جزوه تبیین مبانی توحید اهل بیت علیه السلام 1 دوره " تبیین مبانی توحید اهل بیت علیه السلام 1 " آنچه در این دوره خواهید آموخت : آیا می دانید مبانی توحید اهل بیت علیهم السلام چیست؟ چگونه می توانیم عقیده صحیح و سقیم را در توحید و خداشناسی از یکدیگر تشخیص بدهیم ؟  مدرّس : استاد سید محسن طیب نیا dinclass.ir

1. 1
‫مجازی‬ ‫دوره‬
‫السالم‬‫علیهم‬‫بیت‬‫اهل‬‫توحید‬‫مبانی‬‫تبیین‬
‫نیا‬‫طیب‬‫محسن‬‫سید‬‫استاد‬:‫ّس‬‫ر‬‫مد‬
: ‫ّل‬‫و‬‫ا‬ ‫جلسه‬
: ‫جلسه‬ ‫این‬ ‫مطالب‬ ‫عناوین‬
‫؟‬ ‫است‬ ‫معنا‬ ‫چه‬ ‫به‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫مبانی‬
‫توحید‬ ‫مبحث‬ ‫روایات‬ ‫در‬ ‫تواتر‬
‫معنوی‬ ‫و‬ ‫لفظی‬ ‫تواتر‬
‫توحید‬ ‫مبحث‬ ‫ّت‬‫ی‬‫اهم‬
‫معارف‬ ‫مادر‬ ‫توحید‬
‫پای‬‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫مبانی‬ ‫های‬ ‫ه‬
----------------------------------
‫؟‬ ‫دارند‬ ‫توحیدی‬ ‫مبانی‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫آیا‬
‫اند؟‬ ‫داده‬ ‫ارائه‬ ‫خود‬ ‫شیعیان‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫فرموده‬ ‫تبیین‬ ‫را‬ ‫مبانی‬ ‫خداشناسی‬ ‫توحیدو‬ ‫بحث‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫ایشان‬ ‫آیا‬
‫به‬ ‫توحید‬ ‫عرصه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫متعددی‬ ‫روایات‬ ،‫بله‬‫را‬ ‫مبانی‬ ‫نورانی‬ ‫روایات‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫توانیم‬ ‫می‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫علومی‬ ‫و‬ ‫معارف‬ ‫شامل‬ ‫است‬ ‫رسیده‬ ‫ما‬
.‫بگیرد‬ ‫قرار‬ ‫سقیم‬ ‫از‬ ‫صحیح‬ ‫و‬ ‫باطل‬ ‫از‬ ‫حق‬ ‫شناخت‬ ‫در‬ ‫محکی‬ ‫سنگ‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫مبانی‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫نماییم‬ ‫استخراج‬
‫به‬ ‫باید‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫توحیدی‬ ‫مبانی‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫بنابراین‬.‫گردد‬ ‫اخذ‬ ‫روایات‬ ‫از‬ ‫اجتهادی‬ ‫شکل‬
‫؟‬ ‫است‬ ‫واحد‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫متواتر‬ ‫توحید‬ ‫ی‬ ‫عرصه‬ ‫در‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫روایات‬ ‫آیا‬

2. 2
‫و‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫متواتر‬ ‫روایات‬ ‫موارد‬ ‫اکثر‬ ‫در‬ ‫و‬ ً‫ا‬‫عمدت‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫و‬ ‫معارف‬ ‫عرصه‬ ‫روایات‬ ‫خوشبختانه‬ ‫و‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫لطف‬ ‫به‬
‫معرفت‬ ‫ی‬ ‫عرصه‬ ‫در‬ ‫شیعیان‬‫گاه‬ ‫هیچ‬ ‫شناخت‬ ‫و‬‫از‬ ‫برخی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بوده‬ ‫کلیدی‬ ‫و‬ ‫مهم‬ ‫قدری‬ ‫به‬ ‫مسائل‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫ماند‬ ‫نخواهند‬ ‫باقی‬ ‫ّر‬‫ی‬‫تح‬ ‫در‬
‫تا‬ ...‫و‬ ‫عالم‬ ‫حدوث‬ ‫چون‬ ‫موارد‬500. ‫است‬ ‫تواتر‬ ّ‫د‬‫ح‬ ‫فوق‬ ‫عدد‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫شمارش‬ ‫و‬ ‫احصاء‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫از‬ ‫روایت‬
‫فلسفه‬ ‫چون‬ ‫علوم‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫در‬ ‫بدانید‬ ‫است‬ ‫جالب‬‫باب‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫روایاتی‬ ‫حالیکه‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫انکار‬ ‫عالم‬ ‫حدوث‬ ً‫ال‬‫کام‬ ) ‫تصوف‬ ( ‫عرفان‬ ‫و‬
‫می‬ ‫قانع‬ ‫برهان‬ ‫و‬ ‫دلیل‬ ‫جهت‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ساخته‬ ‫مستغنی‬ ‫را‬ ‫انسان‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫وارد‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫مقدس‬ ‫وجود‬ ‫از‬ ‫عالم‬ ‫حدوث‬ ‫اثبات‬
.‫نماید‬
‫دارا‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫معرفت‬ ‫و‬ ‫توحید‬ ‫باب‬ ‫در‬ ‫روایات‬ ‫گاهی‬‫گوناگون‬ ‫اسناد‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫نوعی‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫لفظی‬ ‫تواتر‬ ‫ی‬‫صورت‬ ‫به‬‫تکرار‬ ‫ّر‬‫ر‬‫مک‬
‫لفظ‬ ‫با‬ ‫روایاتی‬ ‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫شده‬“ٌ‫ن‬ِ‫ئ‬‫َا‬‫ب‬ْ‫ن‬ِ‫م‬‫ِه‬‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬“‫است‬ ‫شده‬ ‫تکرار‬ ‫لفظی‬ ‫تواتر‬ ‫با‬‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫و‬‫مخلوقات‬ ‫با‬ ‫مباین‬ ‫خداوند‬
‫است‬(‫یعنی‬ ‫تباین‬‫نیس‬ ‫مخلوق‬ ‫در‬ ‫خالق‬ ‫از‬ ‫ویژگی‬ ‫هیچ‬‫روایات‬ ‫این‬ ‫گاهی‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ) ‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫خالق‬ ‫در‬ ‫مخلوقات‬ ‫از‬ ‫ویژگی‬ ‫هیچ‬ ‫و‬ ‫ت‬
.‫دارد‬ ) ‫مخلوقات‬ ( ‫اهلل‬ ‫سوی‬ ‫ما‬ ‫و‬ ‫متعال‬ ‫خداود‬ ‫ذات‬ ‫بین‬ ‫تباین‬ ‫بر‬ ‫داللت‬ ‫روایت‬ ‫معنای‬ ‫که‬ ‫معنا‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫معنوی‬ ‫تواتر‬ ‫دارای‬
‫ظ‬ ‫به‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫عقاید‬ ‫ی‬ ‫عرصه‬ ‫در‬ ‫این‬ ‫بنابر‬‫مقدسه‬ ‫ناحیه‬ ‫از‬ ‫اخبار‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫داریم‬ ‫یقین‬ ‫بلکه‬ ،‫پیماییم‬ ‫نمی‬ ‫راه‬ ‫نون‬
‫دلیل‬ ‫و‬ ‫برهان‬ ‫روایات‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫در‬ ‫اینکه‬ ‫ضمن‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫صادر‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫معصومین‬) ‫السالم‬ ‫علیه‬ ( ‫معصوم‬ ‫توسط‬ ‫استدالل‬ ‫کیفیت‬ ‫و‬
‫عالم‬ ‫حدوث‬ ‫بر‬ ‫استدالل‬ ‫ی‬ ‫نحوه‬ ‫مخاطب‬ ‫به‬ ً‫ال‬‫مث‬ ‫که‬ ‫نوعی‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫بیان‬. ‫آموزد‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫مخالفین‬ ‫مقابل‬ ‫در‬‫توحید‬ ‫ی‬ ‫عرصه‬ ‫در‬ ‫بنابراین‬
‫و‬ ‫بررسی‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫بسیاری‬ ‫موارد‬ ‫در‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫ی‬ ‫عرصه‬ ‫در‬ ‫روایات‬ ‫البته‬ ‫و‬ ‫نیستیم‬ ‫مواجه‬ ‫ظنون‬ ‫با‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬‫کار‬
‫با‬ ‫را‬ ‫روایات‬ ‫ناب‬ ‫و‬ ‫نظیر‬ ‫بی‬ ‫گوهرهای‬ ‫آن‬ ‫بتوانیم‬ ‫تا‬ ‫دارد‬ ‫تفکر‬ ‫و‬ ‫مباحثه‬ ‫و‬. ‫نماییم‬ ‫استخراج‬ ‫خود‬ ‫عقل‬
‫توحید‬ ‫مبحث‬ ‫ّت‬‫ی‬‫اهم‬
‫مشکل‬ ‫دچار‬ ‫ّت‬‫و‬‫نب‬ ‫مبحث‬ ‫در‬ ‫بخواهد‬ ‫شخصی‬ ‫اگر‬ ً‫ال‬‫مث‬ ‫است‬ ‫توحید‬ ‫مبحث‬ ‫به‬ ‫وابسته‬ ‫عقیدتی‬ ‫مباحث‬ ‫تمام‬‫انحراف‬ ‫و‬‫بحث‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ‫نشود‬
‫همچنین‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫سالمی‬ ‫ی‬ ‫عقیده‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫کرده‬ ‫کار‬ ‫توحید‬‫است‬‫اس‬ ‫نکرده‬ ‫کار‬ ‫توحید‬ ‫بحث‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫کسی‬‫صحیحی‬ ‫و‬ ‫درست‬ ‫ی‬ ‫عقیده‬ ‫و‬ ‫ت‬
،‫ندارد‬‫بسیار‬ ‫توحید‬ ‫بحث‬ ‫در‬ ‫جماعت‬ ‫و‬ ‫سنت‬ ‫اهل‬ ‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ،‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫فراوان‬ ‫اشکاالت‬ ‫و‬ ‫شبهات‬ ‫دچار‬ ‫امامت‬ ‫بحث‬ ‫در‬ ‫ناخواه‬ ‫خواه‬
‫و‬ ‫پا‬ ‫دارای‬ ‫و‬ ‫ّم‬‫س‬‫مج‬ ‫را‬ ‫خداوند‬ ‫که‬ ‫جایی‬ ‫تا‬ ‫اند‬ ‫شده‬ ‫اشکال‬ ‫دچار‬‫و‬ ‫دست‬‫کتب‬ ‫ترین‬ ‫صحیح‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫اینها‬ ‫و‬ ‫اند‬ ‫دانسته‬ ...‫و‬ ‫مو‬‫زعم‬ ‫به‬ ( ‫خود‬
‫دچار‬ ‫نیز‬ ‫امامت‬ ‫و‬ ‫نبوت‬ ‫ی‬ ‫عرصه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫اشتباه‬ ‫خداشناسی‬ ‫و‬ ‫توحید‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫دید‬ ‫خواهید‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ‫اند‬ ‫آورده‬ ) ‫خودشان‬
‫شوند‬ ‫فراوان‬ ‫انحرافات‬‫و‬‫اعتقاد‬ ‫همچون‬ ( ‫اند‬ ‫شده‬ ‫قائل‬ ... ‫و‬ ‫جبر‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫اند‬ ‫شده‬ ‫انحراف‬ ‫دچار‬ ‫نیز‬ ‫عدل‬ ‫در‬ ‫ایشان‬ ‫که‬ ‫دید‬ ‫خواهید‬ ‫حتی‬‫اشاعره‬
‫د‬ ‫اشتباهی‬ ‫های‬ ‫دیدگاه‬ ‫و‬ ‫فراوان‬ ‫اشکاالت‬ ‫چه‬ ‫پیغمبر‬ ‫علم‬ ‫و‬ ‫پیغمبر‬ ‫عصمت‬ ‫و‬ ‫ّت‬‫و‬‫نب‬ ‫بحث‬ ‫در‬ ‫میبینیم‬ ‫ایشان‬ ‫کتب‬ ‫به‬ ‫نگاهی‬ ‫با‬ ،) .. ‫و‬ ‫جبر‬ ‫به‬‫ارند‬
‫معضال‬ ‫دچار‬ ،‫سلم‬ ‫و‬ ‫اله‬ ‫و‬ ‫علیه‬ ‫اهلل‬ ‫صلی‬ ‫پیغمبر‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫جانشینی‬ ‫و‬ ‫امامت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫باطل‬ ‫عقاید‬ ‫و‬ ‫ّات‬‫ر‬‫تفک‬ ‫این‬ ‫و‬‫بزرگی‬ ‫ت‬
‫و‬ ‫اند‬ ‫شده‬‫امام‬ ‫تعیین‬ ‫نهایت‬ ‫در‬‫را‬‫وظیفه‬‫اند‬ ‫پنداشته‬ ‫مردم‬!!

3. 3
) ‫معارف‬ ‫مادر‬ ( ‫المعارف‬ ّ‫م‬‫ا‬ ‫توحید‬
‫شیعیا‬ ‫ما‬ ‫چنانچه‬‫به‬ ‫نسبت‬ ‫صحیحی‬ ‫دیدگاه‬ ‫بخواهیم‬ ‫ن‬‫بحث‬‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬‫ب‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫الجرم‬ ‫باشیم‬ ‫داشته‬ ‫امامت‬ ‫و‬ ‫نبوت‬‫علی‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫حث‬‫هم‬
‫کنیم‬ ‫کار‬ ‫السالم‬‫بکشی‬ ‫زحمت‬ ‫و‬‫با‬ ‫امروز‬ ‫متأسفانه‬ ،‫م‬‫م‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫بین‬ ‫در‬ ‫معضلی‬‫مواجه‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫ّین‬‫ب‬‫ح‬‫هستیم‬ّ‫و‬‫غل‬ ‫معضل‬ ‫آن‬ ‫و‬
. ‫بپردازیم‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫دقایقی‬ ‫مبحث‬ ‫این‬ ‫شروع‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫است‬ ‫الزم‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫مقدسه‬ ‫ذوات‬ ‫به‬ ‫نسبت‬
: ‫ّمه‬‫د‬‫مق‬
: ‫فرمایند‬ ‫می‬ ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫امیرالمومنین‬
َ‫ك‬َ‫ل‬َ‫ه‬ِ‫ن‬‫َا‬‫ل‬ُ‫ج‬َ‫ر‬ َّ‫ی‬ِ‫ف‬ٌ‫ب‬ِ‫ح‬ُ‫م‬‫َال‬‫ق‬ ٌ‫ض‬ِ‫غ‬ْ‫ب‬ُ‫م‬ َ‫و‬ ٍ‫ل‬‫َا‬‫غ‬1
‫حد‬ ‫از‬ ‫متجاوز‬ ‫دشمن‬ ‫و‬ ،‫کننده‬ ّ‫و‬‫غل‬ ‫عاشق‬ :‫شدند‬ ‫هالك‬ ‫من‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫نفر‬ ‫دو‬.
