15. Wykonywanie podstawowych zabiegów profilaktycznoleczniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Alicja Jędrzejczyk
Wykonywanie podstawowych zabiegów profilaktyczno-
leczniczych 322[03].Z2.05
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
lek. med. Konrad Szymczyk
mgr Katarzyna Zarębska
Opracowanie redakcyjne:
lek. stom. Alicja Jędrzejczyk
Konsultacja:
mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[03].Z2.05
„Wykonywanie podstawowych zabiegów profilaktyczno-leczniczych”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu higienistka stomatologiczna.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Podstawy profilaktyki 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzające 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Profilaktyka szczegółowa 13
4.2.1. Materiał nauczania 13
4.2.2. Pytania sprawdzające 21
4.2.3. Ćwiczenia 21
4.2.4. Sprawdzian postępów 24
5. Sprawdzian osiągnięć 25
6. Literatura 29

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności dotyczących
wykonywania podstawowych zabiegów profilaktyczno-leczniczych.
W poradniku zamieszczono:
– wymagania wstępne, umiejętności jakie powinieneś posiadać przed przystąpieniem do
realizacji programu jednostki modułowej,
– cele kształcenia, umiejętności jakie opanujesz podczas realizacji programu jednostki
modułowej,
– materiał nauczania, w którym zawarte są niezbędne treści teoretyczne,
– pytania sprawdzające, które umoŜliwią ocenę przygotowania do wykonania ćwiczeń,
– ćwiczenia, które zawierają polecenie, sposób wykonania oraz wykaz materiałów do
wykonania ćwiczenia. Pomogą one ukształtować umiejętności praktyczne i zweryfikować
nabytą wiedzę teoretyczną,
– sprawdzian postępów, który pomoŜe ocenić poziom umiejętności po wykonaniu ćwiczeń,
– sprawdzian osiągnięć, po zrealizowaniu programu jednostki modułowej, który pozwoli
ocenić poziom nabytych umiejętności w procesie kształcenia,
– wykaz literatury.
Schemat układu jednostek modułowych
322[03].Z2
Profilaktyka i leczenie chorób narządu Ŝucia
322[03].Z2.01
Organizacja pracy w gabinecie
stomatologicznym
322[03].Z2.02
Prowadzenie dekontaminacji
w gabinecie stomatologicznym
322[03].Z2.03
Zapobieganie próchnicy zębów
322[03].Z2.04
Zapobieganie chorobom błony
śluzowej jamy ustnej i przyzębia
322[03].Z2.05
Wykonywanie podstawowych
zabiegów profilaktyczno-
-leczniczych

4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− charakteryzować anatomię i fizjologię narządu Ŝucia,
− rozpoznawać zmiany patologiczne występujące w jamie ustnej,
− wykonywać badania jamy ustnej,
− przeprowadzać wywiad podmiotowy,
− interpretować podstawowe wskaźniki dotyczące badań jamy ustnej,
− rozróŜniać podstawowe materiały uŜywane w gabinecie stomatologicznym,
− rozróŜniać podstawowe urządzenia i narzędzia wykorzystywane w gabinecie
stomatologicznym,
− stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy przeciwpoŜarowe oraz ochrony
środowiska,
− stosować zasady działania aseptycznego i antyseptycznego.

5
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− rozróŜnić stany chorobowe narządu Ŝucia,
− dokonać oceny stanu zdrowotnego układu stomatognatycznego i zaplanować działania
terapeutyczne,
− scharakteryzować metody leczenia i rehabilitacji stomatologicznej,
− opracować plan leczenia i rehabilitacji we współpracy z lekarzem dentystą,
− zastosować zasady profilaktyki Ŝywieniowej chorób narządu Ŝucia,
− zaplanować Ŝywienie osób z niedoborami pokarmowymi,
− zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
− przygotować pacjentów do wykonywania zabiegów stomatologicznych,
− przygotować produkty lecznicze i materiały stomatologiczne do zabiegów
stomatologicznych,
− zastosować środki ochrony indywidualnej,
− przygotować formówki do pracy,
− przygotować materiały stosowane w profilaktyce przeciwpróchnicowej,
− przygotować materiały do wypełnień,
− przygotować materiały uŜytkowane w protetyce i ortodoncji,
− przygotować masy wyciskowe i ocenić wyciski na łyŜkach wyciskowych,
− przygotować środki lecznicze na zlecenie lekarza dentysty,
− wykonać czynności i zabiegi higieniczne oraz profilaktyczno-lecznicze na zlecenie i pod
nadzorem lekarza dentysty, zgodnie z zasadami aseptyki i antyseptyki,
− wykonać fizykoterapeutyczne zabiegi stomatologiczne na zlecenie i pod nadzorem
lekarza dentysty,
− przeprowadzić ćwiczenia z zakresu profilaktyki i terapii ortodontycznej na zlecenie
lekarza dentysty,
− scharakteryzować metody pracy higienistki stomatologicznej z lekarzem dentystą,
− wykonać czynności związane z asystowaniem lekarzowi dentyście podczas wykonywania
zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych,
− wykonać zabiegi stomatologiczne z uŜyciem specjalistycznej aparatury,
− zabezpieczyć substancje i materiały skaŜone oraz odpadki po przeprowadzonych
zabiegach stomatologicznych,
− zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz
ochrony środowiska,
− zastosować zasady komunikowania się z pacjentem i współpracownikami,
− uniknąć zachowań ujemnie wpływających na przebieg leczenia pacjenta,
− zastosować zasady etyki podczas wykonywania zabiegów stomatologicznych,
− sporządzić dokumentację dotyczącą wykonywanych zabiegów stomatologicznych.

