NADUSTUNNA TELANGANA MAR 2015

1. 3#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂iÛ 2015
Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»áê ã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨ÅǨ =∞O_»e
JÅ¡O<å~åÜ«∞}
K≥·~°‡<£-„ÃÑãπ JHÍ_»q∞
z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ^•~°∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞
_®IIã≤.HÍjO
ã¨Ç¨Ü«∞ ã¨Oáê^Œ‰õΩ~åÅ∞
¿ãflǨÏÅ`« ZO.
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
_®II Z.ã≤Öχ<åÜ«∞H±, Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
„HÍOu, [~°fleã¨∞ì
l.„Ѩ`åÑπ, sÃã~üÛ ™ê¯Å~ü
"Õ∞<Õ[~ü
ZO. ÉÏÅ∞<åÜ«∞H±
á¶È<£ <≥O.: 8008918475, 9290745490
_ç.˜.Ñ≤. : "åã¨q „QÍѶ≤H±û
#Å¡‰õΩO@, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500044.
ÃãÖò: 8712125005.
Hõ=~ü _ç*ˇ·<£ : JO‰õΩ+π, #Å¡‰õΩO@, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£.
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}Pi÷Hõ,~å[H©Ü«∞,™êÇ≤Ï`«º=∂ã¨Ñ¨„uHõ
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ.
ã¨Oáê^ŒHõ =~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}JH“Oò<≥O|~ü:62254225854
ZãπaÃÇÏKü, ~åOHÀiî „ÉÏOKü(20350), ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£.
=∂iÛ 2015
ã¨OѨ٘ : 5
ã¨OzHõ : 3
~°K«#Å∞, K«O^•Å∞, q~åàÏÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`«ZO.,
HÍfi~°ì~ü <≥O. R-9, O.U HÍfi~°ì~üû,
L™ê‡xÜ«∂ Ü«¸x=i≈˜, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£-500 007.
W."≥∞~ÚÖò:nadusthunnatelangana@gmail.com
=∂iÛ 1, 2015
ISSN 2349-2376
IFSC: SBHY 0020350
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_ç L`«Î~°O
ÉÏźO
=ã¨O`«OÖ’ ѨÅHõiOKÕ
ÖËzQÆ∞~°∞ÖÏO˜k
Ü«∞=fi#O
"Õã¨qÖ’ =∞O_»∞`«∞#fl
K«O„_»xѨC ÖÏO˜k
=$^•ÌѨºO
=∂Ѷ¨∞=∂ã¨OÖ’ X~°∞QÆ∞`«∞#fl
ѨO_»∞ωõΩÖÏO˜k
HÍà◊¡H˜OkH˜ hà◊√¡
`«Å g∞kH˜ =Ü«∞ã¨∞û
K≥ѨʉõΩO_®<Õ =™êÎ~Ú
Zxfl HÍÖÏÅ∞ rqOKå=∞<Õk HÍ^Œ∞!?
|uH˜# Hõ∆}ÏÅ∞ Z=iHÀã¨=∞<Õk!!!

2. 4 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} =∂iÛ 2015
`≥ÅOQÍ} `˘=fi
ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
PYi =∞#∞+¨µÅ J=∞~°`«fiO – HÍjO 5
`≥ÅOQÍ#O
"åã¨∞Î^À+¨O–=ã¨∞ÎQÆ`« ^Œ$+≤ì – =~°=~°~å=Ù 6
=~°Î=∂#O
Ô~·`«∞‰õΩ ˆHO„^Œ„ѨÉèí∞`«fi Pi¤<≥<£û HÍ@∞.. – Z. #iûOǨÔ~_ç¤ 9
`≥ÅOQÍ}©Hõ'~°}O—
áêѨO Ѩã≤"åà◊√§! áêѨO Zxfláêà◊√§!! – _®II U~°∞H˘O_» #iûOǨï_»∞ 14
ѨÙ~ÀQÆ=∞#O
=∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂ÖÖ’ ~å=Åã≤# =∂~°∞Ê – J~°}º 16
„áêѨOzHõO
pѨÙ~°∞˛„|∂O! – _®II l. ÅK«ÛÜ«∞º 19
J^ŒÌOÖ’ JHõ∆~åÅ∞
Hõq`«fi Ü«Ú^ŒúÜ≥∂^èŒ∞_»∞ ã≤^è•Ô~_ç¤ – _®II <åàıâ◊fi~°O â◊OHõ~°O 22
ã≤OQƈ~}˜ ã¨OQÆ`«∞Å∞
¿+H±=∂Ô~¯@¡ Ãã=∞@ ã¨∞Hõ¯Å∞ – _»Ñ¨C ã¨=∞‡Ü«∞º 26
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
qÅ∞=Å∞ JO>Ë Uq∞˜? – a.Ãã·^Œ∞Å∞ 27
''HÍÅ∞+¨º HÀ~°Ö’¡ "≥∞`«∞‰õΩ ã‘=∞—— – H˘O_ç =∞ÖÏ¡Ô~_ç¤ 30
`≥ÅOQÍ} |_≥˚òÖ’ Ü«¸x=iû©Å‰õΩ ˆHÏ~ÚOѨÙ... – P~ü.Z<£.â◊OHõ~ü 32
x`«ºx~°ƒO^èŒO h_»ÖÏ `≥ÅOQÍ} – "≥∞OK«∞ ~°"Õ∞âò 35
''„¿Ñq∞‰õΩÅ k<À`«û=O ~å^•ÌO`«O–HÍ~°}ÏÅ∞—— – _ç.~°Ol`ü 37
¿Ñ^ŒÅ K≥ãπì [#~°Öò Ǩã≤Ê@Öò – W.[Ü«∞ 39
q^Œº, "≥·^ŒºO ¿ã"å~°OQÍÅ<Õ „Éèí=∞ÖÁ^Œ∞Ì! – `«Hõ¯à◊§ÃÑe¡ ã¨∂i 41
áÈ_»∞ Éèí∂=ÚÅ P„Hõ=∞}#∞ =ºuˆ~H˜OK«O_ç – #Å=∂㨠Hõ$+¨‚ 43
Ѩiâ’^èŒ#
„ѨѨOpHõ~°} <ÕѨ^䌺O–`≥Å∞QÆ∞ Hõ^ä•™êÇ≤Ï`«ºO – ÉÏ<À`ü ã¨~À[ 45
K«~°Û
q+¨Ü«∂xfl q+¨OQÍ =∂iÛ ~åÜ«∞_»O HÍ^Œ∞.... – qâ◊fiO 48
Ãã>ˇÿ~ü
QÆ∞~°∞ÎH˘ã¨∞Î<åfl~Ú! – QÆ∞O_≥É’~Ú# Nx"åãπ 52
JO@~åx`«#O
JO@~åx |`«∞Hõ=∞‡ – q.ã¨i`« 53
ã≤x=∂ ã¨g∞Hõ∆
PK i=Óº – z#fl 55

3. 5#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂iÛ 2015
HÍjOã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
PYi =∞#∞+¨µÅ J=∞~°`«fiO
"ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ JO@~åx`«#O J#∞Éèíqã¨∞Î#fl"åà◊√¡ 'J~°∞O^èŒuã¨∞`«∞Å∞—. Hõ_»Q˘@∞ìa_»¤Å∞. ÉèÏ~°`«g~°∞x áê^Œ=Ú HõO^Œ‰õΩO_®
`«=∞ K«~å‡xfl Xez "≥∞`«Î˜ Ѩ~°∞ѨÙÅ#∞ ‰õΩ˜ìOz#"åà◊√¡. D ^Õâ◊"Õ∞ "åxH˜ JѨC=_»¤k. zÅ∞¡Å∞ Ѩ_ç# Q˘_»∞QÆ∞ H˜O^Œ `«Å=OK«∞H˘x K≥ѨCÅ∞
‰õΩ˜ì#"åà◊√¡, `«ÖZuÎ`Õ XHõ =∞Ǩ L^Œº=∞O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. "å_»Åhfl UHõ"≥∞ÿ#q. "ÕÅ Uà◊√§QÍ ÃÑo¡H©, Kå=Ù‰õÄ "Õã≤# _»Ñ¨C, WѨC_»∞ `«=∞
HÀã¨O "≥∂yOz
'L^Œ~Úã¨∞Î#fl ã¨∂s_»∞ÃÑ·
z„~å z˜ÔH# ѨÙÖÏ¡ fã¨∞H˘x
`˘ÅHõi áê@‰õΩ ^Œ~°∞"Õ™ê~°∞.— „ѨѨOpHõ~°} ^≥|ƒ‰õΩ =∂kQÆÖÁkÌ Ñ¨yeáÈ`Õ, QÆ∂@O =¸Å#Ѩ_»¤k. 'K≥ѨCÅ∞ áêˆ~ã¨∞H˘x, HõfÎ, PÔ~
fã¨∞H˘x, Hõhflà◊¡`À K≥ѨCÅ∞ ‰õΩ_»∞`«∞<åfl~°∞. <≥`«∞Θ =∞_»∞QÆ∞Å∞ z=Ú‡`«∞#fl HÍÖÏxH˜ Z^Œ∞ÌH˘=Ú‡Ö’¡ q∞Q∑ áêѨ#∞ =Úx"Õà◊¡`À =Ú^•Ì_»∞`«∂
ѨO[~åÖ’¡x pHõ˜ K«i„`«#∞ Z_»=∞HÍe`À `«#∞fl`«∂ `«=∞ =ÚÃÑÂÊ Ô~O_»∞ Hõà◊Å#∞ ÅO^≥Ö’¡ |Okèã¨∞Î<åfl~°∞. =iH©Å∞¡ =¸@Hõ@∞ìH˘x ~å[ºO
g∞^Œ Ü«Ú^•úxH˜ |Ü«∞Å∞^Õ~å~°∞(t=™êQÆ~ü‰õΩ Hõ$`«[˝`«Å∞).
=∞ø#OQÍ LO_Õ =∞#∞+¨µÅ∞ ™ê=¸Ç≤ÏHõQÍ#O KÕ™ê~°∞. ã≤iã≤Å¡, [y`åºÅ áÈ~åÏÅ∞ JyfltYÖˇ· =∞O_»ÏxH˜ W^ŒÌ~°∞ =∂kQÆ
Ü«Ú=‰õΩÅ J=∞~°`«fiO HÍ~°}"≥∞ÿ# XHõ J^Œ∞ƒù`« K«i„`« =∞#Hõà◊¡ =ÚO^Œ∞ LOk. ã¨iQÍæ WÏ¡O˜ J<ÕHõ L^Œº=∂Å∞ WzÛ# K≥·`«#ºO`À 1994
=∂kQÆ ^ŒO_À~° L^Œº=∞O zÅ∞¡Å∞ Ѩ_ç# ѨÓiQÆ∞_çÃãÖ’ #∞Oz á⁄_»∞K«∞H˘zÛOk. W~°"≥· =∞Ok Ü«Ú=‰õΩÅ∞-JK«Û"≥∞ÿ# PYi =∞#∞+¨µÅ∞ D
L^Œº=∂xH˜ r=O áÈ™ê~°∞. ™ê=∂#∞ºÅ∞ Jã¨=∂#∞ºÅ∞QÍ Z^Œ∞QÆ∞`å~°#_®xH˜ ^ŒO_À~° XHõ L^•Ç¨Ï~°}.
D L^Œº=∂xH˜ L#fl ™ê=∂lHõ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∞˜?
1950 #∞Oz D ^Õâ◊OÖ’ ~å*ϺOQÆO J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛOk. D ~å*ϺOQÆOÖ’ Zã‘ûÅ HÀã¨O Ѩk¿ÇÏ#∞ âß`«O i[ˆ~fi+¨#¡#∞
WzÛOk. ~å*ϺOQÆ Ñ¨i+¨`«∞ÎÖ’ JOÉË^Œ¯~ü =∂Ï¡_»∞`«∂ Z=i [<åÉèÏ ^•=∂ëê „Ñ¨HÍ~°O "å~°∞ i[ˆ~fi+¨<£ Ѷ¨ÖÏÅ#∞ J#∞ÉèíqOKåÅx
K≥áêÊ_»∞. 'Pi÷Hõ, ™ê=∂lHõ Jã¨=∂#`«ÅÖ’H˜, "≥·~°∞^蕺Šrq`«OÖ’H˜ =∞#O „Ѩ"Õtã¨∞Î<åfl=Ú. g˜x Ѩi+¨¯iOK«HõáÈ`Õ x~°¡H∆ͺxH˜ QÆ∞Ô~·#
„Ѩ[Å∞ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ KÕ™êÎ~°x— JOÉË^Œ¯~ü ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞. ã¨iQÍæ JÏ¡ Ѷ¨ÖÏÅ∞ JO^Œx, x~°¡H∆ͺxH˜, ^ÀÑ≤_çH˜ QÆ∞Ô~·# =∂kQÆÅ∞ `≥Å∞QÆ∞ <ÕÅ g∞^Œ
L^Œº=∂xH˜ ã≤^Œú=∞Ü«∂º~°∞.
WO`«‰õÄ =∂kQÆʼnõΩ [iy# J<åºÜ«∞"Õ∞q∞˜!?