‫علیه‬ ‫معصوم‬ ‫امامان‬ ‫مقامات‬ ‫شك‬ ‫بدون‬ ‫و‬ ‫داریم‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫جایگاه‬ ‫و‬ ‫عظمت‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫ّدی‬‫د‬‫متع‬ ‫روایات‬‫و‬ ‫عقل‬ ‫ورای‬ ‫السالم‬ ‫م‬
‫و‬ ‫است‬ ‫ما‬ ‫فکر‬‫و‬ ‫ندارد‬ ‫ایشان‬ ‫فضائل‬ ‫و‬ ‫مناقب‬ ‫تمام‬ ‫درك‬ ‫سوی‬ ‫به‬ ‫راهی‬ ‫بشر‬ ‫از‬ ‫یك‬ ‫هیچ‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫بزرگوارانی‬ ‫ایشان‬‫ا‬‫صورتی‬ ‫در‬ ‫روایات‬ ‫ین‬
‫کرده‬ ‫کار‬ ‫را‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫ی‬ ‫مسئله‬ ‫ابتدا‬ ‫در‬ ‫شخص‬ ‫که‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫صحیح‬ ‫تبیین‬،‫نموده‬ ‫تفقه‬ ‫و‬ ‫فهمیده‬‫زمینه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫اگر‬ ‫و‬ ‫باشد‬
ً‫ا‬‫عمدت‬ ‫باشد‬ ‫نکرده‬ ‫کار‬‫شود‬ ‫می‬ ‫کشیده‬ ‫راه‬ ‫دو‬ ‫به‬‫ّلی‬‫و‬‫ا‬‫ق‬ ‫قابل‬ ‫غیر‬ ‫مناقب‬ ‫این‬ ‫گوید‬ ‫می‬ ‫و‬ ‫نماید‬ ‫می‬ ‫انکار‬ ‫آنکه‬‫گذاشته‬ ‫کنار‬ ‫باید‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بول‬
‫افتد‬ ‫می‬ ّ‫د‬‫ر‬ ‫و‬ ‫انکار‬ ‫مقام‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫مشکل‬ ‫او‬ ‫برای‬ ‫روایات‬ ‫این‬ ‫هضم‬ ‫توحید‬ ‫در‬ ‫ضعف‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫چون‬ ( ‫شود‬)‫ّم‬‫و‬‫د‬‫ی‬‫می‬ ّ‫و‬‫غل‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫کسانی‬
‫م‬ ‫و‬ ‫ربوبی‬ ‫شئون‬ ‫و‬ ‫افتند‬‫برا‬ ‫اگر‬ ‫صورتیکه‬ ‫در‬ ( ‫دهند‬ ‫می‬ ‫نسبت‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫قامات‬‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫مبانی‬ ‫افراد‬ ‫این‬ ‫ی‬
‫می‬ ‫اهتمام‬ ‫است‬ ‫دین‬ ‫از‬ ‫نیمی‬ ‫که‬ ‫توحید‬ ‫مبحث‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کشیدند‬ ‫می‬ ‫زحمت‬ ‫عرصه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫شده‬ ‫باز‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬‫نمی‬ ّ‫و‬‫غل‬ ‫به‬ ‫ورزیدند‬
) ‫شدند‬ ‫نمی‬ ‫هالك‬ ‫و‬ ‫افتادند‬‫مقام‬ ‫شد‬ ‫گفته‬ ‫که‬ ‫دالیلی‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫رسیدند‬ ‫جایی‬ ‫به‬ ‫ّم‬‫و‬‫د‬ ‫گروه‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ً‫ال‬‫مث‬ .‫خ‬‫و‬ ) ‫العدم‬ ‫من‬ ‫خلق‬ ( ‫القیت‬
!! ‫اند‬ ‫داده‬ ‫نسبت‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫سبحان‬ ‫خداوند‬ ‫مخصوص‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫رازقیت‬
‫اذن‬ ‫به‬ ‫توانند‬ ‫می‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫اند‬ ‫ننموده‬ ‫درك‬ ) ‫ّم‬‫و‬‫د‬ ‫دسته‬ ( ‫ایشان‬‫شو‬ ‫رزق‬ ‫و‬ ‫خلق‬ ‫در‬ ‫واسطه‬ ‫خداوند‬‫و‬ ‫خالق‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫ند‬
‫بای‬ ‫الجرم‬ ‫بنمایند‬ ‫کار‬ ‫امامت‬ ‫ی‬ ‫عرصه‬ ‫در‬ ‫خواهند‬ ‫می‬ ‫که‬ ‫کسانی‬ ‫این‬ ‫نیست.بنابر‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫بودن‬ ‫رازق‬‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫در‬ ‫د‬
.‫کنند‬ ‫تفقه‬ ‫و‬ ‫بکشند‬ ‫زحمت‬ ‫السالم‬
‫ر‬ ‫زمینه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫دلیل‬ ‫این‬ ‫به‬ ) ‫ّم‬‫و‬‫د‬ ‫دسته‬ ( ‫ایشان‬‫نفرموده‬ ‫کار‬ ‫مبحث‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحیدی‬ ‫وایات‬‫ا‬‫افتاده‬ ‫ّها‬‫و‬‫غل‬ ‫این‬ ‫به‬ ً‫ا‬‫عمدت‬ ‫ند‬
. ‫است‬ ‫شده‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫با‬ ‫مباین‬ ‫ایشان‬ ‫عقیده‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫اند‬
1
:‫ص‬ ،)‫صالح‬ ‫(للصبحی‬ ‫البالغة‬ ‫نهج‬489

4. 4
: ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫امیرالمومنین‬ ‫قال‬
ْ‫م‬ُ‫ک‬‫َّا‬‫ی‬ِ‫إ‬...ْ‫ر‬َ‫م‬ ٌ‫د‬‫ِی‬‫ب‬َ‫ع‬ ‫َّا‬‫ن‬ِ‫إ‬ ‫ُوا‬‫ل‬‫ُو‬‫ق‬ ‫َا‬‫ن‬‫ِی‬‫ف‬ َّ‫و‬ُ‫ل‬ُ‫غ‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫و‬‫ُم‬‫ت‬ْ‫ئ‬ِ‫ش‬ ‫َا‬‫م‬ ‫َا‬‫ن‬ِ‫ل‬ْ‫ض‬َ‫ف‬ ‫ِی‬‫ف‬ ‫ُوا‬‫ل‬‫ُو‬‫ق‬ َ‫و‬ َ‫ن‬‫ُو‬‫ب‬‫ُو‬‫ب‬...2
‫پرورده‬ ‫بندگان‬ ‫ما‬ :‫بگویید‬ ‫فقط‬ ،‫کنید‬ )ّ‫و‬‫(غل‬ ‫روى‬ ‫زیاده‬ ‫ما‬ ّ‫ق‬‫ح‬ ‫در‬ ‫مبادا‬‫ه‬ ‫ما‬ ‫فضل‬ ‫پیرامون‬ )‫ّا‬‫م‬‫(ا‬ ‫و‬ ‫ایم‬‫مى‬ ‫چه‬ ‫ر‬‫بگویید‬ ‫خواهید‬...
‫های‬ ‫پایه‬‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫مبانی‬
: ‫ّل‬‫و‬‫ا‬ ‫پایه‬
‫اش‬ ‫با‬ ‫مباین‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬‫است‬ ‫یاء‬
: ‫شرح‬
‫مخلوقات‬ ‫با‬ ‫مباین‬ ً‫ال‬‫کام‬ ،‫است‬ ‫نموده‬ ‫خلق‬ ‫را‬ ‫عالم‬ ‫که‬ ‫سبحان‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬‫خود‬،‫است‬‫که‬ ‫است‬ ‫معنا‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫تباین‬ ‫و‬‫و‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫بین‬
. ‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫سنخیت‬ ‫و‬ ‫تشابه‬ ،‫اشتراك‬ ‫ای‬ ‫ذره‬ ‫مخلوقات‬‫دار‬ ‫وجود‬ ‫مبنا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫روایت‬ ‫پانصد‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫بدانیم‬ ‫باید‬‫ای‬ ‫در‬ ‫روایات‬ ‫و‬ ‫د‬‫فوق‬ ‫باب‬ ‫ن‬
! ‫نمایند‬ ‫می‬ ‫ّعا‬‫د‬‫ا‬ ‫را‬ ‫مخلوق‬ ‫و‬ ‫خالق‬ ‫بین‬ ‫تشابه‬ ‫و‬ ‫سنخیت‬ ‫کمال‬ ‫فالسفه‬ ‫حالیکه‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫تواتر‬ ّ‫د‬‫ح‬
ً‫ا‬‫صریح‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫مخلوق‬ ‫و‬ ‫خالق‬ ‫بین‬ ‫اشتراك‬ ‫و‬ ‫تشابه‬ ،‫سنخیت‬ ‫عدم‬ ‫به‬ ‫استناد‬ ‫در‬ ‫روایت‬ ‫پانصد‬‫و‬‫غیر‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫برخی‬
‫ه‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫مباینت‬ ‫معنای‬ ‫بر‬ ‫داللت‬ ‫مستقیم‬‫پایه‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫نماید‬ ‫خراب‬ ‫و‬ ‫بلرزاند‬ ‫را‬ ‫پایه‬ ‫این‬ ‫تواند‬ ‫نمی‬ ‫ای‬ ‫شبهه‬ ‫یچ‬‫ب‬‫محکم‬ ‫استدالالت‬ ‫و‬ ‫عقلی‬ ‫براهین‬ ‫ا‬
. ‫اند‬ ‫آموخته‬ ‫خود‬ ‫پیروان‬ ‫و‬ ‫شیعیان‬ ‫و‬ ‫محبین‬ ‫به‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫همراه‬ ‫انکار‬ ‫قابل‬ ‫غیر‬ ‫و‬
‫بح‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫تفصیلی‬ ‫بحث‬ ‫به‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫و‬ ‫جلسه‬ ‫این‬ ‫پایان‬ ‫در‬: ‫فرمایید‬ ‫دقت‬ ‫باب‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫روایاتی‬ ‫به‬ ‫ث‬
1-...ُ‫ه‬ُ‫ه‬ْ‫ن‬ُ‫ک‬ٌ‫ق‬‫ِی‬‫ر‬ْ‫ف‬َ‫ت‬‫ِه‬‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬ َ‫ن‬ْ‫ی‬َ‫ب‬ َ‫و‬ ُ‫ه‬َ‫ن‬ْ‫ی‬َ‫ب‬...3
( : ‫فرمودند‬ ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫رضا‬ ‫امام‬‫مخلوقاتش‬ ‫و‬ ‫او‬ ‫بین‬ ‫است‬ ‫فرق‬ ) ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬
2-...ُ‫ه‬ُ‫ت‬َ‫ن‬َ‫ی‬‫َا‬‫ب‬ُ‫م‬ َ‫و‬ْ‫م‬ُ‫ه‬‫َّا‬‫ی‬ِ‫إ‬‫ُم‬‫ه‬َ‫ت‬َّ‫ی‬ِّ‫ن‬ِ‫إ‬ ُ‫ه‬ُ‫ت‬َ‫ق‬َ‫ر‬‫َا‬‫ف‬ُ‫م‬...4
2:‫ص‬ ،‫النص‬ ،‫العقول‬ ‫تحف‬104
3:‫ص‬ ،)‫(للصدوق‬ ‫التوحید‬36
4‫ا‬ ‫علیه‬ ‫الرضا‬ ‫أخبار‬ ‫عیون‬‫ج‬ ،‫لسالم‬1:‫ص‬ ،151

5. 5
‫ال‬ ‫علیه‬ ‫رضا‬ ‫امام‬‫او‬ ‫ذات‬ ‫آنکه‬ ‫یعنی‬ ‫اشیاء‬ ‫با‬ ‫او‬ ‫مباینت‬ : ‫فرمودند‬ ‫سالم‬‫ا‬ ‫چیزی‬ ‫او‬ ( ‫است‬ ‫جدا‬ ‫مخلوقات‬ ‫از‬‫و‬ ‫دیگر‬ ‫چیز‬ ‫مخلوقات‬ ‫و‬ ‫ست‬
) ‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫اشتراکی‬ ‫و‬ ‫سنخیت‬ ،‫شباهت‬ ،‫مماثلت‬ ‫گونه‬ ‫هیچ‬ ‫مخلوقات‬ ‫ذات‬ ‫و‬ ‫او‬ ‫ذات‬ ‫میان‬
3-ٌ‫ن‬ِ‫ئ‬‫َا‬‫ب‬ ِ‫ت‬‫َّا‬‫ذ‬‫ال‬ ُّ‫ی‬ِ‫د‬ِ‫ح‬‫َا‬‫و‬ ٌ‫د‬ِ‫ح‬‫َا‬‫و‬ َ‫و‬ُ‫ه‬ َ‫ل‬‫َا‬‫ق‬َ‫ف‬ْ‫ن‬ِ‫م‬ِ‫ه‬ِ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬...5
... : ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫صادق‬ ‫امام‬‫جداست‬ ‫خلقش‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫یگانه‬ ‫ذاتش‬ ‫و‬ ‫یکتا‬ ‫او‬...
