Mimar ve Mühendisler Grubu'nun 2 ayda bir yayımlanan derhisinin 54. sayısı, konusu: enerji.

1. Sayı 54 Mayıs - Haziran 2010
54
Enerji sektörü yeniden
dizayn ediliyor:
Yeniden
yenilenebilir
enerji kaynaklar›
Mimarl›k: Mimari tasar›m,
ekoloji, ekolojik enerji
Osmanl› ‹stanbul’unda
Halkal› Su Yolu
Bir ça¤dafl Osmanl› mimar›:
Mimar Kemalettin Bey

4. ‹mtiyaz Sahibi Sayı 54 Mayıs - Haziran 2010
54
Mimar ve Mühendisler Grubu adına
Enerji sektörü yeniden
Genel Başkan dizayn ediliyor;
Yine yeniden
Avni Çebi yenilenebilir
enerji kaynaklar›
Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü Minarl›k: Mimari tasar›m,
ekoloji, ekolojik enerji
Adem Sarı Osmanl› ‹stanbul’unda
halkal› su yolu
Bir ça¤dafl Osmanl› mimar›;
Yay›n Koordinatörü Mimar Kemalettin Bey
İsmail Şaşmaz
ismail@ajanspiksel.com
Yay›n Kurulu
Mehmet İşci, Osman Arı, Yakup Güler,
Mahmut Çelik, Yavuz Sarı,
Mehmet Bulayır, Mesut Uğur,
Osman Şahbaz, Yılmaz Ada
Bu Say›ya Katk›da Bulunanlar
Ahmet Erkoç, Dilaver Demirağ,
Hikmet Ateş, Yılmaz Ada, editörden
Yay›n Dan›flma Kurulu
Prof. Dr. İlhami Karayalçın, Merhaba,
Prof. Dr. Nazif Gürdoğan, Adnan Çelik,
Prof. Dr. Nizamettin Aydın,
Prof. Dr. Zeki Çizmecioğlu, Ülkeler gelifltikçe enerjiye gereksinim daha da artmakta. Fosil
Yrd. Doç. Dr. Ömer Faruk Kültür,
Ali Reyhan Esen, Fatih Dönmez yak›tlar›n çevreye verdi¤i zararlar ve tükenecek olmalar› yeni kay-
naklar› gündeme getirmekte. Art›k tükenen kaynaklar yerine tüken-
Editör
A. Kadir Mermertaş meyen, yenilenen kaynaklar enerjide a¤›rl›k kazanmaya bafllad›. Özel-
kadir@ajanspiksel.com likle petrolün gündemden düflmeye bafllamas› enerji sektörünü etkile-
Görsel Yönetmen di¤i gibi sanayi sektöründe de yeni geliflmeleri beraberinde getirdi.
Nevzat Albayrak
Renk Ayr›m› Sanayi toplumlar› kendilerine yeni enerji kaynaklar›na göre flekil ver-
Muhammet Dilsiz meye, büyüme stratejilerini buna göre oluflturmaya bafllad›lar.
Reklam Örne¤in fosil yak›tlarla çal›flan araçlar yerine elektrikli ve biodizel ile
reklam@ajanspiksel.com çal›flan araçlar üretilmeye baflland›. Bu geliflmeler ülkelerin d›fl poli-
‹letiflim Adresi tikalar›na da yans›yor. Petrol ve benzeri yak›tlar üzerinden oluflturulan
Kuştepe Biracılar Sok. No: 7 devlet politikalar› yerini alternatif stratejilere b›rakmaya bafll›yor.
Mecidiyeköy/İstanbul
Tel: 212 217 51 00
Fax: 212 217 22 63 Do¤u ile bat› aras›nda enerji köprüsü olan ülkemiz de bu yeni strate-
Web: www.mmg.org.tr
E-posta: mmg@mmg.org.tr jilere ayak uydurmak zorundad›r. Hem enerji köprüsü olmas› hem de
yenilenebilir enerji kaynaklar› bak›m›ndan zengin bir ülke olmas› yeni
‹çerik ve Yap›m
dünya düzeninde ülkemizin rolünü büyütecektir. Bu ba¤lamda
geçmiflten gelen enerji politikam›z yeniden dizayn edilmelidir.
Eski Osmanlı Sok. Cansun Apt. 5/7
Mecidiyeköy/İstanbul
Tel: 212 273 27 50 Enerji sektörünün büyüklü¤ü ve bugün gelinen noktadaki öneminden
Fax: 212 273 27 51
Web: www.ajanspiksel.com dolay› Mimar ve Mühendis Dergisi olarak bu say›m›zda enerji sek-
E-posta: info@ajanspiksel.com töründeki geliflmeleri ve yeni stratejileri dosya konusu olarak ele
Bas›m ald›k. Enerji sektöründe söz sahibi uzmanlarla konuyu derinlemesine
Milsan Basın San. A.Ş. inceleyerek siz de¤erli okuyucular›m›z›n de¤erlendirmesine sunduk.
0212 471 71 50
Yay›n Türü Ayr›ca bu say›m›zda yine ilgi ile okuyabilece¤iniz röportajlar,
İki ayda bir yayınlanır.
Yerel Süreli Yayın mimarl›k ve mühendislikle ilgili makaleler bulabileceksiniz
Ücretsizdir
Yazı ve reklamların içerik sorumluluğu Önümüzdeki say›larda buluflmak dile¤iyle…
sahiplerine aittir. Kaynak gösterilerek
alıntı yapılabilir.
A. Kadir Mermertafl

5. Enerji sektörü yeniden dizayn ediliyor;
28 “Yeniden yenilenebilir
DOSYA enerji kaynaklar›”
‹nsano¤lu varoldu¤u günden itibaren enerjiye gereksinim
duymufl ve çeflitli enerji kaynaklar›n› kullanm›flt›r. Kas
gücünden atefle, suya kadar birçok enerji kayna¤›n› kullanarak
insanl›k var olma savafl› verdi. Genel olarak bakt›¤›m›zda
asl›nda insanl›k tarihinin ilk y›llar›nda belki yokluktan belki
bilgi eksikli¤inden yenilenebilir enerji kaynaklar› kullan›l›yordu.
Sanayi toplumuna gelindi¤inde ise fosil yak›tlara a¤›rl›k
verilmeye baflland›. Fakat bu yak›tlar›n çevreye verdi¤i zararlar
ve tükenecek olmalar› insanlar› yeniden yenilenebilir enerji
kaynaklar›na yöneltti. Mimar ve Mühendis Dergisi olarak bizde
bu say›m›zda dosya konusu olarak enerjinin bu serüvenini ve
ülkemizin enerji politikas›n› ve yap›lmas› gerekenleri ele ald›k.
Bizden Haberler
Haber 16
6
20
Haber Analiz:
Mimarl›k: Mehmet ‹flci; Mimari tasar›m, ekoloji, ekolojik enerji 22 Kontrolsüz nüfus
art›fl›n›n zararlar› ve
Foto¤raf: Osman Ar› 77 ‹stanbul Bo¤az›’na
Makale: fiahan Dede, Aksel Cesur 86 üçüncü köprü
Kitapl›k 87
Bir Portre: Bir ça¤dafl Osmanl› mimar; Mimar Kemalettin Bey 90
Teknoloji 94
Ajanda 95 84
Çizgi-Yorum: Yakup Güler 96 Tan›t›m:
Enerji ve Enerji
Verimlili¤i Ortak Ak›l
Toplant›lar›
70 74 78
92
Sinema ve
Mühendislik:
Filme bulaflm›fl ‘petrol’
lekesinin 44 y›ll›k
hikâyesi:
Kent ve Yaflam: Gezi: Tarakl›’dan Tarihten: “Topra¤›n Kan›”
Çevre, enerji ve mimari Mudurnu’ya Osmanl› ‹stanbul’unda
Halkal› Su Yolu