#ÅÉèˇ· Uà◊√¡QÍ(1950-1990)J=∞Å=Ù`«∞O_ç# Zã‘û i[ˆ~fi+¨<£ Ѷ¨ÖÏÅ#∞ =∂ÅÅ∞ 80 âß`«O(30 âß`«O [<åÉèÏ LO_ç) =∂kQÆÅ∞
20 âß`«O(70 âß`«O [<åÉèÏ LO_ç) J#∞ÉèíqOKå~°∞. D Ô~O_»∞ ‰õΩÖÏÅ∞ H͉õΩO_® q∞QÆ`å 57 LѨ‰õΩÖÏʼnõΩ WѨʘ =~°‰õΩ i[ˆ~fi+¨<£
Ѷ¨e`åÅ∞ JO^Œ<Õ ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ Jã¨=∂#OQÍ Ñ¨OÑ≤}˜ J=Ù`«∞#fl Zã‘û i[ˆ~fi+¨<£#∞ cã‘ i[ˆ~fi+¨<£Ö’ J=∞Å=Ù`«∞#fl Zaã≤_çÅ =Öˇ =sæHõiOKåÅ<Õ
_ç=∂O_£ =∂kQÆÅ #∞O_ç =ÚO^Œ∞H˘zÛOk. JѨC_Õ Jxfl ‰õΩÖÏʼnõΩ ã¨=∂# "åÏ ^Œ‰õΩ¯`«∞O^Œx "åkOKå~°∞. D <åºÜ«∞"≥∞ÿ#, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"≥∞ÿ#
_ç=∂O_£‰õΩ „Ѩ[Å∞, áêsìÅ∞, „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å∞, "Õ∞^è•=ÙÅ∞, qѨ¡= áêsìÅ∞ `«=∞ ã¨OѨÓ~°‚ =∞^ŒÌ`«∞#∞ „ѨHõ˜OKå~Ú. =∂kQÆÅ∞ KÕã¨∞Î#fl
<åºÜ«∞"≥∞ÿ# áÈ~åÏxH˜ ã¨OѶ‘∞ÉèÏ=O „ѨHõ˜OK«@"Õ∞ H͉õΩO_® KåÖÏ=∞Ok D L^Œº=∞OÖ’ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ áêÖÁæ<åfl~°∞. J~Ú`Õ =∂Å ‰õΩÖÏxH˜
K≥Ok# H˘O^Œ~°∞ ™êfi~°÷Ѩ~°∞Å∞, J„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"å^Œ∞Å∞ D L^Œº=∂xfl f„=OQÍ =ºuˆ~H˜OKå~°∞. nxx Zã‘û ‰õΩÖÏÅ qÉèí[#QÍ ÉèÏqOz
áÈ©QÍ =∂Å =∞Ǩ<å_»∞ J<Õ ã¨OѶ¨∂xfl <≥ÅH˘ÖÏÊ~°∞. D <ÕѨ^䌺OÖ’ „QÍ=∂ÅÖ’ =∂Å, =∂kQÆÅ =∞^茺 "≥·~°∞^茺O ÃÑiyOk. Ѩ~°ã¨Ê~°^•_»∞Å∞
‰õÄ_® [iQÍ~Ú.
`«∂~°∞Ê QÀ^•=i lÖÏ¡‰õΩ K≥Ok# z„~°<åˆQâ◊fi~°~å=Ù J<Õ ^ŒO_À~å HÍ~°ºHõ~°Î#∞=∂Å=∞Ǩ<å_»∞ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ ^•_çKÕã≤ ǨÏ`«ºKÕ™ê~°∞.
g∞~å™êÃÇÏÉò J<Õ =∂kQÆ Ü«Ú=‰õΩ_çfl(ѨtÛ=∞ QÀ^•=i) WO’¡ Éè’[#O KÕã¨∞ÎO_»QÍ WO˜ÃÑ· HõѨC#∞ `˘ÅyOz WO’¡H˜ „Ѩ"ÕtOz#
=∂Å=∞Ǩ<å_»∞ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ Q˘_»¤Å¡`À #iH˜"Õ™ê~°∞. HõOK«OÖ’ J#flO "≥Ú`«ÎO ~°HõÎO`À `«_çzOk. QÀ_»Å xO_® ~°HõÎO U~°∞Öˇ· áêiOk. D
ǨÏ`«º <ÕѨ^䌺OÖ’ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç# =∂kQÆ Ñ¨Ù~°∞¬Å∞ „QÍ=∂xfl =kÖËã≤ "≥o¡áÈ`Õ g∞~å™êÃÇÏÉò â◊"åxfl =∂kQÆ ¢ã‘ÎÖË ã¨‡âßxH˜ fã¨∞ÔHo¡ Y##O KÕâß~°∞.
WHõ 2009 Ѷ≤„|=iÖ’ HÍO„ÔQãπ áêsì Zã‘û i[ˆ~fi+¨<£ =sæHõ~°} KÕ™êÎ#x Ǩg∞WzÛ "≥∂ã¨O KÕã≤Ok. D <ÕѨ^䌺OÖ’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ =ã¨∞Î#fl
™ÈxÜ«∂QÍOnèH˜ `«=∞ x~°ã¨##∞ `≥eÜ«∞KÕÜ«∞_®xH˜ H˘O^Œ~°∞ Ü«Ú=‰õΩÅ∞ QÍOnèÉèí=<£#∞ Ѷ≤„|=i 28# =Ú@ì_çOKå~°∞. P ^•_çÖ’ „Ѩ=∂^Œ=âß`«∞Î
ã¨∞ˆ~O^Œ~ü, ^•"≥∂^Œ~ü, =∞¿ÇÏâò =∞O@Ö’¡ z‰õΩ¯H˘x QÍÜ«∞Ѩ_ç 2009 =∂iÛ 1# =∞~°}˜OKå~°∞.
XHõ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ _ç=∂O_£ HÀã¨O „Ѩ`«ºHõ∆ Ü«Ú^ŒúOÖ’ 5QÆ∞~°∞ PYi =∞#∞+¨µÅ∞ J=∞~°∞ÅÜ«∂º~°∞. Ѩ~ÀHõ∆ áÈ~å@OÖ’ WOHÀ W~°"≥·
=∞Ok J=∞~°∞ÅÜ«∂º~°∞. `≥Å∞QÆ∞ <ÕÅÖ’ [iy# J<ÕHõ ‰õΩÅ L^Œº=∂ÅÖ’ ^ŒO_À~å L^Œº=∞O q∞e>ˇOò ã¨fiÉèÏ=O Hõey#k. XHõ HÍÅOÖ’<≥·`Õ
`«=∞ x~°ã¨##∞ `≥eÜ«∞KÕÜ«∞_®xH˜ `≥Å∞QÆ∞ <ÕÅÖ’ „ѨÉèí∞`«fi Pã¨∞ÎÅ#∞ =ÚYºOQÍ Psìã≤ |ã¨∞ûÅ#∞ `«QÆ∞ÅÃјìOk W^ŒÌˆ~. XHõ~°∞ ёѨÙÖòû"å~ü áêsì,
=∞~˘Hõ~°∞ ^ŒO_À~å HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞. JÃãOc¡ QÀ_»Åg∞kH˜ ZH˜¯ áêʼnõΩÅ QÆ∞O_≥Ö’¡ ^Œ_»Ñ¨Ù˜ìOKÕ L^Œº=∂xfl ^ŒO_À~å #_çÑ≤Ok.
Hõh㨠~å*ϺOQÆ|^ŒÌ _ç=∂O_£#∞ ™êkèOK«∞HÀ=_®xH˜ WO`«˜ q∞e>ˇOò áÈ~åÏÅ∞ J=ã¨~°"≥ÚKåÛ~Ú. JO>Ë nx J~°÷O ÖÏc~ÚOQ∑Å
^•fi~å, ÃÑ·~°gÅ ^•fi~å H͉õΩO_® =Ú#∞Ѩ˜ L^Œº=∞ ~°∂áêÅ#∞ ^ŒO_À~å <åÜ«∞Hõ`«fiO fã¨∞‰õΩO>Ë Zã‘û i[ˆ~fi+¨<£ =sæHõ~°} ™ê^茺=∞=Ù`«∞Ok.
JѨC_Õ PYi =∞#∞+¨µÅ J=∞~°`åfixH˜ x"åo.
=∂iÛ1, 2015

4. 6 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} =∂iÛ 2015
=~°=~°~å=Ù`≥ÅOQÍ#O
"åã¨∞Î^À+¨O–=ã¨∞ÎQÆ`« ^Œ$+≤ì
g∞~üL™ê‡<£JbMÏ<£ áêÅ#Ö’ „ѨÉèí∞`«fi Pã¨∞Ѩ„`«∞Å∞,
„Ѩã¨∂u Pã¨∞Ѩ„`«∞Å∞ =O˜q Hõhã¨O ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞,
=~°OQÆÖòÅÖ’ lÖÏ¡ ˆHO„^•Ö’¡ <≥ÅH˘ÅÊ_»O=Å¡ `«Ñ¨Ê
¿Ñ^Œ„Ѩ[ʼnõΩ XiyO^Õg∞ ÖË^Œ∞, "≥˜ì, |O_»KåH˜s,
J~°"≥·<åÅ∞QÆ∞ ~°HÍŠѨ#∞flÅ∞, J~°"≥· <åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÅ
[i=∂<åÅ∞ `«Ñ¨Ê Jx W^Õ HÍÅ"£∞Ö’ ~å™ê#∞. WѨC_»∞
cc#QÆ~üÖ’ x"£∞û#∞ _èçb¡Ö’ Z~Ú"£∞û ™ê÷~ÚÖ’ KÕѨ˜ì
xi‡™êÎ=∞x =QÆ~Ú~å =∂@Å∞ `«Ñ¨Ê „ÃÑ·"Õ@∞ "≥·^Œº~°OQÍxfl
xÜ«∞O„uOz „ѨÉèí∞`«fi~°OQÆOÖ’ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Lz`« "≥·^•ºxfl
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ `≥KÕÛ „Ѩܫ∞`«fl=¸ `≥ÅOQÍ} „ѨÉèí∞`«fiO
KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. q^•º~°OQÆOÖ’ ÔHl @∞ Ñ≤l =O˜ =∂@Å∞ KåÅ
q#=ã¨∞Î<åfl~Ú. Hõã¨~°`«∞ÎÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. „ѨÉèí∞`«fi
áê~î°âßÅÅ∞ =¸`«Ñ¨_»∞`«∞<åfl~Ú. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ #QÆ~°OÖ’<Õ
J~°H˘~°QÍ L#fl L~°∂Ì =∂^茺=∞O áê~î°âßÅÅ∞ =¸`«
|_»∞`«∞<åfl~Ú. ÖË^• ‰õÄeáÈ`«∞<åfl~Ú. L#flKÀ@
Láê^蕺ܫÚÅ∞ ÖË~°∞. KåѨH˜O^Œ h~°∞ÖÏ „ÃÑ·"Õ@∞ q^•º
Ü«∂[=∂<åºÅ‰õΩ Ǩg∞Å Hõq`å<åºÜ«∞O Åaèã¨∂Î<Õ L#flk.
„ѨÉèí∞`«fi~°OQÆOÖ’ "≥·^ŒºO QÆ∞iOz D „ѨQÆÖσùÅ∞, P~åƒùÏÅ∞
‰õÄ_» ÖË=Ù.
ÖˈHq∞, =~°OQÆÖòÖ’ HÍà’r "≥·^ŒºP~ÀQƺ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞"Õ∞
=ã¨∞Î#flk QÆ^•–^•xH˜ ѨiáêÅ<å Ü«∞O„`åOQÆ xÜ«∂=∞HõO
‰õÄ_» [iyOk Hõ^• Jx ã¨=∞i÷OK«∞HÀ=K«∞Û. nxH˜
`≥ÅOQÍ}Ö’ L=∞‡_ç ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ L#fl ~ÀAÖ’¡ „ѨKå~°OÖ’
L#fl Hõ^äŒ XHõ˜ L#flk. `≥ÅOQÍ} „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ LѨ
=ÚYº=∞O„uQÍ xÜ«∂=∞Hõ"≥∞ÿ# _®Hõì~ü ~å[Ü«∞º =~°OQÆÖòÖ’
[iy# XHõ ÉèÏs ã¨ÉèíÖ’ J`«∞º`åûǨÏO`À =~°OQÆÖòÖ’ "≥·^Œº,
P~ÀQƺ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O ÃÑ_»`å=∞x „ѨHõ˜OKå_»∞. LѨ
Hõ#∞Hõ P=∂„`«=∞~Ú<å „Ñ¨Hõ˜OKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ LO^Œ#∞‰õΩ<åfl_»∞.
P "ÕkHõg∞^Œ<Õ 'Ѷ¨ÙEÖò "åQÍÌ<åÅ∞ KÕÜ«∞=^Œ∞Ì. _»|∞ƒ ZHõ¯_ç
#∞Oz =ã¨∞ÎOk?— Jx JK«ÛO ^˘~° "≥˜ì"å}˜fl u˜ì#>Ë¡ uÏì_»∞
=ÚYº=∞O„u. (QÆ`«OÖ’ =∞O„u JiÔQ ~å=∞™êfiq∞ q+¨Ü«∞OÖ’
=ÚYº=∞O„u =∞„i K≥<åflÔ~_ç¤ WÏ¡ˆQ =º=ǨÏiOKå_»∞). `å#∞
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ uiy "≥o¡ H˘kÌ~ÀAÅ∞ áÈÜ«∂Hõ J^Õ „ѨHõ@#,
x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. J=Ù#∞QÆ^•– ^˘~°Å „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ
_»|∞ƒ =ã¨∞ÎOkQÍh, ¿ã=‰õΩÅ∞ „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ L<Àflà◊¡#∞ ÅH˜∆ ‡
HõÏH˜∆OK«^Œ∞. ZOye "≥∞`«∞‰õΩÅ∞ zÅ¡~° U~°∞‰õΩ<Õ Ñ¨x H͉õΩÅk.
HÍ~Àʈ~ò XѨÊO^•Å Hõg∞+¨#∞¡ Hõ|oOKÕ Ñ¨x QÆ^ŒÌÅk.