. ‫ندارد‬ ‫خود‬ ‫مخلوقات‬ ‫با‬ ‫اشتراکی‬ ‫و‬ ‫مماثلت‬ ،‫شباهت‬ ‫هیچ‬ ‫است‬ ‫نموده‬ ‫ایجاد‬ ‫را‬ ‫عالم‬ ‫که‬ ‫خدایی‬ : ‫نتیجه‬
: ‫ّم‬‫و‬‫د‬ ‫پایه‬
‫مسدود‬ ‫راه‬ ‫این‬ ً‫ا‬‫مطلق‬ ‫و‬ ‫ندارد‬ ‫او‬ ‫ذاتی‬ ‫صفات‬ ‫و‬ ‫خدا‬ ‫ذات‬ ‫شناخت‬ ‫سوی‬ ‫به‬ ‫راهی‬ ‫هیچ‬ ‫انسان‬. ‫است‬
ّ‫س‬‫حوا‬ ‫و‬ ‫انسان‬ ‫ظاهری‬ ‫قوای‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫مسئله‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫صریح‬ ‫داللت‬ ‫روایت‬ ‫ها‬ ‫ده‬‫گانه‬ ‫پنچ‬‫ه‬ ‫او‬ ‫باطنی‬ ‫قوای‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫او‬‫توهمات‬ ‫و‬ ‫عقل‬ ‫مچون‬
‫قلوب‬‫ندارد‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬ ‫شناخت‬ ‫سوی‬ ‫به‬ ‫راهی‬‫است‬ ‫مخلوقات‬ ‫با‬ ‫مباین‬ ‫صد‬ ‫در‬ ‫صد‬ ‫که‬ ‫ذاتی‬ ‫ان‬ ‫که‬ ‫دلیل‬ ‫این‬ ‫به‬‫که‬ ‫مخلوقی‬ ‫چگونه‬
‫است‬ ‫او‬ ‫غیر‬!‫؟‬ ‫نماید‬ ‫درك‬ ‫و‬ ‫بفهمد‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫تواند‬ ‫می‬‫ح‬ ‫بیاید‬ ‫در‬ ‫انسان‬ ‫شناخت‬‫و‬ ‫تعریف‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫تعریف‬ ‫که‬ ‫موجودی‬‫چارچوب‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫میخورد‬ ّ‫د‬
‫تحدید‬ ‫و‬ ‫تصور‬ ‫به‬ ‫محتاج‬ ‫جرم‬ ‫ال‬ ‫تعریفی‬ ‫هر‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ‫شود‬ ‫نمی‬ ‫شناخته‬ ‫هرگز‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬ ‫حالیکه‬ ‫در‬ ‫آید‬ ‫می‬ ‫در‬ ‫حدود‬‫ذ‬‫خداوند‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫هنی‬
ّ‫د‬‫ح‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫محدود‬ ‫غیر‬‫نائل‬ ‫کمال‬ ‫و‬ ‫رشد‬ ‫ی‬ ‫مرحله‬ ‫به‬ ‫انسان‬ ‫اگر‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫گفته‬ ‫بشری‬ ‫عرفان‬ ‫در‬ ‫لکن‬ . ‫آید‬ ‫نمی‬ ‫در‬‫ذات‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫شود‬
‫ا‬ ‫معارف‬ ‫چارچوب‬ ‫در‬ ‫سخنان‬ ‫این‬ ‫تمام‬ ‫که‬ ‫مستحضرید‬ !! ‫بپیوندد‬ ‫ذات‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫ّی‬‫ت‬‫ح‬ ‫و‬ ‫نماید‬ ‫وجدان‬ ‫و‬ ‫شهود‬ ‫را‬ ‫خداوند‬‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫هل‬
‫ذات‬ ‫اگر‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ‫است‬ ‫باطل‬‫اتح‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫بتواند‬ ‫انسان‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫درك‬ ‫و‬ ‫شهود‬ ،‫شناخت‬ ‫قابل‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬‫یکی‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫برقرار‬ ‫اد‬
‫صو‬ ‫این‬ ‫در‬ ( ‫نمود‬ ‫شهود‬ ‫را‬ ‫ذاتی‬ ‫بتوان‬ ‫نیست‬ ‫ممکن‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ،‫باشد‬ ‫متجزی‬ ‫و‬ ‫ّب‬‫ک‬‫مر‬ ،‫محدود‬ ‫باید‬ ‫الجرم‬ ‫ذات‬ ‫این‬ ‫شود‬‫محدود‬ ‫ذات‬ ‫این‬ ‫رت‬
‫ذا‬ ‫آن‬ ‫آنکه‬ ‫مگر‬ ‫پیوست‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫درك‬ ‫یا‬ ‫و‬ ) ‫است‬‫نیازم‬ ‫همیشه‬ ‫ّب‬‫ک‬‫مر‬ ‫وذات‬ ‫باشد‬ ‫ّب‬‫ک‬‫مر‬ ‫و‬ ‫مقداری‬ ‫و‬ ‫متجزی‬ ‫ت‬‫وجودی‬ ‫اجزاء‬ ‫به‬ ‫ند‬
!! ‫باشد‬ ‫خدا‬ ‫تواند‬ ‫نمی‬ ‫موجودی‬ ‫چنین‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫کننده‬ ‫ترکیب‬ ‫و‬ ‫خود‬
: ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫سیدالشهداء‬ ‫قال‬
...َ‫س‬ْ‫ی‬َ‫ل‬ٍ‫ب‬َ‫ر‬ِ‫ب‬ْ‫ن‬َ‫م‬َ‫ح‬ِ‫ر‬ُ‫ط‬ٍ‫ء‬‫َا‬‫و‬َ‫ه‬ ‫ِی‬‫ف‬ َ‫د‬ِ‫ج‬ُ‫و‬ ْ‫ن‬َ‫م‬ ٍ‫د‬‫ُو‬‫ب‬ْ‫ع‬َ‫م‬ َ‫و‬ ِ‫غ‬‫َا‬‫ل‬َ‫ب‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ت‬ْ‫ح‬َ‫ت‬ِ‫ر‬ْ‫ی‬َ‫غ‬ ْ‫و‬َ‫أ‬َ‫ه‬‫َاء‬‫و‬...
‫غیر‬ ‫یا‬ ‫هوا‬ ‫محدوده‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫آن‬ ‫نباشد‬ ‫معبود‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫مطرح‬ ‫درك‬ ‫و‬ ‫بیان‬ ‫و‬ ‫وصف‬ ‫حیطه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫آن‬ ‫نباشد‬ ‫پروردگار‬‫ه‬‫شود‬ ‫یافت‬ ‫وا‬
----------------------------------------------------‫ّل‬‫و‬‫ا‬ ‫جلسه‬ ‫پایان‬---------------
5‫(ط‬ ‫الكافی‬-‫ج‬ ،)‫اإلسالمیة‬1:‫ص‬ ،127

6. 6
‫جلسه‬‫ّم‬‫و‬‫د‬:
: ‫جلسه‬ ‫این‬ ‫مطالب‬ ‫عناوین‬
‫ا‬‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬ ‫معرفت‬ ‫متناع‬
‫مخلوق‬ ‫و‬ ‫خالق‬ ‫بین‬ ‫اشتراک‬ ‫عدم‬
‫شیء‬ ‫من‬ ‫خلق‬ ‫و‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫خلق‬
‫است‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫مخصوص‬ ‫فقط‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫چیزی‬ ‫ایجاد‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫واقعی‬ ‫خلق‬
----------------------------------
‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬ ‫معرفت‬ ‫امتناع‬
‫پایه‬ ‫دو‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫گذشته‬ ‫جلسه‬ ‫در‬‫ّر‬‫ک‬‫متذ‬ ‫قبلی‬ ‫مطالب‬ ‫ادامه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫جلسه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫ّا‬‫م‬‫ا‬ ،‫کردیم‬ ‫صحبت‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحیدی‬ ‫مبانی‬ ‫از‬
‫معرفت‬ ‫تواند‬ ‫نمی‬ ً‫ال‬‫عق‬ ‫مخلوقی‬ ‫هیچ‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توحید‬ ‫نورانی‬ ‫مبانی‬ ‫بر‬ ‫بنا‬ ‫که‬ ‫شویم‬ ‫می‬‫به‬‫چیزی‬ ‫و‬ ‫نماید‬ ‫پیدا‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬
‫ق‬ ‫با‬ ‫چه‬ ‫حال‬ ،‫نماید‬ ‫درك‬ ‫او‬ ‫ذات‬ ‫از‬‫توانند‬ ‫نمی‬ ‫مخلوقات‬ ‫گاه‬ ‫هیچ‬ ‫قلب‬ ‫و‬ ‫دل‬ ‫با‬ ‫چه‬ ‫و‬ ‫وهم‬ ‫با‬ ‫چه‬ ‫و‬ ‫عقل‬ ‫با‬ ‫چه‬ ،‫باطنی‬ ‫قوای‬ ‫با‬ ‫وچه‬ ‫ظاهری‬ ‫وای‬
. ‫نمایند‬ ‫درك‬ ‫را‬ ) ‫متعال‬ ( ‫او‬ ‫ذات‬
: ‫فرمایید‬ ‫دقت‬ ‫شریفه‬ ‫روایت‬ ‫این‬ ‫به‬
ُ‫د‬َّ‫م‬َ‫ح‬ُ‫م‬ ‫َا‬‫ن‬َ‫ث‬َّ‫د‬َ‫ح‬ َ‫ل‬‫َا‬‫ق‬ ُ‫ه‬ْ‫ن‬َ‫ع‬ ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ َ‫ی‬ِ‫ض‬َ‫ر‬ ُّ‫ی‬ِ‫م‬‫َا‬‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ن‬‫ُو‬‫ر‬‫َا‬‫ه‬ ُ‫ن‬ْ‫ب‬ ُ‫د‬َ‫م‬ْ‫ح‬َ‫أ‬ ‫َا‬‫ن‬َ‫ث‬َّ‫د‬َ‫ح‬ِ‫د‬َّ‫م‬َ‫ح‬ُ‫م‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ ‫َى‬‫س‬‫ِی‬‫ع‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ ِ‫د‬َّ‫م‬َ‫ح‬ُ‫م‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ َ‫د‬َ‫م‬ْ‫ح‬َ‫أ‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ ِ‫ه‬‫ِی‬‫ب‬َ‫أ‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ ُّ‫ی‬ِ‫ر‬َ‫ی‬ْ‫م‬ِ‫ح‬ْ‫ل‬‫ا‬ ٍ‫ر‬َ‫ف‬ْ‫ع‬َ‫ج‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ِ‫د‬ْ‫ب‬َ‫ع‬ ُ‫ن‬ْ‫ب‬
‫ع‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ِ‫د‬ْ‫ب‬َ‫ع‬ ‫ِی‬‫ب‬َ‫أ‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ َ‫ر‬َ‫م‬ُ‫ع‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ ِ‫ل‬َّ‫ض‬َ‫ف‬ُ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ِ‫ن‬َ‫ع‬ ٍ‫ر‬ْ‫ی‬َ‫م‬ُ‫ع‬ ‫ِی‬‫ب‬َ‫أ‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ ِ‫د‬َّ‫م‬َ‫ح‬ُ‫م‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ ِّ‫ی‬ِ‫ق‬ْ‫ر‬َ‫ب‬ْ‫ل‬‫ا‬ ٍ‫د‬ِ‫ل‬‫َا‬‫خ‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬‫السالم‬ ‫لیه‬:َ‫ل‬‫َا‬‫ق‬َ‫م‬ْ‫ن‬َ‫ه‬َّ‫ب‬َ‫ش‬َ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ِ‫ه‬ِ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬ِ‫ب‬َ‫و‬ َ‫ك‬َ‫ر‬‫َا‬‫ب‬َ‫ت‬ َ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ َّ‫ن‬ِ‫إ‬ ٌ‫ك‬ِ‫ر‬ْ‫ش‬ُ‫م‬ َ‫و‬ُ‫ه‬َ‫ف‬
ْ‫ی‬َ‫ش‬ ُ‫ه‬ُ‫ه‬ِ‫ب‬ْ‫ش‬ُ‫ی‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬ ً‫ا‬‫ْئ‬‫ی‬َ‫ش‬ ُ‫ه‬ِ‫ب‬ْ‫ش‬ُ‫ی‬ ‫َا‬‫ل‬ ‫َى‬‫ل‬‫َا‬‫ع‬َ‫ت‬.ِ‫ه‬ِ‫ف‬‫َا‬‫ل‬ِ‫خ‬ِ‫ب‬ َ‫و‬ُ‫ه‬َ‫ف‬ ِ‫م‬ْ‫ه‬َ‫و‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ِی‬‫ف‬ َ‫ع‬َ‫ق‬َ‫و‬ ‫َا‬‫م‬ ُّ‫ل‬ُ‫ک‬ َ‫و‬ ٌ‫ء‬
‫(ع‬ ‫صادق‬ ‫جعفر‬ ‫امام‬ ‫از‬‫السالم‬ ‫لیه‬‫بآفریده‬ ‫را‬ ‫را‬ ‫خدا‬ ‫که‬ ‫هر‬ ‫فرمود‬ ‫که‬ )‫اش‬‫بچیزى‬ ‫تعالى‬ ‫و‬ ‫تبارك‬ ‫خداى‬ ‫که‬ ‫بدرستى‬ .‫است‬ ‫مشرك‬ ‫کند‬ ‫تشبیه‬
.‫آنست‬ ‫بخالف‬ ‫جناب‬ ‫آن‬ ‫شود‬ ‫واقع‬ ‫خیال‬ ‫و‬ ‫وهم‬ ‫در‬ ‫چه‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫نمیماند‬ ‫باو‬ ‫چیزى‬ ‫و‬ ‫ندارد‬ ‫شباهت‬
‫شود‬ ‫قائل‬ ‫مخلوق‬ ‫و‬ ‫خالق‬ ‫بین‬ ‫سنخیت‬ ‫نوعی‬ ‫که‬ ‫کسی‬ ‫روایت‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫بنا‬‫نیز‬،‫است‬ ‫مشرك‬‫م‬ ‫او‬ ‫شبیه‬ ‫چیزی‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫چیزی‬ ‫شبیه‬ ‫نه‬ ‫خداوند‬‫تعال‬
‫شهود‬ ‫و‬ ‫بیاندیشد‬ ‫چه‬ ‫هر‬ ‫انسان‬ .‫است‬ ‫آن‬ ‫بخالف‬ ‫او‬ ‫است‬ ‫آنگونه‬ ‫خداوند‬ ‫که‬ ‫کنیم‬ ‫گمان‬ ‫آنچه‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫واقع‬ ‫او‬ ‫درباره‬ ‫وهم‬ ‫در‬ ‫آنچه‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫است‬
.‫است‬ ‫آن‬ ‫غیر‬ ‫خدا‬ ‫کند‬

7. 7
‫معت‬ ‫عرفان‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بینید‬ ‫می‬ ‫لکن‬ ،‫ندارند‬ ‫او‬ ‫ذات‬ ‫شناخت‬ ‫به‬ ‫راهی‬ ‫هیچ‬ ‫ها‬ ‫انسان‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫مکتب‬ ‫در‬ ‫بنابراین‬‫هستند‬ ‫مطلب‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫قد‬
! ‫بیابد‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫شهود‬ ‫را‬ ‫خدا‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫انسان‬ ‫که‬‫خدا‬ ‫شناخت‬ ‫سوی‬ ‫به‬ ‫راهی‬ ‫قلب‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫وهم‬ ‫نه‬ ‫و‬ ‫عقل‬ ‫نه‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫مکتب‬ ‫در‬ ‫لذا‬
. ‫نیست‬ ‫خدا‬ ‫ذات‬ ‫شناخت‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫اثبات‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫اثبات‬ ‫را‬ ‫خدا‬ ‫عقلی‬ ‫براهین‬ ‫با‬ ‫انسان‬ ‫البته‬ ،‫ندارند‬
