Ontology

1. 0
‫وژی‬‫ل‬‫و‬‫نت‬‫آ‬
‫وب‬ ‫درس‬‫معنایی‬
‫استاد‬ ‫نام‬:‫ریاحی‬ ‫دکتر‬ ‫خانم‬ ‫سرکار‬‫نیا‬
‫گردآورنده‬:‫قویدل‬ ‫سمیه‬
‫ورودی‬ ‫دکتری‬ ‫دوره‬7931

2. 1
‫مقدمه‬
‫مولفه‬ ‫از‬ ‫فناوری‬ ‫و‬ ‫دانش‬‫به‬ ‫رقابتی‬ ‫مزیت‬ ‫حفظ‬ ‫و‬ ‫بقا‬ ‫برای‬ ‫الزامی‬ ‫و‬ ‫مهم‬ ‫های‬‫می‬ ‫شمار‬‫آیند‬.‫در‬ ‫دانش‬ ،‫دانش‬ ‫عصر‬ ‫در‬
‫می‬ ‫صورتی‬‫به‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫ایجاد‬ ‫رقابتی‬ ‫مزیت‬ ‫تواند‬‫باشد‬ ‫بازیابی‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ‫سازماندهی‬ ‫بهینه‬ ‫صورت‬(،‫فتاحی‬ ‫و‬ ‫کفاشان‬
0931.)
‫شیوه‬ ‫اطالعات‬ ‫سازماندهی‬‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫هایی‬‫به‬ ‫مدارک‬ ‫ها‬‫رده‬ ،‫تحلیل‬ ‫نوعی‬‫بازیابی‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ،‫بندی‬
‫می‬‫شوند‬(،‫علیدوستی‬ ‫و‬ ‫محمدی‬0939)‫؛‬،‫مجموع‬ ‫در‬‫ذخیره‬‫است‬ ‫بوده‬ ‫مدنظر‬ ‫همواره‬ ‫اطالعات‬ ‫بازیابی‬ ‫و‬ ‫سازی‬.
‫نظام‬‫گسترده‬ ‫طیف‬ ،‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫سنتی‬ ‫های‬‫از‬ ‫ای‬‫فه‬‫رست‬‫نویسی‬‫ها‬،‫طرح‬‫رده‬ ‫های‬،‫واژگان‬ ‫فهرست‬ ،‫بندی‬
‫اصطالحنامه‬‫و‬ ‫ها‬...‫دارد‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫را‬‫اما‬‫به‬‫کاستی‬ ‫علت‬‫نمی‬ ‫دارند‬ ‫که‬ ‫هایی‬‫به‬ ‫توانند‬‫پاسخ‬ ‫تنهایی‬‫کاربران‬ ‫نیازهای‬ ‫گوی‬
‫باشند؛‬‫هستی‬ ،‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫به‬ ‫دانش‬ ‫بازنمایی‬ ‫و‬ ‫سازماندهی‬ ‫نوین‬ ‫ابزارهای‬ ‫و‬‫شناسی‬‫ها‬0
‫نظام‬ ‫سایر‬ ‫و‬‫های‬‫فناورانه‬
‫رنگ‬ ‫پر‬ ‫مفاهیم‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫شکل‬ ‫تغییر‬ ‫سازماندهی‬‫است‬ ‫شده‬ ‫تر‬.‫استفاد‬ ‫هدف‬ ‫با‬ ‫ابزارها‬ ‫این‬‫ه‬‫گسترده‬‫توسط‬ ‫تر‬
‫وب‬ ‫کاربران‬،‫است‬ ‫شده‬ ‫طراحی‬(‫هودگی‬،119،‫فتاحی‬ ‫و‬ ‫کفاشان‬ ‫در‬ ‫نقل‬ ،0931).‫فعالیت‬ ‫از‬ ‫حمایت‬ ‫برای‬ ‫وب‬‫های‬
‫برچسب‬ ‫ولیکن‬ ‫گرفت‬ ‫شکل‬ ‫بشری‬‫ابرداده‬ ‫های‬‫برای‬ ‫تنها‬ ‫آن‬ ‫ای‬‫نظام‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫درک‬ ‫قابل‬ ‫انسان‬‫رایانه‬ ‫های‬‫و‬ ‫ای‬
‫نرم‬‫ندارد‬ ‫خاصی‬ ‫معنای‬ ‫کاربردی‬ ‫افزارهای‬.‫نظام‬ ‫توانمندسازی‬ ‫هدف‬ ‫با‬ ‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬‫محتوای‬ ‫درک‬ ‫برای‬ ‫ها‬
‫ارتبا‬ ‫برقراری‬ ‫و‬ ‫وب‬ ‫مدارک‬‫شد‬ ‫ایجاد‬ ‫محتوا‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫مدارک‬ ‫این‬ ‫میان‬ ‫ط‬(،‫دوخانی‬093.)
‫هستی‬ ،‫معنایی‬ ‫وب‬ ،‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬‫نظام‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫شناسی‬‫جد‬ ‫های‬‫می‬ ‫را‬ ‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫ید‬‫به‬ ‫توان‬‫نظام‬ ‫عنوان‬‫با‬ ‫هایی‬
‫داده‬ ‫پیوند‬ ‫قابلیت‬‫کرد‬ ‫تلقی‬ ‫ها‬.‫نظام‬ ‫این‬‫شبکه‬ ‫ها‬‫یافته‬ ‫پیوند‬ ‫مفاهیم‬ ‫از‬ ‫ای‬‫گسترش‬ ‫امکان‬ ‫که‬ ‫هستند‬‫توسعه‬ ‫و‬
‫داده‬‫می‬ ‫فراهم‬ ،‫یافته‬ ‫پیوند‬ ‫قالبی‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫وب‬ ‫های‬‫سازند‬.‫نظام‬ ‫و‬ ‫وب‬ ،‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬‫به‬ ،‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫نوین‬ ‫های‬‫میزان‬
‫می‬ ‫یکدیگر‬ ‫مکمل‬ ‫زیادی‬‫باشند‬(‫مایلز‬ ‫از‬ ‫نقل‬9
،112،‫فتاحی‬ ‫و‬ ‫کفاشان‬ ‫در‬0931.)
‫هستی‬ ‫و‬ ‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫به‬ ‫دانش‬ ‫هوشمندانه‬ ‫بازنمودن‬ ‫برای‬ ‫اطالعاتی‬ ‫نوین‬ ‫محیط‬‫شناسی‬‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫نیازمند‬ ‫ها‬‫عنوان‬
‫نظام‬‫سازمان‬ ‫نوین‬ ‫های‬‫سال‬ ‫در‬ ‫دانش‬ ‫دهی‬‫یافته‬ ‫بسیاری‬ ‫رواج‬ ‫اخیر‬ ‫های‬‫اند‬.‫هستی‬‫شناسی‬‫نظام‬ ‫در‬ ‫ها‬‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫های‬
‫در‬ ‫را‬ ‫مهمی‬ ‫نقش‬ ‫دانش‬‫بازیابی‬ ‫و‬ ‫ذخیره‬‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫متون‬‫ک‬‫اطالع‬ ‫متخصصین‬ ‫و‬ ‫کتابداران‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نند‬‫درک‬ ‫در‬ ‫رسانی‬
‫موجودیت‬‫آن‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫و‬ ‫ها‬‫می‬ ‫کمک‬ ‫ها‬‫موجودیت‬ ‫و‬ ‫منابع‬ ‫توصیف‬ ‫با‬ ‫بنابراین‬ ‫کنند‬‫برای‬ ‫را‬ ‫اطالعات‬ ‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫ها‬
‫به‬ ‫کاربران‬‫گونه‬‫مناسب‬ ‫ای‬‫کند‬ ‫فراهم‬ ‫تر‬(‫صیادی‬،0931).‫کتابخانه‬ ‫کاربران‬ ،‫طرفی‬ ‫از‬‫اطالع‬ ‫مراکز‬ ‫و‬ ‫ها‬‫انتظار‬ ‫نیز‬ ‫رسانی‬
‫آن‬ ‫به‬ ‫وب‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫خدمات‬ ‫که‬ ‫دارند‬‫شود‬ ‫ارائه‬ ‫ها‬(،‫محمدی‬ ‫و‬ ‫عبدخدا‬0931).
‫آنتولوژی‬ ،‫محیط‬ ‫این‬ ‫در‬‫مفهوم‬ ‫عنوان‬ ‫با‬ ‫ها‬‫سازی‬‫می‬ ‫معرفی‬ ‫دانش‬ ‫حوزه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫محدودی‬‫میان‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫شوند‬‫جامعه‬
‫است‬ ‫مشترک‬ ،‫حوزه‬ ‫آن‬ ‫کاربران‬.‫مفهوم‬ ‫این‬‫اشتراکات‬ ‫هدف‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫ماشین‬ ‫برای‬ ‫پردازش‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ‫رسمی‬ ‫زبان‬ ‫به‬ ‫سازی‬
‫نظام‬ ‫در‬ ‫معنایی‬‫است‬ ‫شده‬ ‫تعریف‬ ‫خودکار‬ ‫های‬(،‫دوخانی‬093.)
1
Ontology
2
Hodge
3
Miles

3. 2
‫تعریف‬‫آنتولوژی‬:‫هستان‬‫شناسی‬
‫یونانی‬ ‫ترکیب‬ ‫از‬ ‫برگرفته‬ ‫آنتولوژی‬Ontology(onto+logy)‫هستی‬ ‫معنای‬ ‫به‬‫است‬ ‫شناسی‬.‫قصد‬ ‫آنتولوژی‬ ‫با‬ ‫یونانیان‬
‫را‬ ‫آنتولوژی‬ ‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫داشتند‬ ‫را‬ ‫جهان‬ ‫شناخت‬"‫هستی‬‫شناسی‬"‫می‬‫گوییم‬.‫مهم‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫اصیل‬ ‫و‬ ‫ترین‬‫ترین‬‫ویژگی‬‫های‬
‫ا‬ ‫یا‬ ‫تبیین‬ ،‫شناخت‬ ‫این‬‫ر‬‫ا‬‫بود‬ ‫پدیدارها‬ ‫برای‬ ‫توضیحی‬ ‫ئه‬(‫ممقانی‬ ‫علیزاده‬،0923.)
‫گرابر‬(0339)‫آنتولوژی‬ ،‫می‬ ‫مفهومی‬ ‫را‬‫حوزه‬ ‫از‬ ‫مشترک‬ ‫فهم‬ ‫ایجاد‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫داند‬‫مجموعه‬ ‫شامل‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫اشاره‬ ‫های‬‫از‬ ‫ای‬
‫رو‬ ،‫مفاهیم‬‫ا‬‫نمونه‬ ‫و‬ ‫بدیهی‬ ‫اصول‬ ،‫کارکردها‬ ،‫بط‬‫هاست‬(Gruber, 1993.)‫واژه‬ ،‫آنتولوژی‬ ‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫در‬ ‫و‬‫ارتباط‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫آن‬ ‫بین‬‫دامنه‬ ‫در‬ ‫ها‬‫می‬ ‫استفاده‬ ‫که‬ ‫ای‬‫می‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫شوند‬‫توصیف‬ ‫و‬ ‫گیرد‬‫آن‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫ما‬ ‫ذهنی‬ ‫عینک‬ ‫از‬ ‫کاملی‬ ‫و‬ ‫جامع‬‫چه‬
‫می‬ ‫است‬ ‫اهمیت‬ ‫دارای‬ ‫ما‬ ‫برای‬ ‫محیط‬ ‫در‬‫آن‬ ‫هر‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫باشد‬‫ان‬ ‫توصیف‬ ‫قصد‬ ‫که‬ ‫چه‬‫داریم‬ ‫را‬(‫آل‬،‫احمد‬0921.)
‫هستی‬‫شناسی‬‫می‬ ‫نمونه‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫کاربرد‬ ‫قلمروها‬ ‫از‬ ‫وسیعی‬ ‫محدوده‬ ‫در‬ ‫ها‬‫شبکه‬ ‫به‬ ‫توان‬‫جهان‬ ‫های‬،‫معنایی‬ ‫گستر‬
‫ج‬ ‫موتورهای‬‫نظام‬ ،‫اطالعات‬ ‫بازیابی‬ ‫و‬ ‫استخراج‬ ،‫دانش‬ ‫مهندسی‬ ،‫طبیعی‬ ‫زبان‬ ‫پردازش‬ ،‫الکترونیکی‬ ‫تجارت‬ ،‫ستجو‬‫های‬
‫مدل‬ ،‫چندعاملی‬‫نظام‬ ‫از‬ ‫کیفی‬ ‫سازی‬‫پایگاه‬ ‫طراحی‬ ،‫فیزیکی‬ ‫های‬‫نظام‬ ،‫داده‬ ‫های‬‫و‬ ‫جغرافیایی‬ ‫اطالعات‬ ‫های‬
‫کتابخانه‬‫نمود‬ ‫اشاره‬ ‫رقومی‬ ‫های‬(‫عبداله‬ ‫و‬ ‫فرد‬ ‫شمس‬،‫بارفروش‬ ‫زاده‬0920.)
‫به‬ ‫نیاز‬ ‫که‬ ‫پژوهشگرانی‬ ‫برای‬ ‫مشترک‬ ‫واژه‬ ‫یک‬ ‫آنتولوژی‬"‫اطالعات‬ ‫کردن‬ ‫اشتراکی‬"‫حو‬ ‫یک‬ ‫در‬‫دارن‬ ‫خاص‬ ‫دامنه‬ ‫و‬ ‫زه‬‫د‬،
‫می‬ ‫تعریف‬‫کن‬‫ن‬‫د‬.‫آنتولوژی‬‫میان‬ ‫ارتباطات‬ ‫و‬ ‫خاص‬ ‫دامنه‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫مطرح‬ ‫مفاهیم‬ ‫از‬ ‫صریح‬ ‫و‬ ‫فرمال‬ ‫توصیف‬ ‫یک‬ ‫منزله‬ ‫به‬
‫آن‬‫است‬ ‫ها‬.
‫آنتولوژی‬‫بیان‬ ‫ابزار‬ ،‫ها‬‫روابط‬ ‫و‬ ‫مفاهیم‬‫هستند‬ ‫خاص‬ ‫قلمرو‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫موجود‬.‫آنتولوژی‬‫در‬ ‫معنایی‬ ‫ابزارهای‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫ها‬
‫حوزه‬‫همچون‬ ‫مختلفی‬ ‫های‬"‫سامانه‬‫معنایی‬ ‫اطالعات‬ ‫بازیابی‬ ‫های‬"‫سامانه‬ ،‫فهرست‬ ،‫معنایی‬ ‫دانش‬ ‫مدیریت‬ ‫های‬‫های‬
‫و‬ ‫معنایی‬...‫دارند‬ ‫کاربرد‬(،‫دیگران‬ ‫و‬ ‫احمدی‬0931.)
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫آنتولوژی‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬ ‫خودکار‬ ‫و‬ ‫دستی‬ ‫روش‬ ‫دو‬‫شود‬.‫روش‬‫های‬‫خو‬‫روش‬ ‫از‬ ‫دکار‬‫استخراج‬ ‫برای‬ ‫متفاوتی‬ ‫های‬
‫می‬ ‫استفاده‬ ‫متون‬ ‫از‬ ‫آنتولوژی‬‫روش‬ ‫این‬ ‫بیشتر‬ ‫و‬ ‫کنند‬‫تکنیک‬ ‫از‬ ‫ها‬‫های‬‫می‬ ‫استتفاده‬ ‫طبیعی‬ ‫پردازش‬‫کنند‬(‫آل‬،‫احمد‬
0921.)
‫زبان‬ ‫همان‬ ‫آنتولوژی‬ ‫زیربنای‬RDF‫است‬.‫یک‬‫به‬ ،‫وب‬ ‫صفحات‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫دانش‬ ‫کدینگ‬ ‫برای‬ ‫زبان‬‫فهم‬ ‫قابل‬ ‫منظور‬
‫عامل‬ ‫برای‬ ‫دانش‬ ‫این‬ ‫کردن‬‫جستجو‬ ‫الکترونیکی‬ ‫های‬‫اطالعات‬ ‫گر‬.
4
Resource Description Framework

