— Me implementimin e internetit në pajisje mobile lidhja gjithandej është bërë një realitet. Përparimi i teknologjisë mobile mund të shfrytëzohet për të bërë e-qeverisjen më të përhapur dhe të barabartë.

1. E-Qeverisja në Mobile Cloud
Fakulteti I Inxhinierisë Elektrike dhe Kompjuterike
Universiteti I Prishtinës “Hasan Prishtina”
Prishtinë, Kosovë
Punuan:
Adrian Ymeri, Blendi Halilaj, Ajshe Nazmi Klinaku

2. PËRMBAJTJA
• Hyrja
• E-Qeverisja
• Cloud Computing
• Lidhshmëria ndërmjet E-Qeverisjes dhe Cloud-it
• Mobile E-Qeverisja dhe Cloud
• Teknologjitë dhe Shërbimet Mobile
• Modeli jonë
• Shembuj të E-Qeverisjes Mobile në Cloud
• Konkluzionet
• Referencat

3. Hyrja
Shfaqja e Teknologjisë së Informacionit dhe Komunikimit (TIK) ka siguruar:
Mjete për komunikim më të shpejtë
Ruajtje efikase
Rikthim dhe përpunim të të dhënave
Shkëmbim dhe përdorim të informacionit për përdoruesit e tij:
o individë
o grupe
o biznese
o organizata apo
o qeveri

4. Hyrja (1/2 )
• Gjatë dekadës së fundit, qeveritë në të gjithë botën dhe në të gjitha
nivelet kanë miratuar qeverisjen elektronike.
• Megjithatë, shumë vende në zhvillim ende përballen me vështirësi për
të zbatuar nismat e qeverisjes elektronike (E-qeveri).
• Sfidat më me përvojë në të gjitha studimet përkatëse përfshijnë:
barrierat teknologjike
mungesën e burimeve
koston
ndarjen digjitale
menaxhimin e dobët dhe infrastrukturën
si dhe mungesën e infrastrukturës së TI.

5. E-Qeverisja (Llojet e aplikacioneve te E-Qeverisjes)

6. E-Qeverisja
Perfitimet:
• Zvogëlon koston e proceseve organizative
• Përmirëson performancën e sektorëve publik
• Shërbime më efikase për të gjithë konsumatorët
• Ndikimi i madh në operacionet ekonomike dhe të shërbimit
• Kostot e transaksioneve do të reduktohen
• Transparenca dhe shërbimet do të rriten
• Klientët, koha organizative, përpjekjet dhe kostot do të reduktohen
• Një besim i shtuar midis qytetarëve dhe qeverisë
• Përmirësimi i saktësisë, transparencës dhe lehtësimit të informacionit

7. Vazhdim: E-Qeverisja
Perfitimet
•Rritja e efikasitetit të qeverisë në përpunimin e të dhënave
•Do të krijohen biznese dhe mundësi të reja
•Ndarja e informacionit dhe diskutimi I ideve të reja me qeveritë e tjera
• Rritja e njohurive të qytetarëve për TIK

8. E-Qeverisja
Vështërsitë:
•Barrierat sociale
•Ndarje dixhitale
•Barrierat teknike
•Barrierat kulturore
•Mungesa e mbështetjes financiare

9. Cloud computing
• Cloud computing është një nga teknologjitë e reja që mund të
përmirësojë ndjeshëm
funksionet qeveritare
shërbimet që u ofron qytetarëve dhe institucioneve të saj, si dhe
bashkëpunimin e saj me qeveritë e tjera.
• E-qeveritë në mbarë botën janë në kërkim të cloud computing si një
mjet për:
1. rritjen e efikasitetit
2. reduktimin e kostos
3. sigurimin e shërbimeve më të besueshme dhe efikase si dhe
4. reduktimin e kohës së ciklit.

10. Cloud Computing
Përfitimet
• Kursimi i kostos për drejtimin e një qeverisjeje elektronike
Burimet informatike u jepen ofruesve të cloud.
• Buxheti qeveritar për shpenzimet e TIK mund të reduktohet
• Qeveria kursenë para në koston e mirëmbajtjeve të burimeve
Burimi është zhvendosur tek provajderi.
• Një sistem më i thjeshtë, më fleksibël dhe me aftësi të shpejt të
shkallëzimit
• Menaxhimi i resurseve është shumë i drejtpërdrejtë pasi burimet
janë të dhëna në një ofrues cloud.