،‫کریم‬ ‫قرآن‬ ‫بر‬ ‫بنا‬‫است‬ ‫عالم‬ ‫خالق‬ ‫خداوند‬
.‫اند‬ ‫شده‬ ‫خلق‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫اراده‬ ‫به‬ ‫موجودات‬ ‫تمام‬ ‫این‬ ‫بنابر‬ ،‫شیء‬ ّ‫ل‬‫ک‬ ‫خالق‬ ‫اهلل‬ ‫و‬ : ‫فرماید‬ ‫می‬ ‫قرآن‬
!‫؟‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫تفویض‬ ‫ایشان‬ ‫به‬ ‫عالم‬ ‫خلق‬ ‫آیا‬ ‫و‬ ‫باشند‬ ‫عالم‬ ‫خالق‬ ‫توانند‬ ‫می‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫یا‬ ‫انسان‬ ‫آیا‬ ‫اما‬
‫ابتدا‬ ‫هستی‬ ‫جهان‬ ‫و‬ ‫آفرینش‬ ‫عالم‬ ‫آیا‬‫؟‬ ‫ندارد‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫یی‬
‫ا‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫اراده‬ ‫با‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫نبوده‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫خدا‬ ‫مخلوق‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫صورتی‬ ‫در‬ ‫زیرا‬ ،‫دارد‬ ‫ابتدا‬ ‫هستی‬ ‫جهان‬ ‫و‬ ‫عالم‬ ‫وحیانی‬ ‫مبانی‬ ‫بر‬ ‫بنا‬‫یجاد‬
‫بگویی‬ ‫توانیم‬ ‫نمی‬ ،‫نباشد‬ ‫ابتدا‬ ‫صاحب‬ ‫و‬ ‫نبوده‬ ‫که‬ ‫نبوده‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫همواره‬ ‫عالم‬ ‫بگوییم‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫بنابراین‬ ،‫است‬ ‫گشته‬. ‫است‬ ‫خدا‬ ‫آن‬ ‫خالق‬ ‫م‬
‫را‬ ‫ایشان‬ ‫خداوند‬ ‫و‬ ‫نبودند‬ ‫موجودات‬ ‫از‬ ‫کدام‬ ‫هیچ‬ ‫که‬ ‫معنا‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫پوشاندن‬ ‫موجودی‬ ‫تن‬ ‫بر‬ ‫هستی‬ ‫لباس‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫ایجاد‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫خلق‬
‫است‬ ‫حادث‬ ‫عالم‬ ‫این‬ ‫بنابر‬ ‫شود‬ ‫ایجاد‬ ‫سپس‬ ‫نبوده‬ ‫موجود‬ ‫شیء‬ ‫یك‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫معنا‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫حقیقی‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫خلق‬ . ‫است‬ ‫ایجادکرده‬‫و‬ ‫نبوده‬ ‫و‬
. ‫است‬ ‫شده‬ ‫ایجاد‬
. ‫کنند‬ ‫می‬ ‫بیان‬ ‫توضیحاتی‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫قدم‬ ‫این‬ ‫البته‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫قدیم‬ ‫عالم‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫صوفیان‬ ‫و‬ ‫فالسفه‬ ‫سخن‬ ،‫است‬ ‫حادث‬ ‫عالم‬ ‫که‬ ‫سخن‬ ‫این‬ ‫برابر‬ ‫در‬
‫ما‬ ‫پاسخ‬ ‫و‬ ،‫است‬ ‫بوده‬ ‫همواره‬ ‫عالم‬ ،‫بگیرید‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫عالم‬ ‫برای‬ ‫ابتدایی‬ ‫توانید‬ ‫نمی‬ ‫شما‬ ‫که‬ ‫معنا‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫قدیم‬ ‫عالم‬‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫ایشان‬ ‫به‬ ‫اوال‬
‫؟‬ ‫باشد‬ ‫خدا‬ ‫مخلوق‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫چگونه‬ ‫بوده‬ ‫همواره‬ ‫که‬ ‫عالمی‬
: ‫فرمایید‬ ‫دقت‬ ‫شریفه‬ ‫روایت‬ ‫این‬ ‫به‬
ِّ‫ل‬ُ‫ک‬ ِ‫ب‬‫َّا‬‫ط‬َ‫خ‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ِی‬‫ب‬َ‫أ‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬‫ا‬ َ‫و‬ ِّ‫ی‬ِ‫د‬ْ‫ه‬َّ‫ن‬‫ال‬ َ‫و‬ ‫َى‬‫س‬‫ِی‬‫ع‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬‫ا‬ ِ‫ن‬َ‫ع‬ ً‫ا‬‫َع‬‫م‬ ٍ‫د‬ْ‫ع‬َ‫س‬ َ‫و‬ ِ‫ر‬‫َّا‬‫ف‬َّ‫ص‬‫ال‬ ِ‫ن‬َ‫ع‬ ِ‫د‬‫ِی‬‫ل‬َ‫و‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ن‬ْ‫ب‬‫ا‬ ‫التوحید‬ ،َ‫م‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬‫ا‬ ِ‫ن‬َ‫ع‬ ْ‫م‬ِ‫ه‬ْ‫ن‬َ‫ع‬ ِ‫م‬‫َا‬‫د‬ْ‫ق‬ِ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ِی‬‫ب‬َ‫أ‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ ‫ِو‬‫ر‬ْ‫م‬َ‫ع‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ ٍ‫ب‬‫ُو‬‫ب‬ْ‫ح‬
‫ع‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ِ‫د‬ْ‫ب‬َ‫ع‬ ‫ِی‬‫ب‬َ‫أ‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ ٍ‫ب‬ِ‫ل‬‫َا‬‫غ‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ َ‫ق‬‫َا‬‫ح‬ْ‫س‬ِ‫إ‬‫السالم‬ ‫لیه‬‫ع‬ ِ‫ه‬ِ‫ئ‬‫َا‬‫ب‬‫آ‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬‫السالم‬ ‫لیهم‬ِ‫ه‬ِ‫ب‬َ‫ط‬ُ‫خ‬ ِ‫ض‬ْ‫ع‬َ‫ب‬ ‫ِی‬‫ف‬ ‫ص‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫ل‬‫ُو‬‫س‬َ‫ر‬ َ‫ل‬‫َا‬‫ق‬ َ‫ل‬‫َا‬‫ق‬ِ‫ه‬ِ‫ت‬َّ‫ی‬ِ‫ل‬َّ‫و‬َ‫أ‬ ‫ِی‬‫ف‬ َ‫ن‬‫َا‬‫ک‬ ‫ِی‬‫ذ‬َّ‫ل‬‫ا‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬ِ‫ل‬ ُ‫د‬ْ‫م‬َ‫ح‬ْ‫ل‬‫ا‬
َ‫و‬ ً‫ا‬ّ‫ی‬ِ‫ن‬‫َا‬‫د‬ْ‫ح‬َ‫و‬َ‫ع‬َ‫د‬َ‫ت‬ْ‫ب‬‫ا‬ ‫َا‬‫م‬ َ‫أ‬َ‫د‬َ‫ت‬ْ‫ب‬‫ا‬ ِ‫ه‬ِ‫ت‬‫ُو‬‫ر‬َ‫ب‬َ‫ج‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬ِ‫ئ‬‫َا‬‫ی‬ِ‫ر‬ْ‫ب‬ِ‫ک‬ِ‫ب‬ ً‫ا‬‫ِّر‬‫ب‬َ‫ک‬َ‫ت‬ُ‫م‬ ِ‫ة‬َّ‫ی‬ِ‫ه‬َ‫ل‬ِ‫إ‬ْ‫ل‬‫ِا‬‫ب‬ ً‫ا‬‫ِّم‬‫ظ‬َ‫ع‬َ‫ت‬ُ‫م‬ ِ‫ه‬ِ‫ت‬َّ‫ی‬ِ‫ل‬َ‫ز‬َ‫أ‬ ‫ِی‬‫ف‬ْ‫ی‬َ‫ش‬ِ‫ل‬ َ‫ق‬َ‫ب‬َ‫س‬ َ‫ن‬‫َا‬‫ک‬ ٍ‫ل‬‫َا‬‫ث‬ِ‫م‬ ِ‫ر‬ْ‫ی‬َ‫غ‬ ‫َى‬‫ل‬َ‫ع‬ َ‫ق‬َ‫ل‬َ‫خ‬ ‫َا‬‫م‬ َ‫أ‬َ‫ش‬ْ‫ن‬َ‫أ‬ َ‫و‬ُ‫م‬‫ِی‬‫د‬َ‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫َا‬‫ن‬ُّ‫ب‬َ‫ر‬ َ‫ق‬َ‫ل‬َ‫خ‬ ‫َّا‬‫م‬ِ‫م‬ ٍ‫ء‬
ِ‫م‬ْ‫ل‬ِ‫ع‬ِ‫ب‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬ِ‫ت‬َّ‫ی‬ِ‫ب‬‫ُو‬‫ب‬ُ‫ر‬ ِ‫ف‬ْ‫ط‬ُ‫ل‬ِ‫ب‬ِ‫ه‬ِ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬ِ‫ل‬ َ‫ل‬ِّ‫د‬َ‫ب‬ُ‫م‬ ‫َا‬‫ل‬َ‫ف‬ َ‫ق‬َ‫ل‬َ‫ف‬ ِ‫ح‬‫َا‬‫ب‬ْ‫ص‬ِ‫إ‬ْ‫ل‬‫ا‬ ِ‫ر‬‫ُو‬‫ن‬ِ‫ب‬ َ‫و‬ َ‫ق‬َ‫ل‬َ‫خ‬ ‫َا‬‫م‬ َ‫ع‬‫ِی‬‫م‬َ‫ج‬ َ‫ق‬َ‫ل‬َ‫خ‬ ِ‫ه‬ِ‫ت‬َ‫ر‬ْ‫د‬ُ‫ق‬ ِ‫م‬‫َا‬‫ک‬ْ‫ح‬ِ‫إ‬ِ‫ب‬ َ‫و‬ َ‫ق‬َ‫ت‬َ‫ف‬ ِ‫ه‬ِ‫ر‬ْ‫ب‬ُ‫خ‬ِ‫ه‬ِ‫م‬ْ‫ک‬ُ‫ح‬ِ‫ل‬ َ‫ب‬ِّ‫ق‬َ‫ع‬ُ‫م‬ ‫ال‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬ِ‫ع‬ْ‫ن‬ُ‫ص‬ِ‫ل‬ َ‫ر‬ِّ‫ی‬َ‫غ‬ُ‫م‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬
ِ‫ه‬ِ‫ر‬ْ‫م‬َ‫أ‬ِ‫ل‬ َّ‫د‬‫َا‬‫ر‬‫َا‬‫و‬َ‫ز‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬ِ‫ت‬َ‫و‬ْ‫ع‬َ‫د‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ َ‫ح‬‫َا‬‫ر‬َ‫ت‬ْ‫س‬ُ‫م‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬‫ًا‬‫ل‬َّ‫و‬َ‫أ‬ ُ‫ن‬‫ُو‬‫ن‬ْ‫ی‬َ‫ک‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫و‬ُ‫ه‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬ِ‫ت‬َّ‫د‬ُ‫م‬ِ‫ل‬ َ‫ع‬‫َا‬‫ط‬ِ‫ق‬ْ‫ن‬‫ا‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬ِ‫ک‬ْ‫ل‬ُ‫م‬ِ‫ل‬ َ‫ل‬«1»ِ‫ق‬ُ‫ف‬ُ‫أ‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ِی‬‫ف‬ ِ‫ه‬ِ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬ َ‫ن‬‫ُو‬‫د‬ ِ‫ه‬ِ‫ر‬‫ُو‬‫ن‬ِ‫ب‬ ُ‫ب‬ِ‫ج‬َ‫ت‬ْ‫ح‬ُ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ً‫ا‬‫َد‬‫ب‬َ‫أ‬ ُ‫م‬‫ُو‬‫م‬ْ‫ی‬َّ‫د‬‫ال‬ َ‫و‬
ْ‫ی‬َ‫ش‬ ِّ‫ل‬ُ‫ک‬ َ‫ق‬ْ‫و‬َ‫ف‬ ِ‫خ‬ِ‫ذ‬‫َا‬‫ب‬ْ‫ل‬‫ا‬ ِ‫ك‬ْ‫ل‬ُ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫و‬ ِ‫خ‬ِ‫م‬‫َّا‬‫ش‬‫ال‬ ِّ‫ز‬ِ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫و‬ ِ‫ح‬ِ‫م‬‫َّا‬‫ط‬‫ال‬َ‫ش‬ ِّ‫ل‬ُ‫ک‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ َ‫و‬ ‫َا‬‫ل‬َ‫ع‬ ٍ‫ء‬ْ‫ی‬َّ‫ب‬َ‫ح‬َ‫أ‬َ‫ف‬ ‫َى‬‫ل‬ْ‫ع‬َ‫أ‬ْ‫ل‬‫ا‬ ِ‫ر‬َ‫ظ‬ْ‫ن‬َ‫م‬ْ‫ل‬‫ِا‬‫ب‬ َ‫و‬ُ‫ه‬ َ‫و‬ ‫َى‬‫ر‬ُ‫ی‬ َ‫ن‬‫ُو‬‫ک‬َ‫ی‬ ْ‫ن‬َ‫أ‬ ِ‫ر‬ْ‫ی‬َ‫غ‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ِ‫ه‬ِ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬ِ‫ل‬ ‫َّى‬‫ل‬َ‫ج‬َ‫ت‬َ‫ف‬ ‫َا‬‫ن‬َ‫د‬ ٍ‫ء‬
ُ‫م‬ِ‫ه‬ْ‫ی‬َ‫ل‬ِ‫إ‬ َ‫ث‬َ‫ع‬َ‫ب‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬ِ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ َ‫ر‬َ‫ت‬َ‫ت‬ْ‫س‬‫ا‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬ِّ‫و‬ُ‫ل‬ُ‫ع‬ ‫ِی‬‫ف‬ ‫َا‬‫م‬َ‫س‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬ِ‫ر‬‫ُو‬‫ن‬ِ‫ب‬ َ‫ب‬َ‫ج‬َ‫ت‬ْ‫ح‬‫ا‬ ‫َا‬‫ذ‬ِ‫إ‬ ِ‫د‬‫ِی‬‫ح‬ْ‫و‬َّ‫ت‬‫ِال‬‫ب‬ َ‫ص‬‫َا‬‫ص‬ِ‫ت‬ْ‫خ‬‫ِا‬‫ل‬‫ا‬َ‫ل‬ َ‫ن‬‫ُو‬‫ک‬َ‫ت‬ِ‫ل‬ َ‫ل‬ُ‫س‬ُّ‫ر‬‫ال‬ُ‫ه‬ُ‫ل‬ُ‫س‬ُ‫ر‬ َ‫ن‬‫ُو‬‫ک‬َ‫ی‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬ِ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬ ‫َى‬‫ل‬َ‫ع‬ ُ‫ة‬َ‫غ‬ِ‫ل‬‫َا‬‫ب‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ة‬َّ‫ج‬ُ‫ح‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ه‬

8. 8
َ‫ن‬‫ِی‬‫ر‬ِ‫ذ‬ْ‫ن‬ُ‫م‬ َ‫و‬ َ‫ن‬‫ِی‬‫ر‬ِّ‫ش‬َ‫ب‬ُ‫م‬ َ‫ن‬‫ِّی‬‫ی‬ِ‫ب‬َّ‫ن‬‫ال‬ ُ‫م‬ِ‫ه‬‫ِی‬‫ف‬ َ‫ث‬َ‫ع‬َ‫ت‬ْ‫ب‬‫ا‬ َ‫و‬ ْ‫م‬ِ‫ه‬ْ‫ی‬َ‫ل‬َ‫ع‬ َ‫ء‬‫َا‬‫د‬َ‫ه‬ُ‫ش‬ ْ‫م‬ِ‫ه‬ْ‫ی‬َ‫ل‬ِ‫إ‬‫ْیى‬‫ح‬َ‫ی‬ َ‫و‬ ٍ‫ة‬َ‫ن‬ِّ‫ی‬َ‫ب‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ َ‫ك‬َ‫ل‬َ‫ه‬ ْ‫ن‬َ‫م‬ َ‫ك‬ِ‫ل‬ْ‫ه‬َ‫ی‬ِ‫ل‬ُ‫د‬‫َا‬‫ب‬ِ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ل‬ِ‫ق‬ْ‫ع‬َ‫ی‬ِ‫ل‬ َ‫و‬ ٍ‫ة‬َ‫ن‬ِّ‫ی‬َ‫ب‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ َّ‫ی‬َ‫ح‬ ْ‫ن‬َ‫م‬ُ‫ه‬‫ُو‬‫ل‬ِ‫ه‬َ‫ج‬ ‫َا‬‫م‬ ْ‫م‬ِ‫ه‬ِّ‫ب‬َ‫ر‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬
.‫ُوا‬‫د‬َ‫ن‬َ‫ع‬ ‫َا‬‫م‬ َ‫د‬ْ‫ع‬َ‫ب‬ ِ‫ة‬َّ‫ی‬ِ‫ه‬َ‫ل‬ِ‫إ‬ْ‫ل‬‫ِا‬‫ب‬ ُ‫ه‬‫ُو‬‫د‬ِّ‫ح‬َ‫و‬ُ‫ی‬ َ‫و‬ ‫ُوا‬‫ر‬َ‫ک‬ْ‫ن‬َ‫أ‬ ‫َا‬‫م‬ َ‫د‬ْ‫ع‬َ‫ب‬ ِ‫ه‬ِ‫ت‬َّ‫ی‬ِ‫ب‬‫ُو‬‫ب‬ُ‫ر‬ِ‫ب‬ ُ‫ه‬‫ُو‬‫ف‬ِ‫ر‬ْ‫ع‬َ‫ی‬َ‫ف‬
‫خطبه‬ ‫از‬ ‫بعضى‬ ‫در‬ )‫(ص‬ ‫خدا‬ ‫رسول‬‫ازلیتش‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫تنها‬ ‫خود‬ ‫اولویت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫سزا‬ ‫را‬ ‫خدائى‬ ‫ستایش‬ ‫و‬ ‫سپاس‬ ‫که‬ ‫فرمود‬ ‫خویش‬ ‫هاى‬
‫با‬‫ر‬ ‫آنچه‬ ‫کرد‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫فرمود‬ ‫اختراع‬ ‫را‬ ‫آنچه‬ ‫کرد‬ ‫ابتدا‬ ‫مینمود‬ ‫بزرگوارى‬ ‫و‬ ‫تکبر‬ ‫جبروتش‬ ‫و‬ ‫بکبریاء‬ ‫و‬ ‫بسته‬ ‫خود‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫بزرگى‬ ‫خدائى‬ ‫و‬ ‫لهیت‬‫ا‬