=∞#q∞OHÍ H˜+¨<£rx =∞~°záÈÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë lO^•Öò
HõOÃÑhH˜ Pk"åã¨∞Å Hõ_»∞ѨÙH˘˜ì S^Œ∞"ÕÅ ZHõ~åÅ J_»q
Éèí∂q∞x Hõ@ìɡ˜ì# „ѨÉèí∞`åfiÅ K«„HÍÅH˜O^Œ =∞O^Œ∞áê`«~°~Ú
¿Ñe# PÜ«∞# ™êǨϙêxfl =∞~°záÈÖËO QÆ#∞Hõ. WѨC_»∞
lO^•Öò `≥ÅOQÍ}Ö’ Ѩi„â◊=∞Å∞ =ÚYºOQÍ L‰õΩ¯ Hõ~å‡QÍ~°O
ÃÑ_»`å#x =zÛ =ÚYº=∞O„ux Hõe™ê_»∞. =ÚYº=∞O„uH˜,
S˜ =∞O„uH˜, áêi„âßq∞Hõ"Õ`«ÎÅ q+¨Ü«∞OÖ’ KÕuH˜ Z=ÚˆH
LO_»^Œ∞. J_çyO^Õ `«_»=ÙQÍ HÍ^Œ#‰õΩO_® ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ
=∞Ok („Ѩ[Å) ™⁄=Ú‡ ^•#O KÕÜ«∞_»"Õ∞ `«Ñ¨Ê HÍ~Àʈ~ò
áêi„âßq∞HÍkèѨ`«∞ÖË HÍ#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞, "åà◊¡ U*ˇO@¡ =ÚO^Œ∞ ‰õÄ_»
KÕ`«∞Å∞ Hõ@∞ìH˘x xÅ|_»_»"Õ∞ `«Ñ¨Ê KÕ`«∞Å∞ "≥#H˜¯
fã¨∞HÀ=_»"≥∂, `«=∞ KÕ`«∞Å∞ `«=∞ ^ŒQÆæ~° LOK«∞HÀ=_»"≥∂
`≥eÜ«∞x áêʼnõΩÅ∞ =∞# ~å„+¨ìOÖ’, ^Õâ◊OÖ’ =∞#O Z#∞fl‰õΩ#fl
^ŒàÏ~°∞Å∞. _èçb¡Ö’ =∞OK«∞ tY~°O JOK«∞ HõxÑ≤Oz#@∞¡
iÅÜ≥∞<£û "≥Ú^ŒÅ∞ D HõOÃÑhÅ U*ˇO@∞¡ ^˘OQÆ`«#O KÕã≤#
„ѨÉèí∞`«fi Ѩ„`åÅ |O_®~°O |Ü«∞@ Ѩ_»∞`«∞#flk Hõ^•. <À˜
ÖˇHõ¯ÖË Ñ¨k"ÕÅ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å „Ѩ*Ï^èŒ<åxH˜ ÉÁHõ¯ á⁄_çz#
L^ŒO`«q∞k.
D âßMÏ K«O„Hõ=∞}=∞O`å ZO^Œ∞HõO>Ë HÀ_»Å∞#∞ HÍ^Œx
J`«Î KÕã≤# ^•#O =Öˇ WѨÙ_»∞ HÍà’r "≥·^Œº P~ÀQƺ
qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O =~°OQÆÖòÖ’ ~å#∞#flk ÉÏQÍ<Õ L#flk.HÍx
HÍà’rH˜ zH˜`«û KÕã≤ 88 Uà◊√¡ |uH˜OK«QÆey# K≥ãπì Pã¨∞Ѩ„u
áÈ`«∞#flk.=O^Œ ZHõ~åÅ ã¨÷ÅOÖ’ Jáê~°"≥∞ÿ# P~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ#,
B+¨^èŒQÆ∞}OQÆÅ =$H∆ÍÅ`À J~°}º P=~°}=Öˇ HõxÑ≤OKÕ Hõ∆Ü«∞,
TÑ≤iu`«∞ÎÅ∞ =O˜ Kèåf ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# "åº^èŒ∞efl #Ü«∞OKÕ¿ã
ã¨∞„Ѩã≤^Œú"≥∞ÿ# Pã¨∞Ѩ„u Z„~°QÆ_»¤ #∞Oz `«~°eáÈ`«∞#flk.
"≥Ú^ŒÖˇ·`Õ áÈ`«∞#flk. ZHõ¯_çH˜? J#O`«yiH˜. qHÍ~åÉÏ^Œ∞
^ŒQÆæ~° J#O`«yiH˜. JHõ¯_» WѨʘˆH XHõ Hõ∆Ü«∞"åº^èŒ∞Å zH˜`«û
Pã¨∞Ѩ„u L#flk. H˘O_»Åg∞^Œ, ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# HõŇ+¨~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#
QÍÅ∞Å∞ gKÕ "å`å=~°}OÖ’ P Pã¨∞Ѩ„u L#fl=∂@ x["Õ∞.
HÍx Jk z#flk lÖÏ¡ ˆHO„^ŒO ‰õÄ_® HÍx qHÍ~åÉÏ^Œ∞Ö’
L#flk. JHõ¯_çH˜ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ L#flO`« „Ѩܫ∂} ™œHõ~åºÅ∞,
ZO`« ÃÑOz<å TÇ≤ÏOK«QÆeˆQO`«QÍ ÃÑ~°QÆ=Ù. Jk =ÚOɡ·H˜
"≥àı¡ Ô~·Å∞=∂~°æOÖ’ XHõ =¸Å J=Ù`«∞Ok. Jk ~å[^è•x
#QÆ~°O HÍ^Œ∞ QÆ^•. J~Ú<å JHõ¯_» XHõ Hõ∆Ü«∞ Pã¨∞Ѩ„u
LO_»=K«∞Û. ~å[^è•xÖ’#∂ LO_»=K«∞Û. P lÖÏ¡HÀ, P
„áêO`åxHÀ LѨÜ≥∂QÆѨ_ÕO`«QÍ JHõ¯_». ~å„ëêìxH˜, ^•x‰õΩ#fl
„Ѩâ◊ã≤Î =Å¡ |Ǩïâß ^Õâ◊OÖ’ #Å∞=¸ÅÅ #∞Oz =KÕÛ "åiH˜
WHõ¯_» LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ Kèåf ã¨O|O^èŒ "åº^èŒ∞Å Pã¨∞Ѩ„u

5. 7#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂iÛ 2015
~å[^è•xÖ’ LO_»_»O <Õ~°O HÍ^Œ∞ QÆ^•. Z=i TÑ≤iu`«∞ÎÅ∂
D HÍÅ∞+¨º [QÆ`«∞ÎÖ’ QÆ∞O_≥Å xO_® QÍeÑ‘Å∞ÛHÀÖËx „Ѩã¨∞Î`«
HÍÅOÖ’ XHõ¯ TÑ≤iu`«∞ÎÅ ã¨O|O^èŒ Pã¨∞Ѩ„uÜÕ∞
ã¨iáÈ`«∞O^•? Jk ‰õÄ_» L#flk JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖˉõΩO_®
`«~°eOKåÖÏ? D „ѨÉèí∞=ÙÅ z`«Î =$uÎ "≥#∞Hõ =∞~°‡"Õ∞q∞˜?
"åã¨∞Î^À+¨O! `«^ä•ã¨∞Î!
TÑ≤iu`«∞ÎʼnõΩ "åã¨∞Î^À+¨OHÍ^Œ∞. JkèHÍ~° Ñ‘~îåxH˜
"åã¨∞Î^À+¨O. K≥ãπì Pã¨∞Ѩ„uH˜ "åã¨∞Î ^À+¨O HÍ^Œ∞
ã¨z"åÅÜ«∂xH˜ "åã¨∞Î ^À+¨O. ã¨z"åÅÜ«∞OÖ’x ã¨z=ÙÅ
Ñ‘~îåʼnõΩ "åã¨∞Î^À+¨O. "≥#∞Hõ˜H˜ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ #QÆ~°OÖ’ XHõ
KèÀÏ #"å|∞ XHõ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# =∞ǨÏÖò xi‡OK«∞‰õΩ<åfl_»@.
P =∞ǨÏÖò#∞ ã¨O^Œi≈OK«_®xH˜ x*ÏO #"å|∞#∞
PǨfixOKå_»@. JKåÛù! ZO`« ÉÏQÍ xi‡OKå=Ù. <å =∞ǨÏÖòÅ
Hõ<åfl Q˘Ñ¨ÊQÍ J<åfl_»@. JO`Õ J~°÷"Õ∞q∞’ "≥O@ L#fl
rǨïE~°∞¡ K≥áêÊ~°@. Jk |_® #"å|∞ MÏ`åÖ’
KÕiáÈ~ÚOk.
ã¨∞aƒ ÃÑo§ ZOH˜ Kå=Ù‰õΩ =zÛ#@∞¡QÍ WѨC_»∞
ã¨z"åÅÜ«∂xH˜, JO>Ë ã¨z=ÙÅ Ñ‘~îåʼnõΩ =zÛ# Ji+¨ìO
áêѨO Jã¨ÖË TÑ≤iu`«∞ÎÅ "åº^èŒ∞Å`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞#fl "åà◊¡
q™ê÷Ѩ#‰õΩ ^•ifã≤Ok. Pã¨∞Ѩ„u `«~°eOK«_»=∞O>Ë "≥Ú^Œ@
‰õÄÅÛ_»O. JO^Œ∞Ö’ zH˜`«û KÕ~ÚOK«∞H˘x |uH˜|Ü«∞@
Ѩ_»`å=∞x =KÕÛ |_»∞QÆ∞Å |`«∞‰õΩÅ∞ ÉÏQÆ∞ KÕÜ«∞_»O HÍ^Œ∞,
|*Ï~°∞áêÅ∞ KÕÜ«∞_»O. J#O`«yi =∂<åºÅ∞ Ѩ˜ìáÈO_»x
`«i"Õ∞Ü«∞_»O. Wk ˆH=ÅO Éèí=<åÅ, "≥·^Œ∞ºÅ ã¨=∞㨺 HÍ^Œ∞,
~ÀQÆ∞Å ã¨=∞㨺. P~ÀQƺOQÍ L#fl „Ѩ[Å ÉÏ^茺`« Hõ<åfl
J<å~ÀQƺOQÍ L#fl „Ѩ[Å ÉÏ^茺`« U „Ѩ*Ï™êfi=∞º
„ѨÉèí∞`åfixÔH·<å „áê^ä•=∞ºOQÍ LO_»=Åã≤# JOâ◊O.
WOˆHk ÖˉõΩ<åfl =∞x+≤ |`«∞HõQÆÅ_»∞ HÍh, P~ÀQƺO
ÖˉõΩO>Ë |`«HõÖË_»∞. |u‰õΩO>Ë |e™ê‰õΩ ‰õÄ~° u#=K«∞Û#<Õk
™ê"≥∞`«. qã¨∞#∂i ^˘~° P ~ÀAÖ’¡<Õ "åà◊¡ =Óà’¡ XHõ ÅHõ∆
~°∂áêÜ«∞Å qÅ∞= KÕ¿ã ÉÏq `«qfiOK«_»O „áê~°OaèOKå_»@.
QÆ_»¤áê~° <ÕÅÖ’ kyO^À ÖË^À ÃÑ^ŒÌ |O_» J_»¤O =zÛO^Œ@.
<Õ#∞ `«=fi `«ÅÃјì# ÉÏqÖ’ |O_»Ñ¨_çOk QÆ#∞Hõ P #+¨ìO
ѨÓ_®ÛÅx PÜ«∞#‰õΩ JkèHÍ~°O (JO>Ë PÜ«∞# ¿Ñ~°∞g∞^Œ
ѨÏì L#fl Éèí∂=ÚÅ∞) L#fl J~°"≥· „QÍ=∂Å Ô~·`«∞ʼnõΩ
[i=∂<å "Õã≤ |O_»Å∞ "≥∂~ÚOz =ã¨∂Å∞ KÕ™ê_»@.
„ѨÉèí∞=ÙÅ ã¨z"åÅÜ«∂xH˜ =zÛ# "åã¨∞Î^ÀëêxH˜ TÑ≤iu`«∞ÎÅ
ã¨O|Okè`« "åº^èŒ∞Å∞#fl ~ÀQÆ∞ÅO^Œ~°∂ =¸ÅºO K≥e¡OKåeû
=ã¨∞Î#flk.
WO`«‰õÄ „Ѩ*Ï™êfi=∞º „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ ã¨z"åÅÜ«∂xH˜ "åã¨∞Î
^À+¨"Õ∞q∞˜? Wk Ö∫H˜Hõ „Ѩ*Ï™êfi=∞º ÉèÏ~°`« QÆ}`«O„`«
ã¨=∂YºÖ’ KÕ~°x ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ ã¨O™ê÷#=∂? nxH˜ 1975Ö’
KÕiÛ# Ãã·O˜Ñ¶≤H± >ˇOѨ~ü =iÎOK«^•? ™ê=∂#∞ºÅ‰õΩ
~å*ϺOQÆO Ǩg∞Ѩ_ç# ™ê=∞º"å^Œ ã¨=∂[ ÅHõ∆ ºO HÍ^•,
Wk ã¨z"åÅÜ«∞ ™êfi=∞º=∂?
=ã¨∞ÎQÆ`« ^Œ$+≤ìÖËxKÀ@ "åã¨∞Î^À+¨O =ã¨∞ÎOk.
WѨÙ_çk U^À ã¨z"åÅÜ«∞ `«~°eOѨ٠ã¨=∞㨺 =∂„`«"Õ∞
HÍ^Œ∞.=∞#H˜Ñ¨C_»∞ „ѨÉèí∞`«fi Éèí∂ x~å‡}âßY‰õΩ XHõ '"åã¨∞Î
âß„ã¨ÎA˝_»∞— ã¨ÅǨ^•~°∞! WOHõ WHõ¯_» PQÆ^Œ∞ Wk–"≥Ú^Œ@
„ѨÉèí∞`«fi Éèí=<åÅhfl L#flKÀ@ ‰õÄÅ∞™êÎ~°∞, ÖËxKÀ@ Hõ_»`å~°∞.