6. Baflkandan
Türkiye,
enerjisini arayan ülke
lkemiz kalk›nmakta, sanayimiz n›na akt›¤› bir alana dönüflebilir. lamalar›n yayg›nlaflmas›na yard›mc› ol-
Ü geliflmekte, gittikçe artan teknolo-
ji kullan›m› enerji ihtiyac›m›z› h›zla art-
Fosil yak›tlardaki azalma ve çevreye
verdi¤i zararlardan dolay›, önümüzde-
mal›y›z. Enerjide dünya % 70’ler ora-
n›nda kömür ve fosil yak›tlara ba¤l›d›r.
t›rmaktad›r. Türkiye, bugün için dünya- ki dönem yenilenebilir enerjilerin ça¤› Bu noktada yap›lacak her türlü iyilefltir-
n›n en büyük 17. ekonomisi ve dünya- olacakt›r. Türkiye, enerjideki 1700’ler- me çevrenin ve ekosistemin korunmas›
n›n enerji talebi artmas› oran›nda da 2. de bafllayan kömür ve 1850’ lerde bafl- için önemlidir. Burada yap›lacak olan
büyük ülkesidir. Enerjide % 73 oran›n- layan petrol uygulamalar›n› 100 y›l ge- bir davran›fl de¤iflikli¤inden çok bir
da d›fla ba¤›ml› olan ülkemizin kalk›n- riden gelerek yakalamaya çal›flt›. Önü- kültür de¤iflimini gerektirmektedir. Bir
mas›nda en büyük darbo¤az› da ener- müzdeki 30 y›l yenilenebilir enerji ve 0 fleyin sat›n alma de¤erinin ötesinde etik
jide bu d›fla ba¤›ml›l›k oluflturuyor. karbon emisyonlu hidrojen enerjisi ça- de¤erine vurgu yap›lmal›, israftan uzak
¤› olacakt›r. Bu konuda ülkemiz daha olarak gelecek nesillerinde yeryüzün-
Türkiye ihtiyac› olan enerjiyi bir flekilde önceki enerji devrimlerinde kaybetti¤i de sa¤l›kl› yaflam hakk›na sayg› duy-
sa¤l›yor. Her ne kadar d›fla olan ba¤›m- zaman› kazanmak için daha dikkatli ol- mal›y›z.
l›l›¤›m›z ülkemizin kalk›nma ve refah mal› ve gerekli yat›r›mlar› yapmal›d›r.
seviyesini artt›rmakta bir engelse de Mimar ve Mühendisler Grubu olarak
bunu bir avantaja çevirmekte elimizde. enerjinin verimli kullan›m› çok disiplinli
Ülkemizin genç, dinamik ve e¤itimli nü- Önümüzdeki 30 y›l bir mühendislik alan› oldu¤u için tasa-
fusunun oluflturdu¤u kalk›nma talebi ül- yenilenebilir enerji ve r›mdan iflletmeye kadar önemli bir ko-
kemiz için en büyük enerjidir. Yeni tek- 0 karbon emisyonlu hidrojen nu olarak görüyoruz. Bafllat›lan enerji
nolojilere h›zla adapte olan insan›m›z, enerjisi ça¤› olacakt›r. Bu verimlili¤i çal›flmalar›na katk› olmas›
kendi yerli enerji sanayisini de ürete- konuda ülkemiz daha önceki aç›s›nda 27 May›s’ta ‹stanbul Milli E¤i-
cek potansiyele sahiptir. Türkiye’de bu enerji devrimlerinde tim Müdürlü¤ü yöneticilerine yönelik
konuda olumlu ad›mlar at›l›yor. Önü- kaybetti¤i zaman› kazanmak için olarak yapaca¤›m›z “Okullarda Enerji-
müzdeki 10 y›lda, artan enerji talebimi- daha dikkatli olmal› ve gerekli nin Verimli Kullan›m› Seminerini”
zi karfl›lamak için 100 milyar ABD dola- yat›r›mlar› yapmal›d›r. önemsiyoruz. Bu etkinli¤i kurucu üyesi
r› yat›r›m yap›lacakt›r. Bu yat›r›mlarda oldu¤umuz TEVEM (Türkiye Enerji Ve-
yerli teknoloji oran›n› artt›rmak için ge- rimlili¤i Meclisi)’in bir etkinli¤i olarak
rekli tedbirler ilgili bakanl›klarca al›n- Ülkemiz h›zla artan enerji ihtiyac›n› kar- da görüyoruz.
mal› ve bu konuda yat›r›m yapacak gi- fl›lamak ve stratejik bir teknoloji olarak Sivil toplumun bafllat›lan güzel uygula-
riflimcilere gerekli destekler verilmeli- nükleer enerji yat›r›mlar›n› gerçeklefl- malar›n yay›l›m›nda yetkili kurumlara
dir. Küçük yat›r›mc›lar›n yapamayaca¤› tirmelidir. yard›mc› olmas› önemli bir görevdir.
teknoloji transferi sa¤lanmas› için ener- Bu konuda enerjinin ve suyun verimli
ji yat›r›mlar›nda konsilidasyona gidile- Türkiye bir taraftan enerji ihtiyac›n› kar- kullan›m› için çal›flmalar yapmal›y›z ve
rek, yat›r›mlarda yerli teknoloji katk› fl›larken bir taraftan da enerjinin verim- yapanlar› desteklemeliyiz. Bilmeliyiz ki
pay›n›n artt›r›lmas› sa¤lanmal›, bunun li kullan›m› konusunda bir seferberlik paran›n da sat›n alamayaca¤› bir gün
için gerekli zemin yasal olarak ihale bafllatmal›d›r. Ülkemizde bir mal›n üre- için geç kalm›fl olabiliriz. Birlikte çevre-
dokümanlar›nda oluflturulmal›d›r. Ülke- timinde enerjinin maliyeti Avrupa böl- si daha güzel korunmufl bir dünya infla
mizin enerji teknolojilerinde bir üs ol- gesine göre 2, Japonya ya göre 4 misli etmek için çal›flmal›y›z.
mas› için zemin haz›rlanmal›d›r. Yoksa pahal›d›r. Bu rakamlar› h›zl›ca afla¤›lara
her yat›r›mc›n›n bir ifltahla girece¤i çekecek verimlilik politika ve uygula-
enerji sektörü at›l yat›r›mlar›n oldu¤u, malar›n› sanayiden konutlara kadar uy-
teknoloji üretemedi¤imiz ve devletin gulamal›y›z. Enerji Bakanl›¤›m›z›n bafl- Avni Çebi
al›m garantisini bekleyen, biriktirdi¤i- latt›¤› enerjinin verimli kullan›m› uygu- Genel Baflkan
miz kaynaklar›n yat›r›mlar›n finansma- lamalar›na destek vermeli ve bu uygu-

8. B ZDEN HABERLER
Prof. Dr.
M. Fatih Botsal›;
“‹novasyon ve
AR-GE ç›k›fl yolu
olacakt›r”
M
imar ve Mühendisler Grubu
Derne¤i Konya ‹l Temsilcili¤i
taraf›ndan düzenlenen Ni-
san ay› Bizbize Konuflmalar program›n-
da AR-Ge ve ‹novasyon konusu ele al›n-
d›. Selçuklu Belediyesi Ahmet Keleflo¤lu
DES‹ Genel Müdürü Dr. Ömer Do¤an; Kültür Merkezi’nde düzenlenen progra-
ma konuflmac› olarak kat›lan Prof. Dr.
“Bilgi yo¤un ürünler üretmeliyiz” M. Fatih Botsal›, inovasyonun tan›m›,
türleri ve ekonomik de¤erleri konusun-
M
MG Çarflamba Toplant›s›’na kat›lan DES‹ Genel Müdürü Dr. Ömer da kat›l›mc›lara bilgi verdi .
Do¤an “AR–GE’nin Rekabet Gücü” konusunda kat›l›mc›lara bilgi Bilim ve teknoloji dünyas› taraf›ndan
verdi. AR-GE, emek – sab›r – bilgi isteyen bir olgu ve bunu tutku haline son dönemde ad›ndan s›kça bahsedilen
getirmifl insan say›s›n›n az oldu¤unu belirten Do¤an, “AR-GE’de en önemli unsu- inovasyonun, bilim ve teknolojinin eko-
run, ürüne bilgi unsurunun kat›lmas›d›r. Çünkü ürün kendine has olmak zorun- nomik ve toplumsal yarar sa¤layacak fle-
dad›r, aksi takdirde de taklitlerinin önüne geçmek imkâns›zlaflmaktad›r,” dedi. kilde yenilenmesi anlam›na geldi¤ini be-
AR-GE’nin bir aflamas›ndan olan ‘saha testleri’nin yeterli geri beslemeyi sa¤lamak lirten Botsal›, “günümüz rekabet koflul-
ve ürüne nihai hali vermek aç›s›ndan çok önemli oldu¤unu aktaran Do¤an, tüketi- lar›na göre yeni veya iyilefltirilmifl ürün,
cilerde üretici farkl›l›klar›n›n oluflturulmas›n›n çok elzem oldu¤unu ifade etti. hizmet veya üretim yöntemi gelifltirmek
Uzakdo¤ulu üreticilerin genelde stoklu çal›flmad›klar›n›, siparifl sürelerinin, ek ve bunu ticari gelir elde edecek hale ge-
özellik istemenin, özellikleri belirlemenin ve kalite de¤iflkenli¤inin ve ucuzlu¤un tirmek için yürütülen tüm süreçler ino-
sorun oldu¤unu aktaran Do¤an, ithalatç› olman›n çözüm olmad›¤›n› özellikle vur- vasyonun kapsam›na girmektedir. Gelifl-
gulad›. Baflkas› da yapabiliyorsa burada dikkatli olunmas› gerekti¤ini belirten mifl ülkelerle aram›zdaki teknoloji ve
Do¤an, “ithal edilmesi düflünülen bir ürünün birçok farkl› marka alt›nda üretim a盤›n›n kapat›labilmesi için de
bas›labilir olmas›n›n, kendine has ürün oluflturmamas›na neden olacakt›r. Bilgi iflletmelerin inovasyon ile ar-ge çal›flma-
yo¤un ürünlerin üretimine yönelmek gerekmektedir. Bunlar›n üretiminde de lar›na önem vermeleri gerekmektedir”
özellikle yaz›l›m ve AR-GE k›s›mlar›n›n yerli b›rak›lmas›, know-how’›n yo¤un dedi. ABD ve Avrupa ülkelerinin gerçek-
olmad›¤› ürünler için efor sarf etmek yerine de ithalat›n›n yap›lmas› mant›kl› ola- leflen ekonomik büyümelerinin en az ya-
cakt›r,” dedi. r›s› teknolojik inovasyon ile sa¤land›¤›n›
Marka ve patent ifllemleri de salt ürünü korumak ad›na yap›lan bir uygulama belirten Botsal›, “Türkiye’de ulusal ve
olmad›¤›n›, bunlar al›nmad›¤› takdirde hukuki olarak da zor duruma bölgesel inovasyon sistemleri kurulmal›
düflülebilece¤ini söyleyen Do¤an, “zaten taklidin önüne geçmek neredeyse ve bunlar›n uygulanmas› sa¤lanmal›-
imkâns›z,” dedi. Al›c›s›nda farkl›l›¤› istetecek ürünler üretmenin gereklili¤i d›r,” dedi.
üzerinde duran Do¤an, “bir ürün standart olmamal›d›r,” dedi. Do¤an, Japonlar ile Mimar ve Mühendisler Grubu Konya ‹l
ABD’lilerin iflbirli¤i ile Japonya’da yap›lan bir tünel projesine de¤inerek, projenin Temsilcisi Arif Kösen ise “1993 y›l›nda
bitiminden sonraki 3 y›l iflletim gelirleri ABD’lilere ait olacak olan proje bittikten ‹stanbul’da kurulan ve Konya’ya tafl›d›-
sonra 3 y›l boyunca neredeyse hiç kullan›lmad›¤›n›n gözlendi¤ini, rekabetin en ¤›m›z Mimar ve Mühendisler Grubu
önemli faktörlerinden birisinin de kültür oldu¤unu, çünkü kültürün de rekabeti meslektafllar›m›z› bilgilendirmek ve bir
etkiledi¤ini ifade etti. araya getirerek olumlu bir sinerji mey-
Uzakdo¤ulu firmalar›n çok fazla alt tedarikçisinin olmas›n›n da onlar› avantajl› dana getirmeyi amaçlamaktad›r. E¤itim
k›ld›¤›n› aktaran Do¤an, ülkemizde otomotiv sektörünün geliflmesinin en önemli seminerleri, farkl› konulardaki araflt›r-
etmeninin de çok güçlü yan sanayisinin olmas› oldu¤unu vurgulad›. Katk› sa¤lay- ma çal›flmalar›m›zla meslektafllar›m›z›n
acak, de¤er yaratacak iflbirli¤inin her zaman faydal› oldu¤unu söyleyen Do¤an, kendilerini gelifltirmelerini, bilimsel, kül-
firmalarda ba¤›ms›z AR-GE birimlerinin de olmas› gerekti¤ini söyleyerek, aksi türel ve teknolojik geliflmeleri takip et-
takdirde bir AR-GE kültürünün oluflmas›n›n zor oldu¤unu ifade etti. melerini hedefliyoruz” dedi.
6 Mimar ve Mühendis Mayıs-Haziran 2010

