙÔ ¯¿ÏÎÈÓÔ ¿Á·ÏÌ¿
Ù˘, ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÁχÙË ∫ËÊÈÛfi‰ÔÙÔ˘, ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ¶Ú·ÍÈÙ¤ÏË.
∏ ‚ÚÂÊÔÎÚ·ÙÔ‡Û· ı¿ ÛÙÚ¤ÊÂÈ ÛÙÔÚÁÈο ÙÔ ‚ϤÌÌ· Ù˘
ÚÔ˜ ÙÔÓ ÌÈÎÚfi ¶ÏÔ‡ÙÔ Ì ÙÔ Î¤Ú·˜ Ù˘ ∞ÊıÔÓ›·˜, Û ÌÈ·
¢·Ó¿ÁÓˆÛÙË ·ÏÏËÁÔÚÈ΋ Û‡ÓıÂÛË.
¶·Ó·ı‹Ó·È·
ΔÔ Î·ÏÔη›ÚÈ ÚÔ¯ˆÚË̤ÓÔ Î·È ÔÈ ∞ıËÓ·›ÔÈ ÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·È
Ì ÁÔÚÁÔ‡˜ Ú˘ıÌÔ‡˜ ÁÈ· Ù· ¶·Ó·ı‹Ó·È·, ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÁÈÔÚÙ‹
ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó Ù˘ ÔÏÈÔ‡¯Ô˘ ı¿˜ ÙÔ˘˜. ªÈ· ÁÈÔÚÙ‹ ·ÏÈ¿, Ô˘
Ë ·ÙÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ÌÂ Ì˘ıÈÎÔ‡˜ ‚·-
H Αγ ν λαμπαδηδρομ ας. Ο νικητ ς που θα ÛÈÏÈ¿‰Â˜ Î·È ‹ÚˆÂ˜, fiˆ˜ Ô ∂ÚȯıfiÓÈÔ˜ Î·È Ô £ËÛ¤·˜. ΔË
τερματ σει πρ τος στον βωμ θα π ρει ως ı¿ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ÙÈÌÔ‡Ó ÔÈ ∞ıËÓ·›ÔÈ Î¿ı ¯ÚfiÓÔ, ·ÏÏ¿ οıÂ
παθλο την υδρ α που βρ σκεται μπροστ του. Ù¤ÛÛÂÚ· ¯ÚfiÓÈ· Ë ÁÈÔÚÙ‹ ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË Ï·ÌÚfiÙËÙ· Î·È Ùfi-
Αττικ ς ερυθρ μορφος κωδων σχημος κρατ - Ù ٷ ¶·Ó·ı‹Ó·È· ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ªÂÁ¿Ï·.
ρας, κοντ στον Ζωγρ φο του Πηλ α, Δ· ªÂÁ¿Ï· ¶·Ó·ı‹Ó·È· ·Ó·‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È, ÂÚÈÏ·Ì-
430–420 π.Χ. Harvard, University Art ‚¿ÓÔ˘Ó Ó¤· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· Î·È ·›ÚÓÔ˘Ó ÂÈÛËÌfiÙÂÚÔ ¯·Ú·-
Museum (πηγ : «Goddess and Polis»). ÎÙ‹Ú· ÙÔ 566/5 .Ã., fiÙ·Ó ¿Ú¯ˆÓ ‹Ù·Ó Ô πÔÎÏ›‰Ë˜. ™ÙË
Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙˆÓ ÈÈÎÒÓ, Á˘ÌÓÈÎÒÓ Î·È ÌÔ˘-
ÛÈÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È ÛÈÁ¿ ÛÈÁ¿ Î·È Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ηÈ-
ÓÔÊ·Ó›˜ ‰È·ÁˆÓÈÛÌÔ‡˜. πÂÚÔÔÈÔ› Î·È ·ıÏÔı¤Ù˜, ÔÈ ÂȉÈÎÔ›
˘¿ÏÏËÏÔÈ, ¤¯Ô˘Ó ÙË ÊÚÔÓÙ›‰· Ù˘ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ÙÂ-
ÙÚ·‹ÌÂÚ˘ ÁÈÔÚÙ‹˜.
ΔË Ó‡¯Ù· Ù˘ 28˘ ∂ηÙÔÌ‚·ÈÒÓÔ˜, ̤ڷ ÙˆÓ ÁÂÓÂıÏ›ˆÓ
Ù˘ ı¿˜, ÂΛ Á‡Úˆ ÛÙÔÓ ¢ÂηÂÓÙ·‡ÁÔ˘ÛÙÔ, ·ÁfiÚÈ· ηÈ
ÎÔÚ›ÙÛÈ· ·Ó‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔÓ «·ÓÂÌfiÂÓÙ·» ‚Ú¿¯Ô Ù˘ ∞ÎÚfiÔ-
Ï˘ Î·È ÙÈÌÔ‡Ó ÙË ı¿ Ì ÔÏÔÓ‡¯ÙÈ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Î·È ¯ÔÚÔ‡˜.
∂ÎÙfi˜ ·fi ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ·ÓÓ˘¯›‰·, ̤۷ ÛÙË Ó‡¯Ù· Á›ÓÂÙ·È
Î·È Ë Ï·Ì·‰ËÊÔÚ›·, ¤Ó·˜ ·ÁÒÓ ÌÂٷ͇ ‰·‰ÔÊfiÚˆÓ ‰ÚÔ̤-
ˆÓ, Ô˘ Ô Î·ı¤Ó·˜ ÙÔ˘˜ ÌÂٷʤÚÂÈ ÙË ÊÏfiÁ· ·fi ÙÔÓ ‚ˆÌfi
ÙÔ˘ EÚˆÙ· ÛÙËÓ ∞η‰ËÌ›· ÛÙÔÓ ‚ˆÌfi Ù˘ ∞ıËÓ¿˜ ¶ÔÏÈ¿-
‰Ô˜ Â¿Óˆ ÛÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË. √ ÓÈÎËÙ‹˜, ‰ËÏ·‰‹ Ô ‰ÚÔ̤·˜
Ô˘ ı· ηٷʤÚÂÈ Ó· Êı¿ÛÂÈ ÚÒÙÔ˜ ÛÙÔ Ù¤ÚÌ· ¯ˆÚ›˜ Ó·
Û‚‹ÛÂÈ Ô ‰·˘Ïfi˜ ÙÔ˘, ı· ¿ÚÂÈ ˆ˜ ¤·ıÏÔ ÙÚÈ¿ÓÙ· ‰Ú·¯Ì¤˜
Î·È Ì›· ˘‰Ú›·.
™ÎÔÙ¿‰È ·ÎfiÌË Î·È Ô ÎfiÛÌÔ˜ Û˘ÚÚ¤ÂÈ ÛÙÔÓ ∫ÂÚ·ÌÂÈÎfi,
ÁÈ·Ù› Ì ÙÔ ÍË̤ڈ̷ ı· ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ÍÂÙ˘Ï›ÁÂÙ·È Ë ÔÌ‹
·fi ÙÔÓ ÁÓˆÛÙfi ¯ÒÚÔ ÂÎΛÓËÛ˘ ‰›Ï· ÛÙÔ ¢›˘ÏÔ, ·fi ÙÔ
à Αγ ν αποβα- ÏÂÁfiÌÂÓÔ ¶ÔÌ›Ô. ∏ ÔÌ‹ ‰È·Û¯›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ∞ÁÔÚ¿ η-
σ ας. Ζωφ ρος Ù¢ı‡ÓÂÙ·È ÚÔ˜ ÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË, Ì ÛÎÔfi ÙËÓ ·fi‰ÔÛË
του Παρθεν να, ÙˆÓ ÚÔÛÊÔÚÒÓ ÛÙË ı¿. ¶ÚÔÔÚ‡ÔÓÙ·È Á˘Ó·›Î˜ ηÓË-
β ρεια πλευρ , ÊfiÚÔÈ, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·È Ù· ˙Ò· Ù˘ ı˘Û›·˜ Î·È ›-
442–438 π.Χ. Ûˆ ÙÔ˘˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÔÈ Ì¤ÙÔÈÎÔÈ ÓÙ˘Ì¤ÓÔÈ ÛÙ· ÎfiÎÎÈÓ· ˆ˜ Ûη-
Αθ να, Μουσε ο ÊËÊfiÚÔÈ, ¿ÏÏÔÈ Ì ¯¿ÏÎÈÓ˜ Î·È ¿ÏÏÔÈ Ì ·ÛË̤ÓȘ Ûοʘ
Ακρ πολης (πη- ÊÔÚو̤Ó˜ Ì ÎÂÚ‹ıÚ˜ Î·È ÁÏ˘Î›ÛÌ·Ù·, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ÙÔ˘˜
γ : Ι. Τρι ντη, Î·È ÔÈ ÎfiÚ˜ ÙÔ˘˜ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ˘‰Ú›Â˜ Î·È ÛÎÈ¿‰È·. ™˘ÌÌÂÙ¤-
«Το Μουσε ο ¯Ô˘Ó Â›Û˘ ÌÔ˘ÛÈÎÔ›, ·˘ÏËÙ¤˜ Î·È ÎÈı·Úˆ‰Ô›, Á¤ÚÔÓÙ˜ ÌÂ
Ακροπ λε- ÎÏ·‰È¿ ÂÏÈ¿˜ ÛÙ· ¯¤ÚÈ·, ÔÈ ı·ÏÏÔÊfiÚÔÈ, Î·È ·ÓÙÈÚfiÛˆÔÈ
ως»,1998). ÙˆÓ ·ÔÈÎÈÒÓ Î·È ÙˆÓ Û˘ÌÌ¿¯ˆÓ fiÏÂˆÓ Ì ÙȘ ÚÔÛÊÔÚ¤˜
6 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 5 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1

7. και Mεταγειτνι να P Η Ειρ νη με τον
Πλο το. Μαρμ ρινο
ρωμαϊκ αντ γραφο
του χ λκινου πρωτοτ -
που του Κηφισοδ του.