6
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Podstawy profilaktyki
4.1.1. Materiał nauczania
Higienistka stomatologiczna wchodzi w skład zespołu stomatologicznego. Do jej zadań
naleŜą:
− podstawowe działania profilaktyczno-lecznicze,
− edukacja i promocja zdrowia,
− oznaczanie wskaźników (higieny, próchnicy, periodontopatii),
− przygotowanie i organizacja pracy gabinetu,
− przygotowanie pacjenta do zabiegów,
− czynna asysta przy zabiegach,
− wykonywanie zabiegów profilaktycznych,
− wykonywanie zabiegów leczniczych pod nadzorem stomatologa,
− wykorzystywanie aparatury diagnostycznej i leczniczej,
− wykonywanie ćwiczeń ortodontycznych,
− działanie aseptyczne i antyseptyczne w gabinecie,
− prowadzenie dokumentacji medycznej.
Higienistka pracuje pod nadzorem lekarza stomatologa. Po wykonaniu badania ustala
z nim plan profilaktyki i leczenia. Często jest pierwszą osobą, z którą pacjent styka się
w poradni, dlatego bardzo waŜny jest sposób komunikowania z nim. Pacjenci stomatologiczni
naleŜą do grupy trudnych ze względu na panujący pogląd, Ŝe leczenie stomatologiczne musi
boleć. Uspokojenie i naleŜyta uwaga pozwala na zniwelowanie obaw i zdobycie zaufania.
Wyczucie, takt i zrozumienie prowadzą do dobrych stosunków pacjent-zespół
stomatologiczny. Pacjenci łatwiej podejmują współpracę, a to prowadzi to do lepszych
wyników terapeutycznych. WaŜna jest równieŜ tajemnica zawodowa, która obowiązuje nie
tylko lekarza, ale cały personel.
Praca lekarza i higienistki jako zespołu jest ściśle ze sobą związana. W gabinecie
przygotowanym na przyjęcie pacjenta obowiązują podstawowe zasady bhp oraz zasady
aseptyki i antyseptyki. Lekarz oraz higienistka muszą być ubrani w odzieŜ ochronną (fartuch,
rękawiczki, maseczki).
Pacjent powinien mieć przygotowaną serwetę ochronną, płyn do płukania jamy ustnej,
odpowiednio ustawiony fotel dentystyczny. Ustawienie powinno zapewniać wygodną pozycję
lekarza i asysty w czasie wszystkich czynności diagnostyczno-leczniczych. Rozmieszczenie
przedmiotów dodatkowych, aparatów i urządzeń powinno umoŜliwiać bezproblemowe, łatwe
sterowanie. Wszystkie narzędzia i materiały powinny być umieszczone na stoliku
materiałowo-narzędziowym w zasięgu ruchów operatora i pomocy zgodnie z zasadami
ergonomii. Przygotowanie do pracy całego otoczenia pola zabiegowego wymaga działań
aseptycznych i antyseptycznych.
Asystowanie lekarzowi polega na pomocy w zakresie podawania narzędzi i leków,
odsysaniu płynów i resztek z jamy ustnej, uŜywania aparatury specjalistycznej, zapisywaniu
danych z wywiadu oraz uzgadnianiu zabiegów profilaktycznych i leczniczych. Narzędzia
muszą być podawane zdecydowanym ruchem i solidnym chwytem, co ma zapobiegać
przypadkowemu upadkowi. Leki i wypełnienia podawane są lekarzowi i przez niego
zakładane lub na jego polecenie aplikowane przez higienistkę. Dobrze wyszkolona asysta wie,
kiedy i jakiego narzędzia będzie uŜywał lekarz do danej procedury diagnostyczno-leczniczej.

7
Po badaniu ustalany jest plan działań. Leczenie przeprowadza lekarz, a higienistka pod jego
nadzorem wykonuje zadania profilaktyczne.
Na zlecenie lekarza asysta przygotowuje równieŜ leki do wstrzyknięć. Jeśli uŜywamy
strzykawki typu „Carpula” to musi być ona sterylna, igła jednorazową a ampułka świeŜo
wyjęta z opakowania. W przypadku standardowych strzykawek i igieł uŜywamy tylko sprzętu
jednorazowego. Prawidłowe napełnienie strzykawki lekiem wymusza usunięcie powietrza
z ampułki. Po nabraniu usuwamy powietrze takŜe ze środka strzykawki i tuŜ przed iniekcją
zmieniamy igłę na nową.
Leki do leczenia zachowawczego muszą być tak przygotowane i podane, aby lekarz mógł
nabrać precyzyjnie potrzebną ilość bez strat i niepotrzebnych ruchów.
Badania epidemiologiczne określają zakres potrzeb i sposobów leczniczych w grupach
dyspanseryjnych.
Wykonywanie zabiegów profilaktyczno-leczniczych w gabinecie stomatologicznym jest
jedną z metod promocji i ochrony zdrowia. Dokładne badanie jamy ustnej pozwala ustalić
plan zabiegów profilaktycznych. Działania te muszą zapewnić najbardziej optymalne
funkcjonowanie całego układu stomatognatycznego, dlatego musimy rozwijać je na trzech
wzajemnie uzupełniających się płaszczyznach:
− pierwszej – zapobiegawczej,
− drugiej – leczniczej,
− trzeciej – rehabilitacyjnej.
Tabela 1. Płaszczyzny działań zabiegów profilaktycznych [opracowanie własne]
Działania zapobiegawcze Działania lecznicze Działania rehabilitacyjne
Edukacja i promocja zdrowia.
Badania okresowe.
Higiena jamy ustnej.
OdŜywianie.
Fluorowanie.
Uszczelnianie bruzd.
Edukacja związana z wczesnymi
objawami choroby.
Badania okresowe.
Zabiegi higieniczne.
Remineralizacja.
Zabiegi lecznicze wczesnych zmian
w jamie ustnej.
Rehabilitacja narządu Ŝucia.
Zahamowanie postępu choroby.
Kontrola i utrzymanie osiągniętego
stanu rehabilitacyjnego.
Regularnie przeprowadzane badania okresowe pozwalają na szybkie reagowanie
i wykrywanie wczesnych zmian, które mogą zostać zahamowane działaniem profilaktycznym.
Higienistka stomatologiczna uczestniczy w wyodrębnianiu grup wysokiego ryzyka chorób
jamy ustnej oraz rozpowszechnianiu metod zapobiegania masowego, grupowego
i indywidualnego.
W celu oceny stanu narządu Ŝucia konieczne jest sprawdzenie:
− higieny jamy ustnej,
− przyzębia,
− błony śluzowej,
− zębów (ubytki próchnicowe i niepróchnicowe, wypełnienia, bruzdy, starcie patologiczne,
abrazje),
− braków zębowych,
− warunków zgryzowych,
− uzupełnień protetycznych.
W zaleŜności od wieku pacjenta priorytetem profilaktycznym będzie:
− u dzieci i młodzieŜy: próchnica i zaburzenia zgryzowe,
− u dorosłych: próchnica i choroby przyzębia,
− u ludzi starszych: choroby błony śluzowej, rehabilitacja protetyczna.