10. B ZDEN HABERLER
Baflbakanl›k e-Devlet
Dan›flma Grubu Baflkan›
Dr. Ramazan Alt›nok;
“e-Devlet’in yap›s›nda
hizmet var”
M
MG Ankara fiubesi taraf›ndan düzenle-
nen e-Devlet konulu Bizbize Konuflmalar
program›na Baflbakanl›k e-Devlet Dan›fl-
ma Grubu Baflkan› Dr. Ramazan Alt›nok konuk ol-
du. Alt›nok, sunumda e-Devlet nedir? Ülke olarak
biz nerdeyiz? Dünya nereye gidiyor? Teknoloji nere-
Orta Anadolu Kalk›nma Ajans› ye gidiyor? Web 2.0 hayat›m›za ne gibi yenilikler
Genel Sekreteri Dr. Mustafa Palanc›o¤lu; getirdi? gibi konulara de¤indi.
e-Devlet’in teknik boyutlar›ndan daha ziyade sos-
“Kalk›nma ajanslar› ile yal boyutlar› oldu¤unu aktaran Alt›nok, ideal e-Dev-
let uygulamas›na gidildi¤inde vatandafl›n devlet
yat›r›m daha kolay” dairesine gitmeden, ka¤›t kullanmadan tüm ifllem-
lerini halledebilece¤ini belirtti. K⤛d›n bürokrasi-
nin ruhu oldu¤unu, k⤛ts›z bürokrasinin çok nadir
M
MG Kayseri fiubesi taraf›ndan düzenlenen “Bizbize Konuflma-
lar” program›n›n nisan ay› konu¤u Orta Anadolu Kalk›nma oldu¤unu, kiflilerin kudretinin k⤛da yans›yan im-
Ajans› (ORAN) Genel Sekreteri Dr. Mustafa Palanc›o¤lu oldu. za ve mühürleriyle ortaya ç›kt›¤›n› ifade eden Alt›-
Kalk›nma ajanslar›n›n kurulufl amaçlar› ve iflleyifl süreci hakk›nda bilgi nok, k⤛d›n saltanat›n›n bitmesinin bürokrasinin
veren Palanc›o¤lu, "dünyada 500 civar›nda kalk›nma ajans› ve merkezi de saltanat›n› tehdit edece¤ini söyledi. e-Devlet sis-
Avrupa’da bulunan Kalk›nma Ajanslar› Birli¤i bulunmaktad›r. Ülkemizde teminde kamu hizmetlerinin hepsinin internet or-
uzun zaman önce kurulmas› için çal›flmalar yürütülen kalk›nma ajansla- tam›nda ve tek bir internet adresinde, yap›lacak ifl
r›n›n önü engellenmelerle t›kand›¤›ndan bir türlü yol alamam›flt›. Ancak bafll›klar›na göre düzenlenmesi gerekti¤ine de¤i-
yap›lan yasal düzenlemelerle birlikte hayata geçirilerek, bugün itibariyle nen Alt›nok, “e-devlet yap›s›nda büyük bakanl›k bi-
ülkemizde 26 Kalk›nma Ajans›’n›n kuruluflu tamamland›," dedi. nalar› yerine hizmet var” dedi.
Orta Anadolu Kalk›nma Ajans›’n›n Kayseri, Yozgat ve Sivas illerini kapsa-
E-Devlet’e geçiflte oldukça iyi durumda olan ‹s-
d›¤›n› ve ajans›n merkezinin de Kayseri’de bulundu¤unu belirten Palan-
veç’te birçok ifl internetten yürütüldü¤ü için, örne-
c›o¤lu, “Kalk›nma Ajans›’n›n yönetim kurulunda illerin valileri, belediye
¤in kültür dairesi bir apartman dairesinde çal›flan
baflkanlar›, ticaret odas› baflkanlar›, il genel meclis baflkanlar› bulunmak-
10 kifliden olufluyor. ‹rlanda’da bankalar caddesi
tad›r. Kalk›nma Ajans›, kamu ‹hale yasas›na tabi olmayan, ticari iflletme-
ler kurup kar-zarar getiren faaliyetlerde bulunabilecek bir yap› olan ka- olarak bilinen caddede bankalar›n ço¤u flubelerini
mu tüzel kiflili¤idir. Karar mekanizmas› yönetim kurulu olan ajans›n yü- kapatm›fl ve art›k bu yerlerin ço¤u hamburgerci ol-
rütmesini ise Genel Sekreterlik yönetmektedir. Ajans bünyesinde 100 mufl. e-Devlet’in devlet ve vatandafl aras›ndaki ilifl-
üyeden müteflekkil bir Kalk›nma Kurulu yer almaktad›r. Bu kurul, genel kiyi ve devlete bak›fl aç›s›n› de¤ifltirece¤ine de¤inen
sekreterli¤e görüfl bildirmek ve proje önermek fleklinde görev yapar. Yine Alt›nok, demokrasinin halk›n yönetime kat›lmas›
ajans bünyesinde oluflturulan Yat›r›m Destek Ofisi ‘nde de bu görüfl ve oldu¤unu ve e-Devlet’in bu kat›l›m› önemli oranda
proje önerileri de¤erlendirilir. Kalk›nma ajanslar›n› Devlet Planlama Tefl- art›rabilece¤ini ifade etti. 2003’te resmi olarak e-
kilat›’n›n yerele kaym›fl hali olarak tan›mlayabiliriz,” dedi. Devlet’e geçifl çal›flmalar›n›n bafllad›¤›n› fakat
Ajans›n ayn› zamanda kurumlar aras› iletiflim ve koordinasyon görevi de 2010’da bitmesi planlanan 111 projenin 6-7 tane-
yapt›¤›n› belirten Palanc›o¤lu flunlar› söyledi: “Ajans›n AB projelerinin sin hayata geçirebildi¤ini aktaran Alt›nok, Türki-
havuzu haline gelmesi planlanmaktad›r. AB hibe programlar› ve bu prog- ye’de istenen ilerlemenin olmamas›n›n sebebinin
ramlardan yararlanmak isteyenlerin ürettikleri projelerin buluflma adre- ne yap›laca¤›n›n bilinmemesi ve teknoloji problemi
si Kalk›nma Ajanslar› olacakt›r. Proje haz›rlama konusunda da ücretsiz
olmad›¤›n›, sorunun mevzuat sorununun yan› s›ra
destek verilecektir. Ajans›m›z, sektörler baz›nda araflt›rma ve veri toplan-
tüm kamu kurulufllar›n›n koordinasyon içinde be-
ma çal›flmalar› yapmaktad›r. Toplanan verilerin ifllenmesinden sonra,
raber hareket edememesinden kaynakland›¤›na
sektörel t›kan›kl›klar›n afl›lmas›, yeni yat›r›m sektörlerinin oluflturulmas›
de¤indi. Alt›nok, sistemin hayata geçirilmesi için,
ve yat›r›mlar›n do¤ru flekilde yönlendirilmesi konular›nda çözümler üre-
tilecektir. Bu sayede tüm yat›r›mc›lar›n tek adreste buluflmas› ve yat›r›m kalifiye kiflilerden oluflturulmufl bir koordinasyon
verimlili¤inin sa¤lanmas› hedeflenmektedir.” dedi kurumunun kurulmas› gerekti¤inin önemine iflaret
etti.
8 Mimar ve Mühendis Mayıs-Haziran 2010

12. B ZDEN HABERLER
Vak›flar Genel Müdürü Yusuf Beyaz›t;
“Tarihi eserlere yeniden
hayat veriyoruz”
M
MG Ankara fiube Baflkan› Y›lmaz Ada ve Yönetim
Kurulu üyesi Ertu¤rul Kuyrukçu Vak›flar Genel Mü-
dürü Yusuf Beyaz›t’› makam›nda ziyaret ettiler.
‹stanbul Ticaret Üniversitesi Vak›flar Haftas› dolay›s›yla gerçeklefltirilen ziyarette Vak›f-
lar genel Müdürlü¤ü’nün yapt›¤› çal›flmalar hakk›nda bilgi
Rektörü Prof. Dr. Sabri Orman;
al›flveriflinde bulunuldu. Vak›flar Genel Müdürlü¤ü’nün son
y›llarda yapt›¤› çal›flmalar› yak›ndan takip ettiklerini belir-
“Üniversite ve Sivil Toplum ten Y›lmaz Ada, “son y›llarda gerçeklefltirilen özellikle resto-
Kurulufllar› iflbirli¤i yapmal›” rasyon çal›flmalar›n› takdirle karfl›l›yoruz. Yap›lan bu çal›fl-
malar ile tarihimize yeniden hayat veriliyor,” dedi. Vak›flar
MG Genel Baflkan› Avni Çebi, Genel Sekreter Adem Genel Müdürü Yusuf Beyaz›t ise ziyaretten duydu¤u mem-
M Sar› ve Genel Sekreter Yard›mc›s› ‹smail Özkaya ile
birlikte ‹stanbul Ticaret Üniversitesi Rektörü Prof. Dr.
Sabri Orman'› makam›nda ziyaret etti.
nuniyeti dile getirerek, “tarihi eserli infla eden geçmiflimize,
ecdad›m›za lay›k olmak için tarihi yaflatmaya devam etme-
liyiz. Tarihi eserlere hayat vererek tarihi yeniden yafl›yo-
MMG'nin yapt›¤› çal›flmalar hakk›nda k›sa bilgi veren MMG Ge- ruz,” dedi.
nel Baflkan› Avni Çebi, sivil toplum kurulufllar›n›n günümüzde
daha da önem kazand›¤›n› ifade ederek, üniversitelerle iflbirli¤i-
ne gittiklerini belirtti. Bu çerçevede Turgut Cansever Okumalar›
programlar›n›n bir oturumunu ‹stanbul Ticaret Üniversitesi'nin
ev sahipli¤inde gerçeklefltirildi¤ini dile getiren Çebi, “katk›lar›n-
dan dolay› ‹stanbul Ticaret Üniversitesi’ne teflekkür ediyoruz.
Düzenlenecek yeni etkinliklerde de ‹stanbul Ticaret Üniversite-
si'yle iflbirli¤ini gelifltirerek devam ettirmek istiyoruz,” dedi.
MMG'nin etkinliklerini ilgiyle izledi¤ini ifade eden ‹stanbul Tica-
ret Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Sabri Orman, “sivil toplum ku-
rulufllar›n›n etkinliklerine ellerindeki imkânlar çerçevesinde
yard›mc› olmaktan mutluluk duyar›z. Yap›lacak çal›flmalarda ifl-
birli¤ini tesis etmek ülkemiz için yap›lacak çal›flmalarda çok
önemli bir yer teflkil etmektedir,” dedi.
Macaristan Baflkonsolosu’na ziyaret
M imar ve Mühendisler Grubu Genel Baflkan› Avni Çebi, MMG D›fl ‹liflkilerden
Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi Osman fiahbaz ve MMG Genel Sekreteri
Adem Sar›, Macaristan Cumhuriyeti Baflkonsolosu Dr. András Gyenge’yi
makam›nda ziyaret ettiler.
Genel Baflkan Avni Çebi, Macaristan Baflkonsolosu Dr. András Gyenge’ye Mimar
ve Mühendisler Grubu hakk›nda k›sa bir bilgi vererek, “Mimar ve Mühendis” der-
gisinden takdim etti. Ziyarette ayr›ca Gyenge’ye 28 May›s – 1 Haziran 2010 tarih-
leri aras›nda Macaristan’a düzenlenecek olan kültür gezisi hakk›nda bil-
gilendirme yap›ld›. Macaristan’daki MMG eflde¤eri kurumlarla nas›l bir diyalog
içinde olunabilece¤i, iflbirliklerinin nas›l art›r›laca¤› hususlar›ndan fikir
al›flveriflinde bulunuldu.
10 Mimar ve Mühendis Mayıs-Haziran 2010