‫پر‬ ‫آفرید‬ ‫آنچه‬ ‫از‬ ‫بچیزى‬ ‫باشد‬ ‫شده‬ ‫گرفته‬ ‫پیشى‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫چنان‬ ‫آنکه‬ ‫مانند‬ ‫مانندى‬ ‫و‬ ‫مثال‬ ‫بدون‬ ‫آورد‬ ‫بدید‬ ‫نو‬ ‫سر‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫باینکه‬ ‫آفرید‬‫وردگ‬‫ار‬
‫دارد‬ ‫که‬ ‫توانائى‬ ‫و‬ ‫قدرت‬ ‫باستوارى‬ ‫و‬ ‫گشود‬ ‫و‬ ‫شکافت‬ ‫خود‬ ‫اطالع‬ ‫و‬ ‫آگاهى‬ ‫بعلم‬ ‫و‬ ‫خویش‬ ‫پروردگارى‬ ‫و‬ ‫ربوبیت‬ ‫بلطف‬ ‫است‬ ‫قدیم‬ ‫که‬ ‫ما‬
‫تغییر‬ ‫و‬ ‫تبدیل‬ ‫هیچ‬ ‫پس‬ ‫آورد‬ ‫را‬ ‫روز‬ ‫روشنائى‬ ‫و‬ ‫برد‬ ‫را‬ ‫شب‬ ‫تاریکى‬ ‫یعنى‬ ‫شکاف‬ ‫صبح‬ ‫عمود‬ ‫بنور‬ ‫را‬ ‫شب‬ ‫تاریکى‬ ‫و‬ ‫آفرید‬ ‫را‬ ‫آنچه‬ ‫همه‬ ‫آفرید‬
‫که‬ ‫نیست‬ ‫دهنده‬‫مدهید‬ ‫تبدیل‬ ‫یعنى‬ ‫نفى‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫نهى‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫آفریده‬ ‫بندگانش‬ ‫براى‬ ‫از‬ ‫تعالى‬ ‫حق‬ ‫که‬ ‫دینى‬ ‫یعنى‬ ‫دهد‬ ‫تغییر‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫خلق‬
‫نابود‬ ‫و‬ ‫محو‬ ‫و‬ ‫دهد‬ ‫تبدیل‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫نیست‬ ‫کس‬ ‫هیچ‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫دهید‬ ‫تبدیل‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫نیست‬ ‫سزاوار‬ ‫یا‬ ‫گردانید‬ ‫مخلوق‬ ‫شما‬ ‫براى‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫دین‬
‫ب‬ ‫فقرات‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫گرداند‬‫اندازد‬ ‫بعقب‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫حکم‬ ‫که‬ ‫نیست‬ ‫اندازه‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫دهد‬ ‫تغییر‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫صنع‬ ‫که‬ ‫نیست‬ ‫دهنده‬ ‫تغییر‬ ‫و‬ ‫میفرماید‬ ‫که‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫عد‬
‫را‬ ‫مدتش‬ ‫و‬ ‫نباشد‬ ‫نیستى‬ ‫و‬ ‫زوال‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫ملك‬ ‫و‬ ‫نیست‬ ‫او‬ ‫دعوت‬ ‫از‬ ‫آسایشى‬ ‫و‬ ‫راحت‬ ‫جاى‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫رد‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫فرمان‬ ‫رو‬ ‫ام‬ ‫که‬ ‫نیست‬ ‫ردکننده‬ ‫و‬
‫هست‬ ‫خود‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫نه‬ ‫انقطاعى‬‫در‬ ‫آفریدگانش‬ ‫نزد‬ ‫در‬ ‫رفته‬ ‫پرده‬ ‫در‬ ‫خویش‬ ‫بنور‬ ‫آنکه‬ ‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫همیشه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دائمى‬ ‫و‬ ‫اول‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ى‬
‫آشکار‬ ‫و‬ ‫ظاهر‬ ‫خلقش‬ ‫براى‬ ‫از‬ ‫سبب‬ ‫باین‬ ‫و‬ ‫شدن‬ ‫نزدیك‬ ‫چیزى‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫برآمد‬ ‫چیزى‬ ‫هر‬ ‫باالى‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بلند‬ ‫سر‬ ‫پادشاهى‬ ‫و‬ ‫بلند‬ ‫عزت‬ ‫و‬ ‫مرتفع‬ ‫افق‬
‫بى‬ ‫شد‬‫جن‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫دیده‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫چنان‬ ‫آنکه‬‫پرده‬ ‫در‬ ‫خویش‬ ‫بنور‬ ‫چون‬ ‫داشت‬ ‫دوست‬ ‫را‬ ‫بتوحید‬ ‫اختصاص‬ ‫پس‬ ‫است‬ ‫بلندتر‬ ‫نظرگاه‬ ‫در‬ ‫اب‬
‫رسوالنش‬ ‫و‬ ‫خلقش‬ ‫بر‬ ‫باشد‬ ‫رسا‬ ‫حجت‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫آنکه‬ ‫تا‬ ‫فرستاد‬ ‫ایشان‬ ‫بسوى‬ ‫را‬ ‫رسوالن‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫پنهان‬ ‫خلقش‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫بلند‬ ‫دارد‬ ‫که‬ ‫بلندى‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫رفت‬
‫پیغمب‬ ‫ایشان‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ایشان‬ ‫بر‬ ‫باشند‬ ‫گواهانى‬ ‫ایشان‬ ‫بسوى‬ْ‫ن‬َ‫م‬ َ‫ك‬ِ‫ل‬ْ‫ه‬َ‫ی‬ِ‫ل‬ ‫بودند‬ ‫ترسانندگان‬ ‫و‬ ‫دهندگان‬ ‫مژده‬ ‫که‬ ‫حالتى‬ ‫در‬ ‫انگیخت‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫ران‬
‫ْیى‬‫ح‬َ‫ی‬ َ‫و‬ ٍ‫ة‬َ‫ن‬ِّ‫ی‬َ‫ب‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ َ‫ك‬َ‫ل‬َ‫ه‬‫روى‬ ‫از‬ ‫شد‬ ‫زنده‬ ‫که‬ ‫هر‬ ‫شود‬ ‫زنده‬ ‫و‬ ‫ظاهر‬ ‫حجتى‬ ‫روى‬ ‫از‬ ‫شد‬ ‫هالك‬ ‫که‬ ‫هر‬ ‫شود‬ ‫نابود‬ ‫و‬ ‫هالك‬ ‫تا‬ ‫یعنى‬ ٍ‫ة‬َ‫ن‬ِّ‫ی‬َ‫ب‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ َّ‫ی‬َ‫ح‬ ْ‫ن‬َ‫م‬
‫آنکه‬ ‫براى‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫آشکار‬ ‫گواه‬ ‫و‬ ‫بینه‬‫را‬ ‫او‬ ‫پس‬ ‫بودند‬ ‫ندانسته‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫بودند‬ ‫جاهل‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫آنچه‬ ‫نمایند‬ ‫تعقل‬ ‫و‬ ‫خویش‬ ‫پروردگار‬ ‫از‬ ‫بدانند‬ ‫بندگان‬
‫بیرو‬ ‫راه‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫ستیزه‬ ‫آنکه‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫گردانند‬ ‫یگانه‬ ‫بخدائى‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫بودند‬ ‫کرده‬ ‫انکار‬ ‫آنکه‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ‫بشناسند‬ ‫دارد‬ ‫که‬ ‫پروردگارى‬ ‫به‬‫رفته‬ ‫ن‬
.‫بودند‬
: ‫توضیح‬
‫ب‬ ‫هم‬ ‫عالم‬‫که‬ ‫چرا‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫نابود‬ ‫را‬ ‫بشری‬ ‫معارف‬ ‫تمام‬ ) ‫ص‬ ( ‫خدا‬ ‫رسول‬ ‫از‬ ‫کلمه‬ ‫دو‬ ‫این‬ ،‫است‬ ‫ایجادشده‬ ‫سابقه‬ ‫بدون‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ابتدا‬ ‫دون‬
‫ا‬ ‫خدا‬ ‫ذات‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ماخوذ‬ ‫چیزی‬ ‫از‬ ‫عالم‬ ‫ایشان‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ،‫است‬ ‫نوآوری‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بدیع‬ ‫ندارند‬ ‫اعتقاد‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫ابتدا‬ ‫عالم‬ ‫ندارند‬ ‫اعتقاد‬ ‫ایشان‬‫ست‬
‫مخلوق‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫که‬‫است‬ ‫آمده‬ ‫در‬ ‫ات‬.‫را‬ ‫عالم‬ ‫خداوند‬ ‫که‬ ‫حال‬ ،‫است‬ ‫خداوند‬ ‫مخلوق‬ ‫پس‬ ‫دارد‬ ‫شروع‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ابتدا‬ ‫صاحب‬ ‫آفرینش‬ ‫پس‬
. ‫است‬ ‫نداشته‬ ‫اولیه‬ ‫ماده‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫خداوند‬ ‫نوآوری‬ ‫عالم‬ ‫این‬ ‫است‬ ‫کرده‬ ‫آفرینش‬
.‫آنها‬ ‫ایجاد‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫ای‬ ‫نقشه‬ ‫یا‬ ،‫آن‬ ‫برای‬ ‫گذشته‬ ‫در‬ ‫مثالی‬ ‫وجود‬ ‫بدون‬ ‫است‬ ‫کرده‬ ‫ایجاد‬ ‫را‬ ‫عالم‬ ‫او‬
‫ق‬: ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫امیرالمومنین‬ ‫ال‬

9. 9
َ‫ب‬ِ‫ر‬ْ‫ج‬َ‫ت‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬ ‫َا‬‫ه‬َ‫ل‬‫َا‬‫ج‬َ‫أ‬ ٍ‫ة‬َّ‫ی‬ِ‫و‬َ‫ر‬ ‫َا‬‫ل‬ِ‫ب‬ ً‫ء‬‫َا‬‫د‬ِ‫ت‬ْ‫ب‬‫ا‬ ُ‫ه‬َ‫أ‬َ‫د‬َ‫ت‬ْ‫ب‬‫ا‬ َ‫و‬ ً‫ء‬‫َا‬‫ش‬ْ‫ن‬ِ‫إ‬ َ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫أ‬َ‫ش‬ْ‫ن‬َ‫أ‬‫َا‬‫ه‬َ‫ث‬َ‫د‬ْ‫ح‬َ‫أ‬ ٍ‫ة‬َ‫ک‬َ‫ر‬َ‫ح‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬ ‫َا‬‫ه‬َ‫د‬‫َا‬‫ف‬َ‫ت‬ْ‫س‬‫ا‬ ٍ‫ة‬ٍ‫س‬ْ‫ف‬َ‫ن‬ ِ‫ة‬َ‫م‬‫َا‬‫م‬َ‫ه‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬‫َا‬‫ه‬‫ِی‬‫ف‬ َ‫ب‬َ‫ر‬َ‫ط‬ْ‫ض‬‫ا‬
‫ب‬ ،‫بیافرید‬ ‫را‬ ‫موجودات‬ ‫و‬ ،‫کرد‬ ‫آغاز‬ ‫را‬ ‫خلقت‬‫اندیشه‬ ‫و‬ ‫فکر‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫دون‬‫تجربه‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫یا‬ ،‫اى‬‫یا‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫ایجاد‬ ‫حرکتى‬ ‫که‬ ‫آن‬ ‫بى‬ ، ‫اى‬
‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫راه‬ ‫او‬ ‫در‬ ‫مضطرب‬ ‫تصمیمى‬.) ‫است‬ ‫کرده‬ ‫ایجاد‬ ‫را‬ ‫عالم‬ ‫اندیشیدن‬ ‫و‬ ‫فکر‬ ‫بدون‬ ‫خداوند‬ (
: ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫امیرالمومنین‬ ‫حضرت‬ ‫فرمایش‬ ‫این‬ ‫باب‬ ‫در‬ ‫نکاتی‬
‫عالم‬‫دارد‬ ‫ابتدا‬‫ا‬ ‫بدیع‬ ‫و‬. ‫شد‬ ‫ایجاد‬ ‫خداوند‬ ‫اراده‬ ‫به‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫معدوم‬ ‫عالم‬ ‫و‬ ‫ست‬
‫بالعکس‬‫نقش‬ ‫و‬ ‫اندیشه‬ ،‫تجربه‬ ‫به‬ ‫نیازمند‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫همواره‬ ‫کند‬ ‫ایجاد‬ ‫را‬ ‫صنعتی‬ ‫خواهد‬ ‫می‬ ‫که‬ ‫انسانی‬. ‫است‬ ‫پردازی‬ ‫ه‬
‫دهد‬ ‫انجام‬ ‫را‬ ‫کاری‬ ‫تا‬ ‫کند‬ ‫اندیشه‬ ‫باید‬ ‫مخلوق‬‫اما‬ ‫و‬‫ایجا‬ ‫را‬ ‫عالم‬ ‫فکر‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫بدون‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬‫فر‬ ‫د‬. ‫است‬ ‫موده‬
‫دهد‬ ‫انجام‬ ‫درستی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫تاکاری‬ ‫است‬ ‫تجربه‬ ‫نیازمند‬ ‫مخلوق‬‫و‬‫اما‬‫خداوندمتعال‬‫اشیاء‬ ‫خلقت‬ ‫برای‬‫نیازمن‬.‫نیست‬ ‫تجربه‬ ‫به‬ ‫د‬
‫است‬ ‫فرموده‬ ‫ایجاد‬ ‫اولیه‬ ‫مواد‬ ‫بدون‬ ‫را‬ ‫عالم‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬‫اما‬ ‫و‬‫ایج‬ ‫را‬ ‫چیزی‬ ‫بخواهند‬ ‫اگر‬ ‫مخلوقات‬‫ِن‬‫م‬ ‫توانند‬ ‫می‬ ‫فقط‬ ‫نمایند‬ ‫اد‬
‫وجود‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫َیء‬‫ش‬. ‫نمایند‬ ‫ُنع‬‫ص‬ ‫و‬ ‫بسازند‬ ‫اولیه‬ ‫مواد‬
) ‫شیء‬ ‫ِن‬‫م‬ ‫ایجاد‬ ( ‫ُنع‬‫ص‬ ‫و‬ ) ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫ایجاد‬ ( ‫خلق‬ ‫باب‬ ‫در‬ ‫روایتی‬
…ْ‫ی‬َ‫ش‬ ِ‫ع‬ِ‫ن‬‫َا‬‫ص‬ َّ‫ل‬ُ‫ک‬ َّ‫ن‬َ‫أ‬ َ‫و‬ْ‫ی‬َ‫ش‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬َ‫ف‬ ٍ‫ء‬َ‫ق‬َ‫ل‬َ‫خ‬ ُ‫ل‬‫ِی‬‫ل‬َ‫ج‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ف‬‫ِی‬‫ط‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫ق‬ِ‫ل‬‫َا‬‫خ‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ َ‫و‬ َ‫ع‬َ‫ن‬َ‫ص‬ ٍ‫ء‬َ‫ع‬َ‫ن‬َ‫ص‬ َ‫و‬ْ‫ی‬َ‫ش‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ‫َا‬‫ل‬.ٍ‫ء‬6
‫ال‬ ‫علیه‬ ‫ابوالحسن‬ ‫حضرت‬‫ماده‬ ‫از‬ ‫سازد‬ ‫چیزى‬ ‫که‬ ‫هر‬ : ‫سالم‬‫صنعش‬ ‫و‬ ‫خلقت‬ ‫بزرگوار‬ ‫لطیف‬ ‫خالق‬ ‫خداى‬ ‫ولى‬ ‫سازد‬ ‫اى‬‫ماده‬ ‫از‬‫نبوده‬ ‫اى‬.