8
Edukacja i promocja zdrowia są elementami zapobiegawczymi. Promocja zdrowia są to
działania zmierzające do podniesienia świadomości ludzi w celu utrzymania zdrowia.
Edukacja będąca elementem promocji zdrowia jest działalnością oświatową, dzięki której
wzrasta poziom wiedzy na temat zdrowia. Higienistka powinna udzielać odpowiednich
informacji, motywować do utrzymania zdrowia oraz pomagać wdraŜać właściwe zachowania
prozdrowotne.
Higiena jamy ustnej
Przy złej higienie wszystkie działania lecznicze będą mało skuteczne. Będzie pojawiała
się próchnica wtórna, złe gojenie ran, stany zapalne dziąseł, przykry zapach z ust. Pacjenta
naleŜy zmotywować do utrzymania prawidłowej higieny, dzięki której zachowa jamę ustną
w dobrym zdrowiu. Działania takie osiągniemy, np. przez informacje o powstawaniu
czynników szkodliwych i róŜnicach pomiędzy stanem prawidłowym a patologicznym.
Pomocą słuŜą tu kamery wewnątrzustne, dzięki którym pacjent moŜe zobaczyć wszystkie
niepokojące zmiany. Nagradzanie w przypadku poprawy stanu zdrowotnego jamy ustnej jest
bardzo skuteczną metodą w przypadku dzieci. InstruktaŜ i kontrola zabiegów
higienizacyjnych w połączeniu z profilaktyką profesjonalną powodują szybkie uzyskanie
poprawy higieny a co za tym idzie zdrowia.
Do oceny higieny stosujemy róŜne wskaźniki:
− fuksynowy,
− O.H.I.,
− P.I. zwany teŜ wskaźnikiem płytki bakteryjnej.
InstruktaŜ higieny powinna przeprowadzić higienistka. Do podstawowych przyborów
higienicznych naleŜą szczoteczki do zębów. Dzielimy je na ręczne i elektryczne oraz
w zaleŜności od twardości włosia na: bardzo miękkie, miękkie, średnie, twarde. Szczoteczki
dla najmłodszych muszą mieć małą główkę, aby dzieci mogły skutecznie oczyszczać zęby.
Oczyszczanie zębów za pomocą szczoteczek ręcznych moŜe odbywać się róŜnymi metodami.
Dla dzieci zaleca się metodę Fonesa, a dla dorosłych Chartersa, Stillmana, Bassa i roll. Bez
względu na metodę czas potrzebny na prawidłowe wymycie zębów powinien wynieść
ok. 3 minut. Szczoteczki naleŜy wymieniać, co 2–3 miesiące.
Zęby myjemy pastami i proszkami, a ich działanie uzupełniamy płukankami. Mają one za
zadanie oczyścić zęby mechanicznie (działanie ścierne i pieniące). W zaleŜności od doboru
dodatkowych składników działają: p/próchnicowo, p/zapalnie, znoszą nadwraŜliwość, hamują
powstawanie płytki bakteryjnej. Do utrzymania w czystości przestrzeni międzyzębowych
stosuje się akcesoria dodatkowe: specjalne szczoteczki, skrobaczki do języka, nitki
dentystyczne, wykałaczki oraz irygatory.
Tabela 2. Metody szczotkowania zębów [opracowanie własne]
Metoda Zalecana dla Sposób wykonania
Fonesa dzieci małe ruchy okręŜne przy lekko otwartych ustach
roll dorosłych i starszych dzieci ruch obrotowo-wymiatający
Chartersa dorośli – masowanie dziąseł małe drgająco-okręŜne ruchy przy ułoŜeniu włosia
w kierunku brzegu siecznego lub powierzchni Ŝującej,
częściowo na dziąśle częściowo na zębie, w okolicy szyjki
pod kątem 45º
Stillmana dorośli przy lekkich obnaŜeniach
i nadwraŜliwości
włosie pod kątem 45º skierowane w kierunku wierzchołka
korzenia, ruch wymiatający, z jednoczesną lekką wibracją
poprzeczną
Bassa dzieci i młodzieŜ włosie pod kątem 45º skierowane w kierunku wierzchołka
korzenia, ruchy drobne, drgające, z jednoczesnym
wnikaniem włosia do kieszonki dziąsłowej

9
OdŜywianie jest waŜnym elementem naszego zdrowia. W skład pokarmów wchodzą:
− cukry (węglowodany ) – główne źródło energii,
− tłuszcze – zapasowy materiał energetyczny,
− białka – podstawowy element budowy komórek (stosunek białek zwierzęcych
i roślinnych powinien wynosić 1:1),
− sole mineralne i witaminy – funkcje budulcowe i regulujące procesy chemiczne.
W kaŜdym wieku naleŜy do organizmu wprowadzać odpowiednie składniki pokarmowe.
JuŜ w Ŝyciu płodowym niezbędne jest dostarczanie białek, cukrów, tłuszczów, witamin
i minerałów. Dzięki nim organizm moŜe się odpowiednio rozwijać, a kości i zęby
mineralizować. Aby osiągnąć stan zdrowia skład diety musi być zrównowaŜony. W okresie
ciąŜy, karmienia i wczesnego dzieciństwa organizm jest najbardziej naraŜony na niedobory.
W okresie niemowlęcym istotne jest karmienie piersią. Mleko matki jest pokarmem
najbardziej swoistym, pełnowartościowym, łatwo wchłanialnym i przyswajalnym. Zawiera
równieŜ przeciwciała odpornościowe, a sam akt ssania naturalnie wspomaga rozwój twarzy
i narządu Ŝucia. Higienistka stomatologiczna oceniając stan jamy ustnej powinna zwrócić
uwagę na sposób odŜywiania, na zmiany sugerujące nadmiar lub niedobór róŜnych
składników. WaŜny jest nie tylko skład jakościowy, lecz równieŜ sposób przygotowania,
konsystencja i ilość posiłków. Wskazane jest 5 posiłków dziennie. Zmiany nawyków
Ŝywieniowych powinny prowadzić do zmniejszenia podaŜy cukrów, w celu ograniczenia
intensywności próchnicy. Nie naleŜy podjadać między posiłkami zwłaszcza słodyczy
i pokarmów kwaśnych – zwiększa się zakwaszenie środowiska jamy ustnej. Pokarmy twarde
wpływają pozytywnie na rozwój szczęk i przyzębia, zwiększają ukrwienie (masaŜ dziąseł)
i wydzielanie śliny. Ślina ma właściwości buforowe, czyli takie, dzięki którym utrzymuje
wartości pH w granicach 6–7,2; pełni funkcje trawienne (enzym amylolityczny), funkcje
obronne, wydalnicze, regulujące, nawilŜa błony śluzowe.
Tabela 3. Przykładowe zmiany patologiczne zaleŜne od diety [opracowanie własne]
Próchnica Nadmiar węglowodanów
Niedobór witaminy D
Niedobór fluoru
Zmiany dziąseł Niedobór witaminy C
Niedobór witaminy B12
Zaburzenia ortodontyczne Pokarmy miękkie, papkowate
Rys. 1. Ilość i jakość pokarmów w diecie [opracowanie własne]