14. B ZDEN HABERLER
MMG ‹zmir fiubesi’nde
sertifika töreni
zmir Kalk›nma Ajans›’n›n tasar›m ve
‹ yönetim sistemleri bafll›¤› ad› alt›nda
mühendis ve mühendis aday› üni-
versite ö¤rencilerinin mesleki geliflimleri-
ne katk› sa¤lamak üzere ücretsiz olarak
MMG ‹zmir fiubesi taraf›ndan düzenle-
nen e¤itimler sonucunda kat›l›mc›lara
sertifikalar› verildi.
Mimar ve Mühendisler Grubu ‹zmir fiube-
si Baflkan› Ünal Özturkut törenin aç›l›fl
konuflmas›nda e¤itim çal›flmalar›m›z›
birlik ve beraberlik içinde örnek bir daya-
n›flma sa¤layarak projeye uygun olarak
eksiksiz tamamlad›klar›n› belirtti. Öztur-
kut konuflmas›nda ayr›ca tasar›m e¤iti-
mine 156, yönetim sistemleri e¤itimine
221 olmak üzere toplam 377 kursiyere
tam donan›ml› salonlar›nda verdikleri
e¤itimden memnuniyet duyduklar›n› ifa-
de etti.
Törene kat›lan MMG Yönetim Kurulu
Üyesi Osman Ar›, MMG ‹zmir fiubesi’nin
baflar›l› çal›flmalar›n› yakinen takip ettik-
lerini belirterek, ‹ZKA projesi kapsam›n-
da verilen kurslardaki baflar›l› çal›flmala-
r›ndan ve etkinliklerinden dolay› ‹zmir
fiubesi Baflkan› Ünal Özturkut baflta ol-
Kandilli Rasathanesi’ne teknik gezi mak üzere yönetim kurulu ve tüm üyele-
re teflekkürlerini iletti.
Tören kursiyerlere sertifikalar›n›n da¤›t›-
M
imar ve Mühendisler Grubu Yerbilimleri Komisyonu’nun organize etti¤i
Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araflt›rma Enstitüsü teknik gezisi MMG m› ile sona erdi.
üyelerinin kat›l›m› ile gerçeklefltirildi.
4 k›s›mdan oluflan teknik inceleme gezisinin ilk aya¤›nda meteoroloji k›sm› ince-
lendi. Burada günefl ›fl›¤›n› ölçme, yerin-topra¤›n nemini ölçen aletlere ve m2’ye
düflen ya¤mur miktar›n› ölçen cihazlara kadar birçok inceleme gerçeklefltirildi.
‹kinci k›s›mda uzay araflt›rmalar› ile ilgili bölüm incelendi. Burada yerleflik bulu-
nan 1915 sipariflli, 1930’lu y›llarda kullan›ma bafllat›lan tarihi özelli¤i de bulunan
tamamen mekanik bir teleskop ile gerçeklefltirilen gözlemler hakk›nda kat›l›mc›la-
ra bilgi verildi.
Üçüncü k›s›mda ise Ulusal Deprem ‹nceleme Merkezi’nde yetkililerden bilgi al›nd›.
Elektronik ortam›n kullan›lmas›yla beraber at›l olarak bekleyen sismograflar d›fl›n-
da deprem ile alakal› tüm incelemelerin yap›ld›¤› bu birimde yetkililerden bilgi
al›nd›. Sadece rasathanenin Türkiye’nin çeflitli yerlerinde 120 kadar deprem veri-
lerini kaydeden ölçüm istasyonu oldu¤unu ifade eden yetkililer, 1930’dan beri ve-
ri tutuldu¤unu dile getirdiler. Depremin önceden tahmin edilmesine yönelik çal›fl-
malar›n yap›ld›¤› bilgisini veren yetkililer, bu konuda henüz ciddi bir geliflmenin
de söz konusu olmad›¤›n› aktard› ve bunun için depremin olufl an›nda ölçülen cid-
di say›da veriye gerek oldu¤unu ve bu veriler aras› korelasyonun da bizden sonra-
ki neslin araflt›rmalar› sonras› ortaya ç›kart›labilece¤ini ifade etti.
12 Mimar ve Mühendis Mayıs-Haziran 2010

16. B ZDEN HABERLER
Seyrantepe Stad›’ndaki çal›flmalar yerinde incelendi
M
imar ve Mühendisler Grubu ‹n- 4 adet dev kolon bulunmaktad›r. Bu ko- ayr› temel üzerinde olmas› planlanm›fl.
flaat Komisyonu taraf›ndan or- lanlar kompozit kolon olup içleri ise be- Fakat daha sonradan stad›n alt k›sm›na
ganize edilen Seyrantepe Stad› ton doludur. Diogonal kirifllerin üzerine 3500 araç kapasiteli otopark yap›lm›flt›r.
teknik inceleme gezisi MMG üyelerinin çat› yükü bindirilmektedir. Bu çat› süper fiu anda proje tamamen Avrupai kalite ve
kat›l›m› ile gerçeklefltirildi. Kimi zaman ayak diye tabir edilen kolonlar üzerinde- mühendislikle Türk mimar ve Türk mü-
bitmeyen ihalesiyle, kimi zaman teknolo- dir. Bunlar›n iki tanesinde asansör yer al- hendisleri taraf›ndan yürütülmektedir.
jisiyle, kapasitesiyle, ulafl›m imkân›yla, maktad›r. Çelik çat› ve betonun farkl› öl-
projesiyle gündeme gelen Seyrantepe Sta- çülerde çal›flmas› ise 4 adet deprem izola-
d›’ndaki çal›flmalar yerinde incelendi. törü ile engellenmektedir. Stada ulafl›m
Mimarl›¤›n› Mete Arakl›’n›n yapt›¤› proje- ise metro vas›tas›yla Seyrantepe dura¤›n-
nin zemini bir k›sm› doldurma bir k›sm› dan, metro-stat aras› yaklafl›k 80 m uzak-
ise 4,5 br’lik zemin gerilmesi yakalanacak l›kta, 3 adet tünel ile sa¤lanmaktad›r.
kadar sa¤laml›k teflkil etmektedir. Projede Projede ilk olarak otopark stat çevresinde
14 Mimar ve Mühendis Mayıs-Haziran 2010

18. HABERLER
Enerji sektörünün ‹stanbul buluflmas›;
16. Uluslararas› Enerji ve Çevre Fuar› ve
Konferans› ICCI 2010
Enerji sektörünün önemli buluflma noktalar›ndan 16. Uluslararas› Enerji ve Çevre Fuar› ve
Konferans› ICCI 2010 ‹stanbul’da gerçeklefltirildi. 12-14 May›s 2010 tarihlerinde Yeflilköy
WOW Convention Center'da gerçeklefltirilen ICCI 2010’a enerji sektöründeki önemli
firmalar kat›ld›.
F
uar›n aç›l›fl›nda konuflan EPDK söyledi. Köktafl, konu hakk›ndaki aç›kla- raras› Enerji Ajans› Bafl Ekonomisti Dr. Fa-
Baflkan› Hasan Köktafl, Türkiye malar›n› flöyle sürdürdü: tih Birol; dünya petrol ve do¤al gaz piya-
ekonomisin küresel krizin etkileri- "Tüm ekonomik ve mali kriterleri ile ger- salar›ndaki son geliflmeler, uluslararas› ik-
ni her alanda üzerinden att›¤›n› bu alan- çek bir yat›r›mc› oldu¤u bilindi¤i halde lim de¤iflikli¤i görüflmelerindeki mevcut
da en h›zl› toparlanman›n ise enerji sektö- enerji gibi sonucu 3-4 y›ldan evvel al›na- durum ile nükleer ve yenilenebilir enerji-
ründe oldu¤unu söyledi. Elektrik ve do- mayan sermaye yo¤un yat›r›mlar› yapa- de dünya ve Avrupa'daki e¤ilimleri de¤er-
¤algaz talebinde y›l›n ayn› dönemine göre mayanlar olmufltur, olacakt›r. Bu flirketler lendirirken, bu geliflmelerin Türkiye'nin
görülen yüzde 9 ila 18 oran›ndaki art›fl›n kendilerine ortaklar bulabilecek ya da enerji sektörüne etkilerine dikkat çekti.
bunun en büyük göstergesi oldu¤unu sektörden çekilebileceklerdir. En önemlisi Birol konuflmas›nda önümüzdeki 20 y›ll›k
söyledi. ise bu hisse devirleri sayesinde baz› dönem için gelifltirilen enerji senaryosu-
Bu y›l kurulu güçleri 40 ila 144 megavat önemli yabanc› flirketlerin bu sektöre gi- na iliflkin olarak, "Petrol ana enerji kayna-
aras›nda de¤iflen 10 adet hidroelektrik rip yat›r›mlar› üstlenmifl olmas› çok ¤› olmaya devam edecek. Irak petrol ya-
santralinin devreye al›naca¤›n› aç›klayan önemlidir." taklar› gelifltirilmek için genellikle aç›k ve
Köktafl, Türkiye'de hidroelektirik santrali Köktafl son aylarda 3 enerji flirketin halka göreceli olarak ucuz. Politikac›lar iyimser
lisanslar›n›n yüzde 90'›n›n yat›r›ma de¤il arz›n›n gerçekleflecek olmas›n› ise mem- bir flekilde h›zl› kapasite art›fl› olaca¤›n›
lisans ticaretine konu oldu¤u ve bu iflten nuniyet verici olarak nitelendirdi. iddia ediyor. Fakat alçakgönüllü bir bafla-
birilerin haks›z yere milyarlarca dolar ge- ICCI 2010'un aç›l›fl› için düzenlenen bas›n r› bile -mevcut üretimin ikiye katlanmas›-
lir elde etti¤i sav›n›n da do¤ru olmad›¤›n› toplant›s›nda bir konuflma yapan Ulusla- küresel petrol pazar› için muazzam bir et-
16 Mimar ve Mühendis Mayıs-Haziran 2010