ÙÔ˘˜, ˙Ò· Î·È ·ÓÔϛ˜. ¶Ôχ¯ÚˆÌË Î·È Ôχ‚Ô˘Ë Ë Ô-
Γ ρω στο 373/370 π.Χ.
Ì‹ ÚÔÛʤÚÂÈ ¤Ó· Û·ÁËÓ¢ÙÈÎfi ı¤·Ì· Î·È Ô ÎfiÛÌÔ˜ ·Ó·-
Γλυπτοθ κη Μον χου
˙ËÙ› ÌÈ· ÂÚ›ÔÙË ı¤ÛË Î·Ù¿ Ì‹ÎÔ˜ Ù˘ ·Ó·ıËÓ·˚΋˜
(πηγ : Ν. Γιαλο ρης,
Ô‰Ô‡ ÁÈ· Ó· ÙÔ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ·. EÙÛÈ, ÛÙ· ̤۷
«Αρχα α Γλυπτ »,
ÙÔ˘ 3Ô˘ ·È. .Ã., ¤Ó·˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜, ·fiÁÔÓÔ˜ ÙÔ˘ ΢‚ÂÚÓ‹ÙË
Εκδοτικ Αθην ν
Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˘ º·ÏËÚ¤·, ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ Î·È ·˘Ùfi˜, ÙÔÏ-
1994, σ.160, εικ. 154).
Ì¿ Ó· ÛÙ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ∞ÁÔÚ¿ ¤Ó· ȉȈÙÈÎfi ÈÎÚ›ˆÌ·, „ËÏfiÙÂÚÔ
Î·È ·fi ÙȘ ∂ÚÌ·˚Τ˜ ÛًϘ, ÁÈ· Ó· ÌË ¯¿ÛÂÈ ÙÔ ı¤·Ì· Ë
∞ÚÈÛÙ·ÁfiÚ·, Ë KÔÚ›ÓıÈ· Âڈ̤ÓË ÙÔ˘.
O ¤ÏÔ˜ Ù˘ AıËÓ¿˜
ΔÔ ÈÔ Ê·ÓÙ·ÛÌ·ÁÔÚÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ÔÌ‹˜ Â›Ó·È ·Ó·ÌÊÈ-
Û‚‹ÙËÙ· Ô ¤ÏÔ˜ Ù˘ ı¿˜, ¤Ó· Ôχ ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¿ÏÏÈÓÔ ˘Ê·-
ÓÙfi, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë ‡Ê·ÓÛË ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÔÈ ∞ıËÓ·›ÔÈ Ó· ·Ú¯›-
ÛÂÈ ÂÓÓ¤· Ì‹Ó˜ ÓˆÚ›ÙÂÚ·, ηٿ ÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÙˆÓ Ã·ÏΛˆÓ,
ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ̤ڷ ÙÔ˘ ¶˘·ÓÔ„ÈÒÓÔ˜. ΔË Ì¤Ú· ·˘Ù‹ Ù˘
ÁÈÔÚÙ‹˜ ÙˆÓ ¯ÂÈÚˆÓ·ÎÙÒÓ, ÛÙËÓ ÔÔ›· Ì·˙› Ì ÙÔÓ HÊ·ÈÛÙÔ
ÙÈÌ¿Ù·È Î·È Ë ∞ıËÓ¿ ˆ˜ ∂ÚÁ¿ÓË, Ë È¤ÚÂÈ· Ù˘ ∞ıËÓ¿˜ ¶Ô-
ÏÈ¿‰Ô˜ Î·È ‰‡Ô ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ·, ÔÈ ∞ÚÚËÊfiÚÔÈ, ÓÙ˘Ì¤Ó˜ ÛÙ·
ÏÂ˘Î¿ Î·È ¯Ú˘ÛÔÛÙÔÏÈṲ̂Ó˜, ÛÙ‹ÓÔ˘Ó ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈο ÙÔÓ
·ÚÁ·ÏÂÈfi. ΔËÓ ÔχÌËÓË, ÎÔÈ·ÛÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ·Ó·Ï·Ì‚¿-
ÓÔ˘Ó Ó·ڿ ÎÔÚ›ÙÛÈ· Î·È ·ÓÙÚÂ̤Ó˜ Á˘Ó·›Î˜ ·fi ·ÚÈ-
ÛÙÔÎÚ·ÙÈΤ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ, ÔÈ ÂÚÁ·ÛÙ›Ó˜. ΔÔÓ ¤ÏÔ ·˘Ùfi,
¤ÙÔÈÌÔ È·, ÙÔÓ ·ÏÒÓÔ˘Ó ˆ˜ ÈÛÙ›Ô ·fi ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ηٿÚ-
ÙÈ ÂÓfi˜ ÙÚÔ¯ÔÊfiÚÔ˘ ηڷ‚ÈÔ‡ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙËÓ ÔÌ‹.
EÙÛÈ, ηıÒ˜ Ô ·¤Ú·˜ ÊÔ˘ÛÎÒÓÂÈ ÙÔ ·Ó›, ͉ÈÏÒÓÔÓÙ·È
ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙ· ÁÂÌ¿Ù· ‰¤Ô˜ Ì¿ÙÈ· ÙˆÓ ÈÛÙÒÓ Ù· ηÙÔÚıÒ-
Ì·Ù· Ù˘ ∞ıËÓ¿˜, Ô˘ ÈÛÙÔÚÔ‡ÓÙ·È ¿Óˆ ÛÙÔ ÎÚÔÎfi¯ÚˆÌÔ
‡Ê·ÛÌ·, fiˆ˜ Ë Î·Ù·ÙÚfiˆÛË ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ· ∂ÁΤϷ‰Ô˘ ÛÙË
Ì¿¯Ë ÙˆÓ ıÂÒÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ÁÈÁ¿ÓÙˆÓ. ΔfiÛÔ ·ÍÈÔı¤·ÙÔ˜ ›-
Ó·È Ô «·ÌÔ›ÎÈÏÔ˜» ¤ÏÔ˜, ·ÊÔ‡ ÔÈ ¯ˆÚÈÎÔ› ÌfiÓÔ Ì›· ÊÔ-
Ú¿ ÛÙ· Ù¤ÛÛÂÚ· ¯ÚfiÓÈ· ÛÙ·Ì·ÙÔ‡Ó ÙȘ ‚·ÚȤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜
ÛÙÔ ‡·ÈıÚÔ Î·È ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙËÓ fiÏË ÙË Ì¤Ú· Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜
ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ı·˘Ì¿ÛÔ˘Ó. ΔÔ ı¤Ì· Ô˘ ˘Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ¤ÏÔ
Â›Ó·È ¿ÓÙÔÙ ÙÔ ›‰ÈÔ Î·È ÁÈ· Ù· ÌÔÙ›‚· ÙÔ˘ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ ¿Ï-
ÏÔÙÂ Ë ‚Ô˘Ï‹ Î·È ¿ÏÏÔÙ ¤Ó· ‰ÈηÛÙ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë Û‡Ó-
ıÂÛË ÔÚ›˙ÂÙ·È Ì ÎÏ‹ÚÔ ÁÈ· Ó· ·ÔʇÁÔÓÙ·È ÔÈ ÌÂÚÔÏËÙÈ-
Τ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜. ª›· ÌÔÓ·‰È΋
ÊÔÚ¿ ÙÔÏÌÔ‡Ó ÔÈ ∞ıËÓ·›ÔÈ
Ó· ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Û¯¤-
‰ÈÔ, fiÙ·Ó ÙÔ 302 .Ã. ˘Ê·›-
EÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ ηÏÔηÈÚÈÔ‡
ÓÔ˘Ó ÛÙÔÓ ¤ÏÔ Ì·˙› Ì ÙË ÛÙËÓ ·Ú¯·›· Aı‹Ó·.
ı¿ ÔÚÙÚ·›Ù· ÙÔ˘ ∞ÓÙ›ÁÔ-
ÓÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÁÈÔ˘ ÙÔ˘ ¢ËÌ‹- ¶·Ó·ı‹Ó·È·, ™˘ÓÔ›ÎÈ·,
ÙÚÈÔ˘ ¶ÔÏÈÔÚÎËÙ‹, ¤¯ÔÓÙ·˜
¯ˆÚ›˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· ÔÏÈÙÈΤ˜
MÂÙ·Á›ÙÓÈ·, HÚ¿ÎÏÂÈ·
ÛÎÔÈÌfiÙËÙ˜. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi˜
·˘Ùfi ÚÔηÏ› ÙËÓ ÔÚÁ‹ Ù˘
ı¿˜ Î·È Í·ÊÓÈ΋ ı‡ÂÏÏ· ÎÙ˘¿ ÙËÓ ÔÌ‹, Û¿˙ÂÈ ÙÔ Î·-
Ù¿ÚÙÈ ÙÔ˘ ÏÔ›Ô˘ Î·È Ô ¤ÏÔ˜ Û¯›˙ÂÙ·È ÛÙ· ‰˘Ô. ∫·Îfi˜ Ô ÔÈ-
ˆÓfi˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ˘‚ÚÈÛÙ¤˜...