10
Przykładowy jadłospis:
1. Śniadanie I: płatki śniadaniowe, kanapka z wędliną lub serem, pomidor, mleko lub kakao.
2. Śniadanie II: kanapka z wędliną i sałatą, jabłko.
3. Obiad: zupa jarzynowa, filet rybny, surówka z marchewki.
4. Podwieczorek: jabłko lub gruszka.
5. Kolacja: ryŜ z owocami.
Wszystkie posiłki muszą być odpowiednio zróŜnicowane w zaleŜności od wieku. Dzieci
powinny spoŜywać: mleko i jego przetwory, chude mięso i ryby, jaja, świeŜe owoce
i warzywa oraz otrzymywać jedzenie o twardszej konsystencji w celu prawidłowego rozwoju
szczęk i uzębienia.
Fluorkowanie jest metodą nieinwazyjną działającą zapobiegawczo. Polega na podawaniu
fluoru w celu wbudowania go w szkliwo, a tym samym zwiększenia mineralizacji. MoŜe być
endogenne i egzogenne.
Endogenne – wprowadzanie fluoru do organizmu przez fluorkowaną wodę, środki
spoŜywcze oraz tabletki. Przed podaniem tabletek istotne jest sprawdzenie stęŜenia fluoru
w wodzie pitnej na danym terenie (informacje w stacjach sanitarno-epidemiologicznych).
Przy śladowym (do 0,3 mg F/l) stęŜeniu zaleca się podawanie:
− od 6-go m-ca do 1 r.Ŝ. 1 tabl./dz.(0,25 mg),
− 1–3 lat 2 tabl./dz . (0,50 mg),
− 3–6 lat 3 tabl./dz. (0,75 mg),
− 6–16 lat 4 tabl./dz. (1,0 mg).
Egzogenne kontaktowe jest stosowane w warunkach domowych (pasty do zębów, gumy
do Ŝucia, płukanki, nitki) oraz profesjonalne (wcieranie, pędzlowanie, okłady, jonoforeza).
Tabela 4. Fluoryzacja egzogenna profesjonalna [opracowanie własne]
Wcieranie Pędzlowanie Okłady Jonoforeza
Roztwory i Ŝele
organiczne i nieorganiczne
Lakiery fluorowe śele organiczne
i nieorganiczne
Roztwory i Ŝele
nieorganiczne
4–5 razy w roku
w odstępach
2 tygodniowych
2–4 razy na rok 4–5 razy w roku
w odstępach
2 tygodniowych
4–5 razy w roku co 1–2
tygodnie, przez 5–15
minut przy natęŜeniu
prądu 1–3 A
Uszczelnianie bruzd
Jest metodą mechanicznej ochrony przed czynnikami próchnicotwórczymi. Laki
szczelinowe mogą łączyć właściwości fizyczne (uszczelnianie) i chemiczne (fluoryzacja
kontaktowa). Stosujemy je w zębach bocznych na powierzchniach Ŝujących oraz w przednich
w zagłębieniach anatomicznych. Zęby muszą być zdrowe kwalifikowane najpóźniej
4 miesiące od wyrŜnięcia, bez śladów próchnicy w miejscu aplikacji laku.
Wykonanie lakowania:
1. Ząb zabezpieczamy od dostępu śliny.
2. Czyścimy pumeksem z wodą.
3. Płuczemy.
4. Osuszamy.
5. Wytrawiamy szkliwo.
6. Płuczemy.
7. Osuszamy.
8. Nakładamy lak. Jeśli jest światłoutwardzalny to polimeryzujemy go lampą.

11
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jaki sposób naleŜy przygotować stanowisko pracy do działań profilaktycznych?
2. Do czego słuŜą badania okresowe?
3. W jaki sposób oceniamy stan narządu Ŝucia?
4. W jaki sposób motywujemy pacjenta do dbałości o higienę jamy ustnej?
5. Jakie są metody szczotkowania zębów?
6. Jakie są dodatkowe sposoby utrzymania czystości w jamie ustnej?
7. Jakie są zalecenia Ŝywieniowe przy profilaktyce próchnicy?
8. Czego dotyczy profilaktyka fluorkowa?
9. W jaki sposób przeprowadzamy lakowanie bruzd?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj i przeprowadź instruktaŜ higieny jamy ustnej u pacjenta w wieku 3 lat i u osoby
dorosłej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) zgromadzić narzędzia i materiały potrzebne do wykonania instruktaŜu,
3) zastosować przepisy bhp i zadbać o ochronę osobistą,
4) przeprowadzić instruktaŜ na fantomie szczęki,
5) zapisać w karcie zdrowia pacjenta zaproponowany sposób higieny:
Dziecko 3 lata Osoba dorosła
Szczoteczka
Pasta
Metoda
Przybory
dodatkowe
6) przedstawić i scharakteryzować róŜnice w higienie jamy ustnej pacjenta w wieku 3 lat
i osoby dorosłej.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
− karta zdrowia pacjenta,
− odzieŜ ochronna,
− fantom szczęki,
− irygator,
− szczoteczka do zębów,
− nitki i wykałaczki dentystyczne.

12
Ćwiczenie 2
Wykonaj zabieg lakowania bruzd na fantomie uzębienia.
2) zgromadzić narzędzia i materiały potrzebne do wykonania zabiegu,
4) zaplanować tok postępowania,
5) wykonać zabieg lakowania,
6) zaprezentować wykonany zabieg,
7) uzupełnić kartę pacjenta.
− karta zdrowia pacjenta,
− unit stomatologiczny,
− szczoteczka na mikrosilnik,
− wytrawiacz,
− lak szczelinowy,
− lampa do utwardzania wypełnień.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) przygotować stanowisko pracy do działań profilaktycznych?
2) ocenić stan narządu Ŝucia?
3) scharakteryzować metody szczotkowania zębów?
4) scharakteryzować dodatkowe sposoby utrzymania czystości w jamie
ustnej?
5) scharakteryzować metodę motywacji pacjenta do zwiększenia higieny?
6) zaproponować jadłospis w profilaktyce próchnicy?
7) scharakteryzować profilaktykę fluorkową endogenną?
8) scharakteryzować profilaktykę fluorkową egzogenną?
9) scharakteryzować sposób lakowania bruzd?