Wk „Ѩ[Öˇ#∞fl‰õΩ#fl „ѨÉèí∞`«fiO QÆ#∞Hõ „Ѩ*Ï „ѨÉèí∞`«fiOQÆ#∞Hõ
ÃÑ·QÍ z~°HÍÅ "åOKè«QÍ ^ŒâßÉÏÌÅ `«~°|_ç áÈ~å_ç „Ñ¨[Å∞
™êHÍ~°O KÕã¨∞‰õΩ#fl ã¨fiѨflO–<åÅ∞QÆ∞ HÀ@¡ ~°`«<åÅ g}
`≥ÅOQÍ} Hõ#∞Hõ–D `«O„`«∞Åhfl `≥yáÈ~Ú PHÍOHõ∆Å
„â◊√`«∞Åhfl JѨ„â◊√`«∞Å~Ú Ñ¨eˆHÖÏ–„Ѩ[ʼnõΩ ‰õÄ_» D
xѨÙ}∞x ã¨ÅǨ "Õ∞~°‰õΩ P"å™êÅ∞ ‰õÄÅ∞ÛH˘x "åã¨∞Î^À+¨O
ÖˉõΩO_® H˘`«Î x"å™êÅ∞ xi‡OK«∞H˘=∞‡x P^ÕâßÅ∞ W=fi=K«∞Û.
WѨÙ_»∞ „ѨѨOK«"åºÑ¨ÎOQÍ<Õ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ JO>Ë Uq∞˜?
L#flq ‰õÄÅÛ_»O. H˘`«ÎQÍ xi‡OK«_»O.
Pk"åã¨∞Å, ^Œo`«∞Å, =Úã≤¡OÅ, „ã‘ÎÅ |`«∞‰õΩÅ∞
‰õÄÅÛ_»O– HÍ~Àʈ~@¡, HÍ=∞O^Œ∞Å, HÍëêÜ«∞ „ѨÉèí∞=ÙÅ,
=∞Ǩ#QÆ~åÅ ™êfi~°÷ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞, x"å™êÅ∞ xi‡OK«_»O.
=∞#∞+¨µefl ‰õÄÅÛ_»O–=∂Ô~¯@¡#∞ qã¨ÎiOK«_»O, „ѨѨOK«
=∞O`å „Ñ¨Éèí∞`åfiÅhfl KÕã¨∞Î#fl Ѩ#∞ʼnõΩ ã¨$[<å`«‡HõOQÍ =∞#
`≥ÅOQÍ} =ÚYº=∞O„u KÕiÛ# XHõ KÕ~°∞Ê "åã¨∞Î ^À+¨O.
J=ã¨~°O HÍ^Œ∞. J=ã¨~°=∞<Õ =∂@ ^ŒàÏs áêÅ#Ö’x â◊|Ì
HÀâ◊OÖ’<Õ LO_»^Œ∞.
„ѨÜ≥∂[#O. „ѨÜ≥∂[#O ‰õÄ_» J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#=∂>Ë.
™êfi~°÷ „ѨÜ≥∂[#O. =∂=¸Å∞ =∞#∞+¨µÅ ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# ™êfi~°÷O
‰õÄ_»HÍ^Œ∞. Éèí∂™êfi=∞º ™êfi~°÷O. ÃÑ@∞ì|_ç™êfi~°÷O. ^ŒàÏs ™êfi~°÷O,
JkèHÍ~° ™êfi~°÷O. PkèѨ`«º ÉèÏ=*ÏÅ ™êfi~°÷O.
q∞+¨<£ HÍHõfÜ«∞ K≥~°∞=ÙÅ `«=fiHõOÖ’ „QÍ=∞ KÀÏ
<åÜ«∞‰õΩÅ a<åg∞ HÍO„ÏHõì~°¡ ™êfi~°÷„ѨÜ≥∂[#O "≥Ú^ŒÅ∞
ã¨z"åÅÜ«∞O ‰õÄeÛ, K≥ãπì Pã¨∞Ѩ„u ‰õÄeÛ K≥ãπì Pã¨∞Ѩ„u
ã¨÷ÅOÖ’ ã¨z"åÜ«∞ÅO, ã¨z"åÅÜ«∞O ã¨÷ÅOÖ’ PHÍâ◊ǨÏ~出Å∞
xi‡OKÕ =~°‰õΩ JO`å XHõ ÃÑ^ŒÌ iÜ«∞Öò Z¿ãìò– ‰õÄÅÛ_»O
Hõ@ì_»O–.
„ѨÉèí∞`«fi "åã¨∞Î ^À+¨ x"å~°} HÍ~Àʈ~ò iÜ«∞Öò Z¿ãìò
x~å‡}ÏÅ∞. z=~°H˘zÛ Ç≤ÏO^Œ∂ "Õ^•O`«∞Å∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡–
‰õÄÅÛ_»=¸ Hõ@ì_»=¸, H˘OѨnã≤ Ô~O_»∂ XHõ>Ë HÍ^Œ∞ QÆ^•.
x~å‡}"Õ∞ q^èŒfiOã¨O HÍ^Œ∞ QÆ^•.q^èŒfiOã¨"Õ∞ Jaè=$kú Jx–
W"åfià◊ Jaè=$kú ¿Ñi@ [~°∞QÆ∞`«∞#fl^ŒO`å "åã¨Î"åxH˜
q^èŒfiOã¨=∞x <åQÍ~°∞˚#™êQÆ~ü, ÉèÏ„HÍ#OQÆÖò, Ç‘Ï~å‰õΩ_£ _®ºOÅ
x~å‡}ÏÅ HÍÅOÖ’<Õ 'Jaè=$kú "≥Å∞QÆ∞h_»Ö’¡— P~ü Zãπ ~å=Ù

6. 8 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} =∂iÛ 2015
QÍ~°∞ K≥¿ÑÊ L<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ}, PO„^èŒ ã¨iǨÏ^Œ∞ÌÖ’¡
zK«∞ÛÃјì# áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì, qâßY J_»=ÙÖ’¡ ^Œ∞ÉÏ~Ú
ÉÏÔH·û@∞ HõOÃÑh, Kè«fÎãπѶ¨∞_£Ö’ ~å"£Ñ¶¨∂ò, É’^ŒÑ¶¨∂òÅ∞
q™ê÷Ѩ# HÀã¨"Õ∞ q^èŒfiOã¨=∞x =¸_»∞KÀÏ¡ Pk"åã¨∞Å∞
"åà◊¡‰õΩ JO_»QÍ L#fl =∂"À~Úã¨ìÅ∞, =∞Oz"åà◊√¡ K≥ѨÓÎ<Õ
L<åfl~°∞.
D =∞Ǩ #QÆ~°OÖ’ ѨÙeg∞^Œ Ѩل@ÖÏ K≥ãπì Pã¨∞Ѩ„ux
`«~°eOz ~å#∞#fl ã¨z"åÅÜ«∞O QÆ∞iOz =∂„`«O JO^Œ∞Ö’x
"åã¨∞Î^À+¨ HÍ~°}OQÍ ^Œ∞~å„Hõq∞OK«#∞#fl ã¨z"åÅÜ«∞O
QÆ∞iOz =∂„`«O =∞# ™ê=∂lHõ ÉÏ^茺`«QÆÅ |∞kú r=ÙÅ
ÔH=iH© Ѩ˜ì#@∞¡ ÖË^Œ∞.
ã¨z"åÅÜ«∞ `«~°eOѨىõΩ JO>Ë K≥ãπì Pã¨∞Ѩ„u `˘ÅyOѨىõΩ
J=∞‡`À_»∞–"åã¨∞Î^À+¨"Õ∞ HÍ~°}O ã¨∞=∂ Jx HõÏìq∞~îå
"åã¨Î=O K≥ѨÙÎ<åfl~°∞, Hõ=¸ºxã¨∞ì ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞.
~å[Éèí=<£Ö’ K«O„^ŒâıY~°~å=ÙQÍ~°∞ =ÚYº=∞O„uQÍ
„Ѩ=∂} ã‘fiHÍ~°O KÕã≤#<å_»∞, ÉËQÆO¿Ñ@Ö’ L#fl =ÚYº=∞O„u
HͺOѨ٠PѶ‘ã¨∞<Õ HͺOѨ٠PѶ‘ã¨∞QÍ „Ѩ"ÕtOz#<å_»∞ ZO`«
|∞kú=∞O`«∞_»∞, ZO`« á⁄^Œ∞Ѩx, „ѨÉèí∞`«fi Y*Ï<å‰õΩ J^Œ#ѨÙ
Y~°∞Û ÖˉõΩO_® P_»O|~°O ÖˉõΩO_® ÉÏ^茺`«`À „ѨÉèí∞`«fiO
x~°fiÇ≤ÏOK«#∞<åfl_»x „Éèí=∞Ѩ_ç# "åà◊√¡ L<åfl~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë
"åà◊¡O`å P `«~åfi`« H˘kÌ ~ÀAňH K«O„^ŒÉÏ|∞ QÆ#fl=~°O
q=∂<å„â◊Ü«∞OÖ’ ky =ÚO^Œ∞ "ÕÅ "åǨÏ<åÅ `«~°eOѨÙ`À
QÆO@∂~°∞ "≥o¡ =ÚYº=∞O„uQÍ J@ìǨã¨OQÍ „Ѩ=∂} ã‘fiHÍ~°O
KÕÜ«∞_®xH˜ ѨkHÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞ ^Œ∞ÉÏ~å KÕÜ«∞_»O K«∂™ê~°∞.
㨈~ WOHõ q[Ü«∞"å_»QÍ =∂i# ɡ["å_»<Õ HÍ^Œ∞,
`«∞à◊¥¡~°∞#∞, K«∞@∂ì L#fl Ô~·`«∞Å Éèí∂=ÚÅ#∞, „Ѩ[Å
„QÍ=∂Å#∞ XˆH XHõ¯ ã≤OQÆѨÓ~üQÍ =∂ˆ~Û. q^èŒfiO™êxfl
á⁄QÆ_»∞`«∞#fl g∞_çÜ«∂#∞, "Õ∞^è•=ÙÅ#∞ K«∂ã¨∂Î L<åfl~°∞.
K«O„^ŒâıY~°~å=Ù QÍiH˜ U q+¨Ü«∞OÖ’#∂ K«O„^ŒÉÏ|∞
<åÜ«Ú_»∞ Hõ<åfl "≥#∞Hõ|_®¤_»#∞HÀ=_»O ã¨∞`«~å=¸ W+¨ìO
LO_»^Œ∞. W~°"≥· Uà◊¡ PÅ㨺OQÍ ã¨QÆO `≥Å∞QÆ∞ ™ê„=∂*ϺxˆH
JkèѨu J~Ú#ѨʘH© PÜ«∞# „ѨÉèí∞`«fiOÖ’x =∞O„uQÍ PÜ«∞#
P^Œ~å≈xfl XHõ áÈ©QÍ ã‘fiHõiOK«‰õΩO_® LO_»_»O PÜ«∞#
ã¨fiÉèÏ=OÖ’<Õ ÖË^Œ∞.
JO^Œ∞ˆH WOHõ ~å„+¨ì™ê÷~ÚÖ’ "åã¨∞Î^ÀëêÅ =_»QÍ_»∞ÊÅ∞
gã¨∞Î<åfl~Ú. HͺOѨ٠PѶ‘ã¨∞‰õΩ "åã¨∞Î ^À+¨O LOk Hõ#∞Hõ
=ÚYº=∞O„u HͺOѨ٠PѶ‘ã¨∞ ‰õÄ_® `«~°eáÈ`«∞#flk. T~°Hõ
MÏm ã¨÷ÖÏÖ’¡H˜ áÈ=_»OHÍ^Œ∞. L#fl Éèí=<åÖ’¡H˜ áÈ=_»O HÍ^Œ∞.
ѨO[QÆ∞@ìÖ’ L#fl ã≤qÖò JkèHÍ~°∞Å HÍfi~°ì~°∞¡ ‰õÄeÛ, WOˆH"≥∂
‰õÄeÛ. Z#fl_À <≥„Ǩ˙ HÍÅOÖ’<Õ J<åfl~°∞. Wk Öˇ·Ãã#∞ûÅ,
>ˇO_»~°¡, HÍO„ÏHõì~°¡ „ѨÉèí∞`«fi=Ú. WѨÙ_çOHõ Wk HÍ~Àʈ~ò
HÍO„ÏHõì~°¡ "åà◊¡ `≥·<åfsÅ „ѨÉèí∞`«fiO. J^Õ "åã¨∞Î ~°Ç¨Ï㨺O.
Ǩï¿ãû<£™êQÆ~ü‰õΩ LiayOz K«O„^ŒÉÏ|∞ <≥ÔH¡ãπ~À_£
xi‡OKå_»∞. XHõ <≥ÔH¡ãπ U"≥ÚK≥Û Ç¨ï¿ãû<£ ™êQÆ~ü‰õΩ PHÍâ◊
ǨÏ~出ŠǨ~åÅ∞ "Õ™êÎ#<åfl_»∞ K«O„^ŒâıY~°~å=Ù. KåÖÏ=∞Ok
Ѩ~åº=~°} "å^Œ∞Å∞ Ǩï¿ãû<£ ™êQÆ~°O`å HÍÅ∞+¨º=∞Ü«∞
=∞=Ù`«∞O^Œ<åfl~°∞. P PÖ’K«# =∂#∞‰õΩ<åfl_À ÖË^À `≥eÜ«∞^Œ∞.
WѨC_çOHõ ã¨z"åÅÜ«∞O ‰õÄeÛ `«~°eOK«_®xH˜ K≥ãπì Pã¨∞Ѩ„u
‰õÄeÛ JHõ¯_» ã¨z"åÅÜ«∞O xi‡OK«_®xH˜ ã¨z"åÅÜ«∞O L#fl
KÀ@? J^Õ Jã¨Å∞ "åã¨∞Î ~°Ç¨Ï㨺O. q∞eÜ«∞<£ _®Å~°¡ „Ѩâ◊fl.
"≥∞Hõ<åãπ QÀÖò¤ HÀã¨O–=∞OK«∞H˘O_»Å‰õΩ, QÆǨÏ<å@=ÙʼnõΩ
ã¨=Ú„^ŒQÆ~åƒùʼnõΩ áÈ#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞. ^˘~°"åiH˜ P FÑ≤Hõ ÖË^Œ∞.
ã¨z"åÅÜ«∞O <ÕÅ=∞@ìO KÕ¿ãÎ ™ê^茺=∂–<Õ#∞ WѨC_Õ Ug∞
K≥ѨÊ#∞. <å‰õΩ=∂„`«O `≥e¿ãÎ Hõ^•. JO^ŒiH© `≥eã≤O^Õ Hõ^•.