4. 3
‫می‬ ‫کلی‬ ‫قسمت‬ ‫سه‬ ‫دارای‬ ‫آنتولوژی‬‫باشد‬:
‫موجودیت‬1
‫آن‬ ‫توصیف‬ ‫قصد‬ ‫که‬ ‫اشیایی‬ ‫همان‬ ‫یا‬‫داریم؛‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫کالس‬‫ها‬1
‫آبجکت‬ ‫ویا‬ ‫اشیا‬ ‫که‬‫کالس‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫ها‬‫طبقه‬ ‫ها‬‫می‬ ‫بندی‬‫شوند؛‬
‫خصایص‬1
‫ویژگی‬ ‫یا‬‫کالس‬ ‫بین‬ ‫است‬ ‫قرار‬ ‫که‬ ‫ها‬‫کنند‬ ‫برقرار‬ ‫ارتباط‬ ‫مختلف‬ ‫های‬(،‫دوخانی‬093.)
‫احمد‬ ‫آل‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫و‬(0921)‫آنتولوژی‬ ‫اصلی‬ ‫عناصر‬‫بین‬ ‫ارتباط‬ ،‫مفاهیم‬ ‫ها‬‫آ‬‫ن‬‫آن‬ ‫خصوصیات‬ ‫و‬ ‫ها‬‫است‬ ‫ها‬.
‫تکامل‬ ‫آنتولوژی‬‫یافته‬‫اصطالح‬‫نامه‬
‫هستی‬‫شناسی‬‫تکامل‬ ‫را‬ ‫ها‬‫اصطالح‬ ‫یافته‬‫نامه‬‫می‬ ‫ها‬‫نامند‬(،‫صیادی‬0931.)‫می‬ ‫نشان‬ ‫اصطالحنامه‬ ‫یک‬‫چه‬ ‫که‬ ‫دهد‬
‫هستی‬ ‫اما‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫خاص‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫اصطالحاتی‬‫شناسی‬‫اصطالحنامه‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫روابط‬ ،‫ها‬‫حمایت‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫می‬‫فراهم‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫کنند‬‫اصطالحات‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫آوری‬‫می‬ ‫حمایت‬ ‫را‬ ‫اصطالحنامه‬ ‫مانند‬‫به‬ ‫اما‬ ‫کنند‬‫دقیق‬ ‫طور‬‫به‬ ‫تر‬‫گونه‬‫ای‬
‫می‬ ‫ارائه‬ ‫نیز‬ ‫را‬ ‫معانی‬ ‫که‬‫کی‬ ‫کمک‬ ‫شناخت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫کاربر‬ ‫به‬ ‫ند‬‫کنند‬.‫هستی‬ ‫بنابراین‬‫شناسی‬‫لغات‬ ‫از‬ ‫ترکیبی‬ ‫ها‬
‫رده‬ ‫از‬ ‫ابهام‬ ‫بدون‬ ‫تفسیر‬ ،‫گسترش‬ ‫قابل‬ ‫حال‬ ‫عین‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫محدود‬ ‫شده‬ ‫کنترل‬،‫اصطالحات‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫و‬ ‫ها‬‫روابط‬
‫می‬ ‫ماشین‬ ‫توسط‬ ‫روابط‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬ ‫منطقی‬ ‫اصول‬ ‫سری‬ ‫یک‬ ‫وجود‬ ‫و‬ ‫صریح‬ ‫مراتبی‬ ‫سلسه‬ ‫فرعی‬‫باشند‬.‫می‬‫تاثیر‬ ‫توان‬
‫هستی‬‫شناسی‬‫در‬ ‫را‬ ‫ها‬‫اصطالحنامه‬‫فرااصطالحنامه‬ ‫آن‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ها‬‫ها‬‫متاتزاروس‬ ‫یا‬‫ها‬(،‫مفاهیم‬ ‫ترکیب‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬ ‫به‬
‫مترادف‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬‫آن‬ ‫های‬‫گستره‬ ‫در‬ ‫ها‬‫تخصصی‬ ‫های‬‫ویژه‬ ‫مفاهیم‬ ‫و‬ ‫معانی‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫به‬ ‫قادر‬ ‫مارا‬ ‫که‬ ‫پپرداخته‬
‫آ‬ ‫در‬‫ن‬‫می‬ ‫خاص‬ ‫موضوعی‬ ‫حوزه‬‫رساند‬)‫دانست‬ ‫اینگونه‬:
‫آن‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫و‬ ‫واژگان‬ ‫ارائه‬ ‫به‬ ‫اصطالحنامه‬‫می‬ ‫اصالح‬ ‫یک‬ ‫مفهوم‬ ‫درک‬ ‫در‬ ‫کاربران‬ ‫به‬ ‫کمک‬ ‫برای‬ ‫ها‬،‫پردازد‬
‫نمی‬ ‫مشخص‬ ‫را‬ ‫اصطالحات‬ ‫نوع‬ ‫اما‬‫کنند‬.‫هستی‬ ‫کمک‬ ‫با‬ ‫اما‬‫شناسی‬‫به‬‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫مفهومی‬ ‫دانش‬ ‫واضح‬ ‫طور‬
‫آن‬ ‫دقیق‬ ‫معانی‬ ‫با‬ ‫همراه‬ ‫حوزه‬ ‫یک‬ ‫براساس‬ ‫قراردادی‬ ‫زبانی‬‫می‬ ‫ارائه‬ ‫ها‬‫کنند‬.
‫سیاهه‬ ‫اصطالحنامه‬‫واژگ‬ ‫از‬ ‫ای‬‫در‬ ‫استفاده‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫موجود‬ ‫مدارک‬ ‫درباره‬ ‫بیشتر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫موجود‬ ‫منابع‬ ‫برای‬ ‫ان‬
‫است‬ ‫مدارک‬ ‫از‬ ‫خاصی‬ ‫نوع‬ ‫مورد‬.‫هستی‬ ‫در‬ ‫اما‬‫شناسی‬‫یکنواخت‬ ‫کنترل‬ ‫یک‬ ‫اعمال‬ ،‫شده‬ ‫وضع‬ ‫قواعد‬ ‫لحاظ‬ ‫به‬ ‫ها‬
‫امکان‬ ‫آسانی‬ ‫به‬‫است‬ ‫پذیر‬.
‫بر‬ ‫اصطالحنامه‬‫ا‬‫حالی‬ ‫در‬ ،‫است‬ ‫درک‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ‫معنادار‬ ‫انسانی‬ ‫کاربران‬ ‫ی‬‫هستی‬ ‫از‬ ‫ستفاده‬ ‫با‬ ‫که‬‫برای‬ ‫شناسی‬
‫دارد‬ ‫کاربرد‬ ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫انسان‬ ‫توسط‬ ‫اطالعات‬ ‫پردازش‬.
‫ابهام‬‫که‬ ‫اصطالحنامه‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫معنایی‬ ‫های‬‫ش‬ ‫تعریف‬ ‫روابط‬ ‫از‬ ‫ناشی‬‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫هستند‬ ‫محدود‬ ‫ده‬
‫هستی‬‫شن‬‫ا‬‫سی‬‫شده‬ ‫برطرف‬ ‫ها‬‫اند‬.
‫هستی‬ ‫کمک‬ ‫با‬‫شناسی‬‫می‬ ‫ها‬‫اصطالحنامه‬ ‫توان‬‫فرااصطالحنامه‬ ‫و‬ ‫ها‬‫زبان‬ ‫زیرا‬ ‫کرد؛‬ ‫منتقل‬ ‫وب‬ ‫روی‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫هستی‬‫می‬ ‫استفاده‬ ‫شده‬ ‫تعریف‬ ‫زبان‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫درک‬ ‫قابل‬ ‫دانش‬ ‫پردازش‬ ‫برای‬ ‫شناسی‬‫امکا‬ ‫که‬ ‫کند‬‫برای‬ ‫ویرایش‬ ‫ن‬
5
Einti
6
CLASSES
7
Properties

