november 2017

1. Compliance Forum Rotterdam
Mr. F. Schneider
Partner Corporate Criminal Law
Rechter-plv. Rechtbank Oost-Brabant
Rotterdam, 28 november 2017

2. Inleiding
1. Actualiteit
2. Openbaar ministerie
3. Corruptie
4. Witwassen en de Wwft

3. Actualiteit
 Twee oud-medewerkers van SBM bekennen in omkoopschandaal
 Oud-minister Hillen moet getuigen in corruptiezaak
 Five charged, four plead guilty in Rolls-Royce bribes case (FCPA-kwestie in Ohio)
 SBM Offshore zet miljoenen opzij voor boete in omkopingszaak
 Hoger beroep Van Rey van start
 Shell hoort 20 december of zij vervolgd wordt voor corruptie in Nigeria
 “Corruptieproces” tegen NS en ex-topman na mislukte poging tot behoud van
spoormonopolie
 Paradise Papers
3

4. Openbaar ministerie
Enkele opmerkingen over het Functioneel Parket en corruptie
4

5. Corruptie
Wettelijke omkopingsvormen
Ambtelijke omkoping
- Actieve ambtelijke omkoping
- Passieve ambtelijke omkoping
Niet-ambtelijke omkoping
- Actieve niet-ambtelijke omkoping
- Passieve niet-ambtelijke omkoping
5

6. Corruptie
Wie is ambtenaar?
6

7. Corruptie
Artikel 84 Wetboek van Strafrecht:
1. Onder ambtenaren worden begrepen leden van algemeen vertegenwoordigende
organen.
2. Onder ambtenaren en onder rechters worden begrepen scheidsrechters; onder
rechters zij die administratieve rechtsmacht oefenen.
3. Allen die tot de gewapende macht behoren worden mede als ambtenaar
beschouwd.
7

8. Corruptie
HR 30 januari 1911, W 9149:
“(…) degene die door het openbaar gezag is aangesteld tot een openbare betrekking
om een deel van de taak van de staat of zijn organen te verrichten.”
8

9. Corruptie
Norm latere rechtspraak
Onder een ambtenaar kan tevens worden verstaan degene die:
1. onder toezicht; en
2. onder verantwoording van de overheid is aangesteld;
3. in een functie waaraan het openbaar karakter niet kan worden ontzegd
9

10. Corruptie
Medewerker particulier beveiligingsbedrijf?
HR 18 mei 2004, NJ 2004, 527
Adspirant-hoofdconducteur N.V. Nederlandse Spoorwegen?
HR 7 april 2009, NJ 2009, 187
Directeur van een (privaatrechtelijke) regionale ontwikkelingsmaatschappij?
ECLI:NL:HR:2009:BJ6793
10

11. Corruptie
De directeur van een regionale ontwikkelingsmaatschappij wordt als ambtenaar
gekwalificeerd, aangezien:
1. de kerntaken van deze rechtspersoon overheidstaken waren;
2. op het functioneren van de vennootschap overwegende invloed werd uitgeoefend
door publiekrechtelijke instellingen;
3. in belangrijke zaken de aandeelhouders (zijnde gemeenten) het laatste woord
hadden; en
4. aldus de directeur onder toezicht en controle stond van de (gemeentelijke)
overheid.
ECLI:NL:HR:2009:BJ6793
11

12. Corruptie
Hof veroordeelt directeur van rechtspersoon (waarvan de gemeente enig
aandeelhouder is) die tot taak heeft exploitatie van schouwburg en concertgebouw
als ambtenaar i.d.z.v. WvSr, nu hij onder toezicht en verantwoordelijkheid van de
overheid is aangesteld in een functie waaraan een openbaar karakter niet kan
worden ontzegd tot een werkstraf van 180 uren + geldboete van €20.000.
Verdachte heeft zich in die (geobjectiveerde) hoedanigheid schuldig gemaakt aan
passieve ambtelijke omkoping (art. 362 Sr) door van een contractspartij t.b.v. de
exploitatie van de horeca-activiteiten een geldbedrag te vragen in ruil voor
contractverlenging.
ECLI:NL:GHAMS:2015:2753
12

