สหกรณ์

1. ประวัติสหกรณ์ ระหว่างศตวรรษที่ 18-19 ได้ เกิดการปฏิวัติอุตสาหกรรมขึ้นในยุโรป มีการนา
เครื่องจักรมาใช้แทนแรงงานคน ซึ่งทาให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ คือ เกิด
สถานการณ์ว่างงาน และเศรษฐกิจตกต่า โดยการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่เริ่มต้นที่ประเทศอังกฤษ ประชาชนต้อง
ประสบกับปัญหาความเดือดร้อนอย่างมาก สภาพสังคมทั่วไปมีการ แบ่งชนชั้นออกเป็น 2 ฝ่าย คือ ฝ่ายนายทุน และ
ฝ่ายกรรมกร นายทุนพยายามแสวงหากาไรจากการลงทุนมากที่สุด โดยการเอารัดเอาเปรียบฝ่ายกรรมกรทุกวิถีทาง
บุคคลแรกที่ทาให้คนทั่ว ไปรู้จักคาว่า “สหกรณ์” คือ โรเบิร์ต โอเวน ชาวอังกฤษ ซึ่ง ถือว่าเป็นผู้ให้กาเนิดการสหกรณ์ขึ้นในโลก และได้
ชื่อว่าเป็น “บิดาแห่งการสหกรณ์” เดิมโอเวน เป็นคนที่ยากจน แต่ความเฉลียวฉลาด และรู้จักวิธีการทามาหากิน จึงทาให้เขาได้มีโอกาส
เป็นผู้จัดการ เขาเป็นนายจ้างที่มีความหวังดีต่อกรรมกร จึงได้ปรับปรุงสภาพความเป็นอยู่ทั่วไปของคนงานให้ดีขึ้นหลังจากนั้นโอเวนได้หา
วิธีช่วยเหลือกรรมกรอื่น ๆ โดยสอนให้รู้จักการ ช่วยตนเอง และช่วยเหลือซึ่งกันและกัน เพื่อขจัด
ปัญหาความเดือดร้อนต่าง ๆ ซึ่งเป็นวิธีการของระบบสหกรณ์ โอเวนเสนอให้จัดตั้งนิคม หรือ ชุมชน
สหกรณ์ (Co-operatives Community) ขึ้น โดยให้ผลิตสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆขึ้นมาใช้
เอง โดยไม่ใช้เครื่องจักร ให้ทรัพย์สินต่างๆของชมรม เป็นของส่วนรวม เพื่อไม่ให้มีสภาพของฝ่าย
นายทุนอยู่ในชมรม แต่ปรากฏว่าจัดตั้งไม่สาเร็จ โอเวน จึงไปอเมริกาและทดลองจัดตั้งชมรม
สหกรณ์ขึ้นที่ นิวฮาโมนี่ รัฐอินเดียนน่า ในปี พ.ศ. 2368 ให้ชื่อว่า นิวฮาโมนี่ (New Harmony) แต่ได้ล้มเลิกไปในเวลา
ต่อมา เนื่องจากไม่มีการคัดเลือกสมาชิก และไม่มีกิจกรรมที่คุ้ม กับค่าใช้จ่าย นอกจากนี้ยังมีปัญหา เกี่ยวกับการปกครอง และ การ
ศาสนาในสมัยนั้นอีกด้วย กล่าวถึงอีกท่านหนึ่งคือ นายแพทย์วิลเลี่ยม คิง อาศัยอยู่ในเมืองไบรตัน ประเทศอังกฤษ เป็นผู้นิยมให้ความคิด
ทางสหกรณ์ของโอเวน แต่เห็นว่าโครงการของโอเวนต้องใช้เงินทุนจานวนมาก ซึ่งจะทาให้เป็นจริงได้ยาก นายแพทย์คิงจึงเริ่มต้นจากการ
ชี้แจงให้คนงานรวมทุนกันคนละเล็กละน้อยตั้ง "สมาคมการค้า" (Trading Asosiciation) ในรูปสหกรณ์ขึ้น เมื่อปี พ.ศ. 2370 เป็น
รูปร้านสหกรณ์จาหน่ายสินค้า ต่อมาเมื่อมีสมาชิกเพิ่มและธุรกิจการค้าขยายใหญ่ขึ้นก็ได้มีการทาธุรกิจกับบุคคลภายนอกด้วย นัก
สหกรณ์รอชเดล หรือที่เรียกกันว่า"ผู้นาแห่งรอชเดล" ได้กาหนดหลักปฎิบัติไว้ 10 ประการ.