∂¿Óˆ ÛÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË Ô ¤ÏÔ˜ ·Ú·‰›‰ÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÈÂ-
Ú›˜ Ù˘ ı¿˜ Î·È ÔÈ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÔÏÔÎÏËÚÒÓÔÓÙ·È Ì ÙË ı˘-
Û›· ÔÏ˘¿ÚÈıÌˆÓ ˙ÒˆÓ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ·ÊÔ‡ ‰È·ÓÂÌËıÔ‡Ó
ÔÈ Î·ıÔÚÈṲ̂Ó˜ ÌÂÚ›‰Â˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈ-
ÎÔ‡˜ ¿Ú¯ÔÓÙ˜, ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ ÎÚ¤·˜ ÌÔÈÚ¿˙ÂÙ·È ÛÙÔÓ Ï·fi
ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∫ÂÚ·ÌÂÈÎÔ‡.
√È ÂfiÌÂÓ˜ Ë̤Ú˜ Â›Ó·È ·ÊÈÂڈ̤Ó˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜. ™ÙÔ
ø‰Â›Ô Ô˘ ¤ÎÙÈÛÂ Ô ¶ÂÚÈÎÏ‹˜ ÛÙË ÓfiÙÈ· Ï·ÁÈ¿ Ù˘ ∞ÎÚfi-
ÔÏ˘ Á›ÓÔÓÙ·È ÔÈ ÌÔ˘ÛÈÎÔ›, ‰ËÏ·‰‹ ·ÁÒÓ˜ Ú·„ˆ‰›·˜, ÙÚ·-
ÁÔ˘‰ÈÔ‡ ÌÂ Û˘Óԉ›· ÎÈı¿Ú·˜ Î·È ·˘ÏÔ‡. OÈ ÈÈÎÔ› ‰ÈÂÍ¿-
ÁÔÓÙ·È ÛÙÔÓ Èfi‰ÚÔÌÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ º¿ÏËÚÔ, ÂÓÒ ÔÈ Á˘ÌÓÈÎÔ›
ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ, ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ πÏÈÛÛÔ‡. ªÈ· ÂÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘
4Ô˘ ·È. .Ã. ‰È·ÛÒ˙ÂÈ, ·Ú¿ ÙËÓ ·ÔÛ·ÛÌ·ÙÈ΋ Ù˘ ‰È·-
Ù‹ÚËÛË, ÔχÙÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÔÚÈṲ̂ӷ ·ÁˆÓ›-
ÛÌ·Ù· Î·È Ù· ¤·ıÏ¿ ÙÔ˘˜. ¶·›‰Â˜, ·Á¤ÓÂÈÔÈ Î·È ¿Ó‰Ú˜
‰È·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È ¯ˆÚÈÛÙ¿. √È ÓÈÎËÙ¤˜ ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ
·ÁÒÓˆÓ ÛÙÂÊ·ÓÒÓÔÓÙ·È Ì ¯Ú˘Û¿ Î·È ·ÛË̤ÓÈ·
ÛÙÂÊ¿ÓÈ·, ÂÓÒ Ù· ÛÙÂÊ¿ÓÈ· ·fi ÎÏ·‰› ÂÏÈ¿˜ ÙˆÓ ÓÈ-
ÎËÙÒÓ ÛÙÔ˘˜ ÈÈÎÔ‡˜ Î·È Á˘ÌÓÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ Û˘-
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 5 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 7

8. Óԉ‡ÔÓÙ·È ·fi ÌÂÁ¿Ï˜ ÔÛfiÙËÙ˜ Ï·‰ÈÔ‡ ·fi ÙȘ
ÌÔڛ˜, ÙȘ ÈÂÚ¤˜ ÂÏȤ˜ Ù˘ fiÏ˘, ̤۷ Û ÂȉÈο ·Á-
Á›·, ÙÔ˘˜ ·Ó·ıËÓ·˚ÎÔ‡˜ ·ÌÊÔÚ›˜. Δ· ·ÁÁ›· ·˘Ù¿
Â›Ó·È ‰È·ÎÔÛÌË̤ӷ ηٿ ÙÔÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ÌÂÏ·Ófi-
ÌÔÚÊÔ Ú˘ıÌfi, Ì ÙËÓ ›‰È· Ù˘È΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ù˘
ÚÔÌ¿¯Ô˘ ∞ıËÓ¿˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ‰‡Ô ΛÔÓ˜ Î·È ÙËÓ
ÂÈÁÚ·Ê‹ «Δø¡ ∞£∏¡∏£∂¡ ∞£§ø¡» ÛÙË ÌÈ· fi„Ë.
™ÙËÓ ¿ÏÏË ÂÈÎÔÓ›˙ÂÙ·È ÛÎËÓ‹ ÙÔ˘ ·ÁˆÓ›ÛÌ·ÙÔ˜, ÁÈ·
ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔÔÚ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ¤·ıÏÔ ÙÔ Ï¿‰È ÙÔ˘ ·ÌÊÔ-
Ú¤·. ∏ ·Ó·ÏÔÁ›· ¤ÓÙ ÚÔ˜ ¤Ó· ·Ó¿ÌÂÛ· Û ÚÒÙÔ
Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔ ÓÈÎËÙ‹ ‰È¤ÂÈ ÛÙËÓ ÂÈÁÚ·Ê‹ fiÏ· Ù·
·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·. √ ÚÒÙÔ˜ ÓÈÎËÙ‹˜ Ù˘ ·ÚÌ·ÙÔ‰ÚÔÌ›·˜
·›ÚÓÂÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ¤·ıÏÔ, 140 ·ÌÊÔÚ›˜. ¢Â‰Ô-
̤ÓÔ˘ fiÙÈ Ô Î¿ı ·ÌÊÔÚ¤·˜ ¯ˆÚ¿ÂÈ ¤Ó· ÌÂÙÚËÙ‹, ‰Ë-
Ï·‰‹ ÂÚ›Ô˘ 36 ÎÈÏ¿, ÌÔÚ› Ó· ˘ÔÏÔÁ›ÛÂÈ Î·Ó›˜
fiÙÈ ÙÔ ¤·ıÏÔ ÍÂÂÚÓ¿ Ù· 5.000 ÎÈÏ¿ Ï¿‰È. ∏ ȉȷ›ÙÂ-
Ú· ÌÂÁ¿ÏË ÔÛfiÙËÙ· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜ ηÈ
˘ÏÈο ΤډË, ÂÊfiÛÔÓ ¤¯Ô˘Ó ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Ó· ÂÌÔ-
Ú‡ÔÓÙ·È ÙÔ Ï¿‰È. ª¿ÏÈÛÙ· ·˘ÙÔ› Â›Ó·È ÔÈ ÌfiÓÔÈ Ô˘
ÂÍ·ÈÚÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ··ÁÔÚ¢ÙÈÎfi ÓfiÌÔ ÂÍ·ÁˆÁ‹˜
Ï·‰ÈÔ‡ ·fi ÙËÓ ∞ÙÙÈ΋.
OÌ·‰Èο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù·
∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· ·ÙÔÌÈο ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È Ù·
ÔÌ·‰Èο, ÛÙ· ÔÔ›· ÔÈ ‰È·ÁˆÓÈ˙fiÌÂÓ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÂÎ-
ÚÔÛˆÔ‡Ó ÙȘ Ê˘Ï¤˜. EÓ· ·fi ·˘Ù¿, Ô˘ ·ÔÙÂÏ›
·ıËÓ·˚΋ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎfiÙËÙ·, Â›Ó·È Ô ·ÁÒÓ Â˘·Ó‰Ú›·˜,
ηÏÏÈÛÙ›· ·Ó‰ÚÒÓ ı· ϤÁ·ÌÂ, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÌÂÁ¿ÏÔ HΝ οι οδηγο ν τα ζ α της θυσ ας. Ζωφ ρος
ÚfiÏÔ ·›˙Ô˘Ó ÙÔ ‡„Ô˜ Î·È Ë ÛˆÌ·ÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË. ∏ ÓÈ- του Παρθεν να, β ρεια πλευρ , 442–438 π.Χ.
΋ÙÚÈ· Ê˘Ï‹ ÎÂÚ‰›˙ÂÈ ¤Ó· ‚fi‰È Î·È ÂηÙfi ‰Ú·¯Ì¤˜. ΔÔ Αθ να, Μουσε ο Ακρ πολης (πηγ : Ι. Τρι ντη,
›‰ÈÔ ¤·ıÏÔ ÚԂϤÂÙ·È Î·È ÁÈ· ÙË Ê˘Ï‹ Ô˘ ÓÈο «Το Μουσε ο Ακροπ λεως», 1998).
ÛÙÔÓ ˘ÚÚ›¯ÈÔ, ¤Ó· ‰È·ÁˆÓÈÛÌfi ¤ÓÔÏÔ˘ ¯ÔÚÔ‡. ∏ Ó›-
ÎË ÔÎÙÒ ˘ÚÚȯÈÛÙÒÓ Û οÔÈÔ ·Ó·ıËÓ·˚Îfi ‰È·-
ÁˆÓÈÛÌfi ··ı·Ó·Ù›ÛÙËΠÛÙËÓ ·Ó¿ÁÏ˘ÊË ‚¿ÛË
ÂÓfi˜ ·Ó·ıËÌ·ÙÈÎÔ‡ ÌÓËÌ›Ԣ ·fi ÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË. ΔÔ
ÂÚ›Ô˘ Î·È Û˘ÓÔÏÈÎfi Ì‹ÎÔ˜ ÂηÙfiÓ ÂÍ‹ÓÙ· ̤ÙÚ·,
ÙÚ›ÙÔ ÔÌ·‰ÈÎfi ·ÁÒÓÈÛÌ· Â›Ó·È Ë ¿ÌÈÏÏ· ÓÂÒÓ, Ë ÏÂÌ- ·ÊÔÚÔ‡Û ÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿, ‹ ·Ó ‹Ù·Ó ÁÈÔÚÙ‹ ÁÂÈÙÔÓÈÎÒÓ
ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È ÙÚÈ·ÎfiÛȘ ÂÍ‹ÓÙ· ·ÓıÚÒÈ-
‚Ô‰ÚÔÌ›·, Ô˘ ‰ÈÂÍ¿ÁÂÙ·È ÛÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿. ∏ ÓÈ΋ÙÚÈ· ÂÓÒÛˆÓ.