11. Cloud computing
Përfitimet
• Shërbimet e qeverisjes elektronike janë në përgjithësi të qasshme
përmes internetit pa marrë parasysh kohën dhe vendin.
• Rimëkëmbja nga fatkeqësit, rikuperimi i humbjes së të dhënave gjatë
një katastrofe të tillë si përmbytja dhe zjarri, mund të mbështetet
lehtësisht
Cloud-computing mbështetet nga një numër vendesh të serverëve që
ndodhen në vende të ndryshme
• Azhurnimi në një teknologji më të re është i lehtë.
• Zgjerimi i burimeve është shumë më i lirë se sistemi conventional
computing sepse nuk nevojitet kosto shtesë e investimit.
• Sistemet e qeverisjes elektronike të bazuara në cloud do të gëzojnë
një migrim të vazhdueshëm në teknologjinë e re pa kosto shtesë

12. Lidhshmëria ndërmjet E-Qeverisjes dhe Cloud-it
• Shkallëzueshmëria,
• Disponueshmëria dhe qasja
• Ruajtja e kostos
• Ruajtja dhe Rimëkëmbja
• Ruajtja pa limit
• Teknologjia e gjelbër
• Siguria dhe privatësia
• Mbrojtja e të dhënave dhe përputhshmëria
• Ndërveprimi dhe transportueshmëria e të dhënave
• Menaxhimi i identitetit dhe qasjes
• Auditimi

13. Lidhshmëria ndërmjet E-Qeverisjes dhe Cloud-it

14. Pse Mobile E-Qeverisja?
Për të përmbushur pritjet në rritje të qytetarëve për informacione
më të mira dhe të përmirësuara të internetit mobile, teknologjia e
saj lidhet me rolin e avancuar për dhënien e informacionit për
përdoruesit, e cila nga ana e tij çon në zhvillimin e qeverisë
Mobile.

15. Mobile E-Qeverisja
Perfitimet
• Rritja e përgjegjësisë së punonjësve dhe shpejtësisë së
vendimmarrjes në punë
• Rritja e numrit te lidhjeve në institucionet qeveritare nga punonjësit
kishte rezultuar në 25 miliardë dollarë në kursimet e pagave dhe
pensioneve
• Nxit nëpunësit civilë që të kryejnë punët e tyre në mënyrë më efikase
• Krijon mundësi për të vendosur vendim-marrje
• Informim më i mirë për të punësuarit dhe klientët në kohë reale

16. Aplikacionet e procesit të zgjuar (SPA- Smart
Process Applications)
• Janë të dizajnuara për të mbështetur aktivitetet e biznesit të
realizuara nga njerëz intensiv.
• SPA-të u japin përdoruesve të lëvizshëm mundësinë për të hyrë në
procese nga pajisjet e tyre mobile.
• Gjithashtu SPA-të u mundësojnë qasje aplikacioneve të integruara të
shërbimit të drekës,
• për të mbështetur punëtorët në terren
• Nëpunësve publik mund tu lehtësohet puna, vetëm duke mbikqyrur
progresin e bërë përmes instalimit të kamerave dhe sistemit të
pozicionimit global (GPS) për të mbështetur procesin

17. Arkitektura e shërbimeve E-Qeveritare në Cloud

18. Teknologjitë dhe Shërbimet Mobile
• Shërbimet e të dhënave celulare përfshijnë teknologjitë:
• GPRS
• UMTS
• HSPA ose
• HSPA +.
• Teknologjitë mobile mund të klasifikohen sipas llojit të rrjeteve që përdorin
këto teknologji.
• LAN(Local Area Network)
• WAN (Wide Area Network)
• PAN (Personal Area Network)
• Përdoruesi zakonisht është në gjendje të zgjedhë mes lidhjes së të dhënave të
rrjetit celular dhe atij Wi-Fi.
• Shërbimet mobile janë të organizuara në disa kategori, të cilat janë:
• shërbimet e zërit
• shërbimet e të dhënave
• shërbimet e mesazheve dhe
• shërbimet e videos.

19. Shërbimet e E-Qeverisjes
•Regjistrimi i tatimit
•Kërkimi i punës
•Lëshimi i dokumenteve personale
•Lëshimi i certifikatave të vdekjes, lindjes dhe martesës
•Përdorimi i cloud computing për implementimin e shërbimeve të
qeverisjes elektronike
•Të ardhurat sociale
•Regjistrimi i automjeteve
•Regjistrimi i policisë
•Aplikimi për lejet e ndërtimit
•Shërbimet lidhur me arsimin e lartë
•Ndryshimi online i adresës së banimit dhe shërbimeve
shëndetësore
•Bibliotekat publike

20. Modeli jonë
Modeli për futjen e shërbimeve të M-Qeverisë nëpërmjet Cloud Computing
Shërbimet e M-Qeverisë përmes infrastrukturës së cloud-computing
mundësojnë integrimin e :
aplikacioneve të telefonave të mençur si dhe
shërbimet tradicionale të rrjetit mobil (SMS, MMS etj.) me portalin e e-Qeverisjes.
• Infrastruktura kompjuterike e cloud përdoret sepse ofron shkallëzim të
lartë.
• Ekziston një sasi e madhe e të dhënave në bazat e të dhënave të
shërbimeve të qeverisjes elektronike.
Arsyeja kryesore pse përdoret infrastruktura cloud.
• Përfitimi kryesor i ofrimit të shërbimeve të lëvizshme të qeverisjes
elektronike për qytetarët është që e-qeverisja të jetë në dispozicion të të
gjithë qytetarëve.

