Dr. VIjay H. Raiwatkar, M.G.College, Armori Ashrunchi Zali Fule is Famaous Drama

1. अश्रूंची झाली फु ले : आकलन आणि आस्वाद
प्रा. डॉ. णवजय रैवतकर
महात्मा गाूंधी महाणवद्यालय, आरमोरी णज. गडणचरोली
मो. ९८२३८७९२०६

2. नाटक म्हिजे काय?
 समरहाने समरहासमोर सादर करावयाची कला म्हिजे नाटक.
 रूंगभरमीवर दृश्यात्मकरूपाने प्रायोणगत होईल अशी वाङ्मयीन रचना
म्हिजे नाटक
 रूंगभरमीवर नटाकडरन अणभनयाच्या व भाषिाच्या/सूंवादाच्याद्वारे
लोकसमुदायाला साूंणगतलेली कथा म्हिजे नाटक.
 दृश्यकाव्य म्हिजे म्हिजे नाटक. (भरतमुनी )

3. प्रा. वसूंत शूंकर कानेटकर रहिमतपूर, साताराजहल्िा, मिाराष्ट्र
(जन्म २० माचच १९२२; मृत्यर : ३१ जानेवारी २००१)
प्रकाणशत साणहत्य
(४१ नाटक प्रकाणशत )
अखेरचाजसवाल, अश्रूंची झाली फु ले, आकाशहमठी, इथे ओशाळला मृत्यर, एडजरूपजअनेकज
रंग, कधीतरीजकोठेतरी, कस्तुरीमृग, गगनभेदी, गाठजआिेजजमाझ्याशी, गोष्टजलन्मान्तराची, घरातज
फुललाजपाररलात, छूमंतर, हलथेजगावालाजफाटेजफुटतात, तुझाजतूजवाढवीजराला, देवाचंजमनोराज्य,
नलदमयन्ती, प्रेमाच्याजगावेजलावे, प्रेमा तुझा रूंग कसा?, बेईमान, मत्स्यगूंधा, रायगडाला
जेव्हा जग येते, लेकु रे उदूंड झाली, णहमालयाची सावली, ई.
(०८ एकाूंणकका प्रकाणशत )
आनूंदीबाई आिीबािी पुकारतात, गड गेला पि णसूंह जागा झाला,
णदव्यासमोर अूंधार, शहाण्याला शब्दाचा मार, व्यासाूंचा कायाकपप

4. • कादूंबऱ्या
घर, तेथेजचलजराणीज(अनुवाहदत), पंख, पोरकाजजई.
• कथा
रमाई, लावण्यमई, िेजहृद्यजकसेजआईचेजज
• वसूंतराव कानेटकर याूंच्या वाङ्मयावरील समीक्षाग्रूंथ
1. नाटककार - वसूंत कानेटकर (चररत्र, शणशकाूंत श्ीखूंडे)
2. मराठी नाटक आणि वसूंत कानेटकर (डॉ. राजश्ी कु लकिी-देशपाूंडे)
3. प्रा .वसूंत कानेटकराूंची ऐणतहाणसक व पौराणिक नाटके (पूंणडतराव एस. पवार)
4. वसूंत कानेटकराूंची नाटके : वैणवध्य आणि ध्रुवीकरि (रा. भा. पाटिकर)
• आत्मकथा
मी ... माझ्याशी (आठविी)
• समीक्षाग्रूंथ
1. कवी आणि कणवत्व
2. नाटक : एक णचूंतन

5. पुरस्कार
• इ.स. १९६६ साली सवोत्कृ ष्ट कथेसाठी णफपमफ
े अर पुरस्कार
( हिंदीजहचत्रपटःजआँसर बन गये फर ल, मूळजमराठी नाटकःजअश्ूंचीजझाली फूले)
• इ.स. १९९२ मध्ये पद्मश्ी पुरस्कार
गौरव
• अध्यक्ष, अणखल भारतीय मराठी साणहत्य सूंमेलन, ठािे, इ.स. १९८८
• वसूंत कानेटकर याूंच्या नावाने रूंगत-सूंगत प्रणतष्ठानतफ
े वसूंत कानेटकर
स्मृणत पुरस्कार णदला जातो.