13
4.2. Profilaktyka szczegółowa
4.2.1. Materiał nauczania
Leczenie jest częścią profilaktyki, dzięki której moŜemy zapobiegać dalszemu rozwojowi
zmian patologicznych. Przez edukację zdrowotną, regularne badania okresowe oraz
odpowiednią higienizację jamy ustnej moŜemy szybko zidentyfikować nieprawidłowości
i leczyć je mało inwazyjnymi metodami.
Próchnica początkowa, stany nadwraŜliwości świadczące o obnaŜeniu zębów mogą być
eliminowane przez uŜywanie lakierów, Ŝeli i płukanek z fluorem. Prowadzą one do
remineralizacji plam próchnicowych i zamykania kanalików zębinowych. Preparaty do
znoszenia nadwraŜliwości zawierają oprócz fluoru: związki wapnia, szczawiany,
chlorheksydynę, stront, cynk i inne.
WraŜliwość zębiny moŜna takŜe zmniejszyć przez uŜycie lasera biostymulacyjnego lub
jonoforezy.
U małych dzieci, które trudno jest namówić do współpracy stosujemy metodę
impregnacji azotanem srebra. Jest to zabieg nieestetyczny, prowadzący do czarnego
zabarwienia zębów. Azotan strącony formaliną lub eugenolem zamyka kanaliki i powoduje
zmniejszenie przewodnictwa zębiny, zniesienie dolegliwości bólowych.
Granica pomiędzy zapobieganiem, leczeniem i rehabilitacją jest bardzo płynna. Szybko
dostrzeŜone stany chorobowe leczymy zachowawczo. Dotyczy to zmian próchnicowych,
periodontologicznych, ortodontycznych czy onkologicznych. W leczeniu zachowawczym
zębów stosuje się róŜne metody opracowywania ubytków. Standardem jest uŜycie wiertarek
(wolno i szybkoobrotowych). Nowoczesnymi sposobami usuwania próchnicy są:
− abrazja powietrzna,
− uŜycie lasera duŜej mocy do twardych tkanek zęba,
− uŜycie specjalnego Ŝelu i narzędzi ręcznych,
− ozonoterapia.
Materiały wypełnieniowe
Tabela 5. Podział materiałów wypełnieniowych [opracowanie własne]
Wypełnienia
Czasowe Podkładowe Stałe
Fleczer
Tlenek cynku z eugenolem
Cementy fosforanowe
Cementy polikarboksylowe
Cementy tlenkowo-eugenolowe
Cementy glassjonomerowe
Cementy wodorotlenkowo-
wapniowe
Cementy glassjonomerowe,
Cementy krzemowe
Amalgamaty
Materiały kompozytowe
Kompomery
W zaleŜności od rodzaju próchnicy i klasy ubytku stosujemy róŜne opatrunki
i wypełnienia.
Czasowe – opatrunki
Fleczer – zarabiamy do konsystencji gęstej śmietany i uŜywamy do czasowego
zamknięcia ubytku.
Tlenek cynku – sporządzamy przez stopniowe mieszanie w małych porcjach proszku
i eugenolu do uzyskania konsystencji kitu. Tlenek moŜe być stosowany jako wypełnienie
czasowe lub jako podkład (z wyłączeniem wypełnień stałych kompozytowych i krzemowych,
poniewaŜ zaburza ich wiązanie).

14
Podkładowe
Stosujemy jako zabezpieczenie miazgi przed szkodliwym działaniem wypełnień stałych.
Przygotowanie ich do uŜycia musi być zgodne z zaleceniami producenta w zakresie proporcji,
sposobu i czasu zarabiania.
Zaliczamy tu: cementy fosforanowe, polikarboksylowe, tlenkowo-eugenolowe,
glassjonomerowe i wodorotlenkowo-wapniowe.
Cementy fosforanowe – zarabiamy na matowej płytce szklanej, metalową szpatułką.
Cementy polikarboksylowe – przygotowujemy je na płytkach papierowych, łopatkami
metalowymi lub z tworzywa. Ze względu na duŜą adhezję do instrumentów naleŜy je szybko
wytrzeć i umyć, aby nie dopuścić do zaschnięcia.
Cementy wodorotlenkowe zarabiamy zgodnie z zasadami aseptyki jałową szpatułką i na
jałowej płytce:
− nietwardniejące stosujemy jako wkładki lecznicze bezpośrednio na miazgę, (działanie
odontotropowe), silnie alkalizują środowisko.
− twardniejące: w endodoncji i jako podkłady.
Cementy glassjonomerowe – zarabiamy jednorazowymi szpatułkami na papierowych
płytkach. Mogą być one zakładane jako podkłady lub wypełnienia stałe w zębach mlecznych.
Posiadają działanie kariostatyczne.
Wypełnienia stałe
NaleŜą tu: cementy glassjonomerowe, krzemowe, amalgamaty, materiały kompozytowe
i kompomery.
Wypełnienia krzemowe – zarabiamy na gładkiej stronie płytki, łopatką z tworzywa.
Amalgamaty – najstarsze wypełnienia stomatologiczne. Składają się z rtęci i srebra. Do
przygotowania stosujemy metodę utrząsania w specjalnych urządzeniach zwanych
wstrząsarkami. Zakładamy do nich kapsułkę, ustawiamy czas i włączamy w celu
wymieszania. TakŜe inne wypełnienia mogą być kapsułkowane i zarabiane we trząsarkach.
Materiały kompozytowe są obecnie najczęściej stosowaną grupą wypełnień. Mogą być:
− chemoutwardzalne – łączymy bazę i katalizator (mieszanie łopatką z tworzywa na
papierowej płytce),
− światłoutwardzalne (polimeryzacja następuje po naświetleniu specjalną lampą).
Zarówno w jednej jak i drugiej grupie stosujemy systemy łączące. Po wytrawieniu
szkliwa lub szkliwa i zębiny (w izolacji od śliny koferdamem), nakładamy Ŝywicę (światło –
lub chemoutwardzalną) a następnie wypełniamy.
Kompomery są nową grupą materiałów. Łączą zalety materiałów złoŜonych
i glassjonomerów. Uwalniają fluor.
Narzędzia pomocnicze do wypełnień
Do odbudowy i odpowiedniego ukształtowania anatomicznego wypełnianego zęba naleŜy
zastosować formówki. Są to narzędzia (pamiętać o sterylizacji), na które zakładamy metalowe
lub celuloidowe paseczki (dostępne są proste lub profilowane). W celu uŜycia naleŜy
paseczek zamocować na odpowiednią kształtkę (pierścieniowa, jednościenna). Tak
przygotowane narzędzie zakładamy na ząb i napinamy pasek formując powierzchnię.
Następnie lekarz zakłada wypełnienie. Po związaniu odbudowa zęba musi zostać dopasowana
do zgryzu. W tym celu higienistka odpowiednim zestawem narzędzi: sprawdza szczelność
wypełnienia okolicy przyszyjkowej oraz kalką zwarciową powierzchnię Ŝującą. Jeśli na
wypełnieniu pojawi się odcisk kalki lub brzeg dodziąsłowy wymaga korekty, to naleŜy dane
miejsce spiłować i wygładzić.