21. Modeli jonë ½
Step by Step
Të gjithë qytetarët mund të përdorin shërbimet e M-qeverisjes
nëpërmjet një aplikacioni të specializuar celular, SMS ose thirrje
zanore.
1. Qytetari duhet të instalojë një aplikacion mobil mbi telefonin e menqur të
tij / saj.
2. Qytetari duhet të dërgojë një SMS me përmbajtje të veçantë në një
numër celular përcaktuar nga portali i E-qeverisjes.
3. Shërbimi i internetit i dërgon një përgjigjie qytetarit.
4. Së fundi, qytetari mund të përdorë shërbime mobile zanore për një
shërbim të veçantë të qeverisë.
I. Qytetari duhet të thirr një numër të caktuar.
II. Një përgjigje IVR (interaktive zanore) i përgjigjet thirrjes.
III. Qytetari mund të zgjedhë një opsion duke shtypur një tast të tastierës dhe ai / ajo
mund të dëgjojë përgjigjen.

22. Modeli I infrastrukturës për shërbimet e qeverisjes elektronike të bazuar në cloud

23. Shembulli përfaqësues i një shërbimi celular për
e-qeverisjen është urdhërimi i certifikatave të
lindjes.

24. Shembuj të jetës reale të e-Qeverisjes Mobile në
Cloud
• Në Tajlandë, Shërbimi i Teknologjisë së Informacionit i Qeverisë (GITuS) krijoi
një cloud private për përdorim nga agjencitë qeveritare Thai.
• Në Japoni, qeveria kombëtare ka ndërmarrë një iniciativë të madhe
informatike, e quajtur "Cloud Cloud“ e cila kërkoi zhvillimin e një mjedisi
privat cloud që pret të gjitha informativat e qeverisë japoneze.
• Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar ka bërë krijimin e "G-Cloud", e cila është
një rrjet i gjerë informatik i qeverisë, një prioritet strategjik.
• Cloud i qeverisë së Estonisë siguron digjitalizimin në vazhdimësi të saj, rrit
cilësinë e shërbimeve elektronike dhe zbut rreziqet e ndryshme të sigurisë
në IT.
• USA: Portali zyrtar i internetit i qeverisë së Shteteve të Bashkuara
(www.usa.gov) është një nga portalet më të ngarkuara të internetit në botë,
pasi merr rreth 342,000 vizita në ditë.
• Qeveria e Singaporit pranon se çdo model i cloud-computing ofron nivelin e
vet të sigurimit dhe përfitimeve, etj.

25. KONLUZIONET
• Ne diskutuam për cloud dhe e-Qeverisje dhe arritëm në konkluzionin
se duke përdorur e-Qeverisjen, ka shumë mënyra të lehta për
shoqërinë që të gjejnë atë që duan dhe çfarë kanë nevojë në çdo
kohë dhe kudo që janë.
• Sigurisht, qeveria duhet të publikojë të gjitha shërbimet që mendojnë
se njerëzit duhet të kenë qasje për nevojat e tyre.
• Ne kemi zhvilluar një model për shërbimet mobile të e-qeverisjes në
mjedisin e cloud computing.
• Përveç avantazheve që Cloud ka, ne grupuam edhe një numër të
disavantazheve që lidhen ngusht me sigurinë e të dhënave.
• Për këtë ne propozuam që dërgimi i atyre të dhënave të jetë i koduar, në këtë
mënyrë të dhënat janë më të mbrojtura.

26. Referencat
• Isak Shabani, Kujtim Mustafa, "Mobile e-Governance in Cloud," vol. 9, no. 3, pp. 671-683, 2018.
• Konstantin Simić, Jovana Dadić, Lidija Paunović, Miloš Milutinović, Zorica Bogdanović, "DELIVERING MOBILE
GOVERNMENT SERVICES THROUGH CLOUD," Innovative Issues and Approaches in Social Sciences, vol. 5, pp. 150-161,
2012.
• M. N. Almunawar, "Benefits and Issues of Cloud Computing for E-Government," 2015. Koonin Eugene, Wolf Yuri, D.C.
• Wyld, Moving to the cloud: An introduction to cloud computing in government. Washington, DC: IBM Center for the
Business of Government, November 2009.
• Fathey Mohammed, Ahmed Ibrahim Alzahrani, Osama Alfarraj, Othman Ibrahim, "Cloud Computing Fitness for E-
Government Implementation: Importance-Performance Analysis," IEEE Access, vol. 6, 2017.
• Manoj Kumar, Manish Shukla, Sonali Agarwal, G.N. Pandey, "n E Governance model using cloud computing technology
for Developing Countries," 2013.
• B. Glick, Digital Britain commits government to cloud computing, Computing, 2009.
http://www.computing.co.uk/computing/news/2244229/digital-britain-commits [Accessed: January, 2017].
• Hassan, Qusay(2011).Demystifying Cloud Computing. The Journal of Defense Software Engineering. Cross Talk. 2011
(Jan/Feb): 16–21. Retrieved 11 December 2014
• R. Hicks, Thailand hatches plan for private cloud, FutureGov, May 25, 2009
http://www.futuregov.net/articles/2009/may/25/thailand-plansprivate-cloud-e-gov/ [Accessed: January, 2017]. [21]
Mark J. Barrenechea, Tom Jenkins, E-Government or Out of Government, April, 2014.