5. 4
‫به‬ ‫را‬ ‫گردآمده‬ ‫دانش‬ ‫از‬ ‫مجدد‬ ‫استفاده‬ ‫و‬ ‫سازی‬ ‫روزامد‬‫امکان‬ ‫آسانی‬‫می‬ ‫پذیر‬‫کند‬(‫و‬ ‫محمداسماعیل‬‫صمدی‬،
0921.)
‫شباهت‬‫ها‬:‫آن‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫از‬ ‫نمایشی‬ ‫و‬ ‫واژگان‬ ‫از‬ ‫فهرستی‬ ‫دو‬ ‫هر‬‫مفهوم‬ ‫ارائه‬ ‫برای‬ ‫ها‬‫نظام‬ ‫از‬ ‫نوعی‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ،‫اند‬
‫سازمان‬‫دانش‬ ‫دهی‬‫نظامی‬ ،‫اند‬‫سلسله‬‫می‬ ‫فراهم‬ ‫کاربر‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫حوزه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫مفهومی‬ ‫تصویری‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫مراتبی‬‫کنند‬.
‫تفاوت‬‫ها‬:‫نظر‬ ‫از‬‫کاربر‬(‫هستی‬‫شناسی‬‫به‬ ‫ها‬‫معنادارند‬ ‫نیز‬ ‫ماشین‬ ‫برای‬ ‫انسانی‬ ‫کاربران‬ ‫برای‬ ‫جز‬)‫از‬‫معنایی‬ ‫بعد‬
(‫هستی‬‫شناسی‬‫اصطالح‬ ‫برخالف‬ ‫ها‬‫نامه‬‫به‬ ‫ها‬‫قرار‬ ‫زبانی‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫مفهومی‬ ‫دانش‬ ‫واضح‬ ‫طور‬‫ارائه‬ ‫حوزه‬ ‫یک‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫دادی‬
‫می‬‫می‬ ‫ارائه‬ ‫اطالعات‬ ‫از‬ ‫غیرمبهم‬ ‫تفسیری‬ ‫و‬ ‫کند‬‫دهند‬)‫از‬‫متون‬ ‫پوشش‬ ‫بعد‬(‫هستی‬‫شناسی‬‫برخالف‬ ‫ها‬
‫اصطالح‬‫نامه‬‫می‬ ‫استفاده‬ ‫از‬ ‫خاصی‬ ‫نوع‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫ها‬‫می‬ ‫حوزه‬ ‫یک‬ ‫واژگان‬ ‫از‬ ‫وسیعی‬ ‫ارائه‬ ‫به‬ ‫شوند‬‫پردازند‬.)
‫از‬‫مفاهیم‬ ‫میان‬ ‫معنایی‬ ‫روابط‬ ‫بعد‬)‫ابهام‬‫اصطالح‬ ‫در‬ ‫معنایی‬ ‫های‬‫نامه‬‫تعریف‬ ‫روابط‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫که‬ ‫ها‬‫محدودند‬ ‫شده‬(‫عام‬
‫خاص‬ ‫و‬)‫هستی‬ ‫در‬‫شناسی‬‫تعریف‬ ‫روابط‬ ‫بیان‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫مرتفع‬ ‫ها‬‫خاص‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫مدخل‬ ‫هر‬ ‫برای‬ ‫شده‬
‫می‬‫پردازند‬)‫از‬‫ماشینی‬ ‫پشتیبانی‬ ‫بعد‬(‫هستی‬ ‫زبان‬‫شناسی‬‫قابل‬ ‫ماشین‬ ‫توسط‬ ‫دانش‬ ‫پردازش‬ ‫برای‬ ‫ها‬‫درک‬‫و‬ ‫است‬
‫امکان‬ ‫سهولت‬ ‫به‬ ‫گردآمده‬ ِ‫ش‬‫دان‬ ‫از‬ ‫مجدد‬ ‫استفاده‬ ‫و‬ ‫روزآمدسازی‬ ‫برای‬ ‫ویرایش‬ ‫امکان‬‫درحالی‬ ‫است‬ ‫پذیر‬‫در‬ ‫که‬
‫اصطالح‬‫نامه‬‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫نظام‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫اطالعات‬ ‫ذخیره‬ ‫لحاظ‬ ‫به‬ ‫ها‬‫اشت‬ ‫خاص‬ ‫ای‬‫مفاهیم‬ ‫و‬ ‫ناممکن‬ ‫اطالعات‬ ‫راک‬
‫غیر‬‫است‬ ‫روزآمد‬( )‫صنعت‬،‫جو‬092)
‫به‬‫عبارت‬‫هستی‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫دیگر‬‫به‬ ً‫ا‬‫عمدت‬ ‫مفاهیم‬ ،‫شناسی‬‫سلسله‬ ‫صورت‬‫فرعی‬ ‫مفهوم‬ ‫مراتبی‬/‫کالن‬ ‫مفهوم‬‫که‬ ‫هستند‬
‫سلسله‬ ‫شبیه‬‫اعم‬ ‫اصطالح‬ ‫مراتب‬/‫است‬ ‫اخص‬ ‫اصطالح‬(‫اصطالح‬‫نامه‬‫ساده‬ ‫روابط‬ ‫به‬ ‫محدود‬ ‫ها‬«‫اعم‬ ‫اصطالح‬»
«‫اخص‬ ‫اصطالح‬»‫و‬«‫مرتبط‬ ‫اصطالح‬»‫است‬)‫یک‬ ‫رابطه‬«‫فرعی‬ ‫مفهوم‬»‫مشخص‬‫ت‬‫رابطه‬ ‫از‬ ‫ر‬«‫اخص‬ ‫اصطالح‬»‫است‬.
‫به‬‫عبارت‬‫می‬ ‫ارث‬ ‫به‬ ‫کالن‬ ‫مفهوم‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫روابط‬ ‫و‬ ‫خصوصیات‬ ‫همه‬ ‫فرعی‬ ‫مفهوم‬ ‫یک‬ ‫دیگر‬‫برد‬.‫هستی‬ ‫در‬‫شناسی‬‫انواع‬ ‫ها‬
‫رابطه‬/‫می‬ ‫بنابراین‬ ‫نامحدودند‬ ‫ویژگی‬‫رابطه‬ ‫توانیم‬‫می‬ ‫نگه‬ ‫را‬ ‫مفهوم‬ ‫دو‬ ‫میان‬ ‫که‬ ‫ای‬‫دقیق‬ ‫دارد‬‫کنیم‬ ‫توصیف‬ ‫تر‬
‫واژگانی‬ ‫اطالعات‬(‫مترادف‬‫توصیفات‬ ‫و‬ ‫تعاریف‬ ،‫کلمه‬ ‫ریشه‬ ،‫ها‬)‫به‬ ‫نیز‬ ‫مفهومی‬ ‫و‬‫هستی‬ ‫در‬ ‫وضوح‬‫شناسی‬‫ها‬
‫جداشده‬‫کم‬ ‫ابهام‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫اند‬‫می‬ ‫ارائه‬ ‫تری‬‫کنند‬(،‫لوزر‬092،‫صیادی‬ ‫در‬ ‫نقل‬ ،0913.)
‫موجودیت‬ ‫هستی‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫ازآنجاکه‬‫موجودیت‬ ‫دیگر‬ ‫با‬ ‫ارتباط‬ ‫در‬ ‫ها‬‫اقتصادی‬ ،‫علمی‬ ،‫اجتماعی‬ ،‫فرهنگی‬ ‫بافت‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫می‬ ‫معنا‬ ‫جغرافیایی‬ ‫و‬‫آن‬ ‫همه‬ ‫و‬ ‫یابند‬‫ارتباط‬ ‫در‬ ‫یکدیگر‬ ‫با‬ ‫ها‬‫سازمان‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫روابط‬ ‫توصیف‬ ،‫اند‬‫در‬ ‫دانش‬ ‫دهی‬
‫آماده‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫هستی‬ ‫جهان‬ ‫الگوهای‬ ‫بازنمایی‬ ‫راستای‬‫استنتاج‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫زمینه‬ ‫سازی‬‫ذهن‬ ‫منطقی‬ ‫های‬
‫پایین‬ ‫شناختی‬ ‫سطح‬ ‫از‬ ‫حرکت‬ ،‫بشر‬‫تر‬(‫اطالعات‬)‫شناخت‬ ‫سطح‬ ‫به‬‫باالتر‬ ‫ی‬(‫دانش‬)‫امکان‬ ‫را‬‫می‬ ‫پذیر‬‫سازد‬.‫چنان‬‫که‬
‫هستی‬‫شناسی‬‫صحت‬ ‫مداری‬ ‫بافت‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫مداری‬ ‫بافت‬ ،‫هستی‬ ‫جهان‬ ‫الگوهای‬ ‫ترسیم‬ ‫و‬ ‫بازنمایی‬ ‫همانند‬ ‫بتوانند‬ ‫ها‬
‫عالی‬ ‫شناختی‬ ‫سطح‬ ،‫کنند‬ ‫همخوان‬ ‫کاربران‬ ‫شناختی‬-‫خرد‬ ‫یعنی‬-‫نظام‬ ‫محصول‬ ‫نیز‬‫هستی‬ ‫های‬‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫شناسی‬
(‫یعقوب‬ ‫و‬ ‫طاهری‬،‫نژاد‬0930.)

6. 5
‫آن‬ ‫مجموع‬ ‫در‬‫می‬ ‫بر‬ ‫متون‬ ‫از‬ ‫چه‬،‫آید‬‫آنتولوژی‬‫اصطالحنامه‬ ،‫ها‬‫هستند‬ ‫بیشتر‬ ‫و‬ ‫مهم‬ ‫ویژگی‬ ‫و‬ ‫قابلیت‬ ‫دو‬ ‫با‬ ‫هایی‬.
‫ویژگی‬ ‫این‬‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫ها‬:‫قابلیت‬‫دامنه‬ ‫گسترش‬‫در‬ ‫کاربر‬ ‫فعاالنه‬ ‫عملکرد‬ ‫حضور‬ ‫و‬ ‫مفاهیم‬ ‫کارکردهای‬ ‫و‬ ‫معنایی‬
‫غنی‬‫دارای‬ ‫و‬ ‫بازیابی‬ ‫زبان‬ ‫سازی‬‫انعطاف‬‫هستند‬ ‫نیز‬ ‫بیشتری‬.
‫اصطالحنامه‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫معنایی‬ ‫روابط‬‫می‬ ‫را‬ ‫ها‬‫کرد‬ ‫تعریف‬ ‫و‬ ‫تحلیل‬ ،‫تجزیه‬ ‫توان‬.‫آنتولوژی‬ ‫در‬ ‫روابط‬ ‫این‬ ‫اما‬‫به‬ ،‫ها‬
‫می‬ ‫تبدیل‬ ‫ریزتری‬ ‫معنایی‬ ‫اجزای‬‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫ریزمعنایی‬ ‫اجزاری‬ ‫آن‬ ‫جستجو‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫بازیابی‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شوند‬
‫می‬‫بس‬ ‫کاذب‬ ‫ریزش‬ ‫و‬ ‫شود‬‫می‬ ‫کم‬ ‫یار‬‫گردد‬.‫رایانه‬ ‫محیط‬ ‫در‬ ‫چون‬ ‫است‬ ‫چندبعدی‬ ‫آنتولوژی‬ ‫در‬ ‫مفاهیم‬ ‫بین‬ ‫ارتباط‬
‫می‬ ‫و‬ ‫است‬‫آن‬ ،‫خاص‬ ‫فضایی‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫توان‬‫می‬ ‫باعث‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫نمای‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫ترسیم‬ ‫را‬‫ارتباط‬ ‫مفاهیم‬ ‫بین‬ ‫که‬ ‫شود‬
‫شد‬ ‫برخوردار‬ ‫بازیابی‬ ‫در‬ ‫بیشتری‬ ‫دقت‬ ‫از‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫برقرار‬ ‫بیشتری‬.‫اصطالحنا‬ ‫در‬‫ساختارهای‬ ‫چون‬ ‫مه‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫توجه‬ ‫زبانی‬ ‫بافت‬ ‫به‬ ‫کمتر‬ ‫است‬ ‫مطرح‬ ‫مفهومی‬.‫می‬ ‫آنتولوژی‬‫و‬ ‫استخراج‬ ‫متن‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫مفاهیم‬ ‫نظام‬ ‫تواند‬
‫جامع‬ ‫معانی‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫استنتاج‬‫می‬ ‫ریزتر‬ ‫معانی‬ ‫اجزای‬ ‫در‬ ‫چه‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫خارج‬ ‫زبانی‬ ‫بافت‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫تر‬‫را‬ ‫زبانی‬ ‫بافت‬ ‫شود‬
‫می‬ ‫تجزیه‬ ‫بهتر‬‫کند‬.‫البت‬ ،‫این‬ ‫کنار‬ ‫در‬‫نشانه‬ ‫از‬ ‫ه‬‫می‬ ‫استفاده‬ ‫هم‬ ‫شناسی‬‫شود‬.‫نشانه‬‫می‬ ‫ما‬ ‫کمک‬ ‫به‬ ‫شناسی‬‫و‬ ‫آید‬
‫آن‬‫نمی‬ ‫زبان‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫چه‬‫نشانه‬ ‫توسط‬ ‫کنیم‬ ‫بیان‬ ‫توانیم‬‫می‬ ‫بیان‬ ‫ها‬‫شود‬.‫نمی‬ ‫اصطالحنامه‬ ‫در‬‫این‬ ‫توان‬‫استفاده‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫راحت‬ ‫خیلی‬ ‫آنتولوژی‬ ‫در‬ ‫اما‬ ‫کرد‬‫نشانه‬ ‫این‬ ‫تر‬‫می‬ ‫زبانی‬ ‫الگوهای‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ها‬‫توان‬‫ج‬ ‫معنا‬ ‫تا‬ ‫داد‬ ‫قرار‬‫بیشتری‬ ‫امعیت‬
‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫دسترس‬ ‫در‬.
‫جهت‬ ‫در‬ ‫رویکردهایی‬ ‫امروزه‬‫مجدد‬ ‫مهندسی‬‫تزاروس‬ ‫از‬ ‫گذر‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫کلمات‬‫به‬ ‫ها‬‫آنتولوژی‬ ‫سمت‬‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫ها‬.
‫به‬‫گنگ‬ ‫توسط‬ ‫وردنت‬ ‫مجدد‬ ‫مهندسی‬ ،‫مثال‬ ‫طور‬‫می‬3
‫آنتوکلین‬ ‫روش‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫کاربردی‬ ‫دیگران‬ ‫و‬01
‫الگوهای‬ ‫یا‬
‫آنتولوزی‬ ‫طراحی‬00
‫طرح‬ ‫مجدد‬ ‫مهندسی‬ ‫بر‬ ‫که‬ ،‫رده‬ ‫های‬‫دارند‬ ‫تمرکز‬ ‫بندی‬.‫عمومی‬ ‫مدلی‬ ،‫پیشنهادی‬ ‫طرح‬ ‫این‬ ‫در‬
‫تزاروس‬ ‫مجدد‬ ‫مهندسی‬ ‫برای‬‫به‬ ‫استاندارد‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫های‬‫سمت‬‫با‬ ‫آنتولوژی‬ ‫یک‬‫کاربرد‬ ‫ساخت‬‫باال‬ ‫سطح‬ ‫آنتولوژی‬،‫است‬
‫می‬‫باشد‬.‫چن‬ ‫این‬ ‫ساختار‬ ‫پیشنهادی‬ ‫طرح‬ ‫این‬ ‫در‬‫آنتول‬ ‫ین‬‫و‬‫ژی‬‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫توضیح‬ ‫تفصیل‬ ‫به‬ ‫ای‬(kless & et al.,
2012.)
‫آنتولوژی‬ ‫ضرورت‬
‫کنونی‬ ‫عصر‬ ‫در‬ ‫آنتولوژی‬ ‫ضرورت‬
‫می‬ ‫صورتی‬ ‫در‬ ‫دانش‬ ‫کنونی؛‬ ‫عصر‬ ‫در‬‫به‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫ایجاد‬ ‫رقابتی‬ ‫مزیت‬ ‫تواند‬‫بهینه‬ ‫صورت‬‫بازیابی‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ‫سازماندهی‬ ‫ای‬
‫باشد‬.‫می‬ ‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫نوین‬ ‫ابزارهای‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫آنتولوژی‬‫قابلیت‬ ‫که‬ ‫باشد‬،‫مفاهیم‬ ‫و‬ ‫واژگان‬ ‫معرفی‬ ،‫سازماندهی‬ ‫های‬
‫آن‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫و‬ ‫مفاهیم‬ ‫جستجوی‬‫دا‬ ‫بازیابی‬ ‫و‬ ‫ها‬‫می‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫نش‬‫به‬ ‫امکان‬ ‫و‬ ‫نماید‬‫اشتراک‬‫و‬ ‫موضوعی‬ ‫اطالعات‬ ‫گذاری‬
‫می‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫دامنه‬ ‫تخصصی‬‫نماید‬.‫می‬ ‫را‬ ‫آنتولوژی‬‫به‬ ‫توان‬‫پیوند‬ ‫قابلیت‬ ‫با‬ ‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫نظام‬ ‫عنوان‬
8
re-engineering
9
Gangemi
10
OntoClean
11
Ontoligy Design Patterns