DÖ’QÍ Ñ¨„uHõÅ"åà◊√¡ |Ü«∞@ ÃÑ_»`å~°#∞H˘x g∞_çÜ«∂
"åà◊¡#∞ x¿+kèOKå_»∞. HÍ^Œ∞ xÜ«∞O„uOKå_»@.
=∞m¡ HÍà’r ^ŒQÆæiH˜ =^•ÌO. x#fl˜ kèHͯ~°ã¨fi~°O, W"åfieì
"≥·^Œº P~ÀQƺ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O QÆ#∞Hõ. x*ÏO HÍÅOÖ’<Õ
HÍà’rH˜ Hõ∆Ü«∞"åºkè ™ÈH˜Ok. P HÍ~°}OQÍ<Õ *ˇ·Å∞Ö’Oz
J#fl ~å"Õ∞â◊fi~°~å=ÙQÍi q[˝Ñ≤Î "Õ∞~°‰õΩ |Ü«∞˜H˜ =KåÛ_»∞.
â◊„ã¨ÎzH˜`«û KÕã≤ Hõ∆Ü«∞"åºkè ™ÈH˜# XHõ TÑ≤iuuÎ
`˘ÅyOKå~°∞. P `«~åfi`«O`å PÜ«∞# XHõ>Ë TÑ≤iuuÎ`À
XO˜ TÑ≤i =∞x+≤QÍ |uHÍ_»∞. HÍ^Œ∞ XHõ ã¨KÕ`«# JyflH©Å
=Öˇ rqOKå_»∞. XO˜ TÑ≤i`À<Õ Pã¨∞Ѩ„u =∞OK«O g∞^Œ<Õ
=zÛ# "åà◊¡`À#ÖÏ¡ =∂Ï¡_»∞`«∂ LO>Ë _®Hõì~°∞¡ =∂Ï¡_»‰õΩ
=∂Ï¡_ç =∂Ï¡_Õ D [|∞ƒ =zÛ #Ü«∞O KÕ™êO Hõ^• =∞m¡
=∂Ï¡_®=O>Ë K«zÛáÈ`å=Ù J<åfl~°@. '=∂Ï¡_»HõáÈ`Õ WѨC_Õ
K«zÛáÈ`å#∞— J<åfl_»@ HÍà’r.
=∞#"Õ∞"≥∂ =∂Ï¡_ç`Õ K«zÛáÈ`å=∞x ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞<åflO.
Ô~O_»∞ TÑ≤iu`«∞ÎÅ∞ L#fl "åà◊√¡ TÑ≤iu`«∞ÎÅ ã¨O|Okè`«
~ÀQÆ∞Å Pã¨∞Ѩ„u `«~°eOѨÙÃÑ· =∂Ï¡_ç`Õ ã¨z"åÅÜ«∞ Ñ‘~îåÅ
"åã¨∞Î ^Œ$+≤ìH˜ HÀѨO =ã¨∞ÎO^Œx ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞.x*ÏO
#"å|∞ HÍÅO #∞Oz Ñ≤q „Ѩ^è•xQÍ L#flHÍÅO^•HÍ „Ѩ*ÏHõq
HÍà’rH˜ TÑ≤iu`«∞ÎÅ ã¨O|Okè`« ã¨=∞㨺 =zÛ#ѨÙ_»ÖÏ¡
zH˜`«û KÕã≤# K≥ãπì Pã¨∞Ѩ„u `«# J=ã¨~°O s`åº<À, WK«Ûù`À<À
HÍ^Œ∞ ã¨z"åÅÜ«∞ "åã¨∞Î^À+¨ x"å~°} ^Œ∞~å„Hõ=∞}
™êfi~°÷„ѨÜ≥∂[#O HÀã¨O `«~°eáÈ`«∞#flk. HÍà’r "≥·^Œº P~ÀQƺ
qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞ J#∞|O^èŒ ã¨Oã¨÷#∞ HÍà’rx `≥ÅOQÍ}
*ÏuÑ≤`«QÍ „ѨHõ˜Oz# ã¨z=ÙÅ∞ ^Œ∞~å„Hõq∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
"åã¨∞Î^À+¨O <≥ѨO`À =ã¨∞ÎQÆ`« ^Œ$+≤ì L#fl"åà◊¡O
=∂Ï¡_®Ì=∂ =^•Ì? hu "åã¨∞ÎÖ’ qâßfiã¨O LO>Ë „Ѩ[Å
Wà◊√¡ =Å¡HÍ_»∞Å=Ù`å~Ú. „ѨÉèí∞=ÙÅ |OQÍ¡Å∞ |OQÍ~°
=∞=Ù`å~Ú. „ѨÉèí∞=ÙʼnõΩ "åã¨∞Î qâßfiã¨O L#flO`«HÍÅO
„Ѩ[ʼnõΩ =ã¨∞ÎQÆ`« ^Œ$+≤ì =∞#∞QÆ_»‰õΩ U_»∞QÆ. T

7. 9#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂iÛ 2015
Z.#iûOǨÔ~_ç¤=~°Î=∂#O
Ô~·`«∞‰õΩ ˆHO„^Œ„ѨÉèí∞`«fi Pi¤<≥<£û HÍ@∞...
J<ÕHõ L^Œº=∂ŠѶ¨e`«OQÍ „a©+π =Å㨠áêÅ# HÍÅOÖ’
1894Ö’ ~°∂á⁄OkOz# Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO ™ê÷#OÖ’
áêʼnõΩÅ∞ H˘`«ÎaÅ∞¡#∞ fã¨∞‰õΩ~å=_»O [iyOk. <åºÜ«∞
|^ŒúOQÍ Ñ¨iǨ~°O W=fi_»O, Éèí∂¿ãHõ~°}Ö’ áê~°^Œ~°≈Hõ`«,
ã¨Ç¨Ü«∞, ѨÙ#~å"å㨠aÅ∞¡ – 2012 ¿Ñi@ ^•xx
áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ „Ѩ"Õâ◊ÃÑÏì~°∞. Ü«¸Ñ‘U „ѨÉèí∞`«fiO Éèí∂¿ãHõ~°}
– ѨÙ#~å"å㨠– x~åfiã≤`«∞ŠѨÙ#óã≤÷sHõ~°} K«Ïìxfl 2013
PQÆ+¨µì 29# P"≥∂^ŒO `≥eÑ≤Ok. U^Õx „áê*ˇ‰õΩìÅ HÀã¨O
Éèí∂¿ãHõ~°} [i¿Ñ ѨHõ∆OÖ’ Ô~·`«∞ʼnõΩ <åºÜ«∞|^ŒúOQÍ,
¿ÇÏ`«∞|^ŒúOQÍ Ñ¨iǨ~°O JO^Œ*ËÜ«∞_»O, |Å=O`«Ñ¨Ù
Éèí∂¿ãHõ~°}#∞ x"åiOK«_»O D aÅ∞¡ fã¨∞‰õΩ~å=_»O "≥#∞Hõ
L#fl L^ÕÌâ◊ºO. Kåi„`«Hõ J<åºÜ«∂ʼnõΩ D aÅ∞¡ Ѩiëê¯~°O
K«∂ѨÙ`«∞O^Œx Ü«¸Ñ‘U ¿Ñ~˘¯Ok. L=∞‡_ç *Ïa`å „H˜O^Œ
D K«Ïìxfl fã¨∞‰õΩ=zÛ #O^Œ∞# ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi L^ÕÌâ◊ºO
^≥|ƒu#‰õΩO_® D JOâ◊OÃÑ· ~å„ëêìÅ∞ ‰õÄ_® ™⁄O`«OQÍ K«@ìO
fã¨∞‰õΩ =KÕÛ J=HÍâ◊O LOk. J~Ú`Õ =H±ƒù Éèí∂q∞x =∂„`«O
¿ãHõiOK«_®xH˜ gÖË¡^Œx D K«@ìO ã¨Ê+¨ìO KÕã≤Ok.
Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ì=Ú 2013‰õΩ ã¨=~°} Pi¤<≥<£û 2014:
Ö’H±ã¨Éèí P"≥∂kOz# Éèí∂¿ãHõ~°} aÅ∞¡ 2013 Ѩ@¡
Ѩi„â◊=∞Å =~åæÅ∞ Jã¨O`«$Ñ≤Î =ºHõÎO KÕâß~Ú. Wk Ѩi„â◊=∞Å
áêe@ QÆ∞k|O_»QÍ =∂iO^Œx PO^Àà◊# "≥e|∞KåÛ~Ú. D
aÅ∞¡ HÍ~°}OQÍ Éèí∂¿ãHõ~°} =ºÜ«∞O ÉèÏsQÍ ÃÑiy áÈ`«∞O^Œx
ã≤SS, J™ÈKå"£∞ ¿Ñ~˘¯<åfl~Ú. Éèí∂¿ãHõ~°} =ºÜ«∞O =¸_»∞
#∞Oz =¸_»∞#fl~° Ô~@∞¡ ÃÑiˆQ J=HÍâ◊=ÚO^Œx, Ѷ¨e`«OQÍ
áêi„âßq∞Hõ „áê*ˇ‰õΩìÅ#∞ KÕѨ@ì_»O Hõ+¨ì`«~°=∞=Ù`«∞O^Œx
Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~Ú. JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ L`«ÊuÎÖ’ áȩѨ_Õ
JOâ◊OÖ’ ÉèÏ~°`«^Õâ◊O ~ÀA~ÀA‰õΩ "≥#∞Hõ|_»∞`«∞O^Œx,
n~°…HÍeHõ Jaè=$kúx, ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å PHÍOHõ∆Å#∞ ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x Éèí∂¿ãHõ~°} „Ѩ„H˜Ü«∞#∞ ~°∂á⁄OkOKåeû
LO@∞O^Œx QÆQÀæÅ∞ KÕâß~Ú. D <ÕѨ^茺OÖ’ "≥∂_ô JkèHÍ~°O
Ö’H˜ ~åQÍ<Õ =Å㨠áêÅ# <å˜ Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO 1894‰õΩ
=ã¨∞ÎQÆ`«OQÍ#∞, ã¨fiÉèÏ=OÖ’ U=∂„`«O `Õ_®ÖËx q^èŒOQÍ,
|Ǩïà◊ *Ïu ã¨Oã¨÷Å „ѨÜ≥∂[<åÅ∞, J=ã¨~åÅ∞ f~°Û_®xH˜,
QÆ`« 100 ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ aè#fl ™ê=∂lHõ =~åæÅ∞ KÕã≤#
áÈ~åÏÅ∞, `åºQÍÅ#∞ ÉèËMÏ`«~ü KÕã¨∂Î Éèí∂Ü«∞[=∂#ºÑ¨Ù
ǨωõΩ¯Å#∞ ~°^Œ∞Ì Ñ¨iKÕ q^èŒOQÍ 2013 Éèí∂¿ãHõ~°} K«ÏìxH˜
ã¨=~°}Å ~°∂ѨOÖ’ Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO – 2014‰õΩ
ã¨O|OkèOz ~å„+¨ìѨu [#=i 31# 'J`«º=ã¨~° P^Õâ◊O—
*Ïs KÕâß~°∞.
Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ì=Ú 2013 <ÕѨ^茺O:
Éèí∂¿ãHõ~°}‰õΩ ã¨O|OkèOz# q"å^ŒO =Åã¨HÍÅO #∞Oz
H˘#™êQÆ∞`«∞Ok. ^Õâ◊ „ѨÜ≥∂[<åÅx K≥Ñ≤Ê QÆ∞_ç¤QÍ Éèí∂¿ãHõ~°}
[i¿Ñ „a˜+π HÍÅO <å˜ HÍÅ^À+¨O Ѩ˜ì# 1894 <å˜
Ô~·`«∞ =ºuˆ~Hõ Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO Ѩ@¡ „Ѩ*ψH∆„`«OÖ’ f„="≥∞ÿ#
=ºuˆ~Hõ`« =zÛOk. Éèí∂Ü«∞[=∂x P"≥∂^ŒO ÖˉõΩO_®,
¿ÇÏ`«∞|^Œú`« ÖˉõΩO_®, Éèí∂q∞ ¿ãHõiOz HÍ~Àʈ~@¡=â◊O
KÕÜ«∞_»O =Å¡, JHõ¯_» =KÕÛ Ñ¨i„â◊=∞Å∞, HÍ~Àʈ~ò
HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ Ѩ~åº=~°}ÏxH˜, áœ~°∞Å r=# „Ѩ=∂}ÏʼnõΩ
„Ѩu|O^èŒHõOQÍ =∂~°_»O =Å¡ 1947 `«^Œ#O`«~°O
„Ѩ*Ï=ºuˆ~Hõ`« ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =zÛOk. 1894 <å˜ Éèí∂¿ãHõ~°}
K«@ìO P~°∞ ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ, =∞s =ÚYºOQÍ „ѨѨOpHõ~°}
J#O`«~°O „Ѩ*ÏhHõOÖ’ HõÖ’¡ÅO ã¨$+≤ìOzOk. '„Ѩ*Ï
„ѨÜ≥∂[#O— =∂@∞# U Éèí∂q∞<≥·<å ã¨~å¯~°∞ ™êfinè#O
KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ P™ê¯~°O HõeÊOz# P K«@ìO =Å¡ ÅHõ∆ÖÏk
=∞Ok [#O g^èŒ∞ÅáêÅÜ«∂º~°∞. JkèHÍ~° =∂iÊ_ç `«~åfi`«
Éèí∂¿ãHõ~°} =Å¡ ^•^•Ñ¨Ù 6 HÀ@¡ =∞Ok x~åfiã≤`«∞ÅÜ«∂º~°∞.
"åiÖ’ 20 âß`«O =∞OkH˜ ‰õÄ_® WѨʘ =~°‰õΩ ѨÙ#~å"åã¨O
^ŒHõ¯ÖË^Œ∞. „Ѩu Éèí∂¿ãHõ~°} F Ü«Ú^Œú Ѩiã≤÷ux `«ÅÑ≤OKÕk.