Ê˘Ï‹ ÎÂÚ‰›˙ÂÈ ÙÚÈ·ÎfiÛȘ ‰Ú·¯Ì¤˜ ÁÈ· ÙÔ ϋڈ̷ Ó˜ Î·È ıÂ˚Τ˜ ÌÔÚʤ˜. °È· ÙËÓ Ù¯ÓÔÙÚÔ›·, ÙËÓ ÂÚ- ∏ ‰Â‡ÙÂÚË ÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘ Ì‹Ó· Â›Ó·È Ù· ∏Ú¿ÎÏÂÈ·. √
ÌËÓ›· Î·È ÙËÓ È‰ÂÔÏÔÁ›· Ô˘ ÎÚ‡‚ÂÙ·È ›Ûˆ ·fi
Î·È ¿ÏϘ ‰È·ÎfiÛȘ ÁÈ· ÙÔ ÎÔÈÓfi Á‡̷ Ô˘ ı· ·- ∏Ú·ÎÏ‹˜, ÙÔ Î·Ù’ ÂÍÔ¯‹Ó ۇ̂ÔÏÔ Ù˘ ·Ó‰Ú›·˜
·˘Ùfi ¤¯Ô˘Ó ÁÚ·Ê› ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÛÂÏ›‰ˆÓ. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÌÓË-
Ú·ı¤ÛÂÈ. ∞ÚÁfiÙÂÚ·, ̤۷ ÛÙÔÓ 3Ô ·È. .Ã., ÂÈÛ¿ÁÂÙ·È Î·È Ù˘ ۈ̷ÙÈ΋˜ ÚÒÌ˘, ·ÔÙÂÏ› ÚfiÙ˘Ô ÁÈ·
¤Ó· Ó¤Ô, Â›Û˘ ÔÌ·‰ÈÎfi ·ÁÒÓÈÛÌ·, Ë ·ÓıÈ·Û›·, ÌÔÓ¢ıÔ‡Ó Â‰Ò ÔÈ È‰È·›ÙÂÚ· ‡ÛÙԯ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ Ô˘ ·ıÏÔ‡ÓÙ·È, ÁÈ' ·˘Ùfi Ï·ÙÚ‡ÂÙ·È ÛÂ
¤Ó· ›‰Ô˜ Ì›ÌËÛ˘ Ì¿¯Ë˜ Ì ÛÙfi¯Ô ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ Ô˘ ¤Î·Ó ÚÈÓ ·fi ÌÂÚÈο ¯ÚfiÓÈ· Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ÈÂÚ¿ Ô˘ ȉڇÔÓÙ·È ÛÙ· Á˘ÌÓ¿ÛÈ·, ÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜
ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÙˆÓ È¤ˆÓ, ÁÓˆÛÙ‹ ·fi ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ Beschi, ÛÙËÓ ÈÔ Ô͢‰ÂÚ΋ ÌÂϤÙË ÚÔfiÓËÛ˘ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ. ∏ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁÈÔÚÙ‹
Î·È ¿ÏÏˆÓ ÂÔÚÙÒÓ. ™Ù· ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ηٿ Ê˘Ï¤˜ ‰È- Ô˘ ¤¯ÂÈ ÁÚ·Ê› Ò˜ ÙÒÚ· ÁÈ· ÙË ˙ˆÊfiÚÔ. ™‡Ìʈӷ ÙÂÏÂ›Ù·È ÛÙÔ ÈÂÚfi ÙÔ˘ ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ ÙÔ˘ ∫˘ÓÔÛ¿Ú-
‰¿ÛÎÔÓÙ·È ÔÈ ‰È·ÁˆÓÈ˙fiÌÂÓÔÈ ÙËÓ ·ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë ÛÙÔ ÏÔÈfiÓ Ì ·˘ÙfiÓ, ÛÙË ˙ˆÊfiÚÔ «¤¯Ô˘Ì ڢıÌÔ‡˜, ÁÔ˘˜, ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ ÛÙËÓ ·ÚÈÛÙÂÚ‹ fi¯ıË ÙÔ˘ πÏÈÛ-
Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Î·È ÙËÓ ·ÊÔÛ›ˆÛË ÛÙË Ê˘Ï‹ ηȯÚfiÓÔ˘˜ Î·È ¯ÒÚÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜... ∏ ¤ÓÓÔÈ· Ô˘ ÛÔ‡, ¤Íˆ ·fi Ù· Ù›¯Ë. ∏ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ· Ù˘ ÁÈÔÚ-
ÙËÓ ·ÙÚ›‰·. ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È ‰ÂÓ Â›Ó·È Ë ÂÚÈÔÚÈÛÙÈ΋ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ Ô- Ù‹˜ ¤ÁÎÂÈÙ·È ÛÙÔ fiÙÈ ÙÔÓ ‹Úˆ· ÙÈÌÔ‡Ó ÔÈ ÓfiıÔÈ, ‰Ë-
Δ· ¶·Ó·ı‹Ó·È· ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÂÚÈÊËÌfiÙÂ- Ì‹˜, ·ÏÏ¿ Ë ÂÚÈÂÎÙÈ΋ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÂÔÚÙ‹˜ Ô˘ ›- Ï·‰‹ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ Ô˘ Â›Ó·È ·È‰È¿ ÌÂÈ-
ÚÔ ÌÓËÌÂ›Ô Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, ÙË ˙ˆÊfiÚÔ ÙÔ˘ ¶·Ú- Ó·È ÔÌ‹ Î·È ·ÁÒÓ. ∏ ÂÓfiÙËÙ· Ù˘ ·Ú¿ÛÙ·Û˘ ÎÙÒÓ Á¿ÌˆÓ ‹ ·fiÁÔÓÔ› ÙÔ˘˜ Î·È ˆ˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘ ‰ÂÓ
ıÂÓÒÓ·, Ô˘ ÂÚÈÙÚ¤¯ÂÈ ˆ˜ Â›ÛÙÂ„Ë Â͈ÙÂÚÈο ÙÔ ‰ÂÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ·fi ¤Ó· ¯ÒÚÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi, ·ÏÏ¿ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È Ôϛ٘.
·ÓÒÙ·ÙÔ ÙÌ‹Ì· ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ Ï¢ÚÒÓ ÙÔ˘ Ó·Ô‡, ¤Ó· ȉÂÔÏÔÁÈÎfi, ·fi ÙÔÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ¯ÒÚÔ Ù˘ ·Ó·- √ ∏Ú·ÎÏ‹˜ ‚¤‚·È· ‰ÂÓ ÊËÌ›˙ÂÙ·È ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó-
‰È·ÎÔÛÌË̤ÓË Ì ÛÎËÓ¤˜ Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜. ∂›Ó·È ¤Ó· ÙÂ-
ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÚÔÛÊÔÚ¿˜». ªÈ·˜ ¢¯·ÚÈÛÙ‹ÚÈ·˜ ÚÔ- ‰ÚÂÈÔÛ‡ÓË ÙÔ˘ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ Â›‰ÔÛ‹ ÙÔ˘ Û Á·-
Ú¿ÛÙÈÔ Û˘Ó¯¤˜ ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ ¤ÚÁÔ, Ì ‡„Ô˜ ¤Ó· ̤ÙÚÔ ÛÊÔÚ¿˜ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÎÏ‹ ÚÔ˜ ÙË ı¿ ÁÈ· Ù· ÛÙÚÈÌ·ÚÁÈΤ˜ ·ÔÏ·‡ÛÂȘ. EÙÛÈ, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙË ı˘Û›·,
‰Èο Ù˘ ‰ÒÚ·: ÌÂÁ·ÏÂÈÒ- ÙÔ Ù˘ÈÎfi ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ¤Ó· ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi Û˘ÌfiÛÈÔ,
‰ÂȘ ӛΘ, ÈÛ¯‡, ÁfiËÙÚÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ‰Ò‰Âη ¿ÙÔÌ· ·fi ÙÔ˘˜ ÓfiıÔ˘˜, ÔÈ ÏÂÁfi-
Î·È ÙËÓ ÂÚËÊ¿ÓÂÈ· ÌÈ·˜ ÌÂÓÔÈ ·Ú¿ÛÈÙÔÈ, Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó Û˘ÓÙÚÔÊÈ¿ ÛÙÔÓ
ËÁÂÌÔÓ›·˜. ÙÈÌÒÌÂÓÔ. ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Â›Ó·È ˘Ô¯ÚˆÙÈ΋, ·Ó ο-
P Δρομε ς των Παναθηνα ων. Β´ ψη ªÂ Ù· ¶·Ó·ı‹Ó·È· ÙÂÏÂÈÒ- ÔÈÔ˜ ·ÚÓËı› Ó· Û˘ÌÊ¿ÁÂÈ ˆ˜ ·Ú¿ÛÈÙÔ˜, ÚÔÛ¿-
παναθηναϊκο αμφορ α του Ζωγρ φου του Βερολ νου, ÓÂÈ Î·È Ô ÚÒÙÔ˜ Ì‹Ó·˜ ÁÂÙ·È Û ‰›ÎË. ∏ ÁÈÔÚÙ‹, ¤Ú· ·fi ÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋
480–470 π.Χ. (πηγ : «Goddess and Polis»). ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘. √ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜, Ô Ù˘ ÛËÌ·Û›·, ¤¯ÂÈ ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ‰È¿-
ªÂÙ·ÁÂÈÙÓÈÒÓ, ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙ·ÛË, ηıÒ˜ ·ÓÙÈηÙÔÙÚ›˙ÂÈ ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇
ÛÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ ÌÈ·Ó Ù˘ Ï·ÙÚ›·˜ Î·È Ù˘ ‰ÔÌ‹˜ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÈÛÙÔ‡
·Ó¿·˘Ï· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÎÔÚ‡- Ù˘ ∞ı‹Ó·˜.