19. ki yaratabilirdi. Ana sorunlar ise güvenlik, beraberinde getirece¤ini ifade etti. yat›r›m yapmas› gerekiyor. Aksi takdirde
altyap› eksikli¤i, su ve personel olacak" Birol ayr›ca nükleer enerji üretiminin, gelece¤imize gölge düflebilir" dedi.
dedi. Enerji sektöründeki bir di¤er önem- mevcut nükleer kapasitenin üçte ikisin- Dünyada 2 milyon kiflinin enerjiye sa¤l›k-
li konunun referans senaryolar içinde den fazlas›na sahip olan OECD'ye üye ol- l› eriflemedi¤ini dile getiren Enerji ve Tabi
ABD do¤al gaz tedariki oldu¤unu vurgula- mayan ülkelerde yeniden yap›land›r›laca- Kaynaklar Bakanl›¤› Müsteflar Yard›mc›s›
yan Birol, "Bizim de¤erlendirmemize göre ¤›n› aç›klad›. Birol, nükleer enerjide mev- ve Organizasyon ve Dan›flma Komitesi
ABD gaz üretimi 2030'a kadar artarak it- cut kapasitenin yüzde 40'›n›n ise sadece Baflkan› Selahattin Çimen, enerji üretimi-
halat›n›n üzerine ç›kacak ve küresel eko- Çin'de bulundu¤una dikkat çekti. nin sorunsuz ya da sa¤l›kl› gerçeklefltirile-
nomik düzelmenin h›z›, gaz ve elektrik ta- ICCI 2010 Organizasyon Komitesi Koordi- bilmesi için sürdürülebilirlik ve enerji fi-
lebi beklentilerinde anahtar rol üstlene- natörü Süleyman Bulak ise konuflmas›n- nansman›n önemine dikkat çekti. Çimen,
cek. S›v›laflt›r›lm›fl do¤algaza büyüyen ilgi da enerji üretiminin çeflitlendirilerek özel- iklim de¤iflikli¤i ve karbon emisyonu ne-
boru hatlar›ndan verilen gaza ifltah› azal- lefltirmeye devam edilmesi gerekti¤ini an- deni ile nükleer enerjinin giderek önem
t›yor" dedi. S›cakl›klarda 2 derece art›fl li- latt›. Özellikle yenilenebilir enerji kaynak- kazand›¤›n› aç›klad›. Türkiye Kojeneras-
mitlendirilmesinin ise, bölgelerde büyük lar›n›n kullan›m›na iliflkin yat›r›mlara h›z yon ve Temiz Enerji Teknolojileri Derne¤i
ve h›zl› bir emisyon indirimi gerektirdi¤i- verilmesi gerekti¤ini belirten Bulak, "Dün- Yönetim Kurulu Baflkan› Özkan A¤›fl ise
ne dikkat çeken Birol, bunun da 2030 y›l›- yada bu alanlara bugünden yat›r›m yap- ICCI 2010'un aç›l›fl konuflmas›nda, nükle-
na kadar (450 senaryo içerisinde) 10.5 tril- mayanlar gelecekte enerjisiz kalacak. Tür- er enerji santralleri yap›m›nda hüküme-
yon dolarl›k yat›r›ma ihtiyaç oluflturaca¤›- kiye'nin bu noktada enerji üretiminde ris- tin kararl›l›¤›n› bütün güçleriyle destekle-
n› aç›klad›. 2008-2030 senaryosuna göre kini da¤›tmas› için rüzgar, günefl, su, at›k diklerini belirterek, "Türkiye, nükleer tek-
artan Avrupa Birli¤i elektrik üretiminin ve jeotermal enerjiye yat›r›m yapmas› ge- nolojiden daha fazla uzak duramaz. An-
yenilebilir enerji ihtiyac›n› art›raca¤›n› rekiyor" dedi. Yaflanan global krizin, Türki- cak, uygulamada gerek santral dizayn›n-
belirten Birol, nükleer enerji üretiminin ye'de enerji yat›r›mlar› için çok önemli f›r- da, gerekse nükleer at›klar›n yok edilme-
de bu süreçte art›fl kaydedece¤ine dikkat satlar yaratt›¤›na dikkat çeken Bulak, sinde dünyan›n en yeni teknolojilerinin
çekti. Birol, nükleer enerjiye artan ilginin, "Türkiye'nin enerjisinin kesilmemesi için kullan›lmas›na önem ve öncelik verilmeli-
kapasiteleri yeniden yap›land›rmay› da 2020 y›l›na kadar 100 milyar dolara yak›n dir" diye konufltu.
17

20. HABERLER
olan mühendisler yetiflecek. Mühendis
unvan› alacaklar'' dedi. Günay, Türkiye'de-
ki sanayinin ''uygulama yapan, beceri ni-
teli¤i olan mühendislere ihtiyac› bulun-
du¤unu'' kaydetti.
Teknoloji fakültelerini tercih edecek mes-
lek lisesi ö¤rencilerine ek puan verilip ve-
rilmeyece¤i sorusu üzerine Günay, flunla-
r› söyledi: ''Bu henüz kararlaflt›r›lmad›. Bu
fakültelere mesleki ortaö¤retimden gelen-
lerin daha baflar›l› olacaklar›n› düflünüyo-
rum. Çünkü üniversite s›navlar› genel lise
müfredat› göz önüne al›narak haz›rlan›-
yor. Bu çocuklar ek puanla buralara girer-
lerse ortaö¤retimde de uygulaman›n için-
Mühendislik e¤itiminde yeni dönem; den geldiklerinden daha baflar›l› olacakla-
r›n› düflünüyorum. Ayr›ca teknoloji fakül-
Teknoloji Fakülteleri tesi mezunlar›n›n ö¤retmenlikte de daha
baflar›l› olacaklar›n› düflünüyorum. Biz
mesleki ve teknik e¤itimi teflvik etmek is-
Üniversitelerde yeni kurulan teknoloji fakültelerine, bu y›l tiyoruz. E¤er mesleki ve teknik ortaö¤re-
timdeki ö¤rencilere ek puanla teknoloji
yap›lan üniversiteye girifl s›nav› sonuçlar›na göre 2010- fakültelerinin mühendislik fakültelerine
2011 e¤itim-ö¤retim y›l›ndan itibaren ö¤renci al›nmaya gidebilme yolu aç›l›rsa o zaman mesleki
bafllanacak. Mühendis yetifltirecek bu fakültelerden mezun ve teknik ortaö¤retimi daha çok ö¤renci-
nin tercih etmesini sa¤lam›fl olaca¤›z, da-
olanlar ayr›ca pedagojik e¤itim almalar› halinde meslek ha çok motive etmifl olaca¤›z.''
liselerinde ö¤retmenlik de yapabilecek. Ek puan verilmesiyle ilgili haz›rl›¤› yapt›-
¤›n› belirten Günay, konuyu YÖK Genel
Kurulu'nda gündeme getirece¤ini bildir-
B
akanlar Kurulu geçen y›l, Afyon ler oldu¤unu'' söyledi. di.
Kocatepe, Batman, Cumhuriyet, Teknoloji fakülteleri bünyesinde Makine, YÖK Üyesi Prof. Dr. Günay, flunlar› kaydet-
Düzce, F›rat, Gazi, Karabük, Kara- Mekatronik, Metalürji ve Malzeme, Oto- ti: Burada flu tereddüt olabilir, bu ö¤ren-
deniz Teknik, K›rklareli, Kocaeli, Marma- motiv ve Yaz›l›m mühendisli¤i gibi bölüm- ciler mühendislik fakültelerindeki bölüm-
ra, Mersin, Mu¤la, Pamukkale, Sakarya, ler aç›laca¤›n› ifade eden Günay, ''teknolo- lere giderken ek puan verilmiyor da ne-
Selçuk, Dumlup›nar ve Süleyman Demirel ji fakültesi bünyesindeki bölümlerin mü- den teknoloji fakültelerindeki mühendis-
üniversiteleri ile Gebze Yüksek Teknoloji hendislik fakültelerinin bünyelerindeki lik fakültelerine giderlerken ek puan veri-
Enstitüsü bünyesindeki teknik e¤itim fa- bölümlerden fark›, teknoloji fakültesi ö¤- liyor? Böyle bir elefltiri gelebilir ama me-
kültelerinin kapat›larak yerlerine teknolo- rencilerinin bir sömestr iflyeri e¤itimi gö- sela ö¤retmen lisesi mezunlar› da e¤itim
ji fakülteleri kurulmas›n› kararlaflt›rm›flt›. recek olmalar›'' dedi. fakültelerine giderken ek puan al›yor.
Bu üniversitelerden altyap›s› haz›r olan- Teknoloji fakültelerindeki mühendislik Mesleki teknik ö¤retimden teknoloji fa-
lar, gelecek e¤itim-ö¤retim y›l›ndan itiba- bölümlerinin, ö¤retim üyelerinin niteli¤i, kültelerine giden ö¤rencilerin ek puan al-
ren ö¤renci almaya bafllayacak. müfredat ve puan türü aç›s›ndan di¤er mas› da ülkemiz için gerekli. Kald› ki bu
YÖK Üyesi Prof. Dr. Durmufl Günay, yapt›- mühendislik bölümlerinden fark› bulun- çocuklar daha çok laboratuarlarda, atöl-
¤› aç›klamada, teknoloji fakültelerinin, mayaca¤›n› vurgulayan Günay, ''di¤er yelerde çal›fl›yorlar. E¤er ek puan kabul
''Teknik e¤itim fakültelerinin dönüfltürül- mühendisliklerden fark›, daha uygulama- edilirse mesleki teknik e¤itimi teflvik et-
müfl flekli de¤il, s›f›rdan kurulan fakülte- ya dönük olmalar›. Böylece beceri niteli¤i mifl olaca¤›z.''
18 Mimar ve Mühendis Mayıs-Haziran 2010