7. 6
‫داده‬‫بهره‬ ‫و‬ ‫استفاده‬ ‫قابل‬ ‫دامنه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫موجود‬ ‫دانش‬ ‫که‬ ‫کرد‬ ‫تلقی‬ ‫ها‬‫و‬ ‫متخصصان‬ ‫توسط‬ ‫برداری‬‫می‬ ‫پژوهشگران‬‫نماید‬.
‫مدخل‬ ‫انواع‬ ‫از‬ ‫مشخصاتی‬ ‫ذکر‬ ‫شامل‬ ‫آنتولوژی‬‫سازمان‬ ‫ساده‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫بالقوه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫هایی‬‫یافته‬ ‫دهی‬‫اند‬(‫بهشتی‬ ‫سادات‬
،‫دیگران‬ ‫و‬0931‫در‬ ‫نقل‬ ،‫تقی‬‫نایینی‬ ‫زاده‬،‫دیگران‬ ‫و‬0931.)
‫هستی‬‫شناسی‬‫طبقه‬ ‫نوع‬ ‫یک‬ ً‫ا‬‫عموم‬ ‫ها‬‫بندی‬‫مدخل‬ ‫از‬ ‫ابهام‬ ‫بدون‬ ‫تفسیری‬ ‫که‬ ‫اند‬‫ها‬‫آن‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫و‬‫می‬ ‫ارائه‬ ‫ها‬‫دهند‬
‫نظام‬ ‫در‬ ‫و‬‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫متون‬ ‫بازیابی‬ ‫و‬ ‫ذخیره‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مهمی‬ ‫نقش‬ ،‫دانش‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫های‬‫کنند‬.‫هستی‬‫شناسی‬‫سبب‬ ‫ها‬
‫می‬ ‫اطالعات‬ ‫موفق‬ ‫جستجوهای‬‫می‬ ‫کمک‬ ‫طبیعی‬ ‫زبان‬ ‫به‬ ‫متون‬ ‫بازیابی‬ ‫به‬ ‫شوند‬‫بیشتر‬ ‫شناخت‬ ‫و‬ ‫فهم‬ ‫سبب‬ ،‫کند‬
‫می‬ ‫حوزه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫کاربران‬‫و‬ ‫شوند‬‫ناهمگونی‬‫داده‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫های‬‫می‬ ‫برطرف‬ ‫را‬ ‫ها‬‫نوین‬ ‫ابزارهای‬ ‫پس‬ ‫کنند؛‬
‫سازمان‬‫به‬ ‫باید‬ ‫اطالعات‬ ‫بازیابی‬ ‫به‬ ‫رساندن‬ ‫یاری‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫دهی‬‫نیز‬ ‫حوزه‬ ‫یک‬ ‫مفاهیم‬ ‫انتقال‬ ‫در‬ ‫آموزشی‬ ‫ابزاری‬ ‫عنوان‬
‫باشند‬ ‫کننده‬ ‫کمک‬.‫هستی‬ ‫و‬ ‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ،‫این‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬‫شناسی‬‫و‬ ‫کتابداران‬ ‫نقش‬ ‫ها‬‫متخصصین‬
‫اطالع‬‫پررنگ‬ ‫مجازی‬ ‫دنیای‬ ‫در‬ ‫نیز‬ ‫را‬ ‫رسانی‬‫موجودیت‬ ‫درک‬ ‫در‬ ‫آنان‬ ‫به‬ ،‫است‬ ‫کرده‬ ‫تر‬‫آن‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫و‬ ‫ها‬‫کمک‬ ‫ها‬
‫موجودیت‬ ‫و‬ ‫منابع‬ ‫توصیف‬ ‫با‬ ‫بنابراین‬ ،‫است‬ ‫کرده‬‫می‬ ‫ها‬‫به‬ ‫کاربران‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫اطالعات‬ ‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫توانند‬‫گونه‬‫ای‬
‫مناسب‬‫کنند‬ ‫فراهم‬ ‫تر‬(،‫صیادی‬0931.)
‫اصلی‬ ‫هدفهای‬‫آنتولوژی‬
‫هستی‬ ‫اصلی‬ ‫هدفهای‬‫است‬ ‫زیر‬ ‫موارد‬ ‫شامل‬ ،‫شناسی‬:‫پایه‬ ،‫حوزه‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫دانش‬ ‫تحلیل‬ ‫امکان‬ ‫و‬ ‫قابلیت‬‫ریزی‬
‫آن‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬‫حوزه‬ ‫از‬ ‫دانش‬ ‫کردن‬ ‫مجزا‬ ،‫ها‬‫درک‬ ‫اشاعه‬ ‫و‬ ‫اشتراک‬ ،‫دانش‬ ‫بازآرایی‬ ،‫موضوعی‬ ‫های‬
‫و‬ ‫افراد‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫دانش‬ ‫ساختار‬ ‫از‬ ‫عمومی‬‫نرم‬‫هوشمند‬ ‫افزارهای‬.‫محتویات‬ ‫بازیابی‬ ‫فرایند‬ ‫تسهیل‬ ‫امکان‬ ،‫آخر‬ ‫مورد‬
‫می‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫وبی‬‫می‬ ‫تلقی‬ ‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫آینده‬ ‫برای‬ ‫کلیدی‬ ‫عنصری‬ ‫و‬ ‫سازد‬‫شود‬(،‫برنرزلی‬110‫و‬ ‫کفاشان‬ ‫در‬ ‫نقل‬ ،
،‫فتاحی‬0931.)‫این‬ ‫از‬‫هستی‬ ،‫رو‬‫افزوده‬ ‫ارزش‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫معنا‬ ‫دانش‬ ‫واحدهای‬ ‫به‬ ‫شناسی‬‫راس‬ ‫در‬ ‫ای‬‫و‬ ‫توزیع‬ ‫تای‬
‫می‬ ‫مطلوب‬ ‫شیوه‬ ‫و‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ،‫مناسب‬ ‫کاربر‬ ‫به‬ ‫درست‬ ‫اطالع‬ ‫تحویل‬‫بخشد‬(،‫اورنز‬ ‫و‬ ‫یوزرو‬111‫و‬ ‫کفاشان‬ ‫در‬ ‫نقل‬ ،
،‫فتاحی‬0931.)
‫آنتولوژی‬ ‫کارکردهای‬
‫نظام‬‫نظام‬ ‫با‬ ‫مقایسه‬ ‫در‬ ‫گوناگونی‬ ‫کارکردهای‬ ‫از‬ ،‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫نوین‬ ‫های‬‫هستند‬ ‫برخوردار‬ ‫سنتی‬ ‫های‬.«‫سورگل‬0
»
(112)‫نظام‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫بسیاری‬ ‫کارکردهای‬‫آنتولوژی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫برشمرده‬ ‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫نوین‬ ‫فناورانة‬ ‫های‬‫دارای‬ ‫نیز‬ ‫ها‬
‫عمده‬ ‫کارکردهای‬‫هستند‬ ‫ذیل‬ ‫موارد‬ ‫چون‬ ‫ای‬:
‫واژگان؛‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫ترسیم‬ ‫و‬ ‫جستجو‬ ‫بسط‬
‫پرس‬ ‫برای‬ ‫اضطالحات‬ ‫خودکار‬ ‫پیشنهاد‬‫جو؛‬ ‫و‬
‫پرس‬ ‫اصالح‬‫توسط‬ ‫پیشنهادها‬ ‫و‬ ‫وجو‬‫به‬ ‫نظام‬‫خودکار؛‬ ‫شکل‬
12
Soergel

8. 7
‫معنایی؛‬ ‫توسعه‬ ‫با‬ ‫جستجو‬ ‫ابزارهای‬ ‫افزایش‬
‫دسته‬‫کاربر؛‬ ‫دانش‬ ‫سطح‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫جو‬ ‫و‬ ‫پرس‬ ‫بندی‬
‫م‬ ‫حل‬‫ش‬‫کلیدواژه‬ ‫جستجوی‬ ‫کالت‬‫ای؛‬
‫حوزه؛‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫معنایی‬ ‫ساختاری‬ ‫ایجاد‬
‫منابع؛‬ ‫بازیابی‬ ‫و‬ ‫کشف‬ ‫فرایند‬ ‫تسهیل‬
‫اطالعات؛‬ ‫ساختاریافته‬ ‫نمایش‬ ‫و‬ ‫یادگیری‬ ‫از‬ ‫حمایت‬
‫پشتیبانی‬‫طبیعی‬ ‫زبان‬ ‫از‬(‫سورگل‬،112‫در‬ ‫نقل‬ ،،‫فتاحی‬ ‫و‬ ‫کفاشان‬0931.)
‫است‬ ‫متصور‬ ‫آنتولوژی‬ ‫یک‬ ‫توسعه‬ ‫برای‬ ‫مختلفی‬ ‫دالیل‬.‫باشد‬ ‫زیر‬ ‫شرح‬ ‫به‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫دالیل‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫برخی‬:
0.‫ماشینی‬ ‫یا‬ ‫انسانی‬ ‫های‬ ‫عامل‬ ‫میان‬ ‫اطالعات‬ ‫ساختار‬ ‫از‬ ‫همگانی‬ ‫فهم‬ ‫گذاری‬ ‫اشتراک‬ ‫به‬‫؛‬
.‫دانش‬ ‫از‬ ‫مجدد‬ ‫استفاده‬ ‫قابلیت‬‫دامنه‬‫؛‬
9.‫عملیاتی‬ ‫دانش‬ ‫از‬ ‫دامنه‬ ‫دانش‬ ‫جداسازی‬‫؛‬
.‫دامنه‬ ‫دانش‬ ‫آنالیز‬ ‫برای‬(Noy & McGuinness, 2001.)
‫افزاری‬ ‫نرم‬ ‫یا‬ ‫انسانی‬ ‫های‬ ‫عامل‬ ‫میان‬ ‫اطالعات‬ ‫ساختار‬ ‫از‬ ‫همگانی‬ ‫فهم‬ ‫گذاشتن‬ ‫اشتراک‬ ‫به‬‫معمول‬ ‫اهداف‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ،
‫در‬‫است‬ ‫ها‬ ‫آنتولوژی‬ ‫توسعه‬(Musen, 1992; Gruber, 1993)‫شامل‬ ‫مختلف‬ ‫سایت‬ ‫وب‬ ‫چندین‬ ‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬
‫عامل‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫در‬ ،‫بگیرند‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫پزشکی‬ ‫حوزه‬ ‫الکترونیک‬ ‫تجارت‬ ‫های‬ ‫سرویس‬ ‫یا‬ ‫پزشکی‬ ‫اطالعات‬‫های‬
‫به‬ ‫قادر‬ ‫کامپیوتری‬‎‫یک‬ ‫و‬ ‫آوری‬ ‫جمع‬ ‫و‬ ‫استخراج‬‫جاسازی‬09
‫های‬ ‫سایت‬ ‫ازاین‬ ‫اطالعات‬‫م‬‫هستند‬ ‫ختلف‬.‫عامل‬ ‫این‬‫ها‬
‫بهره‬ ‫کاربرها‬ ‫سایر‬ ‫به‬ ‫ورودی‬ ‫های‬ ‫داده‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫کاربران‬ ‫سواالت‬ ‫به‬ ‫گویی‬ ‫پاسخ‬ ‫برای‬ ‫آمده‬ ‫بدست‬ ‫اطالعات‬ ‫از‬
‫گیرند‬ ‫می‬(Noy & McGuinness, 2001.)
‫دامنه‬ ‫دانش‬ ‫از‬ ‫مجدد‬ ‫استفاده‬ ‫قابلیت‬‫یکی‬ ،‫حوزه‬ ‫در‬ ‫اخیر‬ ‫تحقیقات‬ ‫ورای‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مهمی‬ ‫های‬ ‫پیشران‬ ‫از‬
‫آنتولوژی‬‫می‬ ‫دیده‬ ،‫ها‬‫شود‬.‫مدل‬ ،‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬‫دامنه‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫برای‬ ‫ها‬‫زمان‬ ‫مفهوم‬ ‫نمایش‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ،‫متفاوت‬ ‫های‬
‫دارند‬(‫به‬‫ساده‬ ‫عبارت‬‫دامنه‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫در‬ ‫زمان‬ ‫مفهوم‬ ،‫تر‬‫به‬ ‫باید‬ ‫لذا‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫ها‬‫مدل‬ ‫در‬ ‫نحوی‬‫س‬‫دامنه‬ ‫ازی‬‫آن‬ ‫ها‬
‫د‬ ‫نمایش‬ ‫را‬‫اد‬.)‫بازه‬ ‫مفاهیم‬ ‫شامل‬ ‫نمایش‬ ‫این‬‫زمانی‬ ‫های‬‫دیگر‬ ‫موارد‬ ‫و‬ ‫زمان‬ ‫نسبی‬ ‫سنجش‬ ،‫زمانی‬ ‫نقاط‬ ،‫است‬.‫اگر‬
،‫دهند‬ ‫توسعه‬ ‫مفهوم‬ ‫این‬ ‫برای‬ ‫آنتولوژی‬ ‫یک‬ ‫محققان‬ ‫از‬ ‫گروه‬ ‫یک‬‫به‬ ‫نیز‬ ‫دیگران‬ ،‫جزئیات‬ ‫ذکر‬ ‫با‬‫می‬ ‫سادگی‬‫از‬ ‫توانند‬
‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫دامنه‬ ‫در‬ ‫آنتولوژی‬ ‫این‬‫به‬ ‫نیاز‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ،‫براین‬ ‫عالوه‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫استفاده‬ ‫خود‬،‫بزرگ‬ ‫آنتولوژی‬ ‫یک‬ ‫ساخت‬
‫می‬‫آنتولوژی‬ ‫از‬ ‫توان‬‫می‬ ‫پوشش‬ ‫را‬ ‫شده‬ ‫گفته‬ ‫بزرگ‬ ‫دامنه‬ ‫از‬ ‫بخشی‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫که‬ ‫موجود‬ ‫های‬‫با‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫استفاده‬ ‫دهند‬
‫آن‬ ‫تجمیع‬‫بزرگ‬ ‫دامنه‬ ‫آنتولوژی‬ ‫یکدیگر‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫ها‬‫به‬ ‫را‬ ‫تر‬‫آورند‬ ‫دست‬.‫هم‬‫می‬ ‫چنین‬‫ی‬ ‫توان‬‫عمومی‬ ‫آنتولوژی‬ ‫ک‬
(‫نظیر‬(UNSPSC‫زمینه‬ ‫در‬ ‫آنتولوژی‬ ‫یک‬ ‫آن‬ ‫توسیع‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫را‬‫خصوصی‬ ‫ای‬‫به‬ ‫تر‬‫آورد‬ ‫دست‬.
13
Aggregate