ʈÛË ÙˆÓ ¶·Ó·ıËÓ·›ˆÓ.
¶ÚÒÙÔ˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ ÙÈÌËÙÈ΋ μÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·
ÙÔ˘ Ô ∞fiÏψÓ, Û ÌÈ· L. Deubner, «Attische Feste» (1932).
ÁÈÔÚÙ‹ ÌÂ ÙÔ ·ÈÓÈÁÌ·ÙÈÎfi H.W. Parke, «Festivals of the Athenians» (1977).
fiÓÔÌ· ªÂÙ·Á›ÙÓÈ·. ™‹ÌÂ-
Ú·, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· E. Simon, «Festivals of Attica. An Archaelogical
Î·È ÌÈ· ı˘Û›· ÚÔ˜ ÙÔÓ Commentary» (1983).
∞fiÏψӷ ªÂÙ·Á›ÙÓÈÔ, Ë Για τα Παναθήναια επίσης:
ÁÈÔÚÙ‹ Ì¿˜ Â›Ó·È ÂÓÙÂÏÒ˜
Μ. Τιβέριος, Παναθηναϊκά, Αρχαιολογικ ν Δελ-
¿ÁÓˆÛÙË ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Â-
τίον 29, 1974, 142-153.
ÚȯfiÌÂÓÔ Î·È ÙȘ ˘fiÏÔÈ-
˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ Ù˘. EÙÛÈ, L. Beschi, Η ζωφ ρος του Παρθενώνα. Μια νέα
ÌfiÓÔ ÂÈηۛ˜ ÌÔÚ› Ó· πρ ταση ερμηνείας, στο Archaische und klassische
οÓÂÈ Î·Ó›˜, ÚÔÛ·ıÒ- griechische Plastik II (1986) 199 κε.
ÓÙ·˜ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· Ó· Ì·- Goddess and Polis. The Panathenaic Festival in
ÓÙ¤„ÂÈ ·Ó ›¯Â Û¯¤ÛË Ì Ancient Athens (1992) (εκδ. J. Neils), που συγκε-
ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ÁÂÈÙfiÓˆÓ, ·Ó ντρωμένη και η σχετική βιβλιογραφία.
8 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 5 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1

9. «Eργα και Hμ ραι» – «Φ σεις απλαν ν...»
à «E ναι καιρ ς
για ωρα α θαλασ-
σιν ταξ δια, αφο
τ τε οι νεμοι ε ναι
σταθερο και η θ -
λασσα ακ νδυνη» –
«Eργα και Hμ ραι».
Στην εικ να, εμπο-
ρικ πλο ο, λεπτο-
μ ρεια απ αττικ
μελαν μορφη κ λι-
κα (περ. 510 π.X.).
Λονδ νο, Bρετανικ
Mουσε ο (πηγ :
«Aρμεν ζοντας στο
Xρ νο». Eκδ. «Kα-
π ν», Aθ να
1995).
O HÛ›Ô‰Ô˜, ÛÙÔ EÚÁ· Î·È ËÌ¤Ú·È (8Ô˜ ·È. .X.) Û˘Ì- ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ηÈÚÔ‡ Ù˘ Û˘ÁÎÔÌȉ‹˜ Î·È fi¯È ÙËÓ ÊıÈÓÔ- ÛÔÚ› Î·È ÙËÓ 2· Â·ÁÔÌ¤ÓˆÓ (I·Ú¯Ô˜).
‚Ô˘Ï‡ÂÈ (ÛÙ›¯. 663 Î.Â.) ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ ¶¤ÚÛË fiÙ ˆÚÈÓ‹ ÈÛËÌÂÚ›·, Ì ÙËÓ ÔÔ›· ·Ú¯›˙ÂÈ ·ÛÙÚÔÓÔÌÈ- K·‡Ì· ÛÙȘ 8 (I·Ú¯Ô˜)Ø 5, 6, 12, 19, 27 MÂÛÔÚ›
Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏËÏË ÂÔ¯‹ ÁÈ· ı·Ï·ÛÛÈÓ¿ Ù·Í›‰È·: ¶Â- ÎÒ˜ Ë ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ÊıÈÓÔÒÚÔ˘). Î·È 2· Â·ÁÔÌ¤ÓˆÓ (AÈÁ‡ÙÈÔÈ)Ø Î·‡Ì· ̤Á· ÛÙȘ 11
Ó‹ÓÙ· Ë̤Ú˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ ıÂÚÈÓfi ËÏÈÔÛÙ¿ÛÈÔ, ‰ËÏ·‰‹ EÈÙ¤ÏÏÔ˘Ó: Ô K‡ˆÓ ÛÙȘ 4-14 MÂÛÔÚ›Ø Ô ¤Û¯·ÙÔ˜ (E‡‰ÔÍÔ˜) MÂÛÔÚ›Ø ÓÈÁÂÙfi˜ ÛÙȘ 12 (¢ÔÛ›ıÂÔ˜), 21
ÂÚ› ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ηÏÔηÈÚÈÔ‡, ÙÔ ÔÔ›Ô Â›Ó·È ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶ÔÙ·ÌÔ‡ ÛÙȘ 11Ø Ô Â› Ù˘ ηډ›·˜ ÙÔ˘ §¤ÔÓÙÔ˜ MÂÛÔÚ›Ø Î·‡Ì· ̤Á· Î·È ÓÈÁÂÙfi˜ (ÓÈÁËÚ‹ ·ÙÌfi-
ÎÔ҉˘, Â›Ó·È Î·ÈÚfi˜ ÁÈ· ˆÚ·›· ı·Ï·ÛÛÈÓ¿ Ù·Í›‰È·, ÛÙȘ 18-20Ø Ô Ï·ÌÚfi˜ ÙÔ˘ Y‰ÚÔ˘ ÛÙȘ 22-29 MÂÛÔÚ› ÛÊ·ÈÚ·) ÛÙȘ 15, 17 (AÈÁ‡ÙÈÔÈ) MÂÛÔÚ›.
·ÊÔ‡ ÙfiÙ ÔÈ ¿ÓÂÌÔÈ Â›Ó·È ÛÙ·ıÂÚÔ› Î·È Ë ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ÙËÓ 1Ë Â·ÁÔ̤ӈÓÅØ Ô Ï·ÌÚfi˜ ÙÔ˘ Y‰ÚÔ¯fiÔ˘ EÙËÛ›·È (ÂÙ‹ÛÈÔÈ ¿ÓÂÌÔÈ, ÌÂÏÙ¤ÌÈ·) ÛÙȘ 12 MÂÛÔÚ›
·Î›Ó‰˘ÓË. TfiÙ È· ÌÔÚ›˜ Ó· ÂÌÈÛÙ¢ı›˜ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ 27 MÂÛÔÚ›Ø Ô K¿Óˆ‚Ô˜ (= · TÚfiȉԘ) ÙË 2· Î·È ÂÍ‹˜Ø ÂÙËÛ›·È ·‡ÔÓÙ·È (I·Ú¯Ô˜) ÙËÓ 2· Â·ÁÔ-
·Ó¤ÌÔ˘˜ Î·È Ó· Ú›ÍÂȘ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÙÔ Î·Ú¿‚È, ·ÊÔ‡ Â·ÁÔ̤ӈÓØ Ô Â› Ù˘ ÎÂÊ·Ï‹˜ ÙÔ˘ §¤ÔÓÙÔ˜ ÙËÓ 3Ë Ì¤ÓˆÓ.
ÙÔ ÊÔÚÙÒÛÂȘ Ì οı ÏÔÁ‹˜ ÊÔÚÙ›ÔØ Î·È ÊÚfiÓÙÈÛ ӷ Â·ÁÔÌ¤ÓˆÓ Î·È Ô Â› Ù˘ Ô˘Ú¿˜ ÙÔ˘ ÙËÓ 4Ë Â·ÁÔ- BÚÔÓÙ¤˜ ÛÙȘ 18 (AÈÁ‡ÙÈÔÈ) MÂÛÔÚ›Ø ‚ÚÔÓÙ¤˜ Úˆ-
ÂÈÛÙÚ¤„ÂȘ ÙÔ Ù·¯‡ÙÂÚÔ ÛÙÔ Û›ÙÈ ÛÔ˘, ¯ˆÚ›˜ Ó· Â- ̤ӈÓ. ÈÓ¤˜ ÛÙȘ 29 (E‡‰ÔÍÔ˜) MÂÛÔÚ›.