22. HABER ANAL Z
Kontrolsüz nüfus art›fl›n›n zararlar› ve
‹stanbul Bo¤az›’na üçüncü köprü
Uzun zamand›r özellikle de son günlerde önemli tart›flma konular›ndan biri de ‹stanbul’a yap›lmas›
düflünülen 3. köprü ve güzergâh›. 3. köprünün yap›laca¤› uzun zamand›r konufluluyordu fakat
tart›flman›n alevi güzergâh›n belli olmas›yla artt›. Tart›flma konusu 3.köprüden ziyade güzergâh
üzerinde yo¤unlafl›yor. ‹stanbul’un ci¤erlerinin bu proje ile yok edilece¤i yo¤un flekilde konuflulur
oldu. Bizde bu yaz›m›zda k›saca bu tart›flmalara de¤inece¤iz.
> Y.Doç. Dr. Ömer Faruk Kültür
‹.Ü. ‹nflaat Fakültesi Ö¤retim Üyesi
Ü
çüncü köprü yap›lmal› m› yap›l- ulafl›m›n› rahatlatmak aç›s›ndan belki üç sorular›n bugün soruluyor olmas›n› geç-
mamal› m› sorusundan önce böl- de¤il, dört köprüye ihtiyac›m›z var. miflten bugüne gelen plans›zl›¤›n bir gös-
ge plan› ve ülke plan›nda devlet Ancak sorun, köprü say›s› de¤il, plans›z tergesi olarak görebiliriz. Örne¤in Marma-
politikas› nedir ne olmal›d›r tart›fl›lmal›- kentleflmedir. ‹kinci köprü de baflta s›rf ray Projesi planlan›rken 3. köprü düflü-
d›r. ‹stanbul’un ve di¤er illerin nüfusu ne transit geçifl için düflünülüp tasarlanm›fl- nüldü mü? ‹stanbul trafi¤i her s›k›flt›¤›n-
olmal›d›r. Bu konular aç›kl›¤a kavuflturul- t›. Fakat daha sonra ba¤lant› yollar yap›la- da köprüler mi yap›lacak? Asl›nda tüm bu
mal›d›r. S›rf muhalefet olsun diye üçüncü rak flehir içi yol haline geldi. Burada da 3. sorular›n cevab›n› planlama içerisinde ve-
köprüye karfl› ç›k›lmamal›d›r. ‹stanbul köprü yap›ld›¤›nda durum ne olacak? Bu rebiliriz. Do¤ru bir flehir planlamas› yap›l-
20 Mimar ve Mühendis Mayıs-Haziran 2010

23. ele alarak 3. köprü özelinde genel yap›y›
de¤erlendirelim.
Tarihi Aç›dan:
‹stanbul as›rlard›r üç büyük medeniyete
befliklik etmifl eflsiz bir tarihi flehirdir. Bu-
gün nüfus bask›s›ndan bu tarihi öneme
haiz yap›lar tehdit adl›ndad›r. Bütün in-
sanl›¤›n ortak miras› ‹stanbul’da bar›n-
maktad›r. Kontrolsüz nüfus art›fl› yüzün-
den bunlar›n yok olmas›na sebep olmak
suçtur. Bugün sur içi diye tarif edilen böl-
ge tarihi sit alan olarak ele al›n›p bir plan
dahilinde tarihi yaflamak isteyenlere hiz-
met eden bir bölge olmal›d›r. Bunun d›-
fl›ndaki faaliyetler baflka bölgelere kayd›-
r›lmal›d›r.
Ekonomik Aç›dan:
fiehirlerde nüfus artt›kça hayat pahal›lafl-
makta maliyetler artmaktad›r. Ayn› mal›
daha avantajl› flehirde daha az maliyetle
üretmek mümkün olmakta bu durumda
firmalar›n rekabet flans› kalmamaktad›r.
‹nsanlar mutsuz olmakta ifl sahalar› gide-
rek kapanmaktad›r. Su getirme trafik so-
runlar›n› çözme maliyetleri artmaktad›r.
Bugün Anadolu’daki birçok flehir nüfus
azl›¤›ndan ekonomik bak›mdan iflas et-
mifl durumdad›r. Devletin yapt›¤› yat›r›m-
lar›n çok çok alt›nda vergi geliri toplana-
bilmektedir. Bu da o flehirdeki hem yok-
sulu hem de zengini etkilemektedir. Yok-
sul ifl bulabilmek için göç etmekte zengin-
de daha çok kazanmak için göç etmek du-
rumunda kalmaktad›r.
Çevre Aç›s›ndan :
Do¤al alanlar yok olmakta temiz hava ka-
litesi giderek bozulmaktad›r. Yeni yollar
yapmak için yeflil alanlar asfalt ve betona
yerini terk etmektedir. fiehre su getirmek
için uzun mesafelerden kanallar aç›p ba-
rajlar terfi istasyonlar› infla etmek gerek-
mektedir. Eksoz gazlar›, tozlar insan sa¤l›-
¤›n› tehdit etmektedir.
Topografik Aç›dan:
m›fl olsayd› bugün bunlar› konuflmuyor Son zamanlarda baz› devlet ve yerel yö- ‹stanbul’un topografik yap›s› çok engebe-
olurduk. Bu planlamay› sadece trafik netim kurumlar›n›n yapt›¤› gibi ‹stan- li oldu¤u için k›fl flartlar› da a¤›r geçti¤in-
planlamas› olarak de¤il toptan flehir plan- bul’a yeni nüfus çekecek ifllemler yap›la- den düz ve iklimin sert olmad›¤› yerlere
lamas› olarak düflünmeliyiz. rak 15 milyon olan nüfus 30 milyona ç›ka- göre dezavantajl›d›r. Yerleflim yerlerinin
Bugün Bo¤aziçi Köprüsü ve Fatih Köprü- r›lmak istendi¤i anlafl›lmaktad›r. Bu du- yo¤un olmas› problemlerin çözülmemesi-
sü olmayan bir ‹stanbul'u düflünmek bile rumda 3. Köprüyü de¤il 6. Köprünün de ne sebep olmaktad›r. ‹nsanlar ifllerine gi-
zor. Fakat flehrin kuzeyi, su havzalar› ve yerini flimdiden araflt›rmak bulmak gere- dememekte her fley aksamaktad›r.
yeflil alanlar›yla kentin akci¤eri. Üstelik kir.
master plana göre kuzeye do¤ru geliflme Peki bu do¤ru mudur? Stratejik Aç›dan:
öngörülmüyordu. Amerika'da flehirler, y›l- S›ras›yla irdeleyelim. Ülke nüfusunun dörtte birinin bir tek fle-
lar öncesinde tasarlan›p buna göre kurul- Çünkü ‹stanbul tarihi, co¤rafi, topografik, hirde bar›nmas› bütün yumurtalar›n tek
du: En son bu büyüklükteki bir köprü ekonomik ve stratejik aç›dan bak›ld›¤›nda kefeye konmas›yla eflde¤erdir. Herhangi
(Verrazano-Narrows Köprüsü) 1964'te in- ancak 7.5 milyonun yaflad›¤› bir flehir ol- bir do¤al afette veya savaflta ülkenin ona-
fla edildi. mal›d›r. ‹stanbul’un tüm bu özelliklerini r›lamaz yaralar almas›na sebep olur.
25
21

24. M MARLIK
Mimari tasar›m, ekoloji, ekolojik enerji
> Mehmet ‹flci
Mimar
Y
irminci yüzy›lda özellikle teknolojide yaflanan geliflmeler ve
enerji kullan›m›ndaki art›flla meydana gelen çevre kirlili¤i, dün-
yadaki ekolojik dengede geri dönüflü olmayan tahribatlara ne-
“‹nsanlar›n bizzat kendi iflledikleri yüzünden den olmaktad›r. Kullan›lan fosil enerji kaynaklar›n›n çevre kirlili¤ine ne-
karada ve denizde düzen bozuldu, ki Allah den olmalar› yan›nda, yak›n gelecekte tükenecek olmalar› da, insano¤-
lunu yenilenebilir enerji kaynaklar›na yöneltmektedir. Dünyada enerji
yapt›klar›n›n bir k›sm›n› onlara tatt›rs›n; belki de
tüketiminin yaklafl›k yar›s›n›n binalarda kullan›l›yor olmas›, ekolojik ya-
(tuttuklar› kötü yoldan) dönerler”. RUM 41
p› tasar›mlar›n›n önemini artt›rmaktad›r. Binalarda kullan›lan enerji-
nin, binan›n tasar›m özellikleri ve binaya entegre edilecek yenilenebilir
enerji kaynaklar›ndan yararlanmay› sa¤layan sistemlerle en aza indiril-
mesi, dünyada yaflanan çevre kirlili¤ine karfl› al›nacak tedbirlerdendir.
Çevre sorunlar› ve bu sorunlar›n nedenlerinin araflt›r›larak, sa¤l›kl› bir
Bir A¤r› Yak›ld›kça Sevilmeli çevrede yaflam›n süreklili¤inin sa¤lanmas› aç›s›ndan, ekolojik yap›lar›n
öneminin belirlenmesi önem tafl›maktad›r(Bozdo¤an,2003).
Gecenin dürüstlü¤ünden herkes kuflkulan›r ‹slam’›n idealize etti¤i dünya görüflü ve bu görüfl çerçevesinde olufltur-
korkulur o kufl yüklü iniltilerden may› amaç edindi¤i medeniyet, çevresiyle uyum halindedir. ‹nsan›n ey-
ve mor a¤z›n› gecenin kumuna bat›ran ben lemlerindeki ›l›ml› oluflu “ideal davran›fl modeli” olarak sunan ‹slam,
ça¤dafl serüvenler ad›na çevre ve çevresel kaynaklar›n yok edilmesine yönelik her türlü savur-
bütün foto¤raflar›n› yakan ganl›¤› (israf), yap›lmas› yasaklanan davran›fllar kategorisi içerisinde de-
yakan ve bekleyen. ¤erlendirmifltir[1]. ‹nananlar›n›n dünyada oluflturmalar› gereken yerle-
flim alanlar›n›n ideal tipini, cennetteki yerleflim alanlar›yla sembolize
Çarpar yüzü bir çocu¤un mezarlara eden ‹slam, a¤aç ve yeflilli¤i bir güzellik ölçütü olarak sunmufltur[2]. Bu-
yine de a¤artamaz tan›m›n› gecenin. gün ‹slam dünyas›nda, çevre sorunlar› konusunda içinde bulunulan
Ezgisiz ama esnaf bak›fllar›yla soyunan bir kad›n gerçekle, olmas› gereken aras›ndaki uçurumu aflabilecek iki kapsaml›
ayart›lmaya uygun o çok bayg›n yerlerim program uygulanabilir: ilki, ‹slam’›n do¤al düzene iliflkin ezelî hikmeti-
a¤artamaz ni, onun dinî ehemmiyetini ve insan›n dünyadaki hayat›n›n her safha-
çünkü çocuklar ya¤›z bir öpüflle korunur s›yla olan yak›n iliflkisini formüle etmek ve iyice tan›tmak; ikincisi, do-
ben yakar›m ça¤›m›n ellerini. Ben bekliyenim. ¤al çevrenin etik olarak ele al›nmas›yla ilgili dînî ö¤retilerin bilincini ve
gerekli yerlerde onlar›n uygulama alanlar›n› din ilkesine dayanarak ge-
Gecenin k›y›s›nda benden konuflulur.
niflletmektir [3] .
Geleneksel ‹slamî çevre görüflü beflerî ve do¤al veya yapay çevre olarak
Kara bir irin ak›yor
adland›r›lan fley ile onlar› ayakta tutan ilâhî çevre aras›ndaki kopar›l-
öpünce o y›k›lm›fl gülüflünden çocuklar›n.
maz daimi iliflkiye dayan›r. Bu ba¤lamda “çevre” kavram›n›n sözlük an-
Kara bir salg›d›r çünkü büyük
lam›yla büyük ölçüde örtüflen Kur’ansal bir kavram›n tespiti, sonras›n-
serüvenler ve çocuklar›n soluk al›fllar› da. da gelifltirilecek teoriler için temel teflkil edecektir. Bu bak›fl aç›s›ndan,
Ürker herkes üflümüfl bir anahtar olagelmekten çevre terimine en yak›n Kur’ansal kavram “kuflatma”36 anlam›na gelen
bir çocu¤un flehri çarpar yüzümün varofllar›na. kök fiilden türetilen ve“kuflatan” anlam›na gelen “el-Muhît” kavram›d›r.
Bu kelime dört ayette kâfirleri kuflatt›¤› bildirilen cehenneme iflaret
(1964) eder. ‹slam ekoloji bilimi aç›s›ndan en anlaml› ve önemli olan fley, geç-
‹smet Özel ti¤i ayetlerin ço¤unda, bu sözcü¤ün “kâfirleri ihata eden” [4] Allah’a
22 Mimar ve Mühendis Mayıs-Haziran 2010

