1. Міжнародная канферэнцыя
па сацыялізацыі сталых людзей, Гродна, 4 верасня 2014 г.
Годнае старэнне:
выклікі для Беларусі
Лана Руднік,
Кіраўніца праграмы “Універсітэт Залатога Веку”, г. Гродна

2. Аспекты:
Годнае старэнне
Сітуацыя і ключавыя
міжнародныя дакументы
Задачы для Беларусі

3. Годнае старэнне ?

4. Ключавыя міжнародныя
дакументы, якія тычацца абавязкаў
краін у галіне старэння насельніцтва

5. Мэта Мадрыдскага міжнароднага
плану дзеянняў па праблемах
старэння:
Гарантаваць, каб сталыя
людзі ва ўсім свеце
старэлі ў бяспечных
умовах, захоўвалі
годнасць і ўдзельнічалі
ў жыцці грамадства,
валодаючы ўсімі правамі
чалавека
Беларусь таксама падпісала Мадрыдскі план і рэгулярна
справаздачыцца пра яго выкананне

6. Галоўныя задачы ажыццяўлення
Мадрыдскага плана дзеянняў на
нацыянальным узроўні
• Стварэнне эфектыўных арганізацый сталых
людзей
• Асвета, навучанне і навуковыя даследаванні ў
галіне старэння
• Мабілізацыя рэсурсаў арганізацыямі, якія
прадстаўляюць інтарэсы сталых людзей альбо
прадстаўляюць ім падтрымку, у тым ліку праз
пашырэнне ільгот для такіх арганізацый.

7. Венская заява міністраў Еўрапейскай
Эканамічнай Камісіі ААН 2012 г.: мэты
Заахвочванне больш працяглага працоўнага
жыцця і падтрыманне працаздольнасці
Заахвочванне ўдзелу, недыскрымінацыі і
сацыяльнай інтэграцыі сталых людзей
Заахвочванне і абарона годнасці, здароўя і
незалежнасці ў сталым узросце
Забеспячэнне і ўмацаванне салідарнасці паміж
пакаленнямі

8. Колькасць насельніцтва ва
ўзросце вышэй за 60 год (%) у
2012 і ў 2050 г.
810 міліёнаў людзей
ва ўзросце вышэй за
60 год жыве зараз у
свеце. Кожную
секунду свой 60-ты
дзень нараджэння
святкуюць два
чалавекі

9. Сітуацыя ў Еўропе
• 174.5 млн. людзей ва ўзросце ≥ 65 год і вышэй
• Прагназуемая працягласць жыцця высокая, але з вялікімі
адрозненнямі паміж краінамі і паламі:
• Жанчыны: ад 70 да 85.6, год
• Мужчыны: ад 63 да 80.8 год
• Занятасць на рынку працы людзей сталага ўзросту:
• 46.5% для мужчын (60-64 гады)
• 31.5% для жанчын (60-64 гады)
• Сталыя людзі пад рызыкай беднасці і сацыяльнай
ізаляцыі
• < 15% мужчын ва ўзросце 65-74 гады
• 20% жанчын ва ўзросце 65-74 гады
Паводле: UNECE (2012):Synthesis Report Statistical Appendix и IIASA
(2013): Population Trends and Policies in the UNECE Region

10. Сітуацыя ў Беларусі
• 19,7%людзей ва ўзросце больш за 60 год да
канца 2014 г. (24,8% да 2030 г.)
• Сярэдняя працягласць жыцця (2012 г.) у
беларуских жанчын складае 77,6 года, а ў
мужчын 66,6 года (па ацэнках ПРААН
натуральнай лічыцца розніца ў 5 год).
• Каля 130 тыс. адзінокіх сталых людзей і
звыш 500 тыс. адзінока пражываючых
сталых людзей

11. Беларусь займае 64-е
месца ў рэйтынгу
якаснага старэння
Такія дадзеныя
вынікаюць з Глабальнага
індэксу ЭйджВотч 2014,
які будзе афіцыйна
прэзентаваны 1
кастрычніка ў
Міжнародны дзень
сталых людзей.
У2013 г. Было 60-е
месца

13. Месца краін у рэйтынгу вызначалася з пункту гледжання
матэрыяльнага дабрабыту сталых людзей, стану іх здароўя
пасля выхаду на пенсію, магчымасцяў для працы і адукацыі,
а таксама наяўнасці спрыяльнага для сталых людзей
асяроддзя.

14. Расшыфроўка рэйтынгу

15. Дастаткова нізкае месца Беларусі ў Індэксе
старэння абумоўлена кепскай пазіцыяй у
рэйтынгу стану здароўя сталых беларусаў.
Па гэтым паказчыку нашая краіна займае аж 84
(з 96-ці) месц.
Месца той альбо іншай краіны па гэтым паказчыку
выводзілася на аснове:
- мяркуемай працягласці жыцця сталых людзей пасля
60 гадоў;
- таго, наколькі яны здаровыя ў такім узросце;
- а таксама суб'ектыўнай ацэнкі сталымі людзьмі
свайго псіхалагічнага дабрабыту.