กฎการจัดตั้งสหกรณ์
การขอจดทะเบียนจัดตั้งสหกรณ์
จะต้องปฏิบัติเป็นไปตามมาตรา
33, 34, 35, 36 และ 37 แห่งพระราชบัญญัติสหกรณ์ พ.ศ.2542
ประกอบระเบียบนายทะเบียนสหกรณ์ ว่าด้วยการดาเนินการจด
ทะเบียนจัดตั้งสหกรณ์ พ.ศ.2552
ขั้นตอนที่1 เตรียมการเบื้องต้น - รวบรวมกลุ่มบุคคล
ขั้นตอนที่2 เตรียมการจัดตั้งสหกรณ์ - ประสานงานฝึกอบรม
ขั้นตอนที่3 ประชุมผู้ที่ประสงค์จะเป็นสมาชิกสหกรณ์
ขั้นตอนที่4 ประชุมคณะผู้จัดตั้งสหกรณ์
ขั้นตอนที่5 ประชุมผู้ซึ่งจะเป็นสมาชิกสหกรณ์
ขั้นตอนที่6 ยื่นเอกสารขอจดทะเบียนสหกรณ์
ขั้นตอนที่7 พิจารณาการรับจดทะเบียนสหกรณ์
ประวัติสหกรณ์ไทย การสหกรณ์ในประเทศไทย มี
มูลเหตุสืบเนื่องมาจาก เมื่อประเทศไทยได้เริ่มมีการติดต่อค้าขายกับ
ต่างประเทศ มากขึ้นในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ระบบเศรษฐกิจของ
ชนบทก็ค่อยๆ เปลี่ยนจากระบบเศรษฐกิจแบบเพื่อเลี้ยง ตัวเองมาสู่
ระบบเศรษฐกิจแบบเพื่อการค้า ชาวนาที่ไม่มีทุนของตนเองก็หันไปกู้
ยืมเงินจากบุคคลอื่นทาให้ต้องเสียดอก เบี้ยในอัตราสูง และยังถูกเอา
เปรียบ จึงตกเป็นฝ่ายเสียเปรียบอยู่ตลอด ทาให้ทางราชการคิดหาวิธี
ช่วยเหลือ ด้วยการจัดหาเงินทุน มาให้กู้และคิดดอกเบี้ยในอัตราต่า
ความคิดนี้ได้เริ่มขึ้นในปลายรัชการที่ 5
การจัดตั้งส่วนราชการสหกรณ์นี้ก็เพื่อจะให้มีเจ้าหน้าที่
ดาเนินการทดลองจัดตั้งสหกรณ์ขึ้นและพระราชวรวงศ์ เธอ กรมหมื่น
พิทยาลงกรณ์ ขณะนั้นได้ทรงพิจารณาเลือกแบบอย่างสหกรณ์เครดิต
ที่จัดกันอยู่ในต่างประเทศ หลายแบบ ในที่สุดก็ทรงเลือกแบบไรฟ์ ไฟเซน จากการที่พระองค์ท่าน ทรงเป็นผู้บุกเบิกริเริ่มงานสหกรณ์ขึ้นใน
ประเทศไทย บุคคลทั้งหลายในขบวนการสหกรณ์จึงถือว่าพระองค์ทรงเป็น "พระบิดาแห่งการสหกรณ์ไทย" สาหรับรูปแบบของไรฟ์ ไฟเซนก็
คือ สหกรณ์เพื่อการกู้ยืมเงินที่มีขนาดเล็ก สมาชิกจะได้มีความรับผิดชอบร่วมกัน ทาให้สะดวกแก่การควบคุมท้องที่ที่ได้รับการพิจารณาให้
จัดตั้งสหกรณ์ คือ จังหวัดพิษณุโลก ใช้ชื่อว่า "สหกรณ์วัดจันทร์ไม่จากัดสินใช้“โดยจดทะเบียนเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2459 และมีมติ