‫انجا‬ ‫شیء‬ ‫ِن‬‫م‬ ‫ال‬ ‫خلق‬ ‫و‬ ‫پوشاند‬ ‫می‬ ‫موجودات‬ ‫به‬ ‫هستی‬ ‫لباس‬ ‫که‬ ‫اوست‬ ‫فقط‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫فقط‬ ‫خالق‬‫اما‬ ‫و‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫م‬
‫وجود‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫چیزها‬ ‫و‬ ‫نمایند‬ ‫ُنع‬‫ص‬ ‫توانند‬ ‫می‬ ‫فقط‬ ‫مخلوقات‬‫بسا‬ ‫جدیدی‬ ‫چیز‬ ‫و‬ ‫نمایند‬ ‫ترکیب‬ ‫اولیه‬ ‫ماده‬‫زند‬.
‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫مخصوص‬ ‫شأن‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫فدکیه‬ ‫خطبه‬ ‫ابتدای‬ ‫در‬ ‫علیها‬ ‫اهلل‬ ‫سالم‬ ‫زهرا‬ ‫حضرت‬‫من‬ ‫ال‬ ‫خلق‬ ‫یعنی‬‫شیء‬‫اند‬ ‫فرموده‬ ‫تأکید‬.
‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫اما‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫جز‬ ‫ای‬ ‫کننده‬ ‫ایجاد‬ ‫هر‬‫ن‬‫م‬. ‫اید‬
‫عرصه‬ ‫به‬ ‫عدم‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چیزی‬ ‫بتواند‬ ‫کسی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ) ‫مجازی‬ ‫نه‬ ‫و‬ ( ‫آن‬ ‫حقیقی‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫خلق‬‫و‬‫که‬ ‫معنا‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫بیاورد‬ ‫جود‬
.‫نماید‬ ‫ایجاد‬ ‫است‬ ‫بوده‬ ‫مطلق‬ ‫معدوم‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫نبوده‬ ‫که‬ ‫شیئی‬
‫بسازد‬ ‫کوزه‬ ‫گل‬ ‫از‬ ‫انسان‬ ‫که‬ ‫این‬‫گند‬ ‫از‬ ‫نانوا‬ ،‫بسازد‬ ‫خودرو‬ ‫چوب‬ ‫و‬ ‫آهن‬ ‫از‬ ‫خودروساز‬ ،‫درس‬ ‫نان‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫م‬،‫کند‬ ‫ت‬‫حقیقی‬ ‫معنای‬ ‫به‬
‫نیست‬ ‫خلق‬‫به‬ ‫بخشیدن‬ ‫هستی‬ ‫و‬ ‫نبود‬ ً‫ا‬‫مطلق‬ ‫که‬ ‫چیزی‬ ‫بودن‬ ‫یعنی‬ ‫است‬ ‫بخشی‬ ‫هستی‬ ‫و‬ ‫ایجاد‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫خلق‬ ،‫چ‬.‫بود‬ ‫نیست‬ ‫که‬ ‫یزی‬
‫ف‬ ‫می‬ ) ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫و‬ ‫آله‬ ‫و‬ ‫نبینا‬ ‫علی‬ ( ‫عیسی‬ ‫حضرت‬ ‫مقدس‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫کریم‬ ‫قرآن‬ ‫در‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬: ‫رماید‬
6‫(ط‬ ‫الكافی‬-‫ج‬ ،)‫اإلسالمیة‬1:‫ص‬ ،119

10. 10
...ْ‫ذ‬ِ‫إ‬َ‫و‬‫ِی‬‫ن‬ْ‫ذ‬ِ‫إ‬ِ‫ب‬ ‫ًا‬‫ر‬‫َی‬‫ط‬ ُ‫ن‬‫ُو‬‫ک‬َ‫ت‬َ‫ف‬ ‫َا‬‫ه‬‫ِی‬‫ف‬ ُ‫خ‬ُ‫ف‬ْ‫ن‬َ‫ت‬َ‫ف‬ ‫ِی‬‫ن‬ْ‫ذ‬ِ‫إ‬ِ‫ب‬ ِ‫ر‬‫َّی‬‫ط‬‫ال‬ ِ‫ة‬َ‫ئ‬‫َی‬‫ه‬َ‫ک‬ ِ‫ن‬‫ِّی‬‫ط‬‫ال‬ َ‫ن‬ِ‫م‬ ُ‫ق‬ُ‫ل‬ْ‫خ‬َ‫ت‬...7
‫به‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬ ‫و‬‫اجازه‬‫می‬ ‫پرنده‬ ‫بصورت‬ ‫چیزی‬ ‫گل‬ ‫از‬ ،‫من‬‫آ‬ ‫در‬ ‫و‬ ،‫ساختی‬‫می‬ ‫ن‬‫به‬ ‫و‬ ،‫دمیدی‬‫اجازه‬‫پرنده‬ ،‫من‬‫می‬ ‫ای‬‫شد‬...
‫توس‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ ‫پرنده‬ ‫خلقت‬ ‫فرمایید‬ ‫می‬ ‫دقت‬ ‫چنانچه‬‫خلقت‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫َیء‬‫ش‬ ‫ِن‬‫م‬ ) ‫السالم‬ ‫علیه‬ ( ‫عیسی‬ ‫حضرت‬ ‫ط‬‫ِن‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ایجاد‬ ‫معنای‬ ‫به‬
. ‫است‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫کار‬ ‫فقط‬ ‫َیء‬‫ش‬
‫بدون‬ ‫ایجاد‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫خلق‬ ‫لکن‬ ‫و‬ ‫بدهند‬ ‫انجام‬ ‫ء‬ ‫شی‬ ‫ِن‬‫م‬ ‫ُنع‬‫ص‬ ‫و‬ ‫خلق‬ ‫توانند‬ ‫می‬ ‫الهی‬ ‫حجج‬ ‫و‬ ‫خدا‬ ّ‫ی‬‫ول‬‫م‬‫خداوند‬ ‫کار‬ ‫فقط‬ ‫اولیه‬ ‫اده‬
.‫ندارد‬ ّ‫د‬‫ح‬ ‫او‬ ‫قدرت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫متعال‬
‫ر‬ ‫در‬‫چ‬ ‫هر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫معنا‬ ‫همین‬ ‫منظور‬ ‫ندانید‬ ‫خالق‬ ‫را‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫اشاره‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫وایاتی‬‫دهند‬ ‫انجام‬ ‫مخلوقات‬ ‫ه‬
) ‫یکدیگر‬ ‫به‬ ‫اولیه‬ ‫مواد‬ ‫ترکیب‬ ‫و‬ ‫جابجایی‬ ( ‫تطور‬ ‫و‬ ‫صنعت‬‫متع‬ ‫خداوند‬ ‫غیر‬ ( ‫اهلل‬ ‫سوی‬ ‫ما‬ ‫است‬ ‫ُحال‬‫م‬ ‫و‬ ‫است‬‫به‬ ( ‫َلق‬‫خ‬ ‫بتوانند‬ ) ‫ال‬
‫َی‬‫ش‬ ‫ِن‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ایجاد‬ ‫معنای‬‫عبارت‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫کار‬ ‫فقط‬ ‫خلقت‬ ‫فلذا‬ ‫بدهند‬ ‫انجام‬ ) ‫ء‬ُ‫ق‬ُ‫ل‬ْ‫خ‬َ‫ت‬ ْ‫ذ‬ِ‫إ‬َ‫و‬ِ‫م‬ِ‫ر‬‫َّی‬‫ط‬‫ال‬ ِ‫ة‬َ‫ئ‬‫َی‬‫ه‬َ‫ک‬ ِ‫ن‬‫ِّی‬‫ط‬‫ال‬ َ‫ن‬‫در‬‫اصطالح‬
‫ّر‬‫و‬‫تط‬ ‫و‬ ‫صنعت‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫حقیقت‬ ‫در‬ ‫ّا‬‫م‬‫ا‬ ‫است‬ ‫خلقت‬‫آن‬ ‫از‬ ‫چیزی‬ ‫ساختن‬ ‫و‬ ‫ِل‬‫گ‬ ‫چون‬ ‫اولیه‬ ‫مواد‬ ‫ترکیب‬ ‫و‬. ‫است‬
‫خالق‬ ‫شأن‬ ‫بودن‬ ‫مخصوص‬ ‫باب‬ ‫در‬ ‫دیگری‬ ‫روایت‬ ‫به‬‫نمایید‬ ‫دقت‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫به‬ ‫یت‬:
َ‫أ‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ ٍ‫د‬‫َا‬‫ی‬ِ‫ز‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ ِ‫ل‬ْ‫ه‬َ‫س‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ َ‫د‬َ‫م‬ْ‫ح‬َ‫أ‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ ِ‫د‬َّ‫م‬َ‫ح‬ُ‫م‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ َ‫س‬‫ِی‬‫ر‬ْ‫د‬ِ‫إ‬ ُ‫ن‬ْ‫ب‬ ُ‫د‬َ‫م‬ْ‫ح‬َ‫أ‬ ‫َا‬‫ن‬َ‫ث‬َّ‫د‬َ‫ح‬ َ‫ل‬‫َا‬‫ق‬ ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫ه‬َ‫م‬ِ‫ح‬َ‫ر‬ ‫ِی‬‫ب‬َ‫أ‬ِ‫ن‬ْ‫ب‬ ِ‫د‬َّ‫م‬َ‫ح‬ُ‫م‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ ِّ‫ی‬ِّ‫م‬َ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ ٍ‫ر‬‫ُو‬‫ه‬ْ‫م‬ُ‫ج‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ ِ‫د‬َّ‫م‬َ‫ح‬ُ‫م‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ ٍ‫ر‬ْ‫ش‬ِ‫ب‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ َ‫د‬َ‫م‬ْ‫ح‬
ِ‫ن‬ْ‫ب‬ ِ‫ل‬ْ‫ی‬َ‫ض‬ُ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬‫ع‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ِ‫د‬ْ‫ب‬َ‫ع‬ ‫ِی‬‫ب‬َ‫أ‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ ٍ‫ن‬‫َا‬‫ن‬ِ‫س‬ ِ‫ن‬ْ‫ب‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ِ‫د‬ْ‫ب‬َ‫ع‬ ْ‫ن‬َ‫ع‬ ٍ‫ر‬‫َا‬‫س‬َ‫ی‬‫السالم‬ ‫لیه‬:َ‫ل‬‫َا‬‫ق‬ْ‫ی‬َّ‫ش‬‫ال‬ ُ‫ن‬ِّ‫و‬َ‫ک‬ُ‫ی‬ ‫َا‬‫ل‬ ‫َى‬‫ر‬ْ‫ب‬ُ‫ک‬ْ‫ل‬‫ا‬ ِ‫ة‬َّ‫ی‬ِ‫ه‬َ‫ل‬ِ‫إ‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫و‬ ‫َى‬‫م‬ْ‫ظ‬ُ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ ِ‫ة‬َّ‫ی‬ِ‫ب‬‫ُو‬‫ب‬ُّ‫ر‬‫ال‬ ‫ِی‬‫ف‬ َ‫ل‬‫َا‬‫ق‬ْ‫ی‬َ‫ش‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫ء‬‫َّا‬‫ل‬ِ‫إ‬ ٍ‫ء‬
ْ‫ی‬َّ‫ش‬‫ال‬ ُ‫ل‬ُ‫ق‬ْ‫ن‬َ‫ی‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬ ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ْ‫ن‬ِ‫م‬ َ‫ء‬ِ‫ت‬َّ‫ی‬ِ‫ر‬َ‫ه‬ْ‫و‬َ‫ج‬ِ‫ه‬ْ‫ی‬َّ‫ش‬‫ال‬ ُ‫ل‬ُ‫ق‬ْ‫ن‬َ‫ی‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬ ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ‫َّا‬‫ل‬ِ‫إ‬ َ‫ر‬َ‫خ‬‫آ‬ ٍ‫ر‬َ‫ه‬ْ‫و‬َ‫ج‬ ‫َى‬‫ل‬ِ‫إ‬‫َّه‬‫ل‬‫ال‬ ‫َّا‬‫ل‬ِ‫إ‬ ِ‫م‬َ‫د‬َ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫َى‬‫ل‬ِ‫إ‬ ِ‫د‬‫ُو‬‫ج‬ُ‫و‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ن‬ِ‫م‬ َ‫ء‬8
‫ا‬ ‫و‬ ‫عظمى‬ ‫ربوبیت‬ ‫باب‬ ‫در‬ ) ‫السالم‬ ‫(علیه‬ ‫صادق‬ ‫جعفر‬ ‫امام‬ ‫که‬ ‫نماید‬ ‫می‬ ‫نقل‬ ‫سنان‬ ‫بن‬ ‫َّه‬‫ل‬‫ال‬ ‫عبد‬ ‫از‬ ‫یسار‬ ‫بن‬ ‫فضل‬‫غیر‬ ‫کسى‬ : ‫فرمود‬ ‫کبرى‬ ‫لهیت‬
‫ر‬ ‫چیزى‬ ‫خدا‬ ‫از‬‫بسو‬ ‫دارد‬ ‫که‬ ‫هستى‬ ‫جوهر‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چیزى‬ ‫کسى‬ ‫خدا‬ ‫از‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫نمیدهد‬ ‫هستى‬ ) ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬ ( ‫چیزى‬ ‫از‬ ‫نه‬ ‫ا‬‫نمیکند‬ ‫نقل‬ ‫دیگر‬ ‫جوهر‬ ‫ى‬
.‫خدا‬ ‫مگر‬ ‫کند‬ ‫نقل‬ ‫نیستى‬ ‫بسوى‬ ‫هستى‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چیزى‬ ‫که‬ ‫نمیتواند‬ ‫کسى‬ ‫و‬
. ‫است‬ ‫فرموده‬ ‫خلق‬ ‫اولیه‬ ‫مواد‬ ‫بدون‬ ‫ابتدا‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫اشیاء‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬
‫خ‬ ،‫بشری‬ ‫تفکرات‬ ‫طبق‬!! ‫دانند‬ ‫می‬ ‫ُحال‬‫م‬ ‫را‬ ‫ایجادی‬ ‫چنین‬ ‫فالسفه‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ُحال‬‫م‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫و‬ ‫العدم‬ ‫من‬ ‫لق‬
‫ذات‬ ‫از‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بوده‬ ‫خود‬ ‫ذات‬ ‫خارج‬ ‫از‬ ‫یا‬ ‫اولیه‬ ‫مواد‬ ‫این‬ ،‫باشد‬ ‫کرده‬ ‫خلق‬ ‫چیزی‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫عالم‬ ‫خداوند‬ ‫اگر‬‫خ‬ً‫ا‬‫قطع‬ ،‫است‬ ‫بوده‬ ‫ودش‬
‫است‬ ‫بوده‬ ‫او‬ ‫ذات‬ ‫خارج‬ ‫از‬ ‫اولیه‬ ‫ی‬ ‫ماده‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫نیستند‬ ‫قائل‬ ‫فالسفه‬‫خداوند‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫چرا‬‫م‬‫دیگری‬ ‫ازلی‬ ‫وجود‬
‫باقی‬ ‫راهی‬ ‫است‬ ‫نبوده‬ ‫او‬ ‫ذات‬ ‫خارج‬ ‫از‬ ‫اگر‬ ‫اولیه‬ ‫ماده‬ ‫این‬ ‫اینکه‬ ‫ّا‬‫م‬‫ا‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شرك‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫مفروض‬‫ن‬‫از‬ ‫آنکه‬ ‫جز‬ ‫ماند‬ ‫می‬
‫است‬ ‫باطل‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫این‬ ‫و‬ !! ‫است‬ ‫بوده‬ ‫او‬ ‫ذات‬ ‫از‬ ‫صادر‬ ‫و‬ ‫او‬ ‫ذات‬ ‫از‬ ‫عالم‬ ‫اولیه‬ ‫ماده‬ ‫ایشان‬ ‫نظر‬.