15
Profilaktyka i leczenie chorób przyzębia
Oprócz motywacji do higieny domowej pacjent powinien zgodnie z potrzebami, zostać
skierowany na wykonanie profesjonalnych zabiegów profilaktycznych i leczniczych. NaleŜy
do nich oczyszczanie zębów ze złogów miękkich, kamienia nad- i poddziąsłowego,
przebarwień i nalotów. Higienistka stomatologiczna z odpowiednimi uprawnieniami
przeprowadza skaling narzędziami ręcznymi, aparatami ultradzwiękowymi lub
pneumatycznymi.
Tabela 6. Profesjonalne narzędzia do ręcznego usuwania złogów nazębnych [opracowanie własne]
Narzędzia Sposób uŜycia
Lemiesze
Motyczki
Sierpy
Pilniczki
Kirety
− uchwyt pisarski trzema palcami,
− podparcie ręki podczas zabiegu (na zębie pacjenta bądź drugiej
ręce operatora),
− odpowiedni ruch narzędzia i kąt ustawienia ostrza (ostrze nie
powinno traumatyzować dziąsła).
Aparaty ultradzwiękowe (skalery)
Usuwanie złogów przy ich uŜyciu polega na wykorzystaniu zjawiska kawitacji. Pod
wpływem drgań kamień odpada od powierzchni zęba. Aparaty te mają w swoim wyposaŜeniu
róŜne końcówki (do powierzchni międzyzębowych, wklęsłych, płaskich). UŜywamy je bardzo
delikatnie, bez ucisku. Kąt pomiędzy końcówką a powierzchnią zęba powinien wynosić
ok. 15o
. Jeśli jednak zostaną one uŜyte nieprawidłowo mogą spowodować uszkodzenia tkanek
zęba.
Piaskarka
Do usuwania nalotów moŜna wykorzystać piaskarkę pamiętając, aby końcówka nie była
skierowana w stronę kieszonki dziąsłowej. Przy zabiegu piaskowania obowiązkowo uŜywamy
ssaka w celu szybkiego odessania piasku, wody i brudu.
Po usunięciu złogów naleŜy zęby wypolerować. Do tego celu uŜywamy szczoteczek
i gumeczek na kątnicę. Przy małych obrotach mikrosilnika i uŜyciu odpowiednich past
polerskich wygładzamy korony i szyjki zębów.
Zabiegi moŜemy wykonać na jednej lub kilku wizytach. Następnie zęby zabezpieczamy
przed nadwraŜliwością stosując lakiery i Ŝele fluorkowe oraz zalecając pacjentowi stosowanie
odpowiednich past.
Zgryz urazowy
Zgryz urazowy moŜe być przyczyną zmian w przyzębiu. W celu lokalizacji węzłów
urazowych sprawdzamy zgryz kalką zwarciową. Zęby, które mają przedwczesny kontakt
szlifujemy. Do tego celu potrzebujemy: zestawu narzędzi diagnostycznych, kamieni
karborundowych, krąŜków ściernych i gumek na mikrosilnik.
Jeśli mikrourazy trwają dłuŜszy okres czasu dochodzi do zmian w aparacie
zawieszeniowym zęba i jego ruchomości. Przy rozchwianiu zęby naleŜy ustabilizować.
Uzyskujemy to przez szynowanie lub ligaturowanie.

16
Rys. 2. Schemat szynowania zębów [opracowanie własne]
Poza szynowaniem moŜna zęby unieruchamiać ligaturami. Do tego celu potrzebne są
narzędzia diagnostyczne, kleszcze i szczypczyki do drutu, gaziki i ligatura druciana
(najczęściej drut stalowy 0,2–0,4 mm). Unieruchamianie jest stosowane w stanach
pourazowych zębów, po zabiegach chirurgicznych oraz w leczeniu periodontopatii.
Podstawowe zabiegi lecznicze w chorobach przyzębia:
− skaling naddziąsłowy,
− skaling poddziąsłowy,
− polerowanie szyjek i korzeni zębów,
− znoszenie wraŜliwości zębów,
− korekta wypełnień i węzłów urazowych,
− unieruchamianie zębów,
− chemioterapia miejscowa,
− antybiotykoterapia ogólna.
Choroby przyzębia i próchnica prowadzą do utraty zębów. W przypadku stwierdzenia
braków zębowych naleŜy zmobilizować pacjenta do protezowania w celu przywrócenia pełnej
funkcjonalności narządu Ŝucia. W gabinecie wykonujemy wyciski i modele diagnostyczne,
które następnie posłuŜą do zaplanowania uzupełnienia protetycznego. Protezy dzielimy na
stałe i ruchome.
Do stałych zaliczamy:
− korony, licówki, wkłady, nakłady i mosty.
Do ruchomych:
− protezy akrylowe i szkieletowe.
Wyciski wykonujemy na specjalnych łyŜkach, które powinny objąć swym zasięgiem całe
pole protetyczne (łyŜki wielorazowe muszą być wysterylizowane). W zaleŜności od
zaprojektowanej pracy wykonujemy je róŜnymi masami:
− alginatami do jednowarstwowych,
− polisulfidowymi, silikonowymi, polieterowymi do dwuwarstwowych.
Prawidłowy wycisk charakteryzuje się: dokładnym odwzorowaniem brzegów dziąseł
i pobrzeŜy jamy ustnej, brakiem pęcherzyków powietrza, całkowitym i równomiernym
związaniem masy.
Szynowanie
Zdejmowane
− szynoproteza
− szyna
Elbrechta
Stałe
− kompozytowe
− drut
i kompozyt
Czasowe
Stałe
− zewnątrzzębowe
− wewnątrzzębowe
Trwałe
Zdejmowane
− zgryzowe
− do utrzymania
opatrunku

17
Masy alginatowe zarabiamy czystą łopatką w gumowej lub silikonowej misce
w odpowiednich zalecanych przez producenta proporcjach, do uzyskania homogennej
struktury.
Masy do wycisków dwuwarstwowych zarabiamy przez połączenie bazy i katalizatora.
Działania ortodontyczne
Procedury protetyczne (wyciski, modele diagnostyczne) są teŜ przydatne w ortodoncji: do
oceny warunków zgryzowych, wykonania zakładanych aparatów korekcyjnych oraz do
wykonania tzw. utrzymywaczy przestrzeni przy wczesnej utracie zębów mlecznych.
Do działań profilaktycznych naleŜą takŜe zabiegi zapobiegawcze i lecznicze wad zgryzu.
Higienistka po wstępnym badaniu wyodrębnia grupę wymagającą opieki ortodontycznej.
Dzieci z cięŜkimi wadami kieruje do poradni specjalistycznej, resztę obejmuje opieką
w gabinecie stomatologicznym wykonując proste zabiegi profilaktyczne.
NaleŜą tu czynne i bierne ćwiczenia mięśniowe.
Czynne to świadome napinanie i rozluźnianie mięśni.
Bierne polegają na zwiększaniu napięcia mięśniowego za pomocą aparatów i stosowaniu
masaŜu.
Przy uŜyciu prostych przyrządów: płytki przedsionkowej, łopatki drewnianej, procy
bródkowej czy utrzymywacza przestrzeni higienistka moŜe rehabilitować lub zapobiegać
nieskomplikowanym wadom zgryzu.
Czynne:
− ćwiczenie mięśnia okręŜnego ust przez: gwizdanie, trzymanie monety
wargami, trzymanie krąŜka Friela,
− ćwiczenie polegające na wypełnieniu przedsionka jamy ustnej powietrzem
i przemieszczanie go przy zwartych wargach ze strony prawej na lewą,
− dociskanie siekaczy dolnych do górnych w ustawieniu zgryzu prostego
(przy zgryzie głębokim),
− ćwiczenia języka w profilaktyce zgryzu otwartego (kląskanie językiem
o podniebienie),
− w zaburzeniach dotylnych: wysuwanie Ŝuchwy, dmuchanie piórka nad
głową, nagryzanie na wargę górną,
− w zmianach doprzednich: cofanie Ŝuchwy, nagryzanie patyczka,
− w zmianach poprzecznych: przemieszczanie Ŝuchwy w stronę przeciwną
zaburzenia.
Bierne:
− masaŜ ( masaŜ wargi górnej),
− odpowiednie ułoŜenie do snu,
− odpowiednia pozycja do karmienia.

