2. Bezpośrednie dowody ewolucji
Są to kopalniane formy wymarłych organizmów
odnalezione w wyniku badań
paleontologicznych. Ukazują one zmiany
jakie zaszły w organizmach w trakcie trwania
ewolucji.
3. Skamieniałości
Szczątki lub całe organizmy, a także ślady
ich bytowania które zachowały się w
skałach osadowych. Do fosylizacji
(skamienienia) dochodzi w warunkach
beztlenowych, które powstały w wyniku
przykrycia martwych organizmów przez
warstwę osadu. Najczęściej skamieniałości
to twarde tkanki takie jak: zęby, kosci,
pancerze czy muszle. Rzadko zdarza się
aby fosylizacji uległy również tkanki
miękkie.
5. Odciski
Odciśnięte fragmenty ciała roślin lub
zwierząt zachowane pomiędzy dwoma
warstwami skały osadowej. Odciskami
mogą być zarówno twarde jak i miękkie
tkanki. Najczęściej są to części organów
roślin (np. liście paproci, skrzypów i
widłaków), muszle mięczaków i pancerze
skorupiaków. Zaliczamy tutaj także tropy,
czyli odciski stóp zwierząt np. dinozaurów.
6. Odlewy
Powstają w wyniku uzupełnienia pustych
przestrzeni w skale po skamieniałościachktóre
uległy rozkładowi i zostały wypłukane) przez
wykrystalizowane minerały lub drobnoziarnisty
osad. W ten sposób powstają odlewy oddające
kształt zewnętrznych fragmentów ciała np. muszli
mięczaków, czy pancerzy trylobitów. Odlewy
wewnętrzne, czyli ośródki odwzorowują natomiast
budowę wewnętrzną np. wnętrze puszki
mózgowej, czy łodygi roślin.
7. Formy przejściowe
Wymarłe organizmy, które posiadały cechy
charakterystyczne dla dwóch grup
systematycznych np. ryb i płazów czy
gadów i ptaków (Archaeopteryx).
8. Ichtiostega
Jeden z pierwszych przedstawicieli czworonogów,
forma przejściowa między rybami a płazami.
Zaliczany do wymarłego rzędu Ichthyostegalia.
Szczątki tego wymarłego pierwotnego płaza
znaleziono w roku 1932 – w dewońskich skałach
osadowych liczących ok. 365 mln lat, we wschodniej
Grenlandii.Ichtiostega jest prawdopodobnie jednym z
pierwszych lądowych kręgowców.Było to zwierzę
długości ok. 1,2 m, o wydłużonym ciele zakończonym
długim ogonem; ciało pokryte było drobnymi łuskami;
wzdłuż ogona biegła płetwa podobna do grzbietowej
płetwy ryby.
9.
10. Archaeopteryx
Archaeopteryx był średnich rozmiarów
zwierzęciem wielkości kruka. Miał
czteropalczastą stopę, z których pierwszy
palec był przeciwstawny pozostałym.
Przednia kończyna była trójpalczasta, ogon
kostny zbudowany z wielu kręgów, długi i
prosty. Archaeopteryx miał zęby, a na
palcach skrzydeł pazury.Powszechnie
uznawany jest za pierwszego ptaka.
11.
12. Sejmuria
Wymarła forma przejściowa w drodze ewolucji
pomiędzy płazem a gadem, żyjąca w okresie
karbonu i wczesnego permu, w której budowie
występowały cechy obydwu gromad. Czaszka
podobna była do czaszek płazów tarczogłowych,
opatrzona jednak jednym tylko kłykciem
potylicznym. Kończyny i pasy przypominały
budową te same organy u płazów, ale palce ich
opatrzone pazurami przypominały gadzie.
Różnica była także zauważalna w budowie
zębów, określa się je jako cechę płazów.
15. Latimeria
Rodzaj drapieżnych ryb mięśniopłetwych
obejmujący współcześnie żyjące gatunki z
uważanej przez długi czas za wymarłą
ponad 60 mln lat temu podgromady ryb
trzonopłetwych. Latimerie określane są jako
żywe skamieniałości.Pierwszą znaną nauce
latimerię złowiono 22 grudnia 1938 roku u
ujścia rzeki Chalumna.Latimerie
przebywają na głębokościach 150–700 m,
nad skalistym dnem i w jaskiniach
pochodzenia wulkanicznego.
16.
17. Hatteria
Rodzaj gada z rodziny hatteriowatych występującego w
Nowej Zelandii. Mimo iż wyglądem najbardziej przypomina
jaszczurkę, w rzeczywistości reprezentuje odrębną linię
ewolucyjną lepidozaurów – sfenodonty. Dwa gatunki
hatterii są jedynymi współczesnymi przedstawicielami tej
grupy. Ich najbliżsi krewni to łuskonośne (jaszczurki,
amfisbeny i węże).Hatteria ma zielono-brązowe
ubarwienie i dorasta do około 60 cm od głowy do
koniuszka ogona. Wzdłuż grzbietu biegnie kolczasty
grzebień, szczególnie widoczny u samców. Uzębienie, w
którym dwa rzędy zębów w szczęce zachodzą na jeden w
żuchwie, jest wyjątkowe wśród współczesnych
zwierząt.Hatterię uznaje się za zagrożoną wyginięciem od
1895.
18.
19. Mołorząb dwuklapowy
Gatunek endemiczny i reliktowy
występujący na stanowiskach naturalnych
wyłącznie w południowo-wschodniej części
Chin.Obecnie jest gatunkiem zagrożonym
na stanowiskach naturalnych.Jest jednym z
nielicznych przedstawicieli roślin
nagozalążkowych (pozostałe to sagowce i
gniotowe), które mają spłaszczone,
opadające na zimę liście.