Mastering library and information skills

1. Uit Goede Bron
Introductie Academische
onderzoeksmethodologie
in de bibliotheek
Introductie Bachelor Taal- en Letterkunde
Steven Laporte
14 oktober 2014
Universiteitsbibliotheek VUB
Campus Etterbeek
Steven.laporte@vub.ac.be

2. Overzicht uiteenzetting
1. Bronnenonderzoek
 Wat maakt een bron wetenschappelijk?
 Enkele valkuilen

3. Overzicht uiteenzetting
2. Bronnen intern en extern aan de bibliotheek
 Gedrukte bronnen
 Elektronische bronnen
 De bibliotheek praktisch
 Paywall en Open Access
 Voorbeelden externe bronnen
o Beeld
o Film
o Geluid

4. Overzicht uiteenzetting
3. Hoe voer ik zelf een bronnenonderzoek?
 Onderzoeksvraag
 Trefwoorden en zoekacties
 Bronnenbeheer
 Output

5. Bronnenonderzoek

6. Bron = informatie + duurzame drager

7. Wat maakt een bron wetenschappelijk?
Hoe een betrouwbare bron herkennen:
1. Welke drager?
o Onbekende website, suspecte blog,vreemde url
o Uitgave van een boek
o Krantenartikel
o Peer-reviewed journal

8. Wat maakt een bron wetenschappelijk?
Hoe een betrouwbare bron herkennen:
2. Wie is de auteur?
o Waar werkt de auteur?
o Welke is de studieachtergrond van de auteur?
o Andere publicaties
o Werd de auteur vaak aangehaald door andere onderzoekers?

9. V.b. Avi Sion
 Ongevraagd toegestuurd
 Naam auteur lijkt alias
 Bij opzoeken enkel website:
http://www.thelogician.net/
 PhD, maar aan welke universiteit?
 Geen bibliografie

10. Wat maakt een bron wetenschappelijk?
Hoe een betrouwbare bron herkennen:
3. Wie is de uitgever?
o Andere publicaties?
o Verbonden aan een universiteit?
o Afwerking

11. V.b. Lap Lambert academic Publishing
 Ongevraagd toegestuurd
 Website: https://www.lap-publishing.
com/
 Geen academische partners
 Negatieve berichten:
http://scholarlyoa.com/2012/11/0
5/lambert-academic-publishing-a-must-
to-avoid/
 Geen peer review

12. Wat maakt een bron wetenschappelijk?
Hoe een betrouwbare bron herkennen:
4. Publicatiedatum?
o Afhankelijk van het onderwerp
o Recent?

13. Wat maakt een bron wetenschappelijk?
Hoe een betrouwbare bron herkennen:
5. Besprekingen?
o Oordeel van de bespreking
o Bron van de bespreking

14. Wat maakt een bron wetenschappelijk?
Hoe een betrouwbare bron herkennen:
6. Citaties en bibliografie
o Positie binnen een netwerk van onderzoek
o Traceerbaarheid van de aangehaalde feiten
o Identificatie eigen bijdrage van de auteur
o Herhaalbaarheid van het onderzoek

15. Wat maakt een bron wetenschappelijk?
Hoe een betrouwbare bron herkennen:
7. Financiering
o Onafhankelijkheid van het onderzoek

17. Peer-review?
 Toetsing door gelijken/vakgenoten
 Criteria
o Originaliteit
o Toegankelijkheid
o Solide onderbouwing van de resultaten
 Zorgvuldig redactieproces

18. Impact?
 “Gewicht” van een wetenschappelijk journal:
Impact Factor
Hoe vaker de artikelen uit een bepaald
wetenschappelijk tijdschrift in andere tijdschriften
wordengeciteerd, des te hoger de impactfactor
 “Gewicht” van de onderzoeker: h-index
o Objectivering
o Kritiek