9. 8
‫سازی‬ ‫پیاده‬ ‫یک‬ ‫تحت‬ ‫دامنه‬ ‫فرضیات‬ ‫سازی‬ ‫واضح‬‫به‬ ‫نیز‬ ‫ما‬ ‫فرضیات‬ ،‫کند‬ ‫تغییر‬ ‫دامنه‬ ‫درباره‬ ‫ما‬ ‫دانش‬ ‫چنانچه‬ ،
‫کند‬ ‫تغییر‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫سادگی‬(Noy & McGuinness, 2001.)
‫در‬ ‫آنتولوژی‬‫قلمرو‬‫دانش‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫علم‬‫شناسی‬
‫دانش‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫علم‬ ‫حوزه‬ ‫در‬‫آنتولوژی‬ ،‫شناسی‬‫به‬ ‫ها‬‫به‬ ‫معناشناسی‬ ‫ابزار‬ ‫عنوان‬‫مفاهیم‬ ‫است‬ ‫قادر‬ ‫که‬ ‫اند‬ ‫شده‬ ‫گرفته‬ ‫کار‬
‫آن‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫و‬‫به‬ ‫را‬ ‫ها‬‫د‬ ‫صورت‬‫قیق‬‫دهد‬ ‫نمایش‬ ‫تر‬(،‫دیگران‬ ‫و‬ ‫احمدی‬0931.)
‫نظام‬ ‫در‬ ‫آنتولوژی‬ ‫نقش‬ ‫و‬ ‫کاربرد‬‫اطالعات‬ ‫بازیابی‬ ‫های‬
‫عمده‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫نظام‬ ‫عملکرد‬ ‫در‬ ‫موثر‬ ‫ابزارهای‬‫است‬ ‫آنتولوژی‬ ،‫اطالعات‬ ‫بازیابی‬ ‫های‬.‫فناوری‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫آنتولوژی‬‫های‬
‫می‬ ‫محسوب‬ ‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫اصلی‬‫مصنوعی‬ ‫هوش‬ ‫دستاوردهای‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫شود‬‫در‬ ‫کلیدی‬ ‫نقش‬ ‫داشتن‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫که‬ ‫است‬
‫چشم‬ ‫تحقق‬‫کلیدواژه‬ ‫اطالعات‬ ‫بازیابی‬ ‫کیفیت‬ ‫ارتقای‬ ‫در‬ ‫مختلفی‬ ‫کاربردهای‬ ،‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫انداز‬‫است‬ ‫داشته‬ ‫ای‬(‫بسط‬
‫حاشیه‬ ،‫پرسش‬‫و‬ ‫نویسی‬.)...‫با‬ ،‫آنتولوژی‬‫اصلی‬ ‫مفاهیم‬ ‫تعریف‬‫به‬ ‫مبادرت‬ ‫علمی‬ ‫موضوعی‬ ‫حیطه‬ ‫یک‬‫یک‬ ‫معرفی‬
‫می‬ ‫مشترک‬ ‫واژگان‬‫ک‬ ‫کن‬‫به‬ ‫ه‬‫نرم‬ ‫بین‬ ‫تعامل‬ ‫آن‬ ‫واسطه‬‫آسان‬ ‫کاربر‬ ‫و‬ ‫افزار‬‫می‬ ‫تر‬‫گردد‬.‫مفاهیم‬ ‫بین‬ ‫روابط‬ ‫تعیین‬ ‫با‬ ‫سپس‬
‫غنی‬ ‫و‬ ‫معنایی‬ ‫استنتاج‬ ‫امکان‬‫نمایه‬ ‫برای‬ ‫هم‬ ‫را‬ ‫معنایی‬ ‫رسایی‬ ‫سازی‬‫پرسش‬ ‫برای‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫سازی‬‫فراهم‬ ‫جستجو‬ ‫های‬
‫می‬‫کند‬.‫آنتولوژی‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫واقع‬ ‫در‬‫فراداده‬ ‫و‬ ‫ها‬‫منابع‬ ،‫هایی‬‫آن‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫را‬‫نمایه‬ ‫ها‬‫می‬ ‫سازی‬‫کند‬.‫این‬
‫نمایه‬‫حاشیه‬ ‫سازی‬‫می‬ ‫نامیده‬ ‫نویسی‬‫شود‬.‫لذا‬‫آنتولوژی‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫اطالعات‬ ‫بازیابی‬‫یک‬ ‫ربط‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫عملیاتی‬ ،
‫حاشیه‬‫آنتولوژی‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫دانش‬ ‫پایگاه‬ ‫یک‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫کاربر‬ ‫توسط‬ ‫شده‬ ‫مطرح‬ ‫پرسش‬ ‫یک‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫نویسی‬‫می‬ ‫تطبیق‬‫دهد‬.
‫معموال‬‫نظام‬‫پایگاه‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫هایی‬‫می‬ ‫استفاده‬ ‫آنتولوژی‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫های‬‫پورتال‬ ،‫کنند‬‫می‬ ‫معنایی‬ ‫های‬‫امکان‬ ‫که‬ ‫باشند‬
‫حاشیه‬ ‫بر‬ ‫جستجو‬‫نویسی‬‫می‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫ها‬‫آورند‬.
‫آنتولوژی‬‫وب‬ ‫در‬ ‫مرکزی‬ ‫نقش‬ ‫یک‬ ،‫ها‬‫می‬ ‫ایفا‬ ‫معنایی‬‫به‬ ‫و‬ ‫کنند‬‫گسترده‬ ‫طور‬‫برنامه‬ ‫در‬ ‫نیز‬ ‫ای‬‫مدیریت‬ ‫کاربردی‬ ‫های‬
‫آ‬ ‫از‬ ‫دانش‬‫ن‬‫است‬ ‫شده‬ ‫استفاده‬ ‫ها‬.‫به‬ ‫و‬‫آنتولوژی‬ ‫نقش‬ ‫که‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ‫مطالعات‬ ،‫کلی‬ ‫طور‬‫بازیابی‬ ‫کیفیت‬ ‫افزایش‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫است‬ ‫بوده‬ ‫زیاد‬(،‫کرمی‬ ‫عالیشان‬0931).
‫مفهوم‬ ،‫اطالعات‬ ‫نیاز‬‫می‬ ‫سازی‬‫می‬ ‫فرستاده‬ ‫اطالعات‬ ‫مخزن‬ ‫به‬ ‫بازیابی‬ ‫جهت‬ ‫درخواست‬ ‫یک‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شود‬‫و‬ ‫شود‬
‫می‬ ‫داده‬ ‫نمایش‬ ‫نتایج‬‫شود‬.
‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫در‬ ‫آنتولوژی‬ ‫نقش‬ ‫و‬ ‫کاربرد‬
‫سازمان‬ ‫از‬ ‫هدف‬‫است‬ ‫اطالعات‬ ‫مطلوب‬ ‫و‬ ‫سریع‬ ‫انتقال‬ ‫دانش‬ ‫دهی‬.‫چنان‬‫سازمان‬ ‫ابزارهای‬ ‫چه‬‫به‬ ‫دانش‬ ‫دهی‬‫درستی‬
‫خواهد‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫کاربر‬ ‫رضایت‬ ‫و‬ ‫بازخورد‬ ‫کسب‬ ،‫دانش‬ ‫به‬ ‫سریع‬ ‫دستیابی‬ ‫شوند‬ ‫انتخاب‬‫داشت‬.‫نظام‬ ‫هر‬ ‫در‬
‫ه‬ ‫بازیابی‬ ‫نظام‬ ،‫اطالعاتی‬‫سازمان‬ ‫نظام‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫مواره‬‫دهی‬(‫انسانی‬ ‫یا‬ ‫ماشینی‬)‫می‬ ‫طراحی‬‫و‬ ‫کارکرد‬ ‫هیچ‬ ‫و‬ ‫شود؛‬
‫سازمان‬ ‫مرحله‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫زمینه‬ ‫شدن‬ ‫فراهم‬ ‫بدون‬ ‫بازیابی‬ ‫مرحله‬ ‫در‬ ‫خاصی‬ ‫خدمات‬‫امکان‬ ‫دهی‬‫همین‬ ‫در‬ ‫نیست‬ ‫پذیر‬