13. Corruptie
Sanctionering van actieve ambtelijke omkoping
Artikel 177 Wetboek van Strafrecht:
1. Met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vijfde
categorie wordt gestraft:
1°. hij die een ambtenaar een gift of belofte doet dan wel een dienst verleent of
aanbiedt met het oogmerk om hem te bewegen in zijn bediening iets te doen
of na te laten;
2°. hij die een ambtenaar een gift of belofte doet dan wel een dienst verleent of
aanbiedt ten gevolge of naar aanleiding van hetgeen door deze in zijn huidige
of vroegere bediening is gedaan of nagelaten.
13

14. Corruptie
Artikel 177 Wetboek van Strafrecht:
2. Met dezelfde straf wordt gestraft hij die een feit als in het eerste lid, onder 1°,
omschreven, begaat jegens een persoon in het vooruitzicht van een aanstelling
als ambtenaar, indien de aanstelling als ambtenaar is gevolgd.
3. Indien de schuldige een van de misdrijven omschreven in dit artikel in zijn
beroep begaat, kan hij van de uitoefening van dat beroep worden ontzet.
4. Ontzetting van de in artikel 28, eerste lid, onder 1°, 2° en 4°, vermelde
rechten kan worden uitgesproken.
14

15. Corruptie
Niet-ambtelijke omkoping
(passieve variant)
Artikel 328ter Wetboek van Strafrecht:
1. Hij die, anders dan als ambtenaar, werkzaam zijnde in dienstbetrekking of
optredend als lasthebber, naar aanleiding van hetgeen hij in strijd met zijn
plicht in zijn betrekking of bij de uitvoering van zijn last heeft gedaan of
nagelaten dan wel zal doen of nalaten, een gift, belofte of dienst aanneemt dan
wel vraagt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of
geldboete van de vijfde categorie.
15

16. Corruptie
Niet-ambtelijke omkoping
(actieve variant)
Artikel 328ter Wetboek van Strafrecht:
2. Met gelijke straf wordt gestraft hij die aan iemand die, anders dan als
ambtenaar, werkzaam is in dienstbetrekking of optreedt als lasthebber, naar
aanleiding van hetgeen deze in zijn betrekking of bij de uitvoering van zijn last
heeft gedaan of nagelaten dan wel zal doen of nalaten, een gift of belofte doet
dan wel een dienst verleent of aanbiedt van die aard of onder zodanige
omstandigheden, dat hij redelijkerwijs moet aannemen dat deze handelt in
strijd met zijn plicht.
16

17. Corruptie
Niet-ambtelijke omkoping
328ter Wetboek van Strafrecht
3. Onder handelen in strijd met zijn plicht als bedoeld in de voorgaande leden
wordt in elk geval begrepen het in strijd met de goede trouw tegenover de
werkgever of lastgever verzwijgen van het aannemen dan wel vragen van een
gift, belofte of dienst.
17

18. Corruptie
UK Bribery Act 2010
‘At stake is the principle of free and fair competition, which stands
diminished by each bribe offered or accepted. Tackling this scourge is a
priority for anyone who cares about the future of business, the
developing world of international trade.’
18

19. Corruptie
UK Bribery Act 2010
‘Rest assured – no one wants to stop firms getting to know their clients
by taking them to events like Wimbledon or the Grand Prix.’
????????
19

20. Corruptie
Foreign Corrupt Practices Act (FCPA)
Drie belangrijke extraterritoriale kenmerken:
a) De FCPA is van toepassing op Amerikaanse natuurlijke en rechtspersonen over
de gehele wereld, ook op buitenlandse bedrijven met de hoofdvestiging in de
Verenigde Staten van Amerika.
b) Daarnaast is het (i) elke effecten uitgevende instelling op een Amerikaanse
beurs, of de uitgevende instelling nu een Amerikaanse of niet-Amerikaanse
vennootschap is, of (ii) een directeur een werknemer of een zakelijke partner
van de uitgevende instelling, of (iii) een aandeelhouder daarvan die namens de
uitgevende instelling optreedt, verboden om van Amerikaanse
telecommunicatiebedrijven of van enig middel of instrument ten behoeve van
de Amerikaanse interstatelijke handel gebruik te maken voor corrupt gedrag
waar dan ook ter wereld.
20