19. Minder
betrouwbaar
Mogelijk
betrouwbaar
Erg
betrouwbaar
Type bron Onbekende website Professioneel
drukwerk
Academische Journals,
Website van
universiteit
Uitgever Geen Professioneel maar
niet academisch
Academische uitgever
met peer review
Achtergrond
auteur
Geen/irrelevante
achtergrond
Opleiding binnen het
onderwerp
Expert in het gebied
Publicatiedatum geen Te oud Recent (of recent
herzien)
Besprekingen Controversieel Goede besprekingen Peer-review door
betrouwbare bronnen
Geciteerde
bronnen
geen Geloofwaardige
bronnen
Citaties naar andere
betrouwbere bronnen
Objectiviteit Duidelijke bias Gesponsorde bron Neutraal

20. Sceptische basishouding
… zeker wanneer het gevonden materiaal je gelijk geeft

21. Enkele Valkuilen
 “Publish or perish”
 Enkel opnemen van positieve resultaten?
 Fraude

22. V.b. fraude: SCIgen (http://pdos.csail.mit.edu/scigen/)

23. Bronnen intern en extern
aan de bibliotheek

24. De bibliotheek
 Bibliotheek niet langer monopolie
 Eigen aanbod + expertise
 Wegwijzer
 Infrastructuur

25. Taken van de bibliotheek
 Zoeken, ontsluiten en opslaan van wetenschappelijke
documentaire
 Ter beschikking stellen van wetenschappelijke documentaire
informatie
 Onderhoud en ontwikkeling geautomatiseerd
bibliotheekbeheerssysteem

26. De collectie
 Gedrukte bronnen tijdschriftartikels, boeken,
congresverslagen, proefschriften, (primaire bronnen)
 Hulpmiddelen woordenboeken, encyclopedieën, handboeken
 Elektronische bronnen databanken

27. Catalogi
 Bibliotheekcatalogus (beschrijving van boeken, tijdschriften en
audiovisuele materialen inclusief hun bewaarplaats (plaatskenmerk)
http://biblio.vub.ac.be/vubissmartweb/Vubis.csp
 Union Catalogue (samenstelling van verschillende catalogi)
www.unicat.be
 Gegevensbanken
http://www.vub.ac.be/BIBLIO/ubwebsite_database_alpha.html
 Portaal VUB bibliotheek
http://www.vub.ac.be/BIBLIO

28. Een boek of tijdschrift zoeken
in de bibliotheek


29. VUBIS catalogus

30. Beschikbaarheid

31. Grondplan bibliotheek

32. Academische databanken

36. EZproxi

37. Draadloze netwerken
 Urbizone
 VUBnet http://vubnet.vub.ac.be/en/wireless.html
 Eduroam http://www.eduroam.be

38. Andere diensten
Kopiëren, scannen en printen

39. Andere diensten
Beperkte uitleen Standaard uitleenperiode
3 weken (x 2)
Beperkte uitleen:
1 dag
1 Week (x2)
Niet uitleenbaar

40. Interbibliothecair leenverkeer (IBL)
http://www.vub.ac.be/BIBLIO/ubwebsite0604.html

41. Verlengen uitleenperiode

42. Zoekmachines
Bibliotheken zoekmachines
+ De wetenschappelijke waarde ervan wordt
vooraf beoordeeld.
+ De collectie wordt gestructureerd per
onderwerp aangeboden, zonder (commerciële)
bijbedoelingen.
+ De informatie blijft zeker beschikbaar.
- Voor een aantal diensten moet je je
verplaatsen naar de bibliotheek (maar een
stijgend aantal mogelijkheden kan je van thuis
uit gebruiken)
- De bibliotheek is niet altijd open.
- De informatie is niet altijd actueel of
geactualiseerd.
+ Gratis
+ Gebruiksvriendelijk
+ Performant
- Niet alle relevante informatie is
online beschikbaar.
- De informatie is niet gecontroleerd op
kwaliteit en betrouwbaarheid.
- Niet-inhoudelijke (commerciële,
statistische en nationalistische)
argumenten bepalen mee de ranking
van zoekresultaten.