10. 9
‫سازمان‬ ‫حوزه‬ ‫نیز‬ ‫راستا‬‫پاسخ‬ ‫برای‬ ‫دانش‬ ‫دهی‬‫تو‬ ‫تاکنون‬ ‫پیش‬ ‫دهه‬ ‫چند‬ ‫از‬ ‫نیاز‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫گویی‬‫ویژه‬ ‫جه‬‫و‬ ‫کشف‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ای‬
‫نظام‬ ‫تدوین‬ ‫و‬ ‫طراحی‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫اشیاء‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫ثبت‬‫است‬ ‫داشته‬ ‫معطوف‬ ‫خود‬ ‫استانداردهای‬ ‫و‬ ‫ها‬(‫صیادی‬،
0931.)
‫هستی‬ ‫موجود‬ ‫متون‬ ‫در‬‫گستره‬ ‫دارای‬ ‫شناسی‬‫متفاوت‬ ‫ای‬‫است‬ ‫معانی‬ ‫از‬.‫نگاهی‬ ‫باید‬ ‫تنها‬ ،‫وضعیت‬ ‫این‬ ‫مشاهده‬ ‫برای‬
‫واژه‬ ‫به‬‫نامه‬‫انداخت‬ ‫فلسفه‬ ‫های‬.‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫اصطالح‬ ‫این‬ ‫کارکردهای‬ ‫از‬ ‫نیز‬ ‫متنوعی‬ ‫برداشتهای‬.،‫مثال‬ ‫برای‬«‫سوا‬»
(0331)‫می‬ ‫عنوان‬‫کند‬«‫شی‬ ‫نظام‬ ‫یک‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫دانش‬ ‫پایگاه‬ ،‫داده‬ ‫پایگاه‬ ‫یک‬ ‫طراحی‬ ‫در‬ ‫گام‬ ‫اولین‬‫انتخاب‬ ،‫ءگرا‬
‫مج‬‫هستی‬ ‫از‬ ‫مناسبی‬ ‫موعه‬‫هاست‬ ‫شناسی‬».‫ساده‬‫کاربردی‬ ‫و‬ ‫ترین‬‫هستی‬ ‫از‬ ‫تعریف‬ ‫ترین‬‫نیز‬ ‫را‬ ‫شناسی‬«‫سوا‬»‫در‬
‫سال‬0331‫هستی‬ ‫اهمیت‬ ‫درباره‬‫شناسی‬‫است‬ ‫داده‬ ‫ارائه‬ ‫دانش‬ ‫اشتراک‬ ‫در‬ ‫ها‬.،‫وی‬ ‫نظر‬ ‫اساس‬ ‫بر‬«‫هستی‬‫شناسی‬»
‫مدخل‬ ‫انواع‬ ‫از‬ ‫مشخصاتی‬ ‫ذکر‬‫مو‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫بالفعل‬ ‫یا‬ ‫بالقوه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫هایی‬‫خاص‬ ‫روابط‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫موجودند‬ ‫خاصی‬ ‫ضوعی‬
‫یافته‬ ‫سازمان‬ ‫ساده‬ ‫و‬ ‫جزئی‬ ‫ترتیب‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫که‬‫اند‬».‫ساده‬ ‫در‬‫هستی‬ ،‫مفهوم‬ ‫ترین‬‫می‬ ‫را‬ ‫شناسی‬‫مانند‬ ‫توان‬
‫اصطالحنامه‬‫معنایی‬ ‫روابط‬ ‫با‬ ‫خاص‬ ‫حوزه‬ ‫یک‬ ‫مفاهیم‬ ‫که‬ ‫تفاوت‬ ‫این‬ ‫با‬ ،‫دانست‬ ‫شده‬ ‫کنترل‬ ‫واژگان‬ ‫مجموعه‬ ،‫ها‬
‫و‬ ‫موضوعی‬ ‫حوزه‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫خاص‬‫حوزه‬ ‫از‬ ‫متفاوت‬ ً‫ا‬‫بعض‬‫طبقه‬ ‫خاصی‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫دیگر‬ ‫موضوعی‬ ‫های‬‫می‬ ‫بندی‬‫شوند‬
‫آن‬ ‫هدف‬ ‫که‬‫است‬ ‫طبیعی‬ ‫زبان‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫مفاهیم‬ ‫نمایش‬ ‫ها‬.‫برداشت‬ ‫و‬ ‫معانی‬ ‫تعدد‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬‫داشت‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫باید‬ ،‫ها‬
‫هستی‬ ‫که‬‫موجودیت‬ ‫از‬ ‫فهرستی‬ ‫شناسی‬‫رده‬ ‫علم‬ ،‫ها‬‫دیگر‬ ‫چیز‬ ‫هر‬ ‫یا‬ ‫اشیا‬ ‫از‬ ‫فهرستی‬ ،‫واژگان‬ ،‫بندی‬‫بلکه‬ ‫نیست؛‬ ‫ی‬
‫نظم‬ ‫برای‬ ‫کلی‬ ‫چارچوبی‬‫فهرست‬ ‫به‬ ‫دهی‬‫رده‬ ،‫ها‬‫بندی‬‫می‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫واژگان‬ ‫و‬ ‫ها‬‫آن‬ ‫تواند‬‫به‬ ‫را‬ ‫ها‬‫مطلوبی‬ ‫نحو‬
‫کند‬ ‫سازماندهی‬(،‫پولی‬0331‫در‬ ‫نقل‬ ،‫صنعت‬،‫جو‬092)
‫هستی‬ ،‫عمل‬ ‫در‬‫رده‬ ‫علم‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ ،‫است‬ ‫کلی‬ ‫ادراک‬ ‫یک‬ ‫شناسی‬‫طبقه‬ ‫طرح‬ ‫یک‬ ،‫بندی‬‫پایه‬ ‫بر‬ ‫بندی‬‫علمی‬ ‫ای‬
‫است‬.‫هستی‬ ،‫واقع‬ ‫در‬‫هستی‬ ‫روابط‬ ‫شناسی‬‫درمی‬ ‫ضابطه‬ ‫به‬ ،‫کرده‬ ‫تعریف‬ ‫را‬ ‫مفاهیم‬ ‫شناسانه‬‫می‬ ‫نشان‬ ‫و‬ ‫آورد‬‫دهد‬.‫بر‬
‫طبقه‬ ‫اطالعات‬ ،‫عکس‬‫میان‬ ‫روابط‬ ‫نمایش‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫اصطالحات‬ ‫از‬ ‫مراتبی‬ ‫سلسله‬ ‫طرحواره‬ ،‫شده‬ ‫بندی‬
‫است‬ ‫یافته‬ ‫سازمان‬ ،‫اصطالحات‬(،‫جاشاپارا‬0921‫ص‬ ،31.)
‫هس‬ ‫از‬ ‫استفاده‬‫تی‬‫می‬ ‫دانش‬ ‫ساختاری‬ ‫سازماندهی‬ ‫به‬ ،‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫فرایند‬ ‫در‬ ‫شناسی‬‫قالب‬ ‫همزمان‬ ‫و‬ ‫انجامد‬
‫می‬ ‫فراهم‬ ‫مناسبی‬‫شود‬ ‫درک‬ ‫قابل‬ ‫دانش‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫چگونگی‬ ‫رهگذر‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫آورد‬(،‫اکت‬113‫و‬ ‫کفاشان‬ ‫در‬ ‫نقل‬ ،
،‫فتاحی‬0931.)‫هستی‬ ‫فرایند‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ،‫همچنین‬‫شناسایی‬ ‫باعث‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ‫شناسی‬‫می‬ ‫دانشی‬ ‫عناصر‬‫به‬ ‫بلکه‬ ،‫شود‬
‫ناهمخوانی‬ ‫اصالح‬ ‫و‬ ‫شناسایی‬‫اصطالح‬ ‫های‬‫می‬ ‫کمک‬ ‫مختلف‬ ‫واحدهای‬ ‫میان‬ ‫شناسی‬‫کند‬(،‫ناوارتا‬111‫در‬ ‫نقل‬ ،
،‫فتاحی‬ ‫و‬ ‫کفاشان‬0931).‫هم‬‫هستی‬ ‫از‬ ‫متفاوتی‬ ‫مجموعه‬ ‫اکنون‬‫وب‬ ‫منابع‬ ‫بازنمایی‬ ‫فرایند‬ ‫تسهیل‬ ‫برای‬ ‫شناسی‬
‫دارد‬ ‫وجود‬.‫هستی‬ ،‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬‫ب‬ ‫شناسی‬‫ه‬‫بازیابی‬ ‫فرایند‬ ‫ارتقای‬ ‫و‬ ‫الکترونیکی‬ ‫اطالعات‬ ‫سازماندهی‬ ‫برای‬ ‫روشی‬ ‫عنوان‬
‫می‬ ‫عمل‬ ‫وب‬ ‫محیط‬ ‫در‬‫کند‬(،‫دادیکو‬11،‫فتاحی‬ ‫و‬ ‫کفاشان‬ ‫در‬ ‫نقل‬ ،0931).
‫هستی‬‫چالش‬ ‫با‬ ‫ماهیتا‬ ‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫فرایند‬ ‫در‬ ‫شناسی‬‫فناوری‬ ‫به‬ ‫وابستگی‬ ‫قبیل‬ ‫از‬ ‫هایی‬‫تنوع‬ ،‫متنوع‬ ‫های‬
‫حوزه‬ ‫مفاهیم‬ ‫در‬ ‫متخصصان‬ ‫از‬ ‫گروهی‬ ‫نظر‬ ‫اختالف‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫جامعه‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫زبانی‬ ‫معانی‬ ‫گوناگونی‬ ‫و‬ ‫مفاهیم‬‫علمی‬ ‫های‬
‫است‬ ‫مواجه‬ ،‫خود‬.‫عمده‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫شاید‬‫یا‬ ‫دقیق‬ ‫مبنایی‬ ‫فقدان‬ ،‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫فرایند‬ ‫در‬ ‫مسئله‬ ‫این‬ ‫دالیل‬ ‫ترین‬

11. 10
‫اصطالح‬ ‫و‬ ‫مفهومی‬ ‫اجماع‬‫است‬ ‫شناختی‬.‫هستی‬‫ش‬‫نظام‬ ‫در‬ ‫کاربردی‬ ‫ابزاری‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫ناسی‬‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫های‬
‫می‬ ‫تلقی‬‫نمایه‬ ‫عمل‬ ‫بتوان‬ ‫آن‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫تا‬ ‫شود‬‫محتوایی‬ ‫مبنایی‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫جستجو‬ ‫و‬ ‫سازی‬‫انعطاف‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫تر‬‫بیشتری‬ ‫پذیری‬
‫داد‬ ‫انجام‬.
‫نظام‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬‫بهره‬ ‫جدید‬ ‫استانداردهای‬ ‫از‬ ‫اینکه‬ ‫با‬ ،‫دانش‬ ‫اشاعه‬ ‫و‬ ‫سازماندهی‬ ‫های‬‫جسته‬‫چالش‬ ‫با‬ ‫اما‬ ‫اند‬‫هایی‬
‫یکپارچه‬ ‫مانند‬‫میانکنش‬ ‫نیز‬ ‫و‬ ‫سازی‬‫پذیری‬‫معنایی‬0
‫هستند‬ ‫مواجه‬.‫نمی‬ ‫را‬ ‫دانش‬ ‫زیرا‬،‫اطالعات‬ ‫مثابه‬ ‫به‬ ‫توان‬
‫پیکرده‬‫کرد‬ ‫تصور‬ ‫هم‬ ‫از‬ ‫جدا‬ ‫ای‬.‫پیشرفته‬ ‫منطق‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫نیاز‬ ‫فناوری‬ ‫به‬ ، ‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬‫پیچیده‬ ،‫تر‬‫و‬ ‫بیشتر‬ ‫ظرفیت‬ ،‫تر‬
‫فر‬ ‫روابط‬ ‫از‬ ‫برخوردار‬‫اداده‬‫هستی‬ ‫و‬ ‫معنایی‬ ،‫ای‬‫سازم‬ ‫قدرت‬ ،‫شناسانه‬‫باشند‬ ‫دارا‬ ‫را‬ ‫دانش‬ ‫کارآمد‬ ‫و‬ ‫اثربخش‬ ‫اندهی‬.
‫چنان‬‫فناوری‬ ‫این‬ ‫چه‬‫به‬ ‫ها‬‫می‬ ،‫شوند‬ ‫گرفته‬ ‫خدمت‬‫نظام‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫امیدوار‬ ‫توان‬‫به‬ ،‫دانش‬ ‫بازیابی‬ ‫و‬ ‫سازماندهی‬ ‫های‬
‫رسیده‬ ‫معنامداری‬‫اند‬(،‫فتاحی‬ ‫و‬ ‫کفاشان‬0931.)
‫نظام‬ ‫از‬ ‫برخی‬‫فناورانه‬ ‫های‬‫هستی‬ ‫از‬ ،‫کنونی‬‫وب‬ ‫و‬ ‫شناسی‬‫پیوند‬ ‫و‬ ‫سازماندهی‬ ‫برای‬ ‫آن‬ ‫ویژه‬ ‫خصایص‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫معنایی‬
‫حوزه‬‫برده‬ ‫بهره‬ ‫دانش‬ ‫های‬‫عنوان‬ ‫با‬ ‫وضعیت‬ ‫این‬ ‫اند‬"‫دانش‬ ‫نقشه‬"‫و‬"‫هستی‬‫دانش‬ ‫شناسی‬"‫می‬ ‫شناخته‬‫شود‬(Foo,
2001&Ding.)‫هستی‬ ،‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫فناوری‬ ،‫حاضر‬ ‫حال‬ ‫در‬‫نظام‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫شناسی‬‫سازما‬ ‫های‬‫می‬ ‫را‬ ‫دانش‬ ‫ندهی‬‫توان‬
‫به‬‫سازمان‬ ‫نوین‬ ‫ابزارهای‬ ‫عنوان‬‫د‬‫کرد‬ ‫بررسی‬ ‫دانش‬ ‫هی‬(‫جاشاپارا‬،0921‫ص‬ ،31،،‫فتاحی‬ ‫و‬ ‫کفاشان‬0931.)
‫نظام‬ ‫نوین‬ ‫معماری‬ ‫گرفتن‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫با‬‫نظام‬ ‫متنوع‬ ‫انواع‬ ،‫سازماندهی‬ ‫های‬‫متفاوت‬ ‫درجات‬ ‫با‬ ‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫های‬
‫واژگانی‬ ‫کنترل‬‫در‬ ‫معنایی‬ ‫روابط‬ ‫غنای‬ ‫و‬‫هد‬ ‫خدمت‬‫ف‬‫مختلف‬ ‫های‬(‫و‬ ‫و‬ ‫خودکار‬ ‫فهرستنویسی‬ ،‫اطالعات‬ ‫بازیابی‬...
‫دارد‬ ‫وجود‬(،‫فتاحی‬ ‫و‬ ‫کفاشان‬0931.)
14
Semantic interoperability