กาหนดให้วันที่ 26 กุมภาพันธ์ ของทุกปี เป็น "วันสหกรณ์แห่งชาติ "

2. ประเภทและวิธีการเข้าสหกรณ์
สหกรณ์การเกษตร สหกรณ์ออมทรัพย์ สหกรณ์ประมง สหกรณ์ร้านค้า
คือ องค์การที่ผู้ประกอบอาชีพ
ทางการเกษตรรวมกันจัดตั้งขึ้น
และจดทะเบียนเป็นนิติบุคคล ต่อ
นายทะเบียนสหกรณ์ตาม
กฎหมาย เพื่อ ให้สินเชื่อเพื่อ
การเกษตร จัดหาวัสดุการเกษตร
และสิ่งของที่จาเป็นมาจาหน่าย
จัดหาตลาดจาหน่ายผลิตผล และ
ผลิตภัณฑ์ของสมาชิก รับฝากเงิน
จัดบริการและบารุงที่ดิน ส่งเสริม
ความรู้ทางเกษตรแผนใหม่ ให้
การศึกษาอบรมทางสหกรณ์
เงื่อนไขการเป็นสมาชิก ตั้ง
บ้านเรือน และดาเนินงาน
เกษตรกรรมอยู่ในท้องที่
ดาเนินงานของสหกรณ์นั้นๆ ขาด
แคลนเงินทุน มีปัญหาในเรื่องการ
ผลิต ขาดแคลนที่ดินทากิน
คือ สถาบันการเงินแบบหนึ่งที่มี
สมาชิกเป็นบุคคลซึ่งมีอาชีพอย่าง
เดียวกันหรือที่อาศัย อยู่ในชุมชน
เดียวกัน เพื่อ ส่งเสริมให้บุคคลที่
เป็นสมาชิกรู้จักการประหยัด รู้จัก
การออมทรัพย์และสามารถ
บริการเงินกู้ ให้แก่สมาชิกเพื่อ
นาไปใช้จ่ายเมื่อเกิดความจาเป็น
รับฝากเงินจากสมาชิกทั้งประเภท
เงินฝากประจาและเงินฝากออม
ทรัพย์ โดยให้ดอกเบี้ยในอัตรา
เดียวกันกับธนาคารพาณิชย์
ให้บริการด้านเงินกู้ เงื่อนไขการ
เป็นสมาชิก เป็นผู้ที่มีปัญหา
ทางด้านการเงิน หรือ มีความ
ต้องการออมเงิน
คือ สหกรณ์ที่จัดตั้งขึ้นในหมู่
ชาวประมง เพื่อให้ความรู้
ทางด้านวิชาการในเรื่องการ
จัดหาวัสดุอุปกรณ์ที่เหมาะสม
และมีคุณภาพในการ
เพาะเลี้ยง การเก็บรักษาและ
การแปรรูปสัตว์น้าแก่สมาชิก
รวมทั้งให้ความช่วยเหลือ
ทางด้านธุรกิจการประมง
เงื่อนไขการเป็นสมาชิก เป็นผู้ที่
มีแก้ไขปัญหาและอุปสรรคในการ
ประกอบอาชีพ ซึ่งชาวประมงแต่
ละคนไม่สามารถแก้ไขให้ลุล่วงไป
ได้ตามลาพัง บุคคลเหล่านี้จึง
รวมกันโดยยึดหลักการช่วย
ตนเองและช่วยเหลือซึ่งกันและ
กัน
คือ สหกรณ์ที่มีผู้บริโภครวมกัน
จัดตั้งขึ้น เพื่อจัดหาสินค้า
เครื่องอุปโภคบริโภคมา
จาหน่ายแก่สมาชิกและบุคคล
ทั่วไป โดยจดทะเบียนตาม
กฎหมายสหกรณ์ในประเภท
สหกรณ์ร้านค้า มีสภาพเป็นนิติ
บุคคลซึ่งสมาชิกผู้ถือหุ้นทุกคน
เป็นเจ้าของ เงื่อนไขการเป็น
สมาชิก เป็นผู้ไม่มีเงินทุนหรือมี