=∂#= ǨωõΩ¯Å LÅ¡OѶ¨∞#QÍ ^•YÅÜÕ∞º Ñ≤˜+¨#¡`À <åºÜ«∞
q"å^•Å∞ `«Öˇ`åÎ~Ú. |`«∞‰õΩxKÕÛ Ñ¨O@ Éèí∂q∞`À `«=∞‰õΩ#fl
¿ÑQÆ∞|O^è•xfl `≥OKÕ ^Œ∞+¨ì áÈHõ_»ÅÃÑ· ã≤OQÆ∂~°∞, #Ok„QÍ"£∞,
ÉèíÏìѨ~åûÖò =O˜ KÀ@¡ Ô~·`«∞Å∞ u~°QÆ|_®¤~°∞. X_çâßÖ’
áșȯ Hõ~å‡QÍ~°O HÀã¨O Éèí∂=ÚÅ∞ ™êfinè#O KÕã¨∞‰õΩ<Õ
„Ѩܫ∞`«flO [iy#ѨC_»ÖÏ¡ JHõ¯_ç Pk"åã¨∞Å∞, Ô~·`åOQÆO
f„=OQÍ „ѨuѶ¨∞˜OzOk. D L^ŒO`åÅxflÏ áÈbã¨∞
HÍÅ∞ÊÖ’¡ Ѩ^Œ∞ÅH˘nÌ =∞Ok =∞~°}˜OKå~°∞. "ÕÖÏk =∞Ok
*ˇ·à◊¡áêÅÜ«∂º~°∞. D ã≤÷ux JkèQÆq∞OK«_®xH˜ 1894
Éèí∂¿ãHõ~°} K«ÏìxH˜ K«@ì ã¨=~°} J=ã¨~°"≥∞ÿOk.
WO`« [iQÍHõ Ô~·`«∞Å Hõ_»∞Ѩ٠H˘_»∞`«∞#fl áê`« K«Ïìxfl
=∂~åÛeûO^Õ#x ã¨~Àfi#fl`« <åºÜ«∞™ê÷#O 2007Ö’ f~°∞Ê
K≥Ñ≤ÊOk. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê =KåÛHÍ ^•^•Ñ¨Ù Pˆ~à◊¡ ã¨∞n~°…
*ÏѨºO `«~åfi`« Z<Àfl â◊+¨aè+¨Å `«~åfi`« 2013 z=iÖ’

8. 10 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} =∂iÛ 2015
H˘`«Î K«@ìO ѨÙ~°∞_»∞áÈã¨∞‰õΩOk. Ãã*òÅ∞, iÜ«∞Öò Z¿ãìò
„áê*ˇ‰õΩìʼnõΩ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ x~°O‰õΩâ◊OQÍ, UHõѨHõ∆OQÍ Éèí∂q∞
¿ãHõiã¨∂Î ÅHõ∆ÖÏk=∞Ok Ô~·`«∞Å#∞ |*Ï~°∞áêÖË˚ã≤# <ÕѨ^䌺OÖ’,
Éèí∂¿ãHõ~°}#∞ ''=∂#gÜ«∞, ÉèÏQÆ™êfi=∞º, ÉÏǨ@, áê~°^Œ~°≈Hõ——
„Hõ=∞OÖ’H˜ `Õ=_»O ^èպܫ∞OQÍ H˘`«Î 'ѨÙ#~å"åã¨O, ѨÙ#
ã≤÷sHõ~°}, #+¨ìѨiǨ~°O— K«@ìO =zÛOk. P K«@ìO ¿Ñˆ~
'Éèí∂¿ãHõ~°}Ö’ ã¨|ɡ·# ѨiǨ~°O—, áê~°^Œ~°≈Hõ`« H˘~°‰õΩ,
ѨÙ#~å"åã¨O, ѨÙ#ó™ê÷Ѩ# H˘~°‰õΩ ǨωõΩ¯ K«@ìO – 2013—.
Éèí∂q∞ HÀÖ’Ê`«∞#fl "åiH˜ ã¨Ô~·# ѨÙ#~å"åã¨O, ѨÙ#óã≤÷sHõ~°},
`«QÆ∞ #+¨ìѨiǨ~°O WÑ≤ÊOKÕ JOâßÅ`À 2013 K«@ìO =zÛOk.
D K«@ìO 2014 [#=i #∞Oz J=∞Å∞Ö’H˜ ~å=eû LOk.
D K«@ìO Pëê=∂+‘QÍ ~åÖË^Œ∞. Ô~O_Õà◊§ áê@∞ ^Õâ◊"åºÑ¨ÎOQÍ
K«~°Û [iyOk. Ô~O_»∞ ™ê~°∞¡ JdÅѨHõ∆ ã¨=∂"ÕâßÅ∞, Ô~O_»∞
áê~°¡"≥∞O@∞ ™êìO_çOQ∑ Hõq∞©Å =_»áÈ`« `«~åfi`« LÉèíÜ«∞
ã¨ÉèíÖ’¡ K«~°Û J#O`«~°O ã¨^Œ~°∞ aÅ∞¡ ѨÅ∞ ã¨=~°}Å`À
P"≥∂^ŒO á⁄Ok K«@ì ~°∂Ѩ٠ã¨O`«iOK«∞‰õΩOk. Éèí∂
Ü«∞[=∂#∞Å J#∞=∞u, J=ã¨~åefl ã¨iQÍæ JOK«<å "ÕÜ«∞_»O,
Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞ "åiÃÑ· „ѨÉèÏ=O – ™ê=∂lHõ „ѨÉèÏ"åefl
JOK«<å "ÕÜ«∞_»O (Zãπ.S.Z.) =O˜q `«Ñ¨Êxã¨iQÍ KÕã¨∂Î
K«@ìO fã¨∞‰õΩ =zÛOk. =¸_»∞ ѨO@Å Éèí∂=Úefl
=Ú@∞ìHÀ=^ŒÌx...WÖÏ KåÖÏ JOâßefl 2013 K«@ìOÖ’ á⁄O^Œ∞
ѨiKå~°∞. Éèí∂Éèí„^Œ`«‰õΩ Wk Éèí~À™ê HõeÊOzOk.
Éèí∂¿ãHõ~°} aÅ∞¡ – 2013Ö’x „Ѩ^è•<åOâßÅ∞:
1) „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ =∂Ô~¯ò qÅ∞=‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ Ô~@¡
=~°‰õΩ, Ѩ@ì} „áêO`åÖ’¡ Ô~O_»∞ Ô~@¡ =~°‰õΩ #+¨ìѨiǨ~°O
JO^Œ*ËÜ«∂e. „ѨÉèí∞`«fi, „ÃÑ·"Õ@∞ ÉèÏQÆ™êfi=∞º (Ñ≤Ñ≤Ñ≤)
„áê*ˇ‰õΩìÅ HÀã¨O Éèí∂¿ãHõ~°} KÕÜ«∂ÅO>Ë.. 70 âß`«O =~°‰õΩ,
„ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÅ HÀã¨O Éèí∂¿ãHõ~°} KÕÜ«∂ÅO>Ë 80 âß`«O
=~°‰õΩ `«Ñ¨Êxã¨i Ô~·`«∞Å ã¨=∞‡u LO_®e. 2) ¿ãHõiOz#
Éèí∂q∞Ö’ KÕѨ>Ëì Jaè=$kú HÍ~°ºHõÖÏáêÖ’¡ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞QÍ
ÉÏkè`« ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞, Éèí∂q∞H˜ Éèí∂q∞, Wà◊§ =∞OE~°∞, Láêkè,
¿ãHõiOz# Éèí∂q∞H˜ UHõ"≥Ú`«ÎOÖ’ K≥e¡Oz# #QÆ^Œ∞‰õΩ
J^Œ#OQÍ rq`åO`«O =_ô¤ÖÏO˜ „ѨuѶ¨ÅO `«k`«~°
„ѨÜ≥∂[<åÅ∞ JO^Œ*ËÜ«∂e. 3) QÆ`«OÖ’ [iy#
J<åºÜ«∂Å#∞ ã¨ik^ŒÌ_»OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ, QÆ`«OÖ’ Éèí∂¿ãHõ~°}
[iy, ѨiǨ~°O W=fix ˆHã¨∞ʼnõΩ D K«@ìO =iÎOѨÙ. 4)
áêi„âßq∞H©Hõ~°}, =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å Jaè=$kú,
Ѩ@ì}©Hõ~°}ʼnõΩ ¿ãHõ~°}Ö’ áê~°^Œ~°≈Hõ`«‰õΩ ÃÑ^ŒÌÑ‘@,
ÉÏkè`«∞ʼnõΩ `«y# ѨiǨ~°O K≥e¡OѨÙ. 5) Éèí∂q∞ Ü«∞[=∂#∞Å∞
á⁄O^Õ Ñ¨iǨ~åxH˜ P^•Ü«∞ Ѩ#∞fl, ™êìOѨ٠~°∞ã¨∞=ÚÅ #∞Oz
q∞#Ǩ~ÚOѨ٠6) Ã+_»∂ºÅ∞¤ „áêO`åÖ’¡ „QÍ=∞ ã¨ÉèíÅ P"≥∂^ŒO
ÖˉõΩO_® Éèí∂¿ãHõ~°} KÕѨ@ì_®xH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞. 7) ѨiǨ~°O
ѨÓiÎQÍ K≥e¡OKÕ =~°‰õΩ ѨÙ#~å"å™êxH˜ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ ã¨÷ÖÏÅ∞
ã≤^ŒúO KÕ¿ã =~°‰õΩ Z=i =^ŒÌ #∞Oz ‰õÄ_® Éèí∂q∞x
fã¨∞HÀ=_®xH˜ gÖË¡^Œ∞. 8) PǨ~° Éèí„^Œ`«‰õΩ ZÖÏO˜ ÉèíOQÆO
"å˜Å¡‰õΩO_®., UHõѨHõ∆OQÍ Éèí∂¿ãHõ~°} [~°QƉõΩO_®
LO_ÕO^Œ∞‰õΩ =º=™êÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ ¿ãHõ~°}ÃÑ· ~å„ëêìÅ∞
Ѩiq∞`«∞Å∞ qkèOKåe. 9) Éèí∂¿ãHõ~°} [iy# J#O`«~°O
Éèí∂q∞x LѨÜ≥∂yOK«‰õΩO_® MÏmQÍ LOz#@¡~Ú`Õ., P
Éèí∂q∞x uiy ™⁄O`«^•~°∞ʼnõΩ JѨÊyOK«_»O ÖË^• ~å„+¨ì
Éèí∂ ÉϺO‰õΩʼnõΩ [=∞ KÕ¿ã JkèHÍ~åxfl ~å„ëêìʼnõΩ HõeÊOK«_»O.
10) ¿ãHõiOz# Éèí∂q∞x =¸_À áêsìH˜ JkèHõ ^èŒ~°‰õΩ
q„Hõ~ÚOz# ѨHõ∆OÖ’ =KÕÛ ÖÏÉèíOÖ’ 40 âß`åxfl
™⁄O`«^•~°∞‰õΩ W"åfie. 11) „áê*ˇ‰õΩìÅ HÀã¨O Éèí∂q∞x
HÀÖ’ÊÜÕ∞ Zã‘û, Zã‘ì =~åæÅ "åiH˜ Éèí∂q∞H˜ Éèí∂q∞ W"åfie.
12) Éèí∂¿ãHõ~°}`À „ѨÉèÏq`«=∞ÜÕ∞º"å~°∞ Zã‘û, Zã‘ì =~åæʼnõΩ
K≥Ok#"å~°~Ú LO_ç "åix =∞~À lÖÏ¡‰õΩ `«~°eOKåeû =¿ãÎ,
J^Œ#OQÍ 25 âß`«O ѨÙ#~å"å㨠ѨiǨ~°O JO^Œ*ËÜ«∂e.
UHõ"≥Ú`«ÎOQÍ K≥e¡OKåeû# ~°∂II 50 "ÕʼnõΩ Wk J^Œ#O.
13) Éèí∂q∞x J=Ú‡HÀ‰õΩO_® bAH˜KÕÛ Ç¨Ï‰õΩ¯ Ü«∞[=∂xH˜
LO@∞Ok. 14) D aÅ∞¡Ö’x „Ѩ^è•<åOâßʼnõΩ ÉèíOQÆO
"å˜Å¡‰õΩO_® ~å„ëêìÅ∞ ™⁄O`« Éèí∂¿ãHõ~°} K«ÏìÅ∞
KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
=º=™êÜÕ∞`«~° J=ã¨~åʼnõΩ Éèí∂¿ãHõ~°} – PǨ~° JÉèí„^Œ`«:
™ê„=∂[º"å^Œ „ѨѨOpHõ~°}Ö’ ÉèÏQÆOQÍ ZQÆ∞=∞u
P^è•i`« =º=™êÜ«∞ q^è•#O J=∞Å∞ =Å# PǨ~° ѨO@Å
™ê÷#OÖ’ "å}˜[º ѨO@Å qã‘Î~°‚O „Hõ=∞OQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
"≥Ú`«ÎO ™êQÆ∞Éèí∂q∞ qã‘Î~°‚O „Hõ=∞OQÍ `«yæáÈ=_»O =∞iO`«
PO^Àà◊#Hõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. ™êQÆ∞ Éèí∂q∞QÍ =∂~°=eû#
HÀÏ¡k ZHõ~åÅ „ѨÉèí∞`«fi Éèí∂=ÚÅ∞, |O[~°∞ Éèí∂=ÚÅ∞,
=º=™êÜÕ∞`«~° J=ã¨~åʼnõΩ =∞o¡ã¨∞Î<åfl~°∞. nx`À Éèí∂q∞ÖËx
x~°∞¿Ñ^ŒÅ ã¨OYº ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. =∞~À"≥·Ñ¨Ù# `«Åã¨i
™êQÆ∞Éèí∂q∞ Ѩi=∂}O ‰õÄ_® `«QÆ∞æ`«∞#flk. *ÏfÜ«∞
#=¸<å 㨈~fi (2003–04) "≥Å¡_çOz# q=~åÅ „ѨHÍ~°O
ÃãO@∞ Éèí∂q∞ ‰õÄ_® ÖËx"å~°∞ "≥Ú`«ÎO [<åÉèÏÖ’ 31.12
âß`«O L<åfl~°∞. XHõ ZHõ~°O Éèí∂q∞ L#fl ã¨#flHÍ~°∞ Ô~·`«∞Å∞
23.82 âß`«OQÍ L<åfl~°∞. "åã¨Î"åxH˜ 5.11 âß`«O
™êQÆ∞Éèí∂q∞ÃÑ· 60 âß`«O „Ѩ[Å∞ P^è•~°Ñ¨_ç rqã¨∞ÎO_»QÍ
11.77 âß`«O ™êQÆ∞Éèí∂q∞ÃÑ· 0.52 âß`«O =∞Ok ÃÑ`«Î#O
Hõey L<åfl~°∞.