12. 11
‫نگاهی‬‫کلی‬‫به‬‫مدیریت‬‫دانش‬‫مبتنی‬‫بر‬‫هستی‬‫شناسی‬
‫امروزه‬‫نقش‬‫و‬‫کاربرد‬‫هستی‬‫شناسی‬‫ها‬‫در‬‫سیستم‬‫های‬‫مبتنی‬‫بر‬‫دانش‬‫بسیار‬‫قابل‬‫توجه‬‫است‬.‫هستی‬‫شناسی‬
‫به‬‫عنوان‬‫ابزاری‬‫قدرتمند‬‫برای‬‫نمایش‬‫و‬‫بیان‬‫دانش‬‫مربوط‬‫به‬‫یک‬‫قلمرو‬،‫قالبی‬ ‫در‬‫رسمی‬‫و‬‫قابل‬‫پردازش‬‫توسط‬
‫ماشین‬‫مطرح‬‫می‬‫شود‬.‫به‬‫ک‬‫مک‬‫آن‬‫می‬‫توان‬‫ارتباط‬‫بین‬‫سیستم‬‫های‬‫ناهمهون‬‫را‬‫برقرار‬‫کرد‬‫و‬‫تعامل‬‫و‬‫ارتباط‬
‫متقابل‬‫بین‬‫برنامه‬،‫ها‬‫ماش‬‫ین‬‫ها‬‫س‬ ‫و‬‫یستم‬‫های‬‫ناهمهون‬‫را‬‫بمبود‬‫بخش‬‫ید‬.‫در‬‫نمایی‬‫کلی‬‫می‬‫توان‬‫گفت‬‫مدیریت‬
‫دانش‬‫بر‬ ‫مبتنی‬‫هستی‬‫شناسی‬‫دربردارنده‬‫و‬‫ایجاد‬‫کننده‬‫موارد‬‫ذیل‬‫است‬:
‫تنوعی‬‫از‬‫دانش‬،‫ضمنی‬‫صری‬‫ح‬،‫ساخت‬‫یافته‬‫و‬‫بدون‬‫ساختار‬‫؛‬
‫ایجاد‬‫مزیت‬‫رقابتی‬‫با‬‫جمع‬‫آوری‬‫و‬‫مرتب‬‫سازی‬‫کارایی‬‫دانش‬،‫پیچیده‬‫متنوع‬‫و‬‫چنددامنه‬‫؛‬
‫تبدیل‬‫همه‬‫دانش‬،‫ضروری‬‫شبه‬‫ساختاریافته‬‫و‬‫اطالعات‬‫بدون‬‫ساختار‬‫به‬‫اطالعات‬‫ساختارمند‬‫و‬‫منسجم‬.
‫هستی‬‫شناسی‬‫ها‬‫م‬‫ه‬‫م‬‫ترین‬‫عناصر‬‫مدیریت‬‫دانش‬‫با‬‫قابلیت‬‫نمایه‬‫سازی‬‫و‬‫جستجو‬‫بر‬‫محتوایی‬ ‫مبنایی‬‫تر‬‫و‬
‫انعطاف‬‫هستند‬ ‫پذیرتر‬.‫هستی‬‫شناسی‬‫ها‬‫با‬‫فراهم‬‫کردن‬‫مجموعه‬‫ای‬‫تعریف‬ ‫از‬‫های‬‫رسمی‬‫برای‬‫مف‬‫اهیم‬‫یک‬‫قلمرو‬
‫و‬‫تعیین‬‫روابط‬‫میان‬‫آن‬‫ه‬،‫ا‬‫در‬‫وب‬‫معنایی‬‫به‬‫کار‬‫گرفته‬‫ش‬‫ده‬‫و‬‫زمینه‬‫تشکیل‬‫یک‬‫پایاه‬‫دانش‬‫را‬‫برای‬‫آن‬‫قلمرو‬
‫فراهم‬‫س‬‫ازد‬.‫با‬،‫این‬ ‫وجود‬‫وابستگی‬‫به‬‫فناوری‬‫های‬،‫مختلف‬‫تنوع‬‫مفاهیم‬‫و‬‫گوناگونی‬‫معن‬‫ای‬‫ی‬‫و‬‫زبانی‬‫و‬‫نبود‬
‫مفمومی‬ ‫اجماع‬‫و‬‫اصطالح‬‫متخصصان‬ ‫شناسی‬‫در‬‫یک‬‫قلمرو‬،‫خاص‬‫از‬‫عمده‬‫ت‬‫رین‬‫چالش‬‫های‬‫هستی‬‫شناسی‬‫در‬
‫مدیریت‬‫دانش‬‫به‬‫ش‬‫مار‬‫می‬‫رود‬(‫کفاش‬‫ان‬‫و‬،‫فتاحی‬0931.)‫در‬‫هر‬،‫حال‬‫هستی‬‫شناسی‬‫شرایطی‬ ،‫ها‬‫از‬‫نظام‬‫ها‬‫را‬
‫به‬‫وجود‬‫آورده‬‫که‬‫بشر‬‫را‬‫در‬‫رفع‬‫چالش‬‫های‬‫می‬ ‫یاری‬ ‫موجود‬‫رساند‬.‫این‬‫نظام‬‫های‬‫جدید‬‫که‬‫نظام‬‫های‬‫مدیریت‬
‫دانش‬‫نامیده‬‫می‬‫شوند‬،‫ابزارهایی‬‫برای‬‫رفع‬‫مش‬‫ک‬‫الت‬‫جستجوی‬‫کلیدواژه‬‫ای‬‫براسا‬‫س‬‫ساختاری‬‫معنایی‬‫برای‬
‫تس‬‫ه‬‫یل‬،‫کشف‬‫و‬،‫ارزیابی‬‫بسط‬‫پر‬‫و‬ ‫س‬‫جو‬‫و‬‫جستجوی‬‫مفاهیم‬‫هستند‬.‫هدف‬‫اصلی‬‫مدیریت‬‫دانش‬‫در‬‫این‬
‫نظام‬،‫ها‬‫کشف‬‫دانش‬‫نهفته‬‫در‬‫داده‬‫ها‬‫و‬‫پیوند‬‫آن‬‫با‬‫سایر‬‫داده‬‫ها‬‫و‬‫مفاهیم‬‫است‬‫که‬‫در‬‫محمل‬‫ها‬‫ی‬‫متنوعی‬(‫از‬
‫پایگاه‬‫های‬،‫اطالعاتی‬‫بانک‬‎‫های‬‫اطالعاتی‬‫و‬‫وب‬)‫ذخیره‬‫شده‬‫است‬.(،‫باواخانی‬093).

13. 12
‫پایگاه‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫رویکردهای‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫رویکرد‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ،‫معنایی‬ ‫جستجوی‬ ‫قابلیت‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫دانش‬ ‫های‬
‫هستی‬ ‫یا‬ ‫آنتولوژی‬‫است‬ ‫شناسی‬.‫معمول‬ ‫ابزار‬ ‫یک‬ ‫آنتولوژی‬‫به‬ ‫و‬ ‫ارائه‬ ‫برای‬‫اشتراک‬‫خاص‬ ‫حوزه‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫دانش‬ ‫گذاری‬
‫است‬.‫به‬‫می‬ ‫بیان‬ ‫آنتولوژی‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬‫عناصری‬ ‫چه‬ ‫از‬ ،‫مجموعه‬ ‫یک‬ ‫کندکه‬(‫کالس‬‫مفهوم‬ ‫یا‬ ‫ها‬)‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫تشکیل‬
‫کالس‬ ‫این‬ ‫روابط‬‫است‬ ‫صورت‬ ‫چه‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫با‬ ‫ها‬(‫صفت‬ ‫یا‬ ‫ویژگی‬)(Bright et al., 2012.)
‫فرایند‬ ‫در‬ ‫مهم‬ ‫تصمیمات‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫چرخه‬ ‫روی‬ ‫پارامتر‬ ‫این‬ ‫است‬ ‫آنتولوژی‬ ‫ویرایش‬ ‫ابزار‬ ‫انتخاب‬ ‫آنتولوژی‬ ‫ساخت‬
‫دارد‬ ‫بسزایی‬ ‫تاثیر‬ ‫آن‬ ‫استانداردسازی‬ ‫و‬ ‫کیفیت‬ ،‫آنتولوژی‬ ‫حیات‬.
‫نرم‬ ‫آنتولوژی‬ ‫ایجاد‬ ‫ابزارهای‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫افزار‬Protégé‫می‬ ‫استکه‬‫به‬ ‫توان‬‫بکار‬ ‫آنتولوژی‬ ‫توسعه‬ ‫و‬ ‫ویرایش‬ ‫محیط‬ ‫عنوان‬
‫شود‬ ‫گرفته‬.‫محیط‬ ‫در‬Protégé‫کالس‬ ‫تعیین‬ ‫با‬‫آن‬ ‫مراتب‬ ‫سلسله‬ ،‫ها‬‫نمونه‬ ‫و‬ ‫ها‬‫بهتر‬ ‫را‬ ‫آنتولوژی‬ ،‫یک‬ ‫هر‬ ‫عضو‬ ‫های‬
‫کرد‬ ‫توصیف‬.‫مدلسازی‬ ‫متعدد‬ ‫ابزارهای‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫حوزه‬ ‫یک‬ ‫آنتولوژی‬ ‫توسعه‬ ‫امکان‬ ‫محیط‬ ‫این‬‫فراهم‬ ‫سهولت‬ ‫به‬
‫می‬‫می‬ ‫و‬ ‫کند‬‫به‬ ‫توان‬‫قالب‬ ‫جزئیات‬ ‫با‬ ‫درگیری‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫بدون‬ ‫و‬ ‫بصری‬ ‫کامکال‬ ‫شیوه‬‫فوق‬ ‫های‬‫دستکاری‬ ،‫ساخت‬ ‫به‬ ،‫الذکر‬
‫پرداخت‬ ‫آنتولوژی‬ ‫پشتیبانی‬ ‫و‬ ‫اجزا‬.‫هستی‬ ‫طراحی‬‫نرم‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫شناسی‬‫ویرایشی‬ ‫محیط‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫افزار‬FramesProtégé‫و‬
owlProtégé‫امکان‬‫است‬ ‫پذیر‬.‫ویرایش‬FramesProtégé‫به‬‫می‬ ‫را‬ ‫امکان‬ ‫این‬ ‫طراحان‬‫دهد‬‫آنتولوژی‬ ‫تا‬‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫هایی‬
‫مطابق‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫قاب‬‫کنند‬ ‫ایجاد‬ ‫هستتند‬ ‫خاصی‬ ‫پروتکل‬ ‫با‬.owlProtégé‫به‬ ‫نیز‬‫می‬ ‫را‬ ‫امکان‬ ‫این‬ ‫طراحان‬‫تا‬ ‫دهد‬
‫هستی‬‫شناسی‬‫کنند‬ ‫طراحی‬ ‫را‬ ‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫هایی‬.
‫پینتو‬ ‫مطالعه‬ ‫نتایج‬ ‫براساس‬(Pinto)‫عمر‬ ‫چرخه‬ ،‫همکارانش‬ ‫و‬‫آنتولوژی‬‫است‬ ‫ذیل‬ ‫مراحل‬ ‫شامل‬:
-‫مشخصات‬ ‫تعیین‬(specification:)‫تعیین‬‫شده‬ ‫ایجاد‬ ‫آنتولوژی‬ ‫دامنه‬ ‫و‬ ‫هدف‬.
-‫بخشی‬ ‫مفهوم‬(Conceptualization:)‫کالس‬ ‫و‬ ‫اصلی‬ ‫مفاهیم‬ ‫تعیین‬‫تشکیل‬ ‫اصلی‬ ‫های‬‫موردنظر‬ ‫دانش‬ ‫دهنده‬.
-‫رسمی‬‫سازی‬(Formalization:)‫شناسایی‬ ‫مفاهیم‬ ‫انتقال‬‫فرمال‬ ‫مدل‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫شده‬.
-‫اجرا‬(Implementation:)‫دا‬ ‫ارائه‬ ‫باز‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫ایجاد‬ ‫آنتولوژی‬ ‫اجرای‬‫شده‬ ‫گردآوری‬ ‫نش‬.
-‫نگهداری‬(Maintenance:)‫به‬ ‫و‬ ‫نواقص‬ ‫رفع‬ ،‫شده‬ ‫ایجاد‬ ‫دانش‬ ‫پایگاه‬ ‫ساختار‬ ‫حفظ‬‫رسانی‬ ‫روز‬.
‫به‬‫شده‬ ‫شناسایی‬ ‫مفاهیم‬ ،‫دانش‬ ‫ارائه‬ ‫باز‬ ‫اجرای‬ ‫منظور‬‫اصلی‬ ‫چارچوب‬ ‫یک‬ ‫به‬‫آنتولوژی‬‫می‬ ‫منتقل‬‫شود‬(‫کالت‬‫و‬ ‫پور‬
،‫دیگران‬093).‫زبان‬ ‫و‬ ‫ابزارها‬ ،‫آنتولوژی‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫دانش‬ ‫پایگاه‬ ‫یک‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫متعددی‬ ‫های‬.‫دلیل‬ ‫به‬
‫این‬‫جهانی‬ ‫گسترده‬ ‫شبکه‬ ‫کنسرسیوم‬ ‫که‬01
(W3C)‫زبان‬01
OWL‫به‬ ‫را‬‫کرده‬ ‫معرفی‬ ‫آنتولوژی‬ ‫رسمی‬ ‫زبان‬ ‫عنوان‬
‫است‬(Cao & et al., 2011.)
15
World Wide Web Consortium
16
Ontology Web Language

14. 13
‫نرم‬‫پروتژه‬ ‫افزار‬:‫پروتج‬:Protégé
71
‫شیوه‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫امروزه‬‫پروتژه‬ ‫که‬ ‫داریم‬ ‫دانش‬ ‫مصرف‬ ‫و‬ ‫ساخت‬ ،‫تعامل‬ ‫برای‬ ‫نوینی‬ ‫های‬(‫نرم‬‫وب‬ ‫تحت‬ ‫و‬ ‫افزار‬)‫این‬
‫است‬ ‫کرده‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫امکان‬.‫برای‬ ‫رایگان‬ ‫ابزاری‬ ،‫پروتژه‬‫و‬ ‫ایجاد‬‫است‬ ‫آنتولوژی‬ ‫ویرایش‬.‫فریم‬ ‫یک‬ ‫حقیقت‬ ‫در‬‫ورک‬
‫می‬‫سیستم‬ ‫ساختن‬ ‫برای‬ ‫باشد‬‫دانش‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫های‬02
.‫نرم‬‫نرم‬ ‫برنامه‬ ‫یک‬ ،‫پروتژه‬ ‫افزار‬‫قدرتمند‬ ‫و‬ ‫هوشمند‬ ‫افزاری‬
‫زبان‬ ‫از‬ ‫حمایت‬ ‫توانایی‬ ‫که‬ ‫است‬‫زبان‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫متعدد‬ ‫های‬OWL‫دارد‬ ‫را‬.‫نرم‬ ‫این‬‫استنفورد‬ ‫دانشگاه‬ ‫توسط‬ ‫افزار‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫ایجاد‬ ‫بیومدیکال‬ ‫مطالعات‬ ‫و‬ ‫تحقیقات‬ ‫مرکز‬ ‫در‬ ‫کالیفرنیا‬.‫بین‬ ‫موسسه‬ ‫بوسیله‬ ‫آن‬ ‫عملیات‬‫علوم‬ ‫المللی‬
‫می‬ ‫انجام‬ ‫متحده‬ ‫ایالت‬ ‫سالمت‬ ‫سازمان‬ ‫در‬ ‫پزشکی‬‫شود‬.
‫جهت‬‫با‬ ‫طراحی‬Protégé‫چهار‬‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫اصلی‬ ‫مرحله‬:
0.‫تب‬‫آنتولو‬ ‫فعال‬ ‫های‬‫ژ‬‫ی‬(‫شامل‬:Active Ontology Tab،Entities،Classes،Object Properties،Data
Properties،Individuals،OWLViz،DLQuery)‫؛‬
.‫کالس‬ ‫تعریف‬‫ها‬‫؛‬
9.‫تعیین‬‫مشخصه‬‫ها‬‫؛‬
.‫اولیه‬ ‫نمونه‬ ‫ساخت‬.
01
‫نرم‬ ‫دریافت‬ ‫جهت‬‫به‬ ‫بخش‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫راجع‬ ‫بیشتر‬ ‫توضیحات‬ ‫و‬ ‫افزار‬‫نرم‬ ‫اصلی‬ ‫سایت‬‫به‬ ‫افزار‬‫نشانی‬:https://protege.stanford.edu/
‫مراج‬‫ع‬‫کنید‬ ‫ه‬.
18