25. at›fta bulunmas›d›r.
Burada, ‹slam’›n ekolojik argüman›n›n,
topyekün do¤ay› ve bütün fenomenlerini,
alt gerçekliklerin en yüksek düzeyine ulafl-
maya motive edilmifl bir flekilde, insan›n
araflt›rma alan›na yerlefltirdi¤i görülebilir.
‹slam’da, insan çevresinin hem mikro
hem de makro düzeylerinin ve insan›n sa-
hip oldu¤u potansiyel yeteneklerin, onu
“Mutlak Gerçeklik” hakk›nda baz› fikirler
elde etmeye götürece¤i ifade edilmekte-
dir. Kainat sayfas›nda insan, ilginç düflün-
ce yetenekleriyle tam anlam›yla baflka bir
yerleflimcidir. Bu nedenle, insan›n do¤a
araflt›rmas› onu, düflünen bir varl›k olu-
flundan daha çok tutkulu bir varl›k konu-
Günefl enerjisi gar makineleri ile kullan›m› h›zla artmak-
muna getirmemelidir(Yeflilyurt,1999).
Günefl enerjisi, güneflin çekirde¤inde yer tad›r. (Akkaya vd., 2002)
alan füzyon süreci ile a盤a ç›kan ›fl›ma
Sürdürülebilir Kalk›nma
enerjisidir, güneflteki hidrojen gaz›n›n hel- Hidroelektrik enerjisi
Sürdürülebilirlik, günümüzde ihtiyaçlar›n
yuma dönüflmesi fleklindeki füzyon süre- “Suyun potansiyel enerjisinin kinetik
karfl›lan›rken gelecek nesillerin de ihtiyaç-
cinden kaynaklan›r. Bu enerjinin dünyaya enerjiye dönüfltürülmesi ile sa¤lanan bir
lar›n›n göz önünde bulunduruldu¤u ve
gelen küçük bir bölümü dahi, insanl›¤›n enerjidir.”
çevreye zarar vermeyen, do¤al kaynakla-
mevcut enerji tüketiminden kat kat fazla- (Akkaya vd., 2002) Günefl enerjisinin etki-
r›n bilinçli kullan›ld›¤› bir anlay›fl›n ifade-
d›r. Günefl enerjisinden yararlanma konu- siyle harekete geçen hidrolik çevrim s›ra-
sidir. Yaflanan çevre sorunlar›, h›zl› nüfus
sundaki çal›flmalar özellikle 1970’lerden s›ndaki bir k›s›m enerjinin a盤a ç›kmas›-
art›fl› ve h›zl› kentleflme, giderek artan
sonra h›z kazanm›fl, günefl enerjisi sistem- d›r. Yaflan ya¤murlar›n ard›ndan buharla-
yoksulluk ile uluslararas› eflitsizli¤i de içe-
leri teknolojik olarak ilerleme ve maliyet flan ya¤mur suyunun geri kalan›, denizle-
recek flekilde, konunun genifl bir bak›fl aç›-
bak›m›ndan düflme göstermifl, günefl re do¤ru hareket etmektedir. Bu akarsu
s›yla ele al›nmas› zorunlulu¤unu ortaya
enerjisi çevresel temiz bir enerji kayna¤› enerjisi, su türbinlerini çevirerek elektrik
ç›km›flt›r. Ekonomik kalk›nma yolunda
olarak kendini kabul ettirmifltir. (E‹E, elde edilmesini sa¤lamaktad›r. (Müezzi-
ad›mlar at›l›rken, çevre faktörü gözard›
2000) no¤lu, 2001)
edilmeden, sürdürülebilir geliflme sa¤lan-
mal›d›r. (Koçhan, 2002)
Rüzgar enerjisi Hidrojen enerjisi
Atmosferdeki s›cakl›k ve bas›nç farkl›l›kla- Hafif ve temiz olan hidrojen, yenilenebilir
Yenilenebilir enerji kaynaklar›
r›ndan dolay› hava kitlelerinin yer de¤ifl- ve zehirsizdir. Gaz, s›v› ve kat› hallerde
Yenilenebilir enerji kaynaklar› günefl ener-
tirmesi, rüzgâr olarak tan›mlanmaktad›r. depolan›p, ›s›tma ve ulafl›mda kullan›labi-
jisi ve türevleri olan rüzgar enerjisi, biyo-
Dönüflüme u¤ram›fl günefl enerjisi olan lir, termal, mekanik ve elektrik enerjisine
kütle enerjisi, hidroelektrik enerjisi, hidro-
rüzgâr enerjisi, hava kitlesinin sahip oldu- dönüfltürülebilir ve motorlarda yak›t ola-
jen enerjisi, jeotermal enerji ve deniz ener-
¤u kinetik enerjinin mekanik enerjiye dö- rak kullan›labilir. Genellikle bol miktarda
jilerinden oluflmaktad›r. Yenilenebilir
nüfltürülmesidir. Ço¤u enerji üretim san- bulunan sudan elektroliz yoluyla hidrojen
enerji kaynaklar›n›n karbon emisyonlar›-
trallerinin bulundurmak zorunda oldu¤u ve oksijen elde edilebilmekte, kullan›l›nca
n›n, yenilenemeyen (dönüflümsüz) enerji
so¤utma suyuna ihtiyac› olmamas›, rüz- tekrar oksijenle birleflerek su haline dö-
kaynaklar› ile k›yasland›¤›nda yok dene-
gar enerjisini en zarars›z enerji kayna¤› nüflmektedir. Bu çevrim s›ras›nda çevreyi
cek kadar az olmas›ndan dolay› temiz
olarak göstermekte ve rüzgar enerjisinin kirletme oran› yok denecek kadar azd›r.
enerjiler olarak da adland›r›lmaktad›rlar.
rüzgar türbinleri, rüzgar çiftlikleri ve rüz- (Göksu, 1999)
(Akkaya vd., 2002)
23