43. Electronische databanken
Welke databank gebruiken?
Afhankelijk van je vakgebied (v.b. Pubmed typisch voor
geneeskunde)
 Sterke databanken voor humanities:
o JSTOR
o EBSCO
o Web of science
o Google Scholar

44. Paywall en Open Access
 Paywall= betalende toegang
o IP-adres
o VUBnet NetID en paswoord
 Open Access
o Vrije toegang
o Al dan niet peer-review
o Wildgroei?
o http://doaj.org/

45. Voorbeelden externe bronnen
 Beelden
o http://www.metmuseum.org/collection/the-collection-online
o http://closertovaneyck.kikirpa.be/
o https://archive.org/details/paulotlet
 Audio
o https://archive.org/details/paulotlet
o http://research.culturalequity.org/rc-b2/home-audio.jsp
 Lectures
o http://videolectures.net/
o http://ocw.mit.edu/index.htm
o Itunes University

46. Hoe voer ik zelf een
bronnenonderzoek?

47. Onderzoeksvraag
 Onderzoeksvraag
o Tijd?
o Omvang?
o Opdracht?
 Wees specifiek!
o Naslagwerken

48. Trefwoorden
o Synoniemen
o Vertalingen
o Enkel- of meervoud
o Narrower term
o Broader term
o Related term

49. Zoekacties
 Booleaanse zoektermen
o AND OR NOT

50. Bronnenbeheer
 Gebruik een reference manager

51. Wat kan je doen een reference manager?
 Bewaren en ordenen van
referenties (citaties)
 Bewerken van bibliografische
gegevens
 Exporteren van bibliografieën
 Beheer van full-text docs
 Integratie in
tekstverwerkingssoftware

52. Alternatieven
 Thomas Reuters
 Web app en desktop
 Nieuwste versie: X7
 Prijs: € 217.74
 Externe databanken
doorzoeken

53. Alternatieven
 Thomas Reuters
 Enkel online
 Gratis
 Limiet 50.000 referenties
 2GB webruimte

54. Alternatieven
 Open-source
 Web app en desktop
 Center for History and
New Media of George Mason
University
 Gratis
 300MB
 Uitgangspunt add-on voor
firefox

55. Alternatieven
 ProQuest
 Prijs: $100 per jaar
 Integratie met andere
ProQuest producten en
partners

56. Alternatieven
 Elsevier
 Gratis
 2GB
 Sociale netwerkmogelijkheden
 cross-platform/cross devices
 Desktop- en webapplicatie

57. Aan de slag met Mendeley

58. De web-module

59. Mijn bibliotheek (webmodule)

60. De desktop module
 Offline werken
 “Drag-and-drop”
 Lokaal bewaren van bestanden
 Bijkomende functies
 Synchroniseren

61. Praktijkvoorbeeld:
Artikel postmodern visual art
Stap 1 - Relevante artikels in JSTOR
Stap 2 – Verzamelen van referenties
Stap 3 – Toevoegen full-text
Stap 4 – Beschrijvingen bijwerken
Stap 5 – Integratie met MS Word
Stap 6 - Voeg referenties en bibliografie toe
Stap 7 – Aanpassen notatiestijl

62. Referenties verzamelen
Compatibele sites voor web importeur

63. Reference managers in de bibliotheek
Resultaten ICT-enquête zomer 2013

64. Links reference managers
Endnote http://endnote.com
EndnoteWeb https://www.myendnoteweb.com
Zotero https://www.zotero.org
RefWorks http://www.refworks.com
Vergelijkingstabel Wikipedia
http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_refer
ence_management_software
Introductie-filmpjes Mendeley http://www.mendeley.com/videos-tutorials
Hulpdocumenten Mendeley http://resources.mendeley.com
Compatibele sites voor de web importeur http://www.mendeley.com/import/

65. Vragen?