ÚÈ̤ÓÂȘ Ó· ·ÓÔ›ÍÔ˘Ó Ù· Ó¤· ÎÚ·ÛÈ¿ Î·È Ó· ·Ú¯›ÛÔ˘Ó ¢‡Ô˘Ó ÂÒÔÈ: Ô Ï·ÌÚfi˜ ÙÔ˘ AÂÙÔ‡ ÛÙȘ 2-10 MÂÛÔ- AÓÂÌÔ˜ ̤ÁÈÛÙÔ˜ ÛÙȘ 18 (E‡‰ÔÍÔ˜) MÂÛÔÚ›Ø Ù·Ú·-
Ù· ÊıÈÓÔˆÚÈÓ¿ ÚˆÙÔ‚Úfi¯È· (HÌ·Ù· ÂÓÙ‹ÎÔÓÙ· ÌÂ- Ú›Ø Ô Ï·ÌÚfi˜ ÙÔ˘ NÔÙ›Ô˘ ȯı‡Ô˜ ÛÙȘ 6-12Ø Ô Ï·- ¯‹ ·Ó¤ÌˆÓ ÛÙȘ 18 (I·Ú¯Ô˜)Ø ·Ó¤ÌˆÓ Û˘ÛÙÚÔÊ‹
Ù¿ ÙÚÔ¿˜ ËÂÏ›ÔÈÔ, ˜ Ù¤ÏÔ˜ ÂÏıfiÓÙÔ˜ ı¤ÚÂÔ˜, η̷ÙÒ- ÌÚfi˜ Ù˘ §‡Ú·˜ ÛÙȘ 4 MÂÛÔÚ›-1Ë Â·ÁÔ̤ӈÓØ Ô (I·Ú¯Ô˜) ÙËÓ 3Ë Â·ÁÔ̤ӈÓ.
‰ÂÔ˜ ÒÚ˘, ˆÚ·›Ô˜ ¤ÏÂÙ·È ıÓËÙÔ›˜ ÏfiÔ˜ .../ Ù‹ÌÔ˜ ‰’ Ï·ÌÚfi˜ ÙÔ˘ OÚÓÈıÔ˜ ÙËÓ 5Ë Â·ÁÔ̤ӈÓ. ¶ÂÚ›ÛÙ·ÛȘ (¿ÓÔÈ·) ÛÙȘ 23 (K·›Û·Ú) MÂÛÔÚ›.
¢ÎÚÈӤ˜ Ù’ ·‡Ú·È Î·È fiÓÙÔ˜ ·‹ÌˆÓ/ ‡ÎËÏÔ˜ ÙfiÙ AÓ·Ù¤ÏÏÔ˘Ó ÂÛ¤ÚÈÔÈ: Ô ÎÔÈÓfi˜ IÔ˘ Î·È OÌ›¯ÏË ÛÙȘ 27 (AÈÁ‡ÙÈÔÈ) MÂÛÔÚ›.
Ó‹· ıÔ‹Ó ·Ó¤ÌÔÈÛÈ Èı‹Û·˜/ ÂÏΤÌÂÓ Â˜ fiÓÙÔÓ ÊfiÚÙÔÓ AÓ‰ÚÔ̤‰·˜ ÛÙȘ 4-13 MÂÛÔÚ›Ø Ë A›Á· (= · HÓÈfi- ¢˘Û·ÂÚ›· (‰˘ÛÎÚ·Û›· ·Ó¤ÌˆÓ) ÛÙȘ 29 MÂÛÔÚ›.
Ù’ ˜ ¿ÓÙ· Ù›ıÂÛı·È,/ Û‡‰ÂÈÓ ‰’ fiÙÙÈ Ù¿¯ÈÛÙ· ¿ÏÈÓ ÔÈ- ¯Ô˘) ÛÙȘ 10Ø Ô Ï·ÌÚfi˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚÛ¤ˆ˜ ÛÙȘ 11-29Ø Ô Z¤Ê˘ÚÔ˜, ·ÚÁ¤ÛÙ˘ ÛÙȘ 30 MÂÛÔÚ› Î·È 5Ë Â·ÁÔ-
ÎfiӉ ӤÂÛı·È...). EÂȉ‹ ÙÔÓ 8Ô ·È. .X. ÙÔ ıÂÚÈÓfi Ï·ÌÚfi˜ ÙÔ˘ NÔÙ›Ô˘ ȯı‡Ô˜ ÛÙȘ 26 MÂÛÔÚ›-2 Â·- Ì¤ÓˆÓ (AÈÁ‡ÙÈÔÈ).
ËÏÈÔÛÙ¿ÛÈÔ Û˘Ó¤‚·ÈÓ ÂÚ› ÙËÓ 1-2 IÔ˘Ï›Ô˘, ÂÓ‹ÓÙ· ÁÔ̤ӈÓØ Ô Â› Ùˆ ÂÔ̤ӈ Ò̈ ÙÔ˘ HÓÈfi¯Ô˘ ÛÙȘ
Ë̤Ú˜ ÌÂÙ¿ ·fi ·˘Ùfi Ì¿˜ ʤÚÓÔ˘Ó ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÌÈ- 30 MÂÛÔÚ›. EÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÛÙȘ 10, 20, 21 (K·›Û·Ú)Ø 24 (E‡‰ÔÍÔ˜)Ø
Ûfi ÙÔ˘ A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘. ¢‡Ô˘Ó ÂÛ¤ÚÈÔÈ (ÎÚ‡ÙÔÓÙ·È): Ô Â› Ù˘ Ô˘Ú¿˜ ÙÔ˘ 26 ÁÈ· ·Ó¤ÌÔ˘˜ Î·È ‚ÚÔ¯¤˜ (¢ËÌfiÎÚÈÙÔ˜)Ø 29 (AÈÁ‡-
§¤ÔÓÙÔ˜ ÛÙȘ 22-25 MÂÛÔÚ›Ø Ô Â› Ùˆ ‰ÂÍÈÒ ÂÌÚÔ- ÙÈÔÈ, K·›Û·Ú) MÂÛÔÚ› Î·È ÙËÓ 1Ë (E‡‰ÔÍÔ˜, MËÙÚfi-
*** Ûı›ˆ ‚·ÙÚ·¯›ˆ ÙÔ˘ KÂÓÙ·‡ÚÔ˘ ÛÙȘ 23Ø Ô ™Ù¿¯˘˜ (= ‰ˆÚÔ˜), 2· (E‡‰ÔÍÔ˜, K·›Û·Ú), 4Ë (K¿ÏÏÈÔ˜) Â·ÁÔ-
· ¶·Úı¤ÓÔ˘) ÙËÓ 3Ë Â·ÁÔ̤ӈÓ. ̤ӈÓ.
O KÏ·‡‰ÈÔ˜ ¶ÙÔÏÂÌ·›Ô˜, ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ º¿ÛÂȘ ·Ï·-
MÂÙˆÚÔÏÔÁÈο
ÓÒÓ Î·È ÂÈÛËÌ·ÛÈÒÓ (2Ô˜ ·È. Ì. X.) ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ï·ÎˆÓÈ-
™HMEIø™H
ÎÒ˜ Ù· ·ÛÙÚÔÓÔÌÈο Î·È ÌÂÙˆÚÔÏÔÁÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· AÚÁ¤ÛÙ˘ (B¢ ¿ÓÂÌÔ˜) ÛÙȘ 15 MÂÛÔÚ›. 1. Στο σταθερ αιγυπτιακ έτος, μετά τις τριάντα ημέρες
Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ÙÔÓ ·ÈÁ˘ÙÈÎfi Ì‹Ó· MÂÛÔÚ› (A‡- AÚÁ¤ÛÙ˘ ‹ ˙¤Ê˘ÚÔ˜ ÛÙȘ 6 (AÈÁ‡ÙÈÔÈ) MÂÛÔÚ›. του τελευταίου μην ς Mεσορί, πρ σθεταν πέντε ημέρες, τις
ÁÔ˘ÛÙÔ – 1Ë MÂÛÔÚ› = 26Ë IÔ˘Ï›Ô˘). AÚÁ¤ÛÙ˘ ‹ ÓfiÙÔ˜ Ì ÔÌ›¯ÏË ÛÙȘ 16 (AÈÁ‡ÙÈÔÈ) επαγ μενες, ώστε να συμπληρωθούν οι 365 ημέρες του
MÂÛÔÚ›. ηλιακού έτους: 12 (μήνες) X 30 (ημέρες) + 5 επαγ μενες
AÛÙÚÔÓÔÌÈο ημέρες= 365 ημέρες. Eτσι η πρωτοχρονιά των Aιγυπτίων, η
Z¤Ê˘ÚÔ˜ ‹ ÓfiÙÔ˜ ÛÙȘ 1, 26 (AÈÁ‡ÙÈÔÈ) MÂÛÔÚ›.
«AÚ¯‹ ÔÒÚ·˜» ÛÙȘ 10 MÂÛÔÚ› (E‡‰ÔÍÔ˜)Ø «ºıÈÓÔ- NfiÙÔ˜ ÛÙȘ 2 (MËÙÚfi‰ˆÚÔ˜, KfiÓˆÓ, I·Ú¯Ô˜)Ø 3 1η Θωθ, αντιστοιχούσε στις 29 Aυγούστου.