9. 11#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂iÛ 2015
^Õâ◊"åºÑ¨ÎOQÍ ™êQÆ∞Éèí∂q∞ qã‘Î~°‚=Ú „Hõ=∞OQÍ
`«yæáÈ`«∞Ok. 1971Ö’ 16.21 HÀ@¡ ÃÇÏHÍì~°∞¡QÍ L#fl
™êQÆ∞Éèí∂q∞ qã‘Î~°‚O 2005 <å˜H˜ 15.83 HÀ@¡ ÃÇÏHÍì~°¡‰õΩ
`«yæáÈ~ÚOk. JO>Ë 38.55 ÅHõ∆Å ÃÇÏHÍì~°¡ ¿ã^ŒºÑ¨Ù Éèí∂q∞
=º=™êÜÕ∞`«~° J=ã¨~åʼnõΩ =∞o¡OK«|_çOk. 90=
^Œâ◊HõOÖ’<Õ ™êQÆ∞Éèí∂q∞ =º=™êÜÕ∞`«~° J=ã¨~åʼnõΩ =∞o¡OѨÙ
"ÕQÆ=O`«"≥∞ÿO^Œ#fl q+¨Ü«∂xfl WHõ¯_» QÆ=∞xOKåe.
1970–71 #∞O_ç 2008–09 =∞^茺 HÍÅOÖ’ |O[~°∞
Éèí∂=ÚÅ qã‘Î~°‚O 2.80 HÀ@¡ ÃÇÏHÍì~°¡ #∞O_ç 1.70 ÃÇÏHÍì~°¡‰õΩ
`«yæOk. W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =º=™êÜÕ∞`«~° J=ã¨~åÅ H˜O^Œ
L#fl Éèí∂q∞ qã‘Î~°‚O 1.60 HÀ@¡ ÃÇÏHÍì~°¡ #∞Oz 2.60 HÀ@¡
ÃÇÏHÍì~°¡‰õΩ ÃÑiyO^Œx W©=Å ˆHO„^Œ =º=™êÜ«∞âßY q_»∞^ŒÅ
KÕã≤# x"ÕkHõ ã¨Ê+¨ìO KÕã¨∞ÎOk. Éèí∂q∞ ÖËx x~°∞¿Ñ^ŒÅ‰õΩ
K≥O^•eû# Éèí∂=ÚÅ∞ =º=™êÜÕ∞`«~° =~åæʼnõΩ =∞o¡OK«_»O
=Å¡ PǨ~° ѨO@Å L`åÊ^ŒHõ`« g∞^Œ, PǨ~° Éèí„^Œ`« g∞^Œ
f„= „ѨÉèÏ=O K«∂Ñ≤Ok. =∞~À~°HõOQÍ K≥áêÊÅO>Ë PǨ~°
ѨO@Å L`åÊ^ŒHõ`« H©∆}`«‰õΩ, PǨ~° Éèí„^Œ`«ÖËq∞H˜ ^•ifã≤Ok.
Éèí∂ã¨O㨯~°}Å∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∂Å#fl _ç=∂O_£ J@ÔHH˜¯Ok.
Ô~·`«∞‰õΩ Li"Õ¿ã Pi¤<≥<£û 2014:
'Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO – 2013— ^•fi~å „áê*ˇ‰õΩìÅ x~å‡}ÏxH˜,
áêi„âßq∞Hõ Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# Éèí∂=ÚÅ
¿ãHõ~°}‰õΩ W|ƒOk U~°Ê_»∞`«∞O^Œx, Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å
J=∞Å∞‰õΩ J=HÍâ◊O ÖˉõΩO_® áÈ`«∞O^Œx, WѨʘˆH 20
ÅHõ∆Å HÀ@∞¡ PyáÈÜ«∂Ü«∞x "≥∂_ô JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ#
<å˜ #∞O_ç ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO Ѩ^Õ Ñ¨^Õ K≥|∞`«∂ =ã¨∞ÎOk.
x*ÏxH˜ 2013 Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO 2014 [#=i #∞O_ç
J=∞Å∞Ö’H˜ ~å=eû LO_Õ. Jk J=∞Å∞Ö’H˜ ~åHõ=ÚO^Õ
_çâ◊O|~ü 30# Pi¤<≥<£û *Ïs KÕâß~°∞. #ˆ~O„^Œ"≥∂_ô
JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ# P~°∞ =∂™êÅÖ’<Õ 'Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO
– 2013—‰õΩ ã¨=~°}Å ¿Ñi@ ~°^Œ∞Ì Ñ¨iz =∞~À K«@ìO
(HÍ~Àʈ~ò Pi÷Hõ â◊‰õΩÎʼnõΩ) `Õ=_®xH˜ ÃÑ·"å^Œ##∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ
`≥KåÛ~°∞. „Ѩ[Å Jaè„áêÜ«∂Å ¿ãHõ~°}, QÆ`« K«ÏìÅ ã¨g∞Hõ∆Å∞,
ÉèÏ~°`« ã¨=∂[ r=<å^è•~°"≥∞ÿ# Ô~·`åOQÆ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ =ÔQ·~å
JOâßÅ`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® j`«HÍÅѨ٠áê~°¡"≥∞O@∞
ã¨=∂"ÕâßÅ∞ =Úyã≤# "å~°O ~ÀAňH „Ѩã¨∞Î`« Pi¤<≥<£û‰õΩ
ã¨O|OkèOz ˆHO„^Œ =∞O„u=~°æ „Ѩuáê^Œ#, ~å„+¨ìѨu P"≥∂^ŒO
"≥#∞"≥O@<Õ [iyáÈ~ÚOk.
Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO q+¨Ü«∞OÖ’ a*ˇÑ≤ Ü«¸@~üfl ZO^Œ∞‰õΩ
fã¨∞‰õΩOk? – HÍ~Àʈ~ò ÃÑ@∞ì|_ç^•~°¡, áêi„âßq∞Hõ"Õ`«ÎÅ
XuÎà◊§‰õΩ ˆHO„^ŒO ÖÁOyO^•? Ô~·`«#flʼnõΩ#fl ~å*ϺOQÆ
ǨωõΩ¯#∞ ZO^Œ∞‰õΩ HÍÅ~åã¨∞Î#flk. Éèí∂¿ãHõ~°} JO>Ë
Éèí∂™êfinè# K«@ì=∂? Ô~·`«∞Å Éèí∂=ÚÅÃÑ· JkèHÍ~åxfl ˆHO„^ŒO
ZÖÏ fã¨∞‰õΩO@∞Ok? 2013Ö’ Ü«ÚÑ≤Z „ѨÉèí∞`«fi Éèí∂¿ãHõ~°}
K«Ïìxfl P"≥∂kOzOk a*ˇÑ≤ ã¨=∞‡u`À<Õ Hõ^•? Wk Jaè=$kú
¿Ñ~°∞`À Ô~·`åOQÍxfl ^≥|ƒfÜ«∞_»OHÍ^•? JO>Ë g˜H˜ J=Ù#∞
J<Õ ã¨=∂^è•#O =ã¨∞ÎOk. ã¨O㨯~°}Å *’~°∞g∞^Œ∞#fl "≥∂_ô
„ѨÉèí∞`«fiO UHõOQÍ 2013 Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìOÖ’x ~°Hõ∆}Å#∞
ZuÎ"Õã¨∂Î Ô~·`«∞Å, Éèí∂Ü«∞[=∂#∞Å =ºuˆ~Hõ x~°‚Ü«∞O
fã¨∞‰õΩOk. K«Ïìxfl ã¨=iOK«HõáÈ`Õ Jaè=$kú „áê*ˇ‰õΩìÅ∞
J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ™êQÆ=x áêi„âßq∞Hõ=~åæÅ∞ ‰õÄ_®
=ÚYº=∞O„`«∞ÅÃÑ· XuÎ_ç `Õ=@O`À "å~°∞ =`åÎã¨∞ ѨeHÍ~°∞.
JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ# P~°∞ =∂™êÖ’¡ D "å^Œ##∞
|Ö’¿Ñ`«OKÕã≤, ã¨^Œ~°∞ K«Ïìxfl gÖˇ·#O`«QÍ `«∂@∞¡ á⁄_ç`Õ
Ü≥∂K«# D „ѨÉèí∞`«fi ÃÑ^ŒÌÅ∞ „áê~°OaèOKå~°∞. Ѩ~°º=™ê#"Õ∞
„Ѩã¨∞Î`« Pi¤<≥<£û. ǨÏ~åº<å, =∞Ǩ~å„+¨ì, *Ï~°öO_£,
[=¸‡–HÍj‡~ü âßã¨#ã¨Éèí ZxflHõÅ∞ =ÚyÜ«∞@O`À ˆHO„^Œ
=∞O„u=~°æO WѨC_ô Pi¤<≥<£û x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩOk. ~å„+¨ìѨu
_çâ◊O|~ü 30# P"≥∂^Œ=Ú„^Œ "Õâß~°∞.
áêi„âßq∞Hõ HÍi_®~°∞¡, „ѨÉèí∞`«fi „ÃÑ·"Õ@∞ ÉèÏQÆ™êfi=∞º
„áê*ˇ‰õΩìÅ∞, „QÍg∞} =∞øeHõ ™œHõ~åºÅ∞, KÒHõ QÆ$ǨÅ∞, ~°Hõ∆}
=O˜ J=ã¨~åÅ HÀã¨O Éèí∂¿ãHõ~°}Ö’ áê˜OKåeû# Ô~·`«∞,
Éèí∂Ü«∞[=∂x JOwHÍ~°O J<Õ x|O^èŒ# `˘ÅyO¿Ñ "≥Ú^Œ˜
ã¨=~°}. |Ǩïà◊ ѨO@Å∞ ѨO_Õ á⁄ÖÏÅ#∞ ‰õÄ_® ÃÑ·
™ê=∂lHõ J=ã¨~åÅ HÀã¨O Ô~·`«∞Å J#∞=∞u, JOwHÍ~°O`À
„Ѩ"Õ∞Ü«∞O ÖˉõΩO_® ¿ãHõiOKÕ JkèHÍ~åÅ#∞ D ã¨=~°}
HõeÊOzOk. *ÏfÜ«∞ Éèí„^Œ`«, ~°Hõ∆} qÉèÏQÆO, „QÍg∞} =∞øeHõ
ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞, áêi„âßq∞Hõ HÍi_®~°∞¡, „ѨÉèí∞`«fi – „Ѩ~Ú"Õ@∞
ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO ã¨Ç¨ ™ê=∂lHõ =∞øeHõ ™œHõ~åºÅ x~å‡}O
=O˜ J~Ú^Œ∞ ÅH∆ͺŠHÀã¨O Éèí∂q∞x ¿ãHõiOKÕ@ѨC_»∞
`«Ñ¨Êxã¨i JOwHÍ~° x|O^èŒ##∞ `˘ÅyOKå~°∞. ™ê=∂lHõ
„ѨÉèÏ= =∞kOѨ٠x|O^èŒ#Å#∞ `˘ÅyOK«_»O Ô~O_»= „Ѩ^è•#
ã¨=~°}. D x|O^èŒ##∂ =kÖËÜ«∞_»=∞O>Ë, ¿ãHõiOz#
Éèí∂q∞ W`«~° J=ã¨~åʼnõΩ `«~°eáÈ=_®xH˜ =∂~°æO ã¨∞QÆ=∞O
KÕÜ«∞_»O. ã¨=∂*Ïaè=$kú, „Ѩ*Ï „ѨÜ≥∂[<åÅ ¿Ñi@ Éèí∂q∞x
ÖωõΩ¯#fl `«~°∞"å`« J#u HÍÅOÖ’<Õ Jk „ÃÑ·"Õ@∞ =º‰õΩÎÅ
KÕ`«∞Ö’¡H˜ áÈ=_®xH˜ gÅ∞ HõeÊã¨∞ÎOk. nx`À áê@∞
J=ã¨~åxfl q∞Oz Éèí∂q∞x J=bÅQÍ ÖωõΩ¯x, ^•xx
„Ѩ*Ï=ã¨~åxH˜ HÍHõ, HÍ~Àʈ~ò ã¨Oã¨÷Å „ѨÜ≥∂[<åÅHÀ,
iÜ«∞Öò Z¿ãìò J=ã¨~åÅHÀ ã¨∞ÅÉèíOQÍ `«~°eOK«_®xH˜ D
=∂~°∞ÊÅ∞ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»∞`åÜ«∞#∞@Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. D K«@ì
ã¨=~°} „ѨHÍ~°O „ѨÉèí∞`«fi – „Ѩ~Ú"Õ@∞ HõOÃÑhÅ HÀã¨O

10. 12 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} =∂iÛ 2015
[i¿Ñ Éèí∂¿ãHõ~°}Ö’ Jk=~°‰õΩ#fl 70 âß`«O JOwHÍ~°O,
„Ѩ~Ú"Õ@∞ „áê*ˇ‰õΩìÅ q+¨Ü«∞OÖ’ 80 âß`«O =∞Ok Ô~·`«∞Å
JOwHÍ~°O qkèQÍ HÍ"åÅ#fl x|O^èŒ##∞ ZuÎ"Õâß~°∞. H˘`«Î
ã¨=~°} „ѨHÍ~°O Ô~·`«∞Å Jaè„áêÜ«∞O`À xq∞`«ÎO ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ
Éèí∂¿ãHõ~°}Ö’ #+¨ìѨiǨ~°O, ѨÙ#~å"åã¨O, sÃã˜Öˇ‡O@∞
x|O^èŒ#Å∞ Ü«∞^è•qkèQÍ J=∞Å∞ J=Ù`åÜ«∞x K«@ì ã¨=~°}Ö’
¿Ñ~˘¯#_»O XHõ ѨiǨã¨O.