6. वसूंत कानेटकर याूंच्या भावमुद्रा

7. व्यणिणचत्रि
मुखपृष्ठ
 डॉ. णवद्यानूंद
 सुणमत्रा
 लापया
 श्याम
 शूंभर महादेव
 नीलम
 धमाचप्पा
 प्रो. क्षीरसागर
 प्रो. आरोळे
----------------------------------------
इन्स्पेक्टर, जेलर, तबीब, छब्बु, वकील, वेटर

8. अश्रूंची झाली फु ले नाटकातील क्षिणचत्रे

9. • वसूंत कानेटकर नाटकाच्या सूंदभाचत म्हितात,
‘आजचे शैक्षणिक वातावरि एवढाच या नाटकाचा
णवषय नाही’.
• आजच्या सामाणजक जीवनात lr~ vkf.k vlr~
प्रवृत्तीचा सूंघषच, त्यातरन बुणिजीवी वगाचच्या वाट्याला
येिारे वैफपय, णवचारवूंताच्या व्यथा आणि धुळीतरन
जन्माला येिारी नवी आशयस्थाने याचे णचत्रि वसूंत
कानेटकराूंनी त्याूंच्या अश्रूंची झाली फु ले या
नाटकातरन के ले आहे.

10. अश्रूंची झाली फ
ु ले एक सामाजिक नाटक
 अश्रूंची झाली फ
ु ले हे नाटक एक सामाजिक नाटक आहे.
 िीवनातील माूंगल्य िपर पाहणाऱ्या मानवी मनाची व्यवहारी, भ्रष्टाचाराला लालचावलेल्या
िगातील ससेहोलपट दाखववणारी सदर नाटक आहे.
अश्रूंची झाली फु ले : एक सामाणजक नाटक
 अश्रूंची झाली फु ले हे नाटक एक सामाणजक नाटक आहे.
 जीवनातील माूंगपय जपर पाहिाऱ्या मानवी मनाची, व्यवहारी, भ्रष्टाचाराला लालचावलेपया
जगातील ससेहोलपट या नाटकात येते.
 समाजव्यवस्थेतील अफाट अथच प्राप्ती करिारा वगच, या अथचप्राप्तीच्या अनुषूंगाने येिारी धुूंदी
आणि सामर्थयच व यामुळे होिारा मानवीमरपयाचा चुराडा, बुणिजीवी वगाचची ससेहोलपट, त्याच्या
व्यथा याचे णचत्रि वसूंत कानेटकर करतात.
 नाटकाच्या कथानकाचा आशय सामाणजक आहे. या नाटकाची जन्मकथा, णतची प्रेरिास्थाने
समाजात असपयाची साक्ष देतात.
 महाणवद्यालयाची भरमसाठ वाढ व धणनकाूंची, पुढाऱ्याूंची पकड यामुळे पोटभरू, लाचार
णशक्षकाूंच्या हातात णशक्षिाचे सरत्र जाऊ पाहत आहे आणि बुणिवान, णवद्वान णशक्षक णशक्षिाच्या
क्षेत्रापासरन दरर फे कले जात आहेत व भपयाबुऱ्या मागाचने गारद के ले जात आहेत. या भयावह
पररणस्थतीचे एक णचत्र अश्रूंची झाली फु ले या नाटकात कानेटकराूंनी रेखाटण्याचा पयंत के ला
आहे.
 आजच्या भ्रष्ट सामाजात दुलचक्ष होत असिाऱ्या ध्येय, णनष्ठा, सूंस्कार व त्याचे सूंक्रमि या गोष्टी
नाटकात येतात सोबतच भ्रष्टाचार व त्यावर मात करिारी ध्येयणनष्ठा याचे णचत्रि या नाटकात येत
असपयाने हे सामाणजक नाटक ठरते.