18
Tabela 7. Przyrządy do rehabilitacji wad zgryzu [opracowanie własne]
Płytka przedsionkowa Zalecana w przypadku trudnych nawyków i ich skutków (protruzja siekaczy
górnych, przedni zgryz otwarty), oddychaniu przez usta. SłuŜy teŜ do ćwiczeń
mięśnia okręŜnego ust.
Łopatka drewniana Zasada działania dźwigni. Stosowana przy odwrotnym zagryzie siekaczy górnych,
przez 10 min. dziennie.
Proca bródkowa Aparat do leczenia niektórych postaci do przednich wad zgryzu. Składa się
z czepca i wyciągu zakładanego na bródkę. Wyciąg jest częścią aktywną działającą
cofająco na bródkę.
Utrzymywacz przestrzeni Wypełnienie przestrzeni po przedwcześnie utraconym zębie mlecznym: ruchome –
płytą akrylową bądź stałe – pierścień osadzony na zębie filarowym
z przylutowanym, dogiętym drutem ortodontycznym.
a) b)
Rys. 3. Płytka przedsionkowa – schemat: a) z boku, b) z góry [1]
Rys. 4. Łopatka drewniana – schemat działania dźwigni [1]

19
Rys. 5. Proca bródkowa [1]
a) b)
Rys. 6. Utrzymywacz przestrzeni: a) stały, b) ruchomy [1]
Fizykoterapia
WaŜnym elementem pracy w gabinecie jest równieŜ fizykoterapia. Dzięki niej wzrasta
odporność zębów, przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej oraz zmniejsza się stan zapalny
i dolegliwości bólowe.

20
Tabela 8. Zabiegi fizykoterapeutyczne [opracowanie własne]
Termoterapia Leczenie ciepłem, które powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych:
− okłady borowinowe,
− okłady parafinowe.
Oziębianie Suche i wilgotne okłady lub zimne płukanki, powodujące skurcz naczyń
krwionośnych.
Hydroterapia Płukanki, natryski, kąpiele i okłady wodne powodujące pobudzenie przemian
komórkowych, wzrost ukrwienia miejscowego oraz wzrost odporności miejscowej.
Aerozoloterapia Wziewania i inhalacje z mgły leczniczej leku.
Fototerapia Promieniowanie podczerwone – rozszerzenie naczyń krwionośnych, zmniejszenie
napięcia mięśniowego.
Promieniowanie widzialne – działanie podobne do podczerwonego, lecz o mniejszej
penetracji.
Promieniowanie nadfioletowe – wykorzystane w lampie kwarcowej, przyspiesza
zdrowienie przez lepszą przemianę materii, zwiększenie ukrwienia.
Laseroterapia Promieniowanie elektromagnetyczne wykorzystane do:
− biostymulacji,
− bezkrwawych i bezkontaktowych zabiegów chirurgicznych,
− mikrochirurgii kontaktowej i endodondcji,
− bezkontaktowego i bezbolesnego opracowania twardych tkanek zęba.
Elektroterapia Wykorzystuje pole elektryczne w celu przemieszczenia i zmiany stęŜenia jonów
w tkankach.
Galwanizacja.
Jonoforeza np.fluorkowa.
Elektrosterylizacja.
Elektroanestezja.
Diadynamoterapia.
Darsonwalizacja.
Elektrochirurgia (elektrotomia, elektrokoagulacja, elektrofulguracja).
Ultradzwięki.
Elektrodiagnostyka Badanie prądem faradycznym pobudliwości miazgi zęba.
Endoskopia.
Negatoskopia.
Endometria – ocena długości kanału korzeniowego i odległości narzędzia
endodontycznego od wierzchołka korzenia.
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy
Wszystkie urządzenia i aparaty w gabinecie muszą posiadać waŜne atesty, instrukcje
obsługi, niektóre równieŜ plany postępowania awaryjnego. NaleŜy przestrzegać wszystkich
zaleceń bezpiecznego stosowania zabiegów fizykoterapii, aby uchronić pacjenta i personel
przed: promieniowaniem elektromagnetycznym, optycznym, poraŜeniem prądem,
poparzeniem.
Dokumentacja medyczna
Wszystkie informacje zgromadzone w procesie badania i leczenia powinny zostać
zapisane w karcie zdrowia pacjenta. SpostrzeŜenia i zalecenia, plan profilaktyki, badania
kontrolne umieszczone w dokumentacji gabinetu. Programy komputerowe pozwalają na
szybką obsługę badań dyspanseryjnych i baz danych tezaurusów, dlatego waŜna jest
umiejętność posługiwania się komputerem i obsługa programów do prowadzenia gabinetu.

21
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są narzędzia i urządzenia słuŜące do usuwania złogów nazębnych?
2. W jaki sposób usuwa się złogi nazębne?
3. Co to jest piaskarka?
4. Jakie są podstawowe zabiegi lecznicze stosowane w chorobach przyzębia?
5. Jakie są czynne i bierne ćwiczenia mięśniowe?
6. Jakie są proste przyrządy ortodontyczne?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj i zaprezentuj na fantomie zabieg usuwania złogów nazębnych.
2) zgromadzić narzędzia i materiały potrzebne do wykonania zabiegu,
5) przygotować i wypełnić tabelę:
narzędzia do ręcznego
usuwania złogów
narzędzia do
ultradzwiękowego usuwania
złogów
piaskarki
6) scharakteryzować i zaprezentować na fantomie sposób usuwania złogów nazębnych
róŜnymi metodami.
− wzór tabeli,
− narzędzia ręczne do usuwania złogów,
− skaler ultradźwiękowy,
− piaskarka,
− końcówka ssaka.

22
Ćwiczenie 2
Scharakteryzuj i zaprezentuj proste akcesoria ortodontyczne stosowane do korekty
zgryzu. Podpisz rysunki.
2) zgromadzić narzędzia i materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować i uzupełnić tabelę,
Przyrząd
ortodontyczny
Przykład zastosowania
5) rozpoznać akcesoria ortodontyczne na rysunkach,
6) podpisać rysunki,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

23

24
Rysunki do ćwiczenia 2
− rysunki narzędzi i urządzeń do usuwania złogów nazębnych,
− tabela do uzupełnienia.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) scharakteryzować narzędzia i urządzenia słuŜące do usuwania złogów
nazębnych?
2) scharakteryzować sposób usuwania złogów nazębnych?
3) scharakteryzować działanie piaskarki?
4) scharakteryzować podstawowe zabiegi lecznicze stosowane
w chorobach przyzębia?
5) scharakteryzować czynne i bierne ćwiczenia mięśniowe?
6) zastosować proste przyrządy ortodontyczne?