ปัญหาไม่สามารถผดุงฐานะ
ทางเศรษฐกิจของตนเองได้
สหกรณ์นิคม สหกรณ์บริการ สหกรณ์เครดิตยูเนี่ยน หลักการสหกรณ์
คือ สหกรณ์การเกษตรในรูปแบบ
หนึ่ง ที่มีการดาเนินการจัดสรร
ที่ดินทากินให้ราษฎร การจัด
สร้างปัจจัยพื้นฐาน และสิ่ง
อานวยความสะดวกให้ผู้ที่อยู่
อาศัยควบคู่ไปกับการดาเนินการ
จัดหาสินเชื่อปัจจัยการผลิต และ
สิ่งของที่จาเป็น เพื่อการจัดนิคม
การจัดหาที่ดินมาจัดสรรให้แก่
ราษฎรประกอบอาชีพทางการ
เกษตร ตลอดจนจัดบริการด้าน
สาธารณูปโภคแก่สมาชิก เงื่อนไข
การเป็นสมาชิก เป็นสมาชิกที่มี
ปัญหาหรืออุปสรรคในการหา
ที่ดินทากิน และต้องการที่ดินเพื่อ
สร้างอาชีพ
คือ สหกรณ์ที่จัดตั้งขึ้นตาม
พระราชบัญญัติสหกรณ์ พ.ศ.
2511 เงื่อนไขการเป็นสมาชิก มี
ประชาชน จานวนไม่น้อยกว่า 10
คนขึ้นไป ที่มีอาชีพอย่างเดียวกัน
หรือที่ได้รับความเดือดร้อนใน
เรื่องเดียวกัน รวมตัวกันโดยยึด
หลักการประหยัด การช่วยตนเอง
และช่วยเหลือซึ่งกันและกัน เพื่อ
แก้ปัญหาต่าง ๆ รวมทั้งการ
ส่งเสริมอาชีพเพื่อให้เกิดความ
มั่นคงและรักษาอาชีพดั่งเดิมที่ดี
ให้คงอยู่ต่อไป เพื่อ ประกอบ
ธุรกิจด้านการบริการ ตาม
ประเภทที่ได้มุ่งหมายจัดตั้งขึ้น
จัดหาอุปกรณ์ และสิ่งต่าง ๆ ที่
จาเป็นในการให้บริการ รับฝาก
เงิน และให้เงินกู้แก่สมาชิก
คือ สหกรณ์อเนกประสงค์
เงื่อนไขการเป็นสมาชิก ต้อง
ตั้งขึ้นโดยความสมัครใจของ
สมาชิกที่อยู่ในวงสัมพันธ์เดียวกัน
เช่น อาศัยในชุมชนเดียวกัน
ประกอบอาชีพเดียวกัน หรือใน
สถานที่เดียวกัน หรือมีกิจกรรม
ร่วมกัน เพื่อการรู้จักช่วยเหลือ
ตนเองอย่างต่อเนื่อง โดยมุ่งเน้น
ให้สมาชิกประหยัดและออม เพื่อ
การรู้จักช่วยตนเองเป็นเบื้องต้น
และเป็นพื้นฐานในการสร้าง
ความมั่นคง แก่ตนเองและ
ครอบครัว แก้ไขปัญหาด้าน
การเงิน
หลักการที่ 1 การเป็นสมาชิกโดย
สมัครใจและเปิดกว้าง
หลักการที่ 2 การควบคุมโดย
สมาชิกตามหลักประชาธิปไตย
หลักการที่ 3 การมีส่วนร่วมทาง
เศรษฐกิจของสมาชิก
หลักการที่ 4 การปกครองตนเอง
และความเป็นอิสระ
หลักการที่ 5 การศึกษา ฝึกอบรม
และสารสนเทศ
หลักการที่ 6 การร่วมมือระหว่าง
สหกรณ์
หลักการที่ 7 การเอื้ออาทรต่อ
ชุมชน