ÒÚÔ˘ ·Ú¯‹» ÛÙȘ 19. (A˘Ù¿ ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó ·ÏÒ˜ ÙËÓ (E˘Îً̈Ó, E‡‰ÔÍÔ˜)Ø 7 (K·›Û·Ú)Ø 10 (E‡‰ÔÍÔ˜) MÂ- M. K. ¶··ı·Ó·Û›Ô˘
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 5 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 9

10. «Περ της υγε ας σου
Tης A π∫∞Δ∂ƒÿ¡∏˜ ¶ √§ÀªŒƒ√À -
K ∞ª∏§Õ∫∏
Διευθ. του K ντρου Λαογραφ ας
της Aκαδημ ας Aθην ν
√
∞Y°OY™TO™ Â›Ó·È Ô Ì‹Ó·˜ Ù˘
¶·Ó·ÁÈ¿˜, Ô˘ Ë ÂoÚÙ‹ Ù˘ ıÂ-
ˆÚÂ›Ù·È ÙÔ ¶¿Û¯· ÙÔ˘ ηÏÔηÈ-
ÚÈÔ‡ Î·È Ë ÓËÛÙ›· Ù˘ ÙËÚÂ›Ù·È Â˘Ï·-
‚Èο. ªÂ ÙËÓ ÚˆÙ·˘ÁÔ˘ÛÙÈ¿, ÔÈ ¯ˆÚÈ-
ÎÔ› οÓÔ˘Ó ÙÔ ÛÙ·˘Úfi ÙÔ˘˜ Î·È Ï¤ÓÂ:
«H ¶·Ó·ÁÈ¿ Ì·›ÓÂÈ, Ë ÓËÛÙ›· ·Ú¯›-
˙ÂÈ» – ÓËÛÙ›· Ô˘ ÙËÚÔ‡Û·Ó ·˘ÛÙË-
Ú¿, «ÁÈ· Ó· ÌË ‚ÚÂÈ Î·Îfi Ù· ÎÔÓ¿ÎÈ·
Î·È Ù· ˙ˆÓÙ·Ó¿ ÙÔ˘˜...».
™ÙÔ ∑·ÁfiÚÈ (∏ÂÈÚÔ˜), «Úˆ›-Úˆ›,
ÚÈÓ ‚¿ÏÔ˘Ó Ù›ÔÙ ÛÙÔ ÛÙfiÌ· ÙˆÓ,
ÙÚÒÁÔ˘Ó ÎfiÎÎÈÓ· ÎÚ¿Ó·, ÁÈ· Ó· ›ӷÈ
ÁÂÚÔ› fiÏÔ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ». E›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ
Ë ÎÚ·Ó¿‰· ‰Ú· ˆ˜ ·ÓÙÈ˘ÚÂÙÈÎfi ηÈ
ÚÔÊ·ÓÒ˜ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙȘ «ıÂÚÌ·-
ÛȤ˜ ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘», ÁÈ· ÙȘ Ôԛ˜
Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Î·Ù¿Ú· ÁÈ· ÙÔÓ
·¯fiÚÙ·ÁÔ: «Ó· ÌË ¯ÔÚÙ¿ÛÂȘ Ô‡Ù ÙÔÓ
A‡ÁÔ˘ÛÙÔ ıÂÚÌ·ÛÈ¿». °È·Ù› ·˘Ùfi˜ Ô
ÏÔ‡ÛÈÔ˜ Ì‹Ó·˜ –Ì‹Ó·˜ Ù˘ Û˘ÁÎÔÌÈ-
‰‹˜ TÚ·Â˙ÔÊfiÚÔ˜, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô Â‡-
¯ÔÓÙ·È «Ó¿ ’Ù·Ó ‰˘Ô ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ»–
H Aρμεγμα σε «μιτ το» στην Aσ Γωνι
Xαν ων. Mε το γ λα του Δεκεπαντα γου-
στου, που δεν καταναλ νεται λ γω της δε-
καπενθ μερης νηστε ας, φτι χνονται τρα-
χαν δες, χυλοπ τες κ. . για την υπ λοιπη
χρονι (φωτ.: Γ. N. Aικατεριν δης, 1964).
ÎÚ‡‚ÂÈ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘Á›·, ÂÂÈ- Î.Ï. ÁÈ· ÙËÓ ˘fiÏÔÈË ¯ÚÔÓÈ¿.
‰‹ ÔÈ ˘„ËϤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜, Ë ·Ó¿Ù˘- √ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜ ‰ÂÓ ·Ú¯›˙ÂÈ ÌfiÓÔ, ·ÏÏ¿
ÍË ÙˆÓ ÂÓÙfiÌˆÓ Î·È Ë Î·Ù¿¯ÚËÛË Î·È ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ì ÓËÛÙ›·: ÛÙȘ 29, Ë̤-
ÔˆÚÈÎÒÓ Î·È Ï·¯·ÓÈÎÒÓ Â˘ÓÔÔ‡Ó ÙȘ Ú· Ù˘ ÂÔÚÙ‹˜ ÙÔ˘ ·Á›Ô˘ πˆ¿ÓÓÔ˘ ÙÔ˘
Á·ÛÙÚÈΤ˜ ‰È·Ù·Ú·¯¤˜ ηÈ, ·Ï·ÈfiÙÂ- ∞ÔÎÂÊ·ÏÈÛÙ‹ («∞ÔÎÂÊ·ÏÈÛı›˜») ‹
Ú·, ÙÔ˘˜ ÂÈΛӉ˘ÓÔ˘˜ ÂÏÒ‰ÂȘ ˘ÚÂ- ƒÈÁÔÏfiÁÔ˘, ÚÔÛÙ¿ÙË ·fi ÙËÓ ÂÏÔÓÔ-
ÙÔ‡˜. °È· ÙÔ fiÛÔ ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÙ·È Ë ˘Á›· Û›·, ÓËÛÙ‡ԢÓ. H ı¤ÚÌË, ϤÂÈ Ë ·Ú¿-
ÙÔÓ Ì‹Ó· ·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ Ë ·- ‰ÔÛË, ÂÌÊ·Ó›ÛÙËΠÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ fiÙ·Ó
ÚÔÈÌȷ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË «¶ÂÚ› Ù˘ ˘Á›·˜ ·ÔÎÂÊ·Ï›ÛÙËÎÂ Ô AË °È¿ÓÓ˘ – Ù·Ú¿-
ÛÔ˘ ÙÔÓ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ ÂÚÒÙ·». ¯ÙËÎÂ Ë ÎÂÊ·Ï‹ ÙÔ˘ ÎÈ ¤·ı ·ÚÔ͢-
TȘ ̤Ú˜ Ù˘ ÓËÛÙ›·˜ ‰ÂÓ ÏËÛÌÔ- ÛÌfi. °È’ ·˘Ùfi ϤÁÂÙ·È Î·È ¶·ÚÔ͢ÛÌfi˜
ÓÔ‡Û·Ó Î·È ÙÔ Î·ı‹ÎÔÓ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÓÂ- ‹ ∫Ú˘·‰›Ù˘ ‹ £ÂÚÌÔÏfiÁÔ˜, ηÈ, ÏfiÁˆ
ÎÚÔ‡˜: ÙËÓ ÚÒÙË ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘, ·Ú¯‹ Ù˘ ÓËÛÙ›·˜ ÙÔ˘, ¡ËÛÙÂ˘Ù‹˜ Î·È ¡Ë-
Ù˘ ÓËÛÙ›·˜, ÛÙÈÎfi˜. AÔʇ-
«Î¿ı ηϋ ÓÔÈ- ÁÔ˘Ó Ó· Ê¿ÓÂ
ÎÔÎ˘Ú¿ ¤‚·˙ ηÚÔ‡˙È, Ì·‡-
¤Ó· È¿ÙÔ ÂÏȤ˜,
NËÛÙ›·. ¢Ú›Ì˜. MÂ- ÚÔ ÛٷʇÏÈ,
ÌÈÛ¤˜ Ì·‡Ú˜, ÌÈ-
Û¤˜ ¿ÛÚ˜, ηÈ
ÚÔÌ‹ÓÈ·. EıÈÌ· Î·È Ì·‡ÚÔ Û‡ÎÔ Î·È
fi,ÙÈ ı˘Ì›˙ÂÈ ·›-
ÙȘ ¤ÛÙÂÏÓ ÛÙË ‰Ôͷۛ˜ ÙÔ˘ ÈÔ ÏÔ˘- Ì·, Î·È ‰ÂÓ È¿-
ÁÂÈÙÔÓÈ¿, Û’ fiÛ˜ ÓÔ˘Ó Ì·¯·›ÚÈ,
‰ÂÓ Â›¯·Ó, ÁÈ· Ó· ÛÈÔ¿ÚÔ¯Ô˘ Ì‹Ó· Ô‡Ù Û¿˙Ô˘Ó
Ê¿Ó ÂΛÓË ÙËÓ Î·Ú‡‰È. H ·Ó·-
H Aλεγμα σιταριο με χειρ -
Ë̤ڷ». H ̤ڷ ÏÔÁÈ΋ ÛΤ„Ë
μυλο στη Δαδι Eβρου για την
·˘Ù‹ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È Â›Û˘ ·fi ηı·Ú- ÙÔ˘ Ï·Ô‡ Ô‰ËÁ› Û˘¯Ó¿ Û ·ÚfiÌÔȘ
παρασκευ τραχαν με το γ -
Ù‹ÚÈ· Î·È ¿ÏÏ· ¤ıÈÌ·, fiˆ˜ ÙÔ χÛÈ- ÂÓ¤ÚÁÂȘ.
λα του Δεκαπεντα γουστου
ÌÔ ÙˆÓ ¯¿ÏÎÈÓˆÓ Û΢ÒÓ Î·È Ë ÚÔ- √ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜, Ô Ì‹Ó·˜ Ì ÙÔ ÈÔ Ï·-
(φωτ.: Γ. N. Aικατεριν δης).
ÛÊÔÚ¿ ÛÙ·Ê˘ÏÈÒÓ, Û‡ÎˆÓ Î.Ï. ÛÙËÓ ÌÚfi, ÔÏfiÁÈÔÌÔ ÊÂÁÁ¿ÚÈ, ·’ fiÔ˘ ηÈ
ÂÎÎÏËÛ›· Î·È ÙÔ ÌÔ›Ú·ÛÌ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ Ë ¤ÎÊÚ·ÛË «∫·Ïfi˜ Ô ‹ÏÈÔ˜ ÙÔ˘ ª·ÁÈ-
ÓËÛÙ‡ÔÓÙ˜. M ÙÔ Á¿Ï·, Ô˘ ‰ÂÓ Ô‡, Ù’ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÙÔ ÊÂÁÁ¿ÚÈ», Ô ™˘ÎÔ-
ηٷӷÏÒÓÂÙ·È ÏfiÁˆ Ù˘ ÓËÛÙ›·˜, ÏfiÁÔ˜ Î·È KÏÂȉԯÚÔÓÈ¿˜ (ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜
ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÙÚ·¯·Ó¿‰Â˜, ¯˘ÏÔ›Ù˜ Ì‹Ó·˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÛÙÔ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ËÌÂ-
10 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 5 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1

11. τον A γουστον ερ τα...»