26. M MARLIK
leflme bilimi ya da yurt söylemi anlamlar›-
n› içermektedir. Hayvan ya da bitkilerin
çevreleri ile olan bütün iliflkileri ekolojinin
nesnesini oluflturmufltur. (Hamamc› ve
Kelefl, 1993) Ekoloji bilim dal›n›n kapsam›-
na insan›n dahil olmas›, bitki ve hayvan
topluluklar›n›n etkileflimleri içinde insa-
n›n da fonksiyonu oldu¤u, yeni bir olgu-
dur. Klasik ekolojinin araflt›rma alan›na in-
san faktörü girdikten sonra çal›flmalar bit-
ki, hayvan ve insanlar› eflit ele alacak flekil-
de geliflmemifl, insan›n biyosferdeki etkisi
insan ekolojisi ya da toplumsal ekoloji ad›
verilen bir yan dal olarak geliflmifltir. (Ha-
mamc› ve Kelefl, 1993)
Ekolojik mimarl›k
Dünyada giderek artan sanayileflme ve in-
sanlar›n teknolojiden faydalanarak kon-
forlu yaflam sürmek istemesi, enerji tüke-
timinin artmas›na neden olmaktad›r. Hal-
buki yap›l› çevremizi olufltururken, ihti-
yaçlar›m›z olan bar›nma, ›fl›k, ›s›nma ve
serinleme fonksiyonlar›n›n yerine getiril-
mesini sa¤larken, dünyam›z› tahrip etme-
yecek flekilde sa¤lamam›z, sa¤l›kl› yaflam
Biyokütle enerjisi Enerji kaynaklar›n›n çevreye etkileri ve için gerekmektedir. Ekolojik mimarl›k, bir
Biyokütle, yeflil bitkilerin günefl enerjisini dünyan›n yenilenebilir enerji yap›n›n enerji ihtiyac›n› en aza indirmek
fotosentez yolu ile kimyasal enerjiye dö- kaynaklar›na yöneliminin sebepleri amac›yla, tasar›m›n ve malzeme seçimi-
nüfltürerek depolamas› sonucu meydana Dünyada her y›l sanayileflme, h›zl› nüfus nin bu yönde gerçekleflmesidir. Tasar›m-
gelen biyolojik kütle ve buna ba¤l› organik art›fl› ve yaflam standartlar›n›n yükselme- da pasif tasar›m esaslar› uygulan›rken,
madde kaynaklar› olarak tan›mlanmakta- si sebeplerinden dolay› %4-5 oran›nda ar- malzeme seçimi ve yap›ya entegre edile-
d›r. tan enerji ihtiyac›na karfl›, büyük oranda cek sistemlerle, yap›da gereksinim duyu-
bu ihtiyac› karfl›layan fosil yak›t rezervleri lacak enerjinin üretimine katk›da bulun-
Jeotermal enerji h›zla tükenmektedir. Bugünkü kullan›m mak hedeflenmektedir. (Alt›n, 2002)
Jeotermal enerji yer kabu¤unun derinlikle- flartlar›nda petrol rezervlerinin 2030-2050 Enerji mimarl›¤›, sürdürülebilir mimarl›k
rinde ola¤an d›fl› birikmifl ›s›n›n olufltur- y›llar›nda, kömürün önümüzdeki 150-200 olarak da adland›r›lan bu yaklafl›mla ta-
du¤u bir enerji türüdür. Bu ›s› yeryüzüne y›lda ve do¤algaz›n 40- 50 y›lda tükenece- sarlanan yap›lar, gelecek nesillerin daha
bazen do¤al olarak, bazen de sondajlarla ¤i tahmin edilmektedir. Bununla birlikte kaliteli ve sa¤l›kl› bir yaflam sürmeleri için
s›cak su, s›cak su buhar veya buhar fleklin- fosil yak›tlar›n kullan›m›n›n dünya s›cakl›- bugünden at›lan ad›mlard›r(Do¤an,2003).
de ç›kmaktad›r. (Sancar, 1992) ¤›n› yaklafl›k 40 y›lda 1,5-4 aras›nda artt›-
raca¤› öngörülmekte ve bu durum hava Ekolojik yap› yaklafl›mlar›
Deniz enerjileri kirlili¤ini artt›rmakta, buzullar›n erimesi Ekolojik mimarl›k kapsam›nda yap›lar›n
Yeryüzüne ulaflan günefl enerjisi yeryüzü- ile sel felaketlerinin artmas›, deniz seviye- tasar›m aflamas›ndan ekonomik ömrü-
nün ?’ünü kaplayan sularla kapl› yüzeyler sinin yükselmesi ve gelecekte deniz sevi- nün bitmesiyle sonlanan y›k›m aflamas›na
taraf›ndan emilerek, ›s›ya dönüflür. Is›l ta- yesinde bulunan yerleflim yerlerinin sular kadar çevreye zarar vermemesi gerekmek-
bakalaflma ve buna ba¤l› olarak oluflan yo- alt›nda kalmas› olas›l›klar›n› meydana ge- tedir. Yap›larda kullan›lacak enerjinin ye-
¤unluk ve tuzluluk tabakalaflmas›, gel-git tirmektedir. (U¤urel, 2002) nilenebilir enerji kaynaklar›ndan sa¤lan-
enerjisi ve dalga enerjisi deniz enerjileri mas› yan›nda, minimum enerji kullan›m›-
olarak s›ralanabilir. Ekoloji n›n sa¤lanmas› ve yap›da kullan›lacak sis-
Yenilenebilir enerji kaynaklar›, yenilene- ‹lk kez 1866 y›l›nda Alman biyolog Ernest temlerle art› enerji üretimi gerçekleflmesi
mez enerji kaynaklar› gibi s›n›rl› rezervle- Haeckel taraf›ndan kullan›ld›¤› kabul edi- söz konusudur. Yap› tasar›mlar›n›n bulu-
re sahip olmamalar› ve çevreye olumsuz len ekoloji kavram›, canl› varl›klar›n or- nulan iklim kufla¤›na göre olmas› ve tasa-
etkilerinin yok denecek kadar az olmas› tamlar› ile olan iliflkilerinin incelenmesi r›mda mekan organizasyonunun bu yön-
sebebiyle, gelece¤in enerji kaynaklar› ol- olarak tan›mlanm›flt›r. Ekoloji sözcü¤ü, de gerçekleflmesi, enerjinin yap›da verimli
ma durumundad›rlar. Yenilenemez enerji Yunanca “yaflan›lan yer, yurt” anlam›na bir flekilde kullan›lmas›n› sa¤layacak et-
kaynaklar›n›n kullan›m›na dayanan çevre gelen “oikos” ile bilim ya da söylem an- kenlerdendir. Çevreye zarar vermeyen ya-
sorunlar› incelendi¤inde, bu fikir daha da lamlar›na gelen “logia” sözcüklerinden tü- p› malzemelerinin kullan›m›, yap›lar›n to-
güçlenmektedir(Do¤an,2003).. retilmifltir. Ekoloji, etimolojik olarak yer- po¤rafyaya uygun tasar›mlar gerçeklefltiri-
24 Mimar ve Mühendis Mayıs-Haziran 2010

27. lerek uygulanmas›, mevcut ekolojik yap›- mekan›n serinlemesi sa¤lan›r. Saraylarda lanan iklimlendirme, çevreye zararl› etki-
ya müdahalelerin en az olmas›n› sa¤laya- avluya döflenen mermer y›kanarak elde lerin azalt›lmas› yan›nda, do¤al olmalar›
cakt›r. edilen serinleme, köy evlerinde s›k›flt›r›l- nedeniyle insan sa¤l›¤› için de uygundur.
m›fl toprak yüzeyin ›slat›lmas›yla elde edi- Do¤al yöntemlerle sa¤lanan çözümlerin
Eski yap›lar›n yeniden kullan›m› lir. Osmanl› saray bahçelerinde flad›rvan daha sa¤l›kl› oldu¤u, geleneksel mimarl›k
Ekolojik mimarl›k anlay›fl›, bir yap›n›n ta- denilen oymal› mermerden yap›lm›fl, orta- örnekleri ile de anlafl›lmaktad›r. Bir yap›-
sar›m›ndan y›k›m aflamas› olan ekonomik s›ndaki yüksek bir yerden akan su ya da da kullan›lan malzemeler, yap›n›n bulun-
ömrünün bitimine kadar olan bütün süre- çeflmelerle serinletme fonksiyonu sa¤la- du¤u yörede ç›k›yor ya da yetifliyorsa, o
yi kapsamaktad›r. Bu ba¤lamda az enerji n›rken, ayn› zamanda estetik bir unsur bölgenin ikliminin belirledi¤i do¤al yap›
kullanan ve çevreye duyarl› yeni tasar›m- olarak da yap›lara katk› sa¤lanm›flt›r. Ak- malzemeleri olarak, iflleyifl ve iç iklimleri
lar›n yan›nda, mevcut yap›lardan müm- deniz mimarisinde rastlanan, Arap ülkele- oluflturmada daha sa¤l›kl›d›rlar. Eskiden
kün oldu¤unca uzun süre faydalanmay› rinde maflrabiye, ülkemizde fianl›urfa, Ga- yap›larda %30-40 oranlar›nda ahflap, sa-
sa¤lamak da ekolojik mimari kapsam›nda- ziantep, Kahramanmarafl yörelerinde man, saz gibi organik malzemeler ve %60-
d›r. (Koçhan, 2002) Yap›y› oluflturan form, maflrafiye, Safranbolu evlerinde ise a¤ ve 70 oran›nda kerpiç, tafl, kiremit, kireç gibi
fonksiyon, konstrüksiyon dengesinin za- kafes gibi örülmüfl d›fl alan olan ve mufla- inorganik malzemeler kullan›l›rken, günü-
manla ifllevini yitirmesi durumunda kulla- bak olarak adland›r›lan sistemle, yap›n›n müzde %90-100 oran›nda yapay malze-
n›lmayan yap›lar, ekolojik mimarl›k anla- günefl alan yüzeyi kaplanarak gölgeleme meler kullan›lmakta, çevre ve insan aç›s›n-
y›fl› ile yeniden kullan›labilmektedir. An- yap›l›r(Do¤an,2003). dan sa¤l›kl› mekânlar yarat›lamamakta-
cak bunun için yap›daki form, fonksiyon d›r. (Akman, 1999)
ve konstrüksiyon dengesi günün koflullar›- Yap› malzemelerinin çevreye etkileri ve
na ba¤l› olarak yeniden kurulmal›d›r(Do- insan sa¤l›¤› aç›s›ndan önemi Ak›ll› binalar
¤an,2003). Enerji tasarrufu sa¤layan ekolojik yap›lar, Çevre uyumlu yap› tasar›m› kriterlerinden
sahip olduklar› nitelikler sebebiyle yaflam olan aktif ve pasif günefl sistemleri ile sa¤-
Çevre duyarl› tasar›m kalitesi yüksek mekanlar›n oluflmas›n› lanan iklimlendirme, çevreye zararl› etki-
Çevre duyarl› tasar›mlar, ekolojik ilkelere sa¤lamaktad›rlar. Do¤aya uyumlu, çevre lerin azalt›lmas› yan›nda, do¤al olmalar›
uygun olarak tasarlanm›fl yap›lard›r. Çev- kirlili¤i yaratmayan, geri dönüflümü nedeniyle insan sa¤l›¤› için de uygundur.
re ile uyum içinde, optimum kaynak kulla- mümkün olan, insan sa¤l›¤›n› bozmayan Do¤al yöntemlerle sa¤lanan çözümlerin
n›m›n›n sa¤land›¤› bu yap›larda, yap›n›n özelliklere sahip yap› malzemeleri, ekolo- daha sa¤l›kl› oldu¤u, geleneksel mimarl›k
tasarland›¤› çevreye etkisinin minimum jik tasar›mlar›n tamamlay›c› ö¤elerini örnekleri ile de anlafl›lmaktad›r. Bir yap›-
olmas› amaçlanmaktad›r. Yap›n›n tasar›m oluflturmaktad›rlar. da kullan›lan malzemeler, yap›n›n bulun-
aflamas›ndan y›k›m aflamas›na kadar her Çevre uyumlu yap› tasar›m› kriterlerinden du¤u yörede ç›k›yor ya da yetifliyorsa, o
ad›m› kapsamaktad›r. (Koçhan, 2002) olan aktif ve pasif günefl sistemleri ile sak- bölgenin ikliminin belirledi¤i do¤al yap›
Geleneksel mimaride avlular ve
serinletme elemanlar›
Avlu Mimarisi: S›cak iklimin görüldü¤ü
bölgelerde, Akdeniz ikliminde yap›larda
bulunan avlular, yüksekçe duvarlarla çev-
rilidir. Gündüzleri ›s›nan hava avluda yük-
selir ve iç mekândaki s›cak hava avluya
do¤ru hareket eder. Geceleri ise avludaki
serin hava, iç mekâna do¤ru hava ak›m›
yarat›r. Yap›n›n ›s›nmas›na sebep olan ba-
z› fonksiyonlar avluda yap›larak, iç mekâ-
n›n fazla ›s›nmas› engellenir. Avluda göl-
gelendirme elemanlar› kullan›larak, direk
gelen günefl ›fl›nlar›na karfl› koruma sa¤la-
n›r, su elemanlar› ile de düflük olan nem
oran› yükseltilir. (Göksu, 1999) Baz› avlu-
larda bulunan sarn›çlarda kuyu ya da ya¤-
mur suyu depolan›r. Ayr›ca baz› avlular-
da, Arap mimarisinde de rastlanan üstü
kapal› yanlar› aç›k, bahçe kanepelerinin
kondu¤u tahtabofl ad› verilen alanlar bu-
lunur.
Ülkemizde çeflitli yörelerde, özellikle Gü-
neydo¤u Anadolu Bölgesi’nde avlu ya da
evin önünde tafll›k ad› verilen yerin, akfla-
müstü y›kanarak suyun buharlaflmas› ile
25