7: ‫المائده‬110
8:‫ص‬ ،)‫(للصدوق‬ ‫التوحید‬68

11. 11
‫ّل‬‫و‬‫ا‬ ‫عقل‬ ‫این‬ ‫بنابر‬ ،‫گویند‬ ‫می‬ ‫نخستین‬ ‫صادر‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نامند‬ ‫می‬ ‫ّل‬‫و‬‫ا‬ ‫عقل‬ ‫را‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫صادر‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫چیزی‬ ‫اولین‬ ‫فالسفه‬
!!‫است‬ ‫یافته‬ ‫تشعشع‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫صادر‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬ ‫از‬ ‫فالسفه‬ ‫نظر‬ ‫از‬
‫است‬ ‫مطلق‬ ‫وجود‬ ‫که‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬ ( ‫ذات‬ ‫این‬ ‫گویند‬ ‫می‬ ) ‫صوفیه‬ ( ‫ُرفا‬‫ع‬‫وجود‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫ظاهر‬ ‫مخلوقات‬ ‫صورت‬ ‫به‬ )
‫که‬ ‫است‬ ‫او‬!! ‫یابد‬ ‫می‬ ‫بروز‬ ‫و‬ ‫ظهور‬ ‫گوناگون‬ ‫موجودات‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫یابد‬ ‫می‬ ‫ّن‬‫ی‬‫تع‬‫و‬‫عقید‬ ‫این‬‫است‬ ‫کفر‬ ‫و‬ ‫شرك‬ ‫عین‬ ‫ما‬ ‫مذهب‬ ‫در‬ ‫ه‬
. ‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫مخلوق‬ ‫و‬ ‫خالق‬ ‫بین‬ ‫اشتراك‬ ‫ای‬ ‫ّه‬‫ر‬‫ذ‬ ‫گاه‬ ‫هیچ‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫مکتب‬ ‫در‬
‫ع‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫درمکتب‬‫عالم‬ ‫السالم‬ ‫لیهم‬،َ‫خ‬‫است‬ ‫خداوند‬ ‫لق‬،‫است‬ ‫شده‬ ‫ایجاد‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫و‬‫تفکرات‬ ‫در‬ ‫ّا‬‫م‬‫ا‬‫باطل‬‫ماده‬ ‫فلسفی‬ ‫و‬ ‫یونانی‬
‫مصدر‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫صرف‬ ‫وجود‬ ‫او‬ ‫که‬ ‫چرا‬ ‫است‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬ ‫عالم‬ ‫اولیه‬) ‫صدور‬ ّ‫ل‬‫مح‬ (‫عالم‬. ‫نیست‬ ‫او‬ ‫ذات‬ ‫جز‬
‫مع‬ ‫به‬ ‫این‬ ‫باشد‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬ ‫از‬ ‫عالم‬ ‫اولیه‬ ‫ماده‬ ‫اگر‬،‫است‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬ ) ‫بودن‬ ‫ابعاض‬ ‫و‬ ‫اجزاء‬ ‫دارای‬ ( ‫بودن‬ ‫متجزی‬ ‫نای‬
‫عقیده‬ ‫این‬ ‫باشد‬ ‫خدا‬ ‫تواند‬ ‫نمی‬ ‫نیازمند‬ ‫ذات‬ ‫چون‬ ‫و‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫محدود‬ ‫و‬ ‫خود‬ ‫اجزاء‬ ‫به‬ ‫نیازمند‬ ‫باشد‬ ‫متجزی‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬ ‫اگر‬
. ‫است‬ ‫مردود‬ ‫و‬ ‫باطل‬
‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫است‬ ‫مصون‬ ‫ایرادی‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫عقیده‬ ‫و‬ ‫سخن‬ ‫تنها‬. ‫باشد‬ ‫شیء‬ ‫ِن‬‫م‬ ‫ال‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫خلق‬
----------------------------------------------------‫جلسه‬ ‫پایان‬‫ّم‬‫و‬‫د‬---------------
‫جلسه‬‫سوم‬:
: ‫جلسه‬ ‫این‬ ‫مطالب‬ ‫عناوین‬
‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫بدیع‬ ‫خلق‬
‫دانند‬ ‫می‬ ‫رازق‬ ‫و‬ ‫خالق‬ ‫را‬ ‫ایشان‬ ‫که‬ ‫کسانی‬ ‫از‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫بیزاری‬
‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫از‬ ‫خالقیت‬ ‫نفی‬ ‫و‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫خالقیت‬ ‫باب‬ ‫در‬ ) ‫ره‬ ( ‫مجلسی‬ ‫عالمه‬ ‫کالم‬
----------------------------------
‫َم‬‫ل‬‫عا‬ ،‫است‬ ‫عالم‬ ‫خالق‬ ً‫ا‬‫حقیقت‬ ‫خداوند‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫بیان‬ ‫گذشته‬ ‫جلسه‬ ‫در‬‫موجودات‬ ‫و‬‫ا‬ ‫نبوده‬‫ند‬‫عالم‬ ‫خداوند‬ ‫و‬‫موجودات‬ ‫و‬‫است‬ ‫فرموده‬ ‫هست‬ ‫را‬
‫روایتی‬ ‫به‬‫فرمایید‬ ‫دقت‬ ‫باب‬ ‫این‬ ‫در‬
...َ‫ق‬َ‫ل‬َ‫خ‬َ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫د‬‫َا‬‫ز‬َ‫ت‬ْ‫س‬‫ا‬ ‫َا‬‫م‬ َ‫د‬‫َا‬‫ر‬َ‫أ‬ َ‫و‬ َ‫د‬‫َا‬‫ر‬َ‫أ‬ ‫َا‬‫م‬ َ‫ل‬َ‫ع‬َ‫ف‬ َ‫و‬ َ‫أ‬َ‫د‬َ‫ت‬ْ‫ب‬‫ا‬ ‫َا‬‫م‬ َ‫ع‬َ‫د‬َ‫ت‬ْ‫ب‬‫ا‬ َ‫و‬ َ‫ع‬َ‫د‬َ‫ت‬ْ‫ب‬‫ا‬ ‫َا‬‫م‬ َ‫أ‬َ‫د‬َ‫ت‬ْ‫ب‬‫ا‬ ً‫ا‬‫ِیع‬‫د‬َ‫ب‬ ً‫ا‬‫ِیئ‬‫د‬َ‫ب‬ َ‫ن‬‫َا‬‫ک‬َ‫ف‬.َ‫ن‬‫ِی‬‫م‬َ‫ل‬‫َا‬‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُّ‫ب‬َ‫ر‬ ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫م‬ُ‫ک‬ِ‫ل‬َ‫ذ‬

12. 12
: ‫علیه‬ ‫اهلل‬ ‫سالم‬ ‫مجتبی‬ ‫حسن‬ ‫امام‬‫آف‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫آفریده‬‫آغازی‬ ‫داشت‬ ‫نوآوری‬ ‫آنچه‬ ‫به‬ ،‫بود‬ ‫نوآوری‬ ‫آغازگر‬ ‫و‬ ‫رید‬.‫نمود‬ ‫نواوری‬ ‫آغازید‬ ‫آنچه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫د‬
‫جهانیان‬ ‫پروردگار‬ ‫خداوند‬ ‫است‬ ‫این‬ ،‫کرد‬ ‫اراده‬ ‫بخشید‬ ‫فزونی‬ ‫را‬ ‫وآنچه‬ ‫داد‬ ‫انجام‬ ‫خواست‬ ‫که‬ ‫آنچه‬
‫های‬ ‫برداشت‬ ‫راه‬ ‫و‬ ‫فرمایند‬ ‫می‬ ‫مطرح‬ ‫را‬ ‫توحیدی‬ ‫مباحث‬ ‫چگونه‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫کنید‬ ‫توجه‬‫بند‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫غلط‬‫نیایند‬ ‫برخی‬ ‫تا‬ ‫ند‬
. ‫کنند‬ ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫معصوم‬ ‫سخنان‬ ‫بر‬ ‫حمل‬ ‫را‬ ‫فالسفه‬ ‫یا‬ ‫تصوف‬ ‫انحرافی‬ ‫تفکرات‬‫بح‬‫ث‬‫ن‬ ‫ذات‬ ‫از‬ ‫صدور‬ ‫بحث‬ ‫آفرینش‬‫فالسفه‬ ‫که‬ ‫یست‬
‫بحث‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫می‬ ‫مطرح‬‫ب‬ ،‫کنند‬ ‫می‬ ‫مطرح‬ ‫عرفا‬ ‫که‬ ‫نیست‬ ‫تعینات‬ ‫و‬ ‫مراتب‬ ‫در‬ ‫اشیاء‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫خدا‬ ‫ذات‬ ‫ظهور‬ ‫آفرینش‬‫آفرین‬ ‫بحث‬ ‫لکه‬‫ش‬
. ‫است‬ ‫ایجاد‬ ‫بحث‬
،‫شود‬ ‫می‬ ‫انجام‬ ً‫ا‬‫بدیئ‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بدیع‬ ‫او‬ ‫آفرینش‬ ‫لذا‬ ،‫باشد‬ ‫می‬ ‫فکر‬ ‫و‬ ‫نقشه‬ ‫بدون‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫نوآوری‬ ‫با‬ ‫خداوند‬ ‫آغاز‬‫ل‬‫خداوند‬ ‫و‬ ‫اند‬ ‫نبوده‬ ‫خلق‬ ‫ذا‬
.‫است‬ ‫نموده‬ ‫هست‬ ‫اولیه‬ ‫ماده‬ ‫بدون‬ ‫را‬ ‫آنها‬
‫م‬ ‫را‬ ‫عالم‬ ‫بلکه‬ ‫دانند‬ ‫نمی‬ ‫ابتدا‬ ‫صاحب‬ ‫و‬ ‫نو‬ ‫را‬ ‫عالم‬ ‫هرگز‬ ‫فالسفه‬‫أ‬‫مقتبس‬ ‫و‬ ‫خوذ‬!!‫دانند‬ ‫می‬ ‫خداوند‬ ‫ذات‬ ‫از‬‫فال‬‫مخ‬ ‫و‬ ‫خداوند‬ ‫سفه‬‫را‬ ‫لوقات‬
‫را‬ ‫خداوند‬ ‫که‬ ‫معنا‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫دانند‬ ‫می‬ ‫مشترك‬ ‫وجود‬ ‫در‬‫دانند‬ ‫می‬ ‫موجودات‬ ‫با‬ ‫سنخ‬ ‫هم‬.
‫ثانیا‬ ‫و‬ ،‫نیست‬ ‫قدیم‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫حادث‬ ‫و‬ ‫ابتدا‬ ‫صاحب‬ ،‫است‬ ‫خدا‬ ‫خلق‬ ‫همگی‬ ‫که‬ ‫عالم‬ ‫تمام‬ ‫شریفه‬ ‫روایت‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫بنا‬ ‫پس‬‫نبوده‬ ‫که‬ ‫عالمی‬ ‫این‬
‫خد‬ ‫و‬ ‫است‬‫ش‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫فرموده‬ ‫ایجاد‬ ‫بلکه‬ ‫است‬ ‫نشده‬ ‫صادر‬ ‫او‬ ‫ذات‬ ‫از‬ ‫یعنی‬ ‫است‬ ‫بدیع‬ ‫است‬ ‫فرموده‬ ‫ایجاد‬ ‫اوند‬‫اولیه‬ ‫ماده‬ ‫بدون‬ ‫و‬ ‫یء‬
. ‫است‬ ‫فرموده‬ ‫هست‬
ْ‫ی‬َ‫ش‬ ِ‫ع‬ِ‫ن‬‫َا‬‫ص‬ َّ‫ل‬ُ‫ک‬ َّ‫ن‬َ‫أ‬ َ‫و‬ْ‫ی‬َ‫ش‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬َ‫ف‬ ٍ‫ء‬َ‫ق‬َ‫ل‬َ‫خ‬ ُ‫ل‬‫ِی‬‫ل‬َ‫ج‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ف‬‫ِی‬‫ط‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫ق‬ِ‫ل‬‫َا‬‫خ‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ َ‫و‬ َ‫ع‬َ‫ن‬َ‫ص‬ ٍ‫ء‬َ‫ع‬َ‫ن‬َ‫ص‬ َ‫و‬َ‫ش‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ‫َا‬‫ل‬ْ‫ی‬.ٍ‫ء‬9
‫ماده‬ ‫از‬ ‫سازد‬ ‫چیزى‬ ‫که‬ ‫هر‬ : ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫ابوالحسن‬ ‫حضرت‬‫صنع‬ ‫و‬ ‫خلقت‬ ‫بزرگوار‬ ‫لطیف‬ ‫خالق‬ ‫خداى‬ ‫ولى‬ ‫سازد‬ ‫اى‬‫ماده‬ ‫از‬ ‫ش‬‫نبوده‬ ‫اى‬.