H H Kο μησις της Θεοτ κου, εικ να του
17ου αι. O A γουστος ε ναι ο μ νας της
Παναγι ς, που η εορτ της στις 15 αυτο
ÚÔÏfiÁÈÔ), ıˆÚÂ›Ù·È Ô ÈÔ ÏÔ˘ÛÈÔ¿- ÓÈÔ, Ô‡Ù ӷ χÓ˘ ÚÔ‡¯·, ÁÈ·Ù› ÂÙÚ˘- του μ να θεωρε ται το Π σχα του καλοκαι-
ÚÔ¯Ô˜ Ì‹Ó·˜: «∞‡ÁÔ˘ÛÙ ηϤ ÌÔ˘ Ì‹- Ô‡Û·ÓÂ, Ô‡Ù ӷ Ì˘ ÛÙ’ ·Ì¤ÏÈ Ó· ριο (πηγ : «Eικ νες της Kρητικ ς T -
Ó·, Ó· ’ÛÔ˘Ó ‰˘Ô ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ». Îfi„˘ ÛٷʇÏÈ·, Ô‡Ù ӷ Îfi„˘ ۇη. χνης». Eκδ. Bικελα α Bιβλιοθ κη – Πανε-
øÛÙfiÛÔ ÔÈ ¤ÍÈ (·ÏÏÔ‡ ÔÈ 12) ÚÒÙ˜ ∂¿Ó Â‹Á·ÈÓ˜ Ó· Îfi„˘, Ì·˜ ¤ÏÂÁ·Ó πιστημιακ ς Eκδ σεις Kρ της).
Ë̤Ú˜ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙ¤˜ ˆ˜ ‰Ú›Ì˜ ÔÈ ·Ï·ÈÔ›, fiÙÈ Â¯·ÓfiÙ·Ó ÙÔ ‰¤ÓÙÚÔ,
(ÂÍ Ô‡ Î·È ¢ÚÈÌ¿Ú˘) ‹ ‰Ú›Ì·Ù· – Ù· ¤È·Ó „ÒÚ·. ΔÔ ·Ì¤ÏÈ ÂÛÙÂÓÔ‡ÛÂ
«Î˘ÓÈο η‡Ì·Ù·» ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ. ¶›- (=·ÛıÂÓÔ‡ÛÂ). ∫·È ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ÙȘ ̤-
ÛÙ¢·Ó fiÙÈ ÙȘ ̤Ú˜ ·˘Ù¤˜ ÂÂÓÂÚ- Ú˜ ·˘Ù¤˜ ‰ÂÓ ÂÈ¿Ó·Ó ÛÙËÌ¿, ‰ÂÓ
ÁÔ‡Ó ·ÓÂÍȯӛ·ÛÙ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÁÈ’ ·˘Ùfi ÂοӷÓ ÌÔ˘Á¿‰·. ¢ÂÓ ÂÌ·›Ó·ÓÂ
·ÔʇÁÔÓÙ·È ÙÔ χÛÈÌÔ ÙˆÓ ÚÔ‡- ÛÙËÓ ÎÚ‚‚·Ù·ÚÈ¿ (=·ÚÁ·ÏÂÈfi) ÁÈ·Ù›
¯ˆÓ, Ë ÎÔ‹ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈ΋˜ ͢Ï›·˜ Î·È ÂÎÔ‚fiÙ·Ó ÙÔ ·Ó›. √È ÁˆÚÁÔ› ÚÔ-
ÙÔ ÎÔχÌÈ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· (Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Û¤¯Ô˘Ó ÙȘ ÚÒÙ˜ ¤Í ̤Ú˜ ÙÔ˘ ∞˘-
Ì ٷ ÌÂÏÙ¤ÌÈ·/ÌÔ˘Ú›ÓÈ·). ∫˘Ú›ˆ˜ ÁÔ‡ÛÙÔ˘, ÙÔ Úˆ›. ∞Ó Â›¯Â ÚÔ‚¿ÏÂÈ
fï˜ ·ÔʇÁÂÙ·È Ë ¤ÎıÂÛË ÙˆÓ ÚÔ‡- Û‡ÓÓÂÊÔ Ì ÙÔ ¤‚Á·ÚÌ·Ó ÙÔ˘ ‹ÏÈÔ˘ ‹
¯ˆÓ ¤Íˆ, ÁÈ·Ù› Ù· Îfi‚ÂÈ Ô ÛÎÒÚÔ˜. §¤- ¤¯Ë ·ÓËÛÎÈ¿ (‰ÚÔÛÈ¿), Ô Ì‹Ó·˜ Ô˘
ÓÂ: «ΔÔ˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÔÈ ‰Ú›Ì˜ ÛÙ· ·- ·ÓÙÈÛÙÔȯԇÛ ÙË Ì¤Ú· ·˘Ù‹ ı· ‹ÙÔ
ÓÈ¿ (ÛÎÒÚÔ˜) Î·È ÙÔ˘ ª·ÚÙÈÔ‡ ÛÙ· ͇- ‚ÚÔ¯ÂÚfi˜. ∫¿ı ̤ڷ ·fi ÙËÓ 1-6 ∞˘-
Ï· (Û·Ú¿ÎÈ)». ∞Ó, ·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿, ¤ÚÂ- ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÙËÓ ÂÌÂÙÚÔ‡Û·Ì ÁÈ· ‰˘Ô
 οÔÈ· Ó· χÓÂÈ, ÊÚfiÓÙÈ˙ ӷ Ú›- Ì‹Ó˜. TËÓ 1Ë ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÁÈ· ™Â-
ÍÂÈ ÛÙÔ ÓÂÚfi ¤Ó· ηÚÊ› ÁÈ· Ó· «Î·Ú- ٤̂ÚË Î·È √ÎÙÒ‚ÚË Î.Ô.Î. E͈ ·fi
ÊÒÛÂÈ» ÙȘ ‰Ú›Ì˜, Ó· ÙȘ ηٷÛÙ‹ÛÂÈ ÙȘ ÁÔ‡ÚÓ˜ Ô˘ ϤÓÔ˘Ó ÔÈ Á˘Ó·›Î˜
·ÓÂÓÂÚÁ¤˜. Î·È ¤ÊÙÂÈ ÓÂÚfi, ·Ó Ê˘ÙÚÒÛÔ˘Ó ¯fiÚ-
∞fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ¤ÍÈ ‹ ‰Ò‰Âη Ë̤Ú˜ Ù· ÙÔÓ AÔ˘ÛÙÔ Î·È ‰ÂÓ ÍÂÚ·›ÓÔÓÙ·È,
ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘, Ù· ÌÂÚÔÌ‹ÓÈ·, fiˆ˜ ÙÔ ¤¯ÔÌ ÁÈ· ηÏÔ¯ÚÔÓÈ¿. ™ÙËÓ ÂÍÔ¯‹
Ù· ϤÂÈ Ô Ï·fi˜, Á›ÓÔÓÙ·È ÚÔÁÓÒÛÂȘ ÙËÚ¿˙ÔÌ (=ÎÔÈÙ¿ÌÂ) ÙÛÔÈ ·Î·Ú‰ÓÔ›
ÁÈ· ÙÔÓ Î·ÈÚfi Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜, ÂÊ’ fiÛÔÓ (=·ÁÚÈÔÎÚÂÌ̇‰Â˜). ∞Ó ¤¯Ô˘Ó È¿- HA γουστος, μ νας της συγκομιδ ς,
οı ̤ڷ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Ì ¤Ó· ‹ ‰‡Ô ÛÂÈ Î·Úfi, ı· ¿Ë ηϿ Ë ÛÔÚ¿. ΔÔÓ πλουσιοπ ροχος Tραπεζοφ ρος. Ξυλο-
Ì‹Ó˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ˆ˜. AÔ˘ÛÙÔ ÙÔÓ ıˆÚԇ̠ˆ˜ ·fi ·˘ÙfiÓ γραφ α του Σπ ρου Bασιλε ου, απ τις
™ÙËÓ AÓ‰ÚÔ «¤¯ÔÌ ‰Ú›Ì˜ ÙÚÂȘ ̤- ·Ú¯›˙ÂÈ È· Ô ¯ÂÈÌÒÓ·˜. §¤ÌÂ, «∞Ô‡ παροιμ ες του ελληνικο λαο , 1943.
Ú˜ ÌÚÔÛÙ¿ (1-3 ∞˘Á. ) Î·È ÙÚÂȘ ÛÙÔ AÔ˘ÛÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ· ÎÈ ·Ô‡ ª¿ÚÙË Î·ÏÔ-
Ù¤ÏÔ˜ (29-31 ∞˘Á.). ΔȘ ̤Ú˜ ·˘Ù¤˜ ‰ÂÓ Î·›ÚÈ», Î·È «O‡Ù AÔ˘ÛÙÔ˜ ¯ÂÈÌÒÓ·˜
¤Î·Ó ӷ ·˜ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÁÈ· Ì¿- Ô‡Ù ª¿ÚÙ˘ ηÏÔη›ÚÈ»».
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 5 A Y ° O Y ™ T O Y 2 0 0 1 11