21. Corruptie
c) Het is iedere niet-Amerikaans staatsburger verboden om (i) van Amerikaanse
telecommunicatiebedrijven of enig middel of instrument van interstatelijke handel
gebruik te maken of (ii) andere handelingen te verrichten ter:
1. bevordering van een offerte,
2. betaling,
3. belofte om te betalen
4. of toestemming te geven voor het betalen van geld of geschenken
5. of het geven van iets van waarde ten behoeve van de omkoping van een
buitenlandse ambtenaar.
21

22. Corruptie
Out-of-court settlements US:
Braskem S.A Brasil:
A global settlement for concealing millions of dollars in illicit bribes paid to Brazilian
government officials to win business.
Amount: $ 957 million
Embraer – Brasil:
To settle charges that it violated the FCPA to win business in the Dominican Republic,
Saudi Arabia, Mozambique, and India.
Amount: $205 million
22

23. Corruptie
Out-of-court settlements US:
Nordion Inc. Canada:
To settle FCPA charges. Mikhail Gourevitch, an engineer, arranged bribes to Russian
officials for drug approvals and received kickbacks in return. Nordion lacked sufficient
internal controls to detect and prevent the scheme.
Amount: $ 500,000
VimpelCom Netherlands:
To resolve its violations of the FCPA to win business in Uzbekistan.
Amount: $ 795 million
23

24. Witwassen
Toenemende mogelijkheid dat ondernemingen bij witwassen betrokken raken
24

25. Witwassen
Stap 1: ruime uitleg van het witwasbegrip
25

26. Witwassen
Stap 1: ruime uitleg van het witwasbegrip
Stap 2: zeer ruim geformuleerde meldingsverplichtingen
26

27. Witwassen
Stap 1: ruime uitleg van het witwasbegrip
Stap 2: zeer ruim geformuleerde meldingsverplichtingen
Stap 3: meldingsplichten overlappen elkaar
27

28. Witwassen
Strafbaar is een ieder die:
- van een voorwerp de werkelijke aard, de herkomst, de vindplaats, de vervreemding
of de verplaatsing verbergt of verhult,
- dan wel verbergt of verhult wie de rechthebbende op een voorwerp is of het
voorhanden heeft,
- terwijl hij weet dat het voorwerp – onmiddellijk of middellijk – afkomstig is uit enig
misdrijf
28

29. Witwassen
Strafbaar is ook een ieder:
- die een voorwerp verwerft, voorhanden heeft, overdraagt of omzet
- of van een voorwerp gebruik maakt,
- terwijl hij weet dat het voorwerp – onmiddellijk of middellijk – afkomstig is uit enig
misdrijf
29

30. Witwassen
Witwassen van:
- voorwerpen van misdrijf door derden
- voorwerpen van eigen misdrijf
30

31. Witwassen
- Onbeperkt in ruimte
(Kamerstukken I 2000/01, 27 159, nr. 288a, p. 6: “Het is dus niet vereist dat
de rechter identificeert waar het misdrijf is gepleegd dat aan het voorwerp ten
grondslag ligt. Vaak zal dat niet mogelijk zijn, terwijl het ook niet relevant is
voor de strafwaardigheid van het witwassen”)
- Onbeperkt in tijd
(HR 28 september 2004, LJN AP 2124; HR 27 september 2005, NJ 2006/473,
LJN AT 4094)
31

32. Witwassen
Zwart geld: witwassen
(HR 7 oktober 2008, LJN BD2774)
Meldplicht belastingadviseur en accountant
32

33. Witwassen
Witwassen: ook indirect van misdrijf afkomstig.
(Kamerstukken II 1999/00, 27 159, nr. 3, p. 16)
Witwassen: ook gedeeltelijk uit misdrijf afkomstig.
(Kamerstukken II 1999/00, 27 159, nr. 3, p. 17, Kamerstukken II 2000/01, 27159,
nr. 45, p. 17/18)
Witwassen: wetenschap achteraf
(Kamerstukken I 2001/02, 27 159, nr. 33a, p. 5; HR 5 september 2006, LJN AU6712,
§ 8.4)
33

34. Witwassen
Problemen voor financiële instellingen en andere marktpartijen
34

35. Dank voor uw aandacht