11. अश्रूंची झाली फ
ु ले एक सामाजिक नाटक
 अश्रूंची झाली फ
ु ले हे नाटक एक सामाजिक नाटक आहे.
 िीवनातील माूंगल्य िपर पाहणाऱ्या मानवी मनाची व्यवहारी, भ्रष्टाचाराला लालचावलेल्या
िगातील ससेहोलपट दाखववणारी सदर नाटक आहे.
अश्रूंची झाली फु ले या नाटकाचे आशयवैणशष्ट्ये
 शैक्षणिक सूंस्थातील व क्षेत्रातील भ्रष्टाचाराचे आणि
तेथील अनागोंदीचे णचत्रि
 जीवनातील lr~ vkf.kvlr~ प्रवृत्तीच्या सूंघषाचचे णचत्रि
 बुणिजीवीवगाचच्या ससेहोलपटीचे णचत्रि
 वास्तव पररणस्थतीचे भान करून देिारे नाटक
 सामाणजक नाटक
 मरपयसूंघषाचचे णचत्रि
 वैचाररक द्वूंद्वाचे णचत्रि
 मानवी वृत्ती प्रवृत्तीचा शोध घेण्याचा प्रयत्न
 अूंतमुचख करिारे नाटक

12. अश्रूंची झाली फ
ु ले एक सामाजिक नाटक
 अश्रूंची झाली फ
ु ले हे नाटक एक सामाजिक नाटक आहे.
 िीवनातील माूंगल्य िपर पाहणाऱ्या मानवी मनाची व्यवहारी, भ्रष्टाचाराला लालचावलेल्या
िगातील ससेहोलपट दाखववणारी सदर नाटक आहे. मयीन
अश्रूंची झाली फु ले या नाटकाचे वाङ्मयीन णवशेष
 गणतशील व णजवूंत कथानक
 प्रभावी व्यणिणचत्रि
 समपचक शीषचक
 उठावदार स्वभावरेखाटन
 वैणवध्यपरिच सूंवाद
 भडकनाट्य
 सुखाणत्मका

13. अश्रूंची झाली फ
ु ले एक सामाजिक नाटक
 अश्रूंची झाली फ
ु ले हे नाटक एक सामाजिक नाटक आहे.
 िीवनातील माूंगल्य िपर पाहणाऱ्या मानवी मनाची व्यवहारी, भ्रष्टाचाराला लालचावलेल्या
िगातील ससेहोलपट दाखववणारी सदर नाटक आहे.
णवद्यानूंदाचे स्वभावणवशेष/ व्यणिणचत्र
 जीवनमरपयाूंवर अपार श्िा असिारा
 बुणिजीवी व्यणिमत्त्व
 कतचव्यकठोर प्राध्यापक
 उत्तम प्रशासक
 णदशादशचक व्यणिमत्त्व
 सूंघषचशील व्यणिमत्त्व
 मािुसकीवर णवश्वास असिारा
 ताठ, खूंबीर, रुबाबदार, तेजस्वी व्यणित्व
 स्वभावातील जशास तशा वृत्तीचा
याणशवाय मध्यवती भरणमका, मैत्री जपिारा, प्रेमळ स्वभावाचा, सोनेरी टोळीचा नायक,
एकीकड पुण्यशील तर दुसरीकडे दुष्ट खलनायकाची भरणमका करिारा, रणसक हृदयाचा, पत्नीणनष्ठ,
मदतगार व णवशाल हृदयाचा, आशावादी, आदशचवादी, अूंतमचनातरन सत्व जपिारा ई.

14. अश्रूंची झाली फ
ु ले एक सामाजिक नाटक
 अश्रूंची झाली फ
ु ले हे नाटक एक सामाजिक नाटक आहे.
 िीवनातील माूंगल्य िपर पाहणाऱ्या मानवी मनाची व्यवहारी, भ्रष्टाचाराला लालचावलेल्या
िगातील ससेहोलपट दाखववणारी सदर नाटक आहे.
लापयाचे स्वभावणवशेष/ व्यणिणचत्र
 उनाड प्रवृत्तीचा
 व्यसनाधीन
 करारी व धाडसी स्वभावाचा
 प्रेमळ वृत्तीचा
 सूंवेदनशील मनाचा
 सुरुवातीला वाममागाचचे आकषचि असिारा
 विृ त्वशीलता आणि सूंभाषिशैली असलेला
 णवकसनशील व्यणिरेखा
 श्िाशील वृत्तीचा
याणशवाय आशावादी, आदशचवादी, गुरूबद्दल णवलक्षि आदर असिारा, परवाचधाचपेक्षा
उत्तराधाचतील अणधक उठावदार पात्र, फौजदारी के वळ रुबाबासाठी मानिारा, सत्याच्या बाजरने
जािारा ई.