15. 14
‫ماخذ‬ ‫و‬ ‫منابع‬
0.‫آل‬‫ابوالفضل‬ ،‫احمد‬(0921.)‫مقدمه‬‫معنایی‬ ‫وب‬ ‫بر‬ ‫ای‬.‫تهران‬:‫کامپیوتر‬ ‫و‬ ‫برق‬ ‫دانشکده‬ ،‫تهران‬ ‫دانشگاه‬.‫مورخ‬ ‫بازیابی‬
0‫اسفند‬0931،‫قابل‬‫در‬ ‫بازیابی‬:http://khorshid.ut.ac.ir/~a.aleahmad/Files/Semantic%20Web.pdf
.‫ملوک‬ ،‫بهشتی‬ ‫حسینی‬ ،‫فریده‬ ،‫عصاره‬ ،‫حمید‬ ،‫احمدی‬‫غالمرضا‬ ،‫حیدری‬ ،‫السادات‬(0931.)‫نیمه‬ ‫سامانه‬ ‫طراحی‬
‫هستی‬ ‫ساخت‬ ‫خودکار‬‫هم‬ ‫تحلیل‬ ‫کمک‬ ‫به‬ ‫شناسی‬‫روش‬ ‫و‬ ‫واژگان‬ ‫رخدادی‬c-value(‫موردی‬ ‫مطالعه‬:‫سنجی‬ ‫علم‬ ‫حوزه‬
‫ایران‬.)‫ایران‬ ‫اطالعات‬ ‫فناوری‬ ‫و‬ ‫علوم‬ ‫پژوهشنامه‬.99(0)،021-02.
9.‫آناهیتا‬ ،‫باواخانی‬(092.)‫هستی‬ ‫متقابل‬ ‫پیوند‬ ‫بر‬ ‫نگاهی‬‫شناسی‬‫دانش‬ ‫مدیریت‬ ‫و‬ ‫ها‬.‫دانش‬ ‫مطالعات‬‫شناسی‬‫سال‬ ،
‫شماره‬ ،‫اول‬9،010-001.
.‫تقی‬‫زاده‬‫فهیم‬ ‫جوادف‬ ،‫نایینی‬‫نادر‬ ،‫نقشینه‬ ،‫فاطمه‬ ،‫نیا‬(0931.)‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫دیجیتال‬ ‫هویت‬ ‫آنتولوژی‬ ‫استخراج‬
،‫حوزه‬ ‫تحلیل‬‫و‬ ‫پردازش‬ ‫پژوهشنامه‬‫اطالعات‬ ‫مدیریت‬.‫در‬ ‫دسترس‬ ‫قابل‬:http//Jipm.irandoc.ac.ir.
1.‫فیروزه‬ ،‫دوخانی‬(093.)‫چشم‬‫نرم‬ ‫به‬ ‫اندازی‬‫پروتج‬ ‫افزار‬.‫فناوری‬ ‫و‬ ‫علم‬ ‫گفتمان‬،0()1،11-9.
1.‫آشوک‬ ،‫جاشاپارا‬(0921.)‫دانش‬ ‫مدیریت‬ ‫بر‬ ‫منسجم‬ ‫رویکردی‬.‫مجتبی‬ ،‫فیاضی‬ ‫مرجان‬ ،‫کاظمی‬ ‫مصطفی‬ ‫ترجمه‬
‫کفاشان‬.‫تهران‬:‫هنر‬ ‫و‬ ‫فرهنگ‬ ‫کارآفرینان‬ ‫تعاونی‬ ‫شرکت‬.
1.‫زین‬ ‫حاجی‬ ،‫نادر‬ ،‫کرمی‬ ‫عالیشان‬‫سیدجواد‬ ،‫میرسعید‬ ‫قاضی‬ ،‫ایرج‬ ،‫رداد‬ ،‫محسن‬ ،‫العابدینی‬(0931.)‫نقش‬ ‫و‬ ‫کاربرد‬
‫هستان‬‫نظام‬ ‫در‬ ‫شناسی‬‫پزشکی‬ ‫زیست‬ ‫اطالعات‬ ‫بازیابی‬ ‫های‬.‫زیست‬ ‫و‬ ‫انفورماتیک‬ ‫مجله‬‫پزشکی‬‫تحقیقات‬ ‫مرکز‬ ،
،‫پزشکی‬ ‫انفورماتیک‬()،9 1-9 1.
2.‫لیال‬ ،‫محمدی‬ ‫و‬ ‫هیوا‬ ،‫عبدخدا‬(0931.)‫دانشگاه‬ ‫کتابداران‬ ‫استفاده‬ ‫و‬ ‫آشنایی‬ ‫میزان‬ ‫بررسی‬‫شهر‬ ‫پزشکی‬ ‫علوم‬ ‫های‬
‫جهان‬ ‫تار‬ ‫کاربردی‬ ‫امکانات‬ ‫از‬ ‫تهران‬‫گستر‬(‫وب‬)‫کتابخانه‬ ‫خدمات‬ ‫در‬‫ای‬.‫سالمت‬ ‫اطالعات‬ ‫مدیریت‬ ‫دوماهنامه‬،2(9)،
91 -91.
3.‫رضا‬ ،‫ممقانی‬ ‫علیزاده‬(0921.)‫چیستی‬ ‫باب‬ ‫در‬ ‫گفتاری‬ ‫سلسله‬.9.‫ایران‬ ‫روزنامه‬‫شماره‬ ،1 1‫تاریخ‬ ‫به‬25/6/87،
‫صفحه‬01(‫اندیشه‬ ‫و‬ ‫فرهنگ‬.)‫مورخ‬ ‫بازیابی‬0‫اسفند‬0931‫در‬ ‫بازیابی‬ ‫قابل‬ ،:magiran.com/n1700102
01.‫ا‬ ‫رحمت‬ ،‫فتاحی‬ ،‫مجتبی‬ ،‫کفاشان‬( ...0931.)‫نظام‬‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫نوین‬ ‫های‬:،‫معنایی‬ ‫وب‬‫هستی‬‫و‬ ‫شناسی‬
‫عینی‬ ‫دانش‬ ‫سازماندهی‬ ‫ابزارهای‬.‫رسانی‬ ‫اطالع‬ ‫و‬ ‫کتابداری‬ ‫فصلنامه‬.0،(1)،1-11.
00.‫کالت‬‫ختن‬ ،‫ایرج‬ ،‫محمدفام‬ ،‫امید‬ ،‫پور‬‫رستم‬ ،‫گلمحمدی‬ ،‫حسن‬ ،‫لو‬(093.)‫یک‬ ‫توسعه‬‫تجزیه‬ ‫برای‬ ‫دانش‬ ‫پایگاه‬
‫فرایندی‬ ‫حوادث‬ ‫تحلیل‬ ‫و‬.‫ایران‬ ‫کار‬ ‫سالمت‬ ‫دوماهنامه‬،01()،3-01.
0.‫فخر‬ ،‫محمدی‬‫سیروس‬ ،‫علیدوستی‬ ،‫اسادات‬(0939.)‫اصطالحنامه‬ ‫تدوین‬ ‫فرایند‬.‫تهران‬:‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫پژوهشگاه‬
‫ایران‬ ‫علمی‬ ‫مدارک‬.‫اول‬ ‫چاپ‬:0921.
09.‫الله‬ ،‫صمدی‬ ،‫صدیقه‬ ،‫محمداسماعیل‬(0921.)‫فرااصطالحنامه‬‫ها‬(‫متاتزاروس‬‫ها‬:)‫فلسفه‬ ‫و‬ ‫ضرورت‬ ،‫معرفی‬
‫وجودی‬.‫ماه‬ ‫کلیات‬،‫کلیات‬‫اسف‬ ‫و‬ ‫بهمن‬ ،،‫ند‬‫ص‬90-.

16. 15
0.‫یعقوب‬ ‫و‬ ‫مهدی‬ ‫سید‬ ،‫طاهری‬‫محمدهادی‬ ،‫نژاد‬(0930.)‫توسعه‬ ‫و‬ ‫طراحی‬ ‫در‬ ‫شناسانه‬ ‫هستی‬ ‫رویکرد‬
‫سازمان‬ ‫حوزه‬ ‫استانداردهای‬‫دانش‬ ‫دهی‬.،‫کلیات‬ ‫ماه‬ ‫کتاب‬ ‫ماهنامه‬01()،1-.
01.‫ندا‬ ،‫صیادی‬(0931.)‫هستی‬ ‫و‬ ‫معنایی‬ ‫وب‬‫آن‬ ‫نقش‬ ‫و‬ ‫شناسی‬‫سازمان‬ ‫فرایند‬ ‫در‬ ‫ها‬‫دانش‬ ‫دهی‬.‫مجله‬‫الکترونیکی‬
‫کتابدار‬.1،‫دوره‬‫اول‬ ‫شماره‬ ،(‫اردیبهشت‬0931)‫مورخ‬ ‫بازیابی‬ ،3‫اسفند‬0931‫در‬ ‫بازیابی‬ ‫قابل‬ ،:lib2mag.ir.
01.‫صنعت‬‫جو‬‫اعظم‬ ،(092.)‫اصطالح‬ ‫ساختار‬ ‫در‬ ‫بازنگری‬ ‫ضرورت‬‫نامه‬‫ها‬:‫اصطالح‬ ‫کارایی‬ ‫عدم‬ ‫بررسی‬‫نامه‬‫در‬ ‫ها‬
‫قابلیت‬ ‫و‬ ‫جدید‬ ‫اطالعاتی‬ ‫محیط‬‫های‬‫هستی‬‫شناسی‬‫آن‬ ‫با‬ ‫مقایسه‬ ‫در‬ ‫ها‬.‫و‬ ‫کتابداری‬ ‫ملی‬ ‫مطالعات‬ ‫فصلنامه‬
‫سازمان‬،‫اطالعات‬ ‫دهی‬01(۴)،13-3.
01.‫احمد‬ ،‫بارفروش‬ ‫زاده‬ ‫عبداله‬ ‫و‬ ‫مهرنوش‬ ،‫فرد‬ ‫شمس‬(0920.)‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫متن‬ ‫از‬ ‫مفهومی‬ ‫دانش‬ ‫استخراج‬
‫معنایی‬ ‫و‬ ‫زبانی‬ ‫الگوهای‬.‫تازه‬ ‫فصلنامه‬‫شناختی‬ ‫علوم‬ ‫های‬،(7)،2-11.
18. Bright, TJ; Furuya, EY; Kuperman, GJ; Cimino, JJ; Bakken, S.; (2012). Development and
evaluation of an ontology for guiding appropriate antibiotic prescribing. Journal of Biomedical
Informatics. 45:120–8.
19. Cao, D; Li, Z.; Ramani, K.(2011). Ontology-based customer preference modeling for concept
generation. Advanced Engineering Informatics. 25:162–76.
20. Ding, Y. & Foo, S. (2001). Ontology research and development. Part 1 – a review of ontology
generation. Journal of Information Science, 28 (2) 2002, pp. 123–136.
21. Gruber , Thomas R. (1993). "A Translation Approach to Portable Ontology Specifications".
Appeared in Knowledge Acquisition, 5(2):199-220, 1993.
22. Noy, Natalya F. ; McGuinness, Deborah L. (2001). ``Ontology Development 101: A Guide to
Creating Your First Ontology''. Stanford Knowledge Systems Laboratory Technical Report KSL-
01-05 and Stanford Medical Informatics Technical Report SMI-2001-0880, March 2001.
23. Musen, M. A. (1992). Dimensions of knowledge sharing and reuse. Computers and Biomedical
Research, 25, 435-467.
24. https://protege.stanford.edu/products.php#desktop-protege.
25. Kless, D.; Jansen, L.; Lindenthal, J.; Wiebensohn, J. (2012). “A Method for re-engineering a
thesaurus into an ontology”. Conference Paper in Frontier s in Artificial Intelligence and
Applications”. Preprint of a paper to be published in: M. Donnelly and G. Guizzardi (eds.), Formal
Ontology in Information Systems. Proceedings of the Seventh International Conference (FOIS
2012), IOS Press, 2012, 133-146.