25
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Zestaw zawiera 20 zadań.
5. Do kaŜdego zadania przyporządkowane są 4 moŜliwe odpowiedzi, jedna odpowiedź jest
prawidłowa.
6. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak X. W przypadku
pomyłki zakreśl błędną odpowiedź kółkiem i zaznacz x odpowiedź prawidłową.
7. Za kaŜdą prawidłową odpowiedź otrzymujesz 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak 0
punktów.
8. Rozwiązuj zadania samodzielnie.
9. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Dokładne badanie zębów i błony śluzowej jest
a) niezbędne do oceny stanu zdrowotnego układu stomatognatycznego.
b) niepotrzebne do wykonania uzupełnienia protetycznego.
c) zbędne do oceny stanu zdrowotnego układu stomatognatycznego.
d) niezbędne dla potrzeb edukacyjnych.
2. Działania profilaktyczno-lecznicze i czynna asysta przy zabiegach
a) naleŜą do zadań higienistki stomatologicznej.
b) nie naleŜą do zadań higienistki stomatologicznej.
c) stosowane są tylko u dorosłych.
d) stosowane są tylko u dzieci.
3. Przygotowanie leków
a) naleŜy do obowiązków lekarza.
b) naleŜy do obowiązków higienistki stomatologicznej na zlecenie lekarza.
c) jest procedurą epidemiologiczną.
d) jest zbędne poniewaŜ wszystkie dostępne są w postaci gotowej.
4. WdraŜanie właściwych zachowań prozdrowotnych jest
a) elementem promocji zdrowia.
b) czynnością związaną z asystowaniem lekarzowi.
c) działaniem zmierzającym do spadku świadomości ludzi.
d) konieczne do oceny stanu zdrowia jamy ustnej.
5. Poprawę higieny osiągniemy przez
a) wymianę uzupełnień protetycznych.
b) profilaktykę profesjonalną.
c) fluoryzację.
d) uszczelnienie bruzd.

26
6. Szczoteczki międzyzębowe i irygatory naleŜą do
a) podstawowych akcesoriów higienicznych.
b) dodatkowych akcesoriów higienicznych.
c) narzędzi do usuwania kamienia nazębnego.
d) narzędzi do oceny ubytków próchnicowych.
7. Włosie szczoteczki skierowane do wierzchołka korzenia, drobne ruchy drgające
z wnikaniem włosia do kieszonki dziąsłowej są charakterystyczne dla szczotkowania
zębów metodą
a) roll.
b) Fonesa.
c) Stillmana.
d) Bassa.
8. Dzieci powinny spoŜywać
a) duŜo potraw tłustych, które zwiększają wchłanianie witamin.
b) duŜo pokarmów słodkich, gdyŜ cukier jest źródłem energii.
c) pokarmy twarde dla lepszego rozwoju szczęk.
d) pokarmy mielone, aby nie obciąŜać zębów.
9. Za pomocą jonoforezy moŜemy przeprowadzić fluoryzację
a) endogenną wprowadzając do organizmu jony fluoru.
b) profesjonalną.
c) egzogenną stosowaną w domu.
d) stosowaną do lakowanie bruzd.
10. Działanie odontotropowe mają cementy
a) fosforanowe.
b) polikarboksylowe.
c) wodorotlenkowe.
d) glassjonomerowe
11. Do wypełnień czasowych (opatrunkowych) naleŜy
a) tlenek cynku z eugenolem.
b) amalgamat.
c) kompozyt chemoutwardzalny.
d) glassjonomer.
12. Do usuwania profesjonalnego przebarwień i nalotów nazębnych uŜywamy
a) motyczek.
b) lemieszy.
c) piaskarki.
d) nakładaczy.
13. Piaskarka
a) nie powinna być skierowana w kierunku kieszonki dziąsłowej.
b) powinna być skierowana w kierunku kieszonki dziąsłowej.
c) słuŜy do usuwania kamienia naddziąsłowego.
d) słuŜy do usuwania kamienia poddziąsłowego.

27
14. Do trwałych szyn naleŜy
a) szyna z drutu i kompozytu.
b) szyna kompozytowa.
c) szyna zgryzowa.
d) szynoproteza.
15. Do podstawowych zabiegów leczniczych w chorobach przyzębia naleŜy
a) skaling naddziąsłowy.
b) wypełnianie ubytków próchnicowych.
c) bioterapia.
d) protezowanie pacjenta.
16. Do stałych uzupełnień protetycznych naleŜą
a) protezy akrylowe.
b) protezy szkieletowe.
c) korony i mosty.
d) utrzymywacze przestrzeni.
17. Prawidłowy wycisk nie powinien
a) być wykonany z masy, która niecałkowicie wiąŜe.
b) posiadać w swojej strukturze pęcherzyków powietrza.
c) dokładnie odwzorowywać brzegów dziąseł.
d) obejmować całego pola protetycznego.
18. Do ortodontycznych ćwiczeń biernych zaliczamy
a) nagryzanie patyczka.
b) kląskanie językiem o podniebienie.
c) dociskanie siekaczy dolnych do górnych w ustawieniu zgryzu prostego.
d) odpowiednie ułoŜenie do snu.
19. Zasada działania dźwigni została wykorzystana w działaniu
a) płytki przedsionkowej.
b) procy bródowej.
c) utrzymywacza przestrzeni.
d) łopatki drewnianej.
20. Do elektroterapii nie zaliczamy
a) fototerapii.
b) diadynamoterapi.
c) galwanizacji.
d) jonoforezy.

28
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko .........................................................................................
Wykonywanie podstawowych zabiegów profilaktyczno-leczniczych
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:

29
6. LITERATURA
1. Gajda Z.: Wybrane zagadnienia ortodoncji w praktyce lekarza stomatologa. PZWL,
Warszawa 1997
2. Jańczuk Z.: Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych. PZWL,
Warszawa 1999
3. Jańczuk Z.: Profilaktyka profesjonalna w stomatologii. PZWL, Warszawa 2004
4. Jańczuk Z., Banach J.: Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia. PZWL,
Warszawa 1995
5. Jańczuk Z.: Zarys kliniczny stomatologii zachowawczej. PZWL, Warszawa 1981
6. Łopatyńska-Kawko J.: Zarys ortopedii szczękowej tom II. Collegium Medicum UJ,
Kraków 1996
7. Stawiński K.: Podręcznik dla pielęgniarek i higienistek stomatologicznych. PZWL,
Warszawa 1984

15. Wykonywanie podstawowych zabiegów profilaktycznoleczniczych

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to 15. Wykonywanie podstawowych zabiegów profilaktycznoleczniczych

Similar to 15. Wykonywanie podstawowych zabiegów profilaktycznoleczniczych (20)

15. Wykonywanie podstawowych zabiegów profilaktycznoleczniczych