18. Прыклады, на якіх можна
вучыцца

19. • Новая Зеландыя: 10 мэтаў у дачыненні
да сталых людзей
Новая Зеландыя: 10 мэтаў у
дачыненні да сталых людзей

20. Колькасць
універсітэтаў
трэцяга
ўзросту ў
розных
ваяводствах
Польшчы

21. Малдова:
Стварэнне Нацыянальнай камісіі па
Народанасельніцтву і Развіццю з прадстаўнікоў
асноўных органаў улады, навукоўцаў, грамадскіх
аб’яднанняў і іншых партнёраў (2007 г.).
Прыняццё нацыянальнай стратэгіі ў галіне
нацыянальнай бяспекі на 2011-2015 гг. з
уключэннем прыярытэтаў па вырашэнні праблем
старэння
www.demografie.md

22. «Дарожная карта» па пытаннях сталых
людзей у Арменіі
Асноўныя рэкамендацыі:
• Павысіць магчымасці сталых людзей быць актыўнымі ў
палітычным жыцці
• Ажыццявіць пенсійныя рэформы,
• Забяспечыць стабільную сістэму сацыяльнай абароны
• Палепшыць прафесійныя навыкі медперсанала, які
абслугоўвае сталых людзей
• Падтрымліваць сем’і, які даглядаюць сталых людзей
• Распарцаваць стратэгію па адукацыі на працягу ўсяго
жыцця
• Заахвочваць стварэнне грамадскіх арганізацый, якія
працуюць у сферы старэння

23. Асноўныя прыярытэты палітыкі ў галіне
старэння ў Францыі
- Важна, каб сталыя людзі як мага далей заставаліся
актыўнымі ўдзельнікамі жыцця грамадства!
- Стварэнне ўмоваў для годнага пражывання сталых
людзей у хатніх умовах.
- Падтрымка пакупной здольнасці залежных сталых
людзей і магчымасці ім самім плаціць за паслугі і
дапамогу. Акрамя падтрымання ўзроўню пенсіі і
гарантаваных мінімальных даходаў у 2001 г. была
ўведзена Персанальная Дапамога для Аўтаноміі
(Allocation Personnalisée d'Autonomie - APA).

24. Годнае старэнне: задачы для Беларусі
Занятасць:
- Стварэнне ўмоваў і лепшых магчымасцяў для сталых работнікаў
Удзел у жыцці грамадства:
- Пераадоленне сацыяльнай ізаляцыі
- Заахвочванне актыўнага ўдзелу ў жыцці грамадства
- Падтрымка асобаў, якія дабраахвотна дапамагаюць сталым людзям, якія
маюць патрэбу ў такой дапамозе
Незалежнасць
- Прафілактычны падыход у галіне аховы здароўя
- Забеспячэнне даступнага (фізічна і па коштах) транспарту
- Паляпшэнне якасці асяроддзя пражывання

25. Годнае старэнне: задачы для Беларусі
(прапановы слухачоў праграмы
“Універсітэт Залатога Веку”, Гродна)
Занятасць
•Магчымасць прадстаўлення пасільнай працы ў
сталым ўзросце ("бабуля на хаце", забіраць
дзяцей са школы і г.д.)
•Павялічыць пенсіі, каб не думалі пра працу і
падпрацоўкі
•Забяспечыць магчымасці для атрымання
кваліфікацыі на базе дзяржаўных і грамадскіх
структураў

26. Годнае старэнне: задачы для Беларусі
(прапановы слухачоў праграмы “Універсітэт Залатога
Веку”, Гродна)
Удзел у жыцці грамадства
•Дапамога ў рэалізацыі сваіх хоббі, захапленняў
праз дапамогу ў стварэнні клубаў па інтарэсах і
г.д.
•Дапамагаць дзіцячым дамам, хоспісам і г.д.
•Валанцёрская праца
•Стварэнне арганізацый сталых людзей

27. Годнае старэнне: задачы для Беларусі
(прапановы слухачоў праграмы “Універсітэт
Залатога Веку”, Гродна)
Незалежнасць (самастойнасць)
сталых людзей
•Павышэнне вытворчасці працы на сваіх дачных
участках!
•Развіццё сваіх справаў (прадпрыймальніцтва)
•Перакваліфікацыя
•Дапамога вясковым пенсіянерам
•Вярнуць ільготы пенсіянерам (транспарт і інш.)
-

28. Што трэба рабіць у Беларусі
ўжо зараз?

29. Задачы для Беларусі:
1.Распрацаваць Нацыянальную стратэгію (Дарожную
карту) дзеянняў у галіне старэння насельніцтва
2.Стварыць Нацыянальную Каардынацыйную раду (а
таксама мясцовых радаў) з прадстаўнікоў
дзяржаўных, грамадскіх, міжнародных арганізацый,
ВНУ па пытаннях старэння насельніцтва
3. Распрацаваць сістэму падрыхтоўкі і павышэння
кваліфікацыі андрагогаў, герантолагаў і іншых
спецыялістаў

30. Задачы для Беларусі:
4. Стымуляваць стварэнне Універсітэтаў трэцяга ўзросту
і іншых падобных пляцовак, накіраваных на
інтэлектуальную, фізічную і сацыяльную актывізацыю
сталых людзей
5. Рэфармаваць пенсійнай сістэму, сістэмы сацыяльнай і
медыцынскай дапамогі сталым людзям
6. Правесці шэраг навуковых даследаванняў ў галіне
старэння
7. Стымуляваць сумесныя (інтэграваныя) праграмы па
узаемадзеянні паміж пакаленнямі

31. Дзякуй за ўвагу і ў добры шлях!
Lana.rudnik@gmail.com