‫شریك‬ ‫خداوند‬ ‫با‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫کس‬ ‫هیچ‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫خداوند‬ ‫کار‬ ‫فقط‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫خلق‬ ‫شریفه‬ ‫روایت‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫بنا‬ ‫همچنین‬‫غیر‬ ‫صانعی‬ ‫هر‬ ‫لذا‬ ‫نیست‬
‫خداوند‬ ‫از‬. ‫نماید‬ ‫می‬ ‫اختراع‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫شیء‬ ‫من‬
ْ‫ی‬َّ‫ش‬‫ال‬ ُ‫ن‬ِّ‫و‬َ‫ک‬ُ‫ی‬ ‫َا‬‫ل‬ْ‫ی‬َ‫ش‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫ء‬ْ‫ی‬َّ‫ش‬‫ال‬ ُ‫ل‬ُ‫ق‬ْ‫ن‬َ‫ی‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬ ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ‫َّا‬‫ل‬ِ‫إ‬ ٍ‫ء‬ْ‫ن‬ِ‫م‬ َ‫ء‬ِ‫ه‬ِ‫ت‬َّ‫ی‬ِ‫ر‬َ‫ه‬ْ‫و‬َ‫ج‬ْ‫ی‬َّ‫ش‬‫ال‬ ُ‫ل‬ُ‫ق‬ْ‫ن‬َ‫ی‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬ ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ‫َّا‬‫ل‬ِ‫إ‬ َ‫ر‬َ‫خ‬‫آ‬ ٍ‫ر‬َ‫ه‬ْ‫و‬َ‫ج‬ ‫َى‬‫ل‬ِ‫إ‬‫َّه‬‫ل‬‫ال‬ ‫َّا‬‫ل‬ِ‫إ‬ ِ‫م‬َ‫د‬َ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫َى‬‫ل‬ِ‫إ‬ ِ‫د‬‫ُو‬‫ج‬ُ‫و‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ن‬ِ‫م‬ َ‫ء‬10
‫که‬ ‫هستى‬ ‫جوهر‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چیزى‬ ‫کسى‬ ‫خدا‬ ‫از‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫نمیدهد‬ ‫هستى‬ ) ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬ ( ‫چیزى‬ ‫از‬ ‫نه‬ ‫را‬ ‫چیزى‬ ‫خدا‬ ‫از‬ ‫غیر‬ ‫کسى‬‫د‬‫دیگر‬ ‫جوهر‬ ‫بسوى‬ ‫ارد‬
.‫خدا‬ ‫مگر‬ ‫کند‬ ‫نقل‬ ‫نیستى‬ ‫بسوى‬ ‫هستى‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫چیزى‬ ‫که‬ ‫نمیتواند‬ ‫کسى‬ ‫و‬ ‫نمیکند‬ ‫نقل‬
9‫(ط‬ ‫الكافی‬-‫ج‬ ،)‫اإلسالمیة‬1:‫ص‬ ،119
10:‫ص‬ ،)‫(للصدوق‬ ‫التوحید‬68

13. 13
،‫نیست‬ ‫خلق‬ ‫حقیقت‬ ‫باب‬ ‫از‬ ‫اما‬ ‫است‬ ‫خلق‬ ،‫مجاز‬ ‫باب‬ ‫از‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫خلق‬‫ک‬ ‫یك‬ ‫به‬ ‫مجاز‬ ‫باب‬ ‫از‬ ‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫یعنی‬‫خالق‬ ‫گوییم‬ ‫می‬ ‫گر‬ ‫وزه‬
‫اختیا‬ ‫در‬ ‫اولیه‬ ‫مواد‬ ‫یعنی‬ ،‫آن‬ ‫خالق‬ ‫نه‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫ی‬ ‫سازنده‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫کوزه‬ ‫صانع‬ ‫گر‬ ‫کوزه‬ ‫حقیقت‬ ‫در‬ ‫اما‬ ‫کوزه‬‫را‬ ّ‫د‬‫موا‬ ‫این‬ ‫بعد‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫او‬ ‫ر‬
‫آنک‬ ‫نه‬ ‫است‬ ‫نموده‬ ‫درست‬ ‫را‬ ‫کوزه‬ ‫و‬ ‫نموده‬ ‫منظم‬ ‫و‬ ‫نموده‬ ‫ترکیب‬ ‫یکدیگر‬ ‫با‬‫ش‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫باشد‬ ‫کرده‬ ‫ایجاد‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ه‬‫خداوند‬ ‫ذات‬ ‫فقط‬ ‫لذا‬ ،‫یء‬
. ‫آفریند‬ ‫می‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫ایجاد‬ ‫اولیه‬ ‫ماده‬ ‫بدون‬ ‫را‬ ‫موجودات‬ ‫و‬ ‫اشیاء‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫متعال‬
‫حقیقی‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫برد‬ ‫می‬ ‫نام‬ ‫خالق‬ ‫را‬ ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫مسیح‬ ‫عیسی‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫کریم‬ ‫قرآن‬ ‫در‬ ‫وقتی‬ ‫است‬ ‫همچنین‬‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫ایجاد‬ ‫یعنی‬ ‫خلق‬
‫نیست‬‫شیء‬ ‫من‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫صنعت‬ ‫و‬ ‫ّر‬‫و‬‫تط‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫باز‬ ‫بلکه‬: ‫است‬
َ‫ئ‬‫َی‬‫ه‬َ‫ک‬ ِ‫ن‬‫ِّی‬‫ط‬‫ال‬ َ‫ن‬ِ‫م‬ ْ‫م‬ُ‫ک‬َ‫ل‬ ُ‫ق‬ُ‫ل‬ْ‫خ‬َ‫أ‬ ‫ِّی‬‫ن‬َ‫أ‬ ْ‫م‬ُ‫ک‬ِّ‫ب‬َ‫ر‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ٍ‫ة‬‫ِآی‬‫ب‬ ْ‫م‬ُ‫ک‬ُ‫ت‬ْ‫ئ‬ِ‫ج‬ ْ‫د‬َ‫ق‬ ‫ِّی‬‫ن‬َ‫أ‬ َ‫ل‬‫ِی‬‫ئ‬‫َا‬‫ر‬ْ‫س‬ِ‫إ‬ ‫ِی‬‫ن‬َ‫ب‬ ‫َى‬‫ل‬ِ‫إ‬ ‫ًا‬‫ل‬‫ُو‬‫س‬َ‫ر‬َ‫و‬ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ِ‫ن‬ْ‫ذ‬ِ‫إ‬ِ‫ب‬ ‫ًا‬‫ر‬‫َی‬‫ط‬ ُ‫ن‬‫ُو‬‫ک‬‫َی‬‫ف‬ ِ‫ه‬‫ِی‬‫ف‬ ُ‫خ‬ُ‫ف‬ْ‫ن‬َ‫أ‬َ‫ف‬ ِ‫ر‬‫َّی‬‫ط‬‫ال‬ ِ‫ة‬11
‫عنو‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫(او‬ ‫و‬‫می‬ ‫آنها‬ ‫به‬ ‫که‬ ،‫داده‬ ‫(قرار‬ ‫اسرائیل‬ ‫بنی‬ ‫سوی‬ ‫به‬ ‫فرستاده‬ ‫و‬ ‫رسول‬ )‫ان‬‫نشانه‬ ‫من‬ ):‫گوید‬‫برایتان‬ ،‫شما‬ ‫پروردگار‬ ‫طرف‬ ‫از‬ ‫ای‬
‫آورده‬‫می‬ ‫پرنده‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫چیزی‬ ،‫گل‬ ‫از‬ ‫من‬ ‫ام؛‬‫می‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫سپس‬ ‫سازم؛‬‫پرنده‬ ،‫خدا‬ ‫فرمان‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫دمم‬‫می‬ ‫ای‬‫گردد‬
‫و‬ ،‫است‬ ‫متعال‬ ‫خداوند‬ ‫برای‬ ‫فقط‬ ‫خلق‬ ‫حقیقت‬ ‫بنابراین‬‫معنای‬ ‫به‬ ‫فقط‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫مسیح‬ ‫عیسی‬ ‫بودن‬ ‫خالق‬‫م‬‫صنعت‬ ‫همان‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫جاز‬
‫شیء‬ ‫من‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫تطور‬ ‫و‬‫نی‬ ‫ایشان‬ ،‫هستند‬ ‫خالق‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫که‬ ‫بگوییم‬ ‫همچنین‬ ‫توانیم‬ ‫نمی‬ ‫ما‬ ‫پس‬ ‫است‬‫ایجاد‬ ‫توان‬ ‫برهان‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫ز‬
. ‫نمایند‬ ‫خلق‬ ‫بتوانند‬ ‫است‬ ‫وممتنع‬ ‫ندارند‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ال‬
‫ح‬‫گر‬ ‫کوزه‬ ‫توسط‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ایجاد‬ ‫با‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توسط‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ایجاد‬ ‫بین‬ ‫فرقی‬ ‫چه‬ ‫شود‬ ‫سوال‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫ال‬‫و‬‫؟‬ ‫دارد‬ ‫جود‬
‫به‬ ‫چیزهایی‬ ‫و‬ ‫فرمایند‬ ‫می‬ ‫صنعت‬ ‫اعجاز‬ ‫به‬ ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ،‫است‬ ‫بسیار‬ ‫تفاوت‬ ‫صنعت‬ ‫و‬ ‫تولید‬ ‫این‬ ‫در‬ : ‫پاسخ‬‫همچون‬ ‫آورند‬ ‫می‬ ‫وجود‬
‫ح‬ ‫ی‬ ‫پرنده‬ ‫نمودن‬ ‫درست‬‫ساز‬ ‫می‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫ترکیب‬ ‫عادی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫اعجاز‬ ‫غیر‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫کوزه‬ ،‫گر‬ ‫کوزه‬ ‫اما‬ ‫ِل‬‫گ‬ ‫از‬ ‫قیقی‬‫است‬ ‫درست‬ ‫پس‬ . ‫د‬
‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫توسط‬ ‫شیء‬ ‫من‬ ‫ایجاد‬ ‫اما‬ ‫است‬ ‫شیء‬ ‫ِن‬‫م‬ ) ‫السالم‬ ‫علیهم‬ ‫بیت‬ ‫اهل‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫گر‬ ‫کوزه‬ ‫هم‬ ( ‫دو‬ ‫هر‬ ‫خلق‬ ‫که‬‫خدا‬ ‫اولیاء‬ ‫و‬ ‫السالم‬
. ‫است‬ ‫معجزه‬
‫توحید‬ ‫اعتقادات‬ ‫کتاب‬ ‫در‬‫فرمایند‬ ‫می‬ ‫نقل‬ ‫السالم‬ ‫علیه‬ ‫رضا‬ ‫امام‬ ‫مقدس‬ ‫وجود‬ ‫از‬ ‫روایتی‬ ‫صدوق‬ ‫مرحوم‬ ) ‫ره‬ ( ‫صدوق‬:
‫َا‬‫ض‬ِّ‫ر‬‫ال‬ َ‫ن‬‫َا‬‫ک‬ َ‫و‬-َ‫ع‬ُ‫م‬‫َا‬‫ل‬َّ‫س‬‫ال‬ ِ‫ه‬ْ‫ی‬َ‫ل‬-َ‫ع‬ُ‫د‬ ‫ِی‬‫ف‬ ُ‫ل‬‫ُو‬‫ق‬َ‫ی‬:ِ‫ه‬ِ‫ئ‬‫ا‬
«‫َّا‬‫ل‬ِ‫إ‬ َ‫ة‬َّ‫و‬ُ‫ق‬ ‫َا‬‫ل‬ َ‫و‬ َ‫ل‬ْ‫و‬َ‫ح‬ ‫َا‬‫ل‬َ‫ف‬ ،ِ‫ة‬َّ‫و‬ُ‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫و‬ ِ‫ل‬ْ‫و‬َ‫ح‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ن‬ِ‫م‬ َ‫ك‬ْ‫ی‬َ‫ل‬ِ‫إ‬ ُ‫أ‬َ‫ر‬ْ‫ب‬َ‫أ‬ ‫ِّی‬‫ن‬ِ‫إ‬ َّ‫م‬ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ِ‫ب‬َ‫ك‬‫ال‬َ‫ل‬ ‫َا‬‫م‬ ‫َا‬‫ن‬َ‫ل‬ ‫ْا‬‫و‬َ‫ع‬َّ‫د‬‫ا‬ َ‫ن‬‫ِی‬‫ذ‬َّ‫ل‬‫ا‬ َ‫ن‬ِ‫م‬ َ‫ك‬ْ‫ی‬َ‫ل‬ِ‫إ‬ ُ‫أ‬َ‫ر‬ْ‫ب‬َ‫أ‬ ‫ِّی‬‫ن‬ِ‫إ‬ َّ‫م‬ُ‫ه‬َّ‫ل‬َ‫ك‬ْ‫ی‬َ‫ل‬ِ‫إ‬ ُ‫أ‬َ‫ر‬ْ‫ب‬َ‫أ‬ ‫ِّی‬‫ن‬ِ‫إ‬ َّ‫م‬ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ٍّ.ال‬‫ق‬َ‫ح‬ِ‫ب‬ ‫َا‬‫ن‬َ‫ل‬ َ‫س‬ْ‫ی‬
ُ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫خ‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ك‬َ‫ل‬ َّ‫م‬ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫َا.ال‬‫ن‬ِ‫س‬ُ‫ف‬ْ‫ن‬َ‫أ‬ ‫ِی‬‫ف‬ ُ‫ه‬ْ‫ل‬ُ‫ق‬َ‫ن‬ ْ‫م‬َ‫ل‬ ‫َا‬‫م‬ ‫َا‬‫ن‬‫ِی‬‫ف‬ ‫ُوا‬‫ل‬‫َا‬‫ق‬ َ‫ن‬‫ِی‬‫ذ‬َّ‫ل‬‫ا‬ َ‫ن‬ِ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ك‬ْ‫ن‬ِ‫م‬ َ‫و‬ُ‫ب‬ْ‫ع‬َ‫ن‬ َ‫ك‬‫َّا‬‫ی‬ِ‫إ‬ َ‫و‬ ،ُ‫ر‬ْ‫م‬َ‫أ‬ُ‫ن‬‫ِی‬‫ع‬َ‫ت‬ْ‫س‬َ‫ن‬ َ‫ك‬‫َّا‬‫ی‬ِ‫إ‬ َ‫و‬ ُ‫د‬.َ‫خ‬ َ‫ت‬ْ‫ن‬َ‫أ‬ َّ‫م‬ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬َ‫و‬ َ‫ن‬‫ِی‬‫ل‬َّ‫و‬َ‫أ‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫َا‬‫ن‬ِ‫ئ‬‫َا‬‫ب‬‫آ‬ ُ‫ق‬ِ‫ل‬‫َا‬‫خ‬ َ‫و‬ ‫َا‬‫ن‬ُ‫ق‬ِ‫ل‬‫ا‬
.َ‫ن‬‫ِی‬‫ر‬ِ‫خ‬‫ْآ‬‫ل‬‫ا‬ ‫َا‬‫ن‬ِ‫ئ‬‫َا‬‫ب‬‫آ‬
11: ‫عمران‬ ‫آل‬49