Éèí∂¿ãHõ~°} ã¨=~°} K«@ì Pi¤<≥<£û Ѩ~°º=™ê<åÅ∞:
2013 Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO #∞Oz q∞#Ǩ~ÚOK«|_ç# 13
K«ÏìÅ#∞ #∂`«# Éèí∂¿ãHõ~°} ѨikèÖ’H˜ `≥KÕÛO^Œ∞‰õΩ
Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO – 2013 ÃãHõ∆<£ 105#∞ ã¨=iOzOk.
D 13 K«ÏìÅ#∞ <åÅ∞QÀ Ã+_»∂ºÅ∞Ö’ ¿Ñ~˘¯Ok. Jq
Uq∞@O>Ë – ѨÙ~å=ã¨∞Î „áê^è•#º „Ѩ^ÕâߊѨi~°Hõ∆} K«@ìO
– 1958, J}∞ q^Œ∞º`ü K«@ìO – 1962, ^•"≥∂^Œ~ü "åºb
HÍ~Àʈ~+¨<£ K«@ìO – 1948, WO_çÜ«∞<£ „Ï"£∞ "Õãπ K«@ìO
1996, Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO – 1894, "≥∞„’ Ô~·ÖËfiãπ K«@ìO–
1978, *ÏfÜ«∞ ~°Ç¨Ï^•~°∞Å K«@ìO – 1956, ÃÑ„’eÜ«∞O
q∞#~°Öòû ÃÑ·ÑπÖˇ·#¡ K«@ìO – 1962, ã≤÷~åã≤ΠѨi~°Hõ∆} K«@ìO –
1948, ÉÁQÆ∞æ QÆ#∞ŠѨi~°Hõ∆} K«@ìO – 1967, q^Œ∞º`ü
K«@ìO – 2003, Ô~·ÖËfiÅ K«@ìO – 1989. Wk =~°‰õΩ
Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ì Ѩikè #∞O_ç q∞#Ǩ~ÚOѨ٠á⁄Ok# D
13 K«ÏìÅ#∞ WѨC_»∞ K«@ì ѨikèÖ’H˜ `≥KåÛ~°∞. "≥Ú`«ÎOQÍ
K«∂¿ãÎ Ü«¸Ñ‘U J=∞Å∞ KÕÜ«∞_®xH˜ ™êǨÏã≤OK«ÖËx J<ÕHõ
JOâßÅ∂ Zh¤U Pi¤<≥<£ûÖ’ HõxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. "≥Ú`«ÎO g∞^Œ
Ü«¸Ñ‘U, Z<£_ôU ‰õÄ@=ÚÅ ÅHõ∆ ºO XHõ¯>Ë – ^Õâ◊, q^Õj
QÆ∞`«Î ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞ ÉèÏs ™ê÷~ÚÖ’ =º=™êÜ«∞, áêi„âßq∞Hõ
~°OQÍÅÖ’H˜ kOz, âßã≤Oz, Ô~·`åOQÆ =º=™êÜ«∞ ‰õÄbÅ,
áêi„âßq∞Hõ HÍi‡‰õΩÅ r=<åxfl zè„^ŒO KÕÜ«∞_»"Õ∞. Ô~·`åOQÍxfl
‰õÄbÅ∞QÍ =∂iÛ, =º=™êÜ«∞ HÍi‡‰õΩefl ѨO@ á⁄ÖÏÅÃÑ·
P^è•~°Ñ¨_»‰õΩO_® Ѩ@ì}ÏʼnõΩ =Å㨠áÈÜÕ∞ ^Œ∞ã≤÷ux
HõeÊOK«#∞Ok. Wk 1894 <å˜ =Åã¨áêÅ<å K«Ïìxfl
u~°QÆ~åÜ«∞_»OQÍ JO>Ë 1894 <å˜ „a˜+π =Åã¨"å^Œ∞Å∞
K«Ïì<Õfl J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»=∞#fl=∂@.
D Pi¤<≥<£û ^•fi~å [iˆQ K«@ì ã¨=~°} J#O`«~°O
Éèí∂¿ãHõ~°}‰õΩ ѨOKåÜ«∞f, „QÍ=∞ã¨ÉèíÅ J#∞=∞u ‰õÄ_®
J=ã¨~°O LO_»^Œ∞. Wk 73, 74 = ~å*ϺOQÆ, ã¨=~°}Å
ã¨∂ÊùiÎH˜ ѨÓiÎ q~°∞^ŒúO. `å=Ú ˆH=ÅO Éèí∂¿ãHõ~°}‰õΩ#fl
J=~À^è•Å∞ `˘Åyã¨∞Î<åfl=∞O@∞#fl „ѨÉèí∞`«fi ÃÑ^ŒÌÅ∞ '"Õ∞O
K«@ìOÖ’ L#fl ѨiǨ~°, ѨÙ#~å"åã¨, ѨÙ#óã≤÷sHõ~°}
=º=Ǩ~åÅ *’eH˜ "≥à◊¡_»O ÖË^Œ∞— JO@∞<åfl~°∞. HÍh, Wk
x[O HÍ^Œ∞. Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞"åi P"≥∂^ŒO J=ã¨~°O
ÖˉõΩO_®, „ѨÉèÏ"åÅ JOK«<åÅ∞ ÖˉõΩO_®, +¨~°`«∞Å∞
=iÎOѨ*ËÜ«∞‰õΩO_® ¿ãHõiOKÕ UHõѨHõ∆ ǨωõΩ¯#∞ „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ
HõeÊOK«_»O =Å¡ Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞ "å~°∞, ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ
`«=∞ 'ÉË~°=∂_Õâ◊H˜Î—x ‰õÄ_® HÀÖ’Ê`å~°∞. JѨC_»∞ "åiH˜
^ŒˆH¯k `«$}"≥∂! Ѩ}"≥∂ ! Jaè=$kú Ѩ~°z# Éèí∂q∞Ö’ "åÏ
‰õÄ_® ^ŒˆH¯ J=HÍâßÅ∞ ÖË=Ù. Ô~·`«∞ʼnõΩ, ™ê^è•~°} áœ~°∞ʼnõΩ
WOHÍ KåÖÏ „Ѩ`«ºHõ∆, Ѩ~ÀHõ∆ #ëêìʼnõΩ P™ê¯~°=ÚOk.
Ñ≤.Ñ≤.Ñ≤. „áê*ˇ‰õΩìÅ xq∞`«ÎO ÃщõΩ¯Ñ¨O@Å =∂QÍ}˜
Éèí∂=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® ¿ãHõiOK«=K«Ûx WѨC_»∞ "≥∂_ô „ѨÉèí∞`«fiO
`≥zÛ# ã¨=~°}Ö’¡ =ÙOk. S^Œ∞ ~°OQÍÖ’¡ – *ÏfÜ«∞ Éèí„^Œ`«,
~°Hõ∆}, „QÍg∞} =∞øeHõ =ã¨`«∞Å∞, q^Œ∞ºnÌHõ~°} ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ
QÆ$ǨÅ∞, áêi„âßq∞Hõ HÍi_®~üÅ Jaè=$kú, Ñ≤.Ñ≤.Ñ≤. „áê*ˇ‰õΩìÅ∞
ã¨Ç¨ =∞øeHõ =ã¨`«∞Å∞, ™ê=∂lHõ =∞øeHõ =ã¨`«∞ʼnõΩ
Éèí∂¿ãHõ~°}#∞ UHõѨHõ∆O KÕ™êÎ~Ú. D ã¨=~°}Å#∞ ''Pi÷Hõ
ã¨O㨯~°}Ѩ@¡ „ѨÉèí∞`«fi f„="≥∞ÿ# x|^Œú`«‰õΩ ã¨OˆH`«O——QÍ
áêi„âßq∞Hõ"Õ`«ÎÅ ã¨OѶ¨∂Ö’¡ XHõ>ˇÿ# HÍ<≥Êù_»ˆ~+¨<£ PѶπ
WO_çÜ«∞<£ WO_»„ã‘ì (ã≤SS) ™êfiQÆuOzOk. J~Ú`Õ Pi¤<≥<£û
*Ïs KÕÜ«∞_®xH˜ XHõ~ÀA =ÚO^Œ∞ P~üZãπZãπ Pi÷Hõ
qÉèÏQÆ"≥∞ÿ# ã¨fi^Õj *ÏQÆ~°}ü =∞OKü (Zãπ*ËZO) ˆHO„^Œ `å*Ï
Pi¤<≥<£û‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ QÆà◊"≥∞`«Î_»O H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ.
2013 K«@ìOÖ’ Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞ "åiÃÑ· „ѨÉèÏ"åÅ∞,
™ê=∂lHõ „ѨÉèÏ"åÅ JOK«<å =Å¡ |Ǩïà◊ „ѨÜ≥∂[<å
Å∞O_Õq. Jk áœ~° ã¨=∂[O áÈ~å_ç ™êkèOK«∞‰õΩ#fl ǨωõΩ¯.
Jk ÖËHõáÈ`Õ ã¨=∂*ÏxH˜ JiëêìÅ∞ `«Ñ¨Ê=Ù. 1. U J=ã¨~åxH˜
ZO`« Éèí∂q∞ ¿ãHõi™êÎ~°#fl ¿ÇÏ`«∞|^Œú`« ÖˉõΩO_®É’~Ú, PÜ«∂
„áê*ˇ‰õΩìʼnõΩ "å_»QÍ q∞yeOk W`«ˆ~`«~° J=ã¨~åʼnõΩ "å_ç
qxÜ≥∂QÆ ã¨=∞`«∂HõO K≥_»Q˘>Ëì „Ñ¨=∂^Œ=ÚOk. 2. ÖˇHõ¯‰õΩ
q∞Oz Éèí∂¿ãHõ~°} [iÑ≤ „Ѩ~Ú"Õ@∞, "åºáê~°â◊‰õΩΊѨ~°O
KÕÜ«∞_»O =Å¡ ™ê=∂#∞ºÅ r=#O ^Œ~°∞ƒù~°=∞ø`«∞Ok. 3.
Jaè=$kú ¿Ñ~°∞`À ã¨Ç¨Ï[=#~°∞efl xˆ~›`«∞HõOQÍ H˘Å¡Q˘>Ëì
~°Hõ~°HÍŠѨi„â◊=∞Å∞, L`«ÊuÎ ˆHO„^•Å∞, HÍi_®~°∞¡ =KÕÛ
P™ê¯~°O LO@∞Ok. 4. „Ѩ[ÅÃÑ· K«∂¿Ñ ^Œ∞„+¨ÊÉèÏ"åefl ÖˇHõ¯
KÕÜ«∞‰õΩO_® Ѩ~åº=~°} ã¨=∞`«∂HÍxH˜ ÉèíOQÆO HõeyOKÕ ã¨Oã¨÷Å
U~åÊ@∞ Kտ㠄Ѩ=∂^Œ=ÚO@∞Ok. 5. U_®kH˜ 3 ѨO@eKÕÛ
Éèí∂=Úefl ‰õÄ_® ÃÑ^ŒÌ "≥Ú`åÎÖ’¡ ¿ãHõiOK«_»O =Å¡ PǨ~°
L`«ÊuÎÃÑ·<å „Ñ¨u‰õÄÅ „ѨÉèÏ=O Ѩ_»∞`«∞Ok. g@xflO˜Hõ<åfl
=ÚYº"≥∞ÿOk Éèí∂Ü«∞[=∂#∞Å =∞øeHõ ǨωõΩ¯. ^•xH˜ f„="≥∞ÿ#
ÉèíOQÆO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.

11. 13#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂iÛ 2015
=ÚyOѨÙ:
WѨʘH© „QÍ=∂Ö’¡ Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞ "åiH˜KÕÛ
ѨiǨ~åxfl =∂Ô~¯ò qÅ∞=ÃÑ· <åÅ∞QÆ∞ Ô~@∞¡...Ѩ@ì}ÏÖ’¡ Éèí∂q∞
¿ãHõiOz#ѨC_»∞ =∂Ô~¯ò qÅ∞=ÃÑ· Ô~O_»∞ Ô~@∞¡ W™êÎ=∞#fl
x|O^èŒ# Jã¨Ê+¨ìOQÍ L#fl^Œ#fl q=∞~°≈Å∞<åfl~Ú. 2013
Éèí∂¿ãHõ~°} K«@ìO '#+¨ì ѨiǨ~°O, „Ѩ*Ï „ѨÜ≥∂[#O— J<Õ
JOâßÅ#∞ xiÌ+¨ìOQÍ q=iOK«ÖË^Œ∞. P Ѩ^•xH˜KÕÛ
x~°fiK«#OÖ’ ã¨Ê+¨ì`« Ö’Ñ≤OzOk. x[OQÍ Ô~·`«∞Å "Õ∞Å∞HÀi
ã¨=~°}ÖË"≥∞ÿ<å fã¨∞‰õΩ~å^Œe¿ãÎ WÖÏO˜ JOâßÅÃÑ· ^Œ$+≤ì
™êiOKåe. WO`« H©ÅHõ"≥∞ÿ# JOâ◊OÃÑ· áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ ZÖÏO˜
K«~°Û‰õÄ `ågÜ«∞‰õΩO_® Pi¤<≥<£û fã¨∞‰õΩ~å|∂#_»O =∞iO`«
^•~°∞}O. ZO^Œ∞H˜O`« `˘O^Œ~°? WO`«Ö’<Õ Pi¤<≥<£û fã¨∞H˘zÛ
™êkèOK«^ŒÅ∞K«∞‰õΩ#fl „ѨÜ≥∂[#"Õ∞q∞˜? Éèí∂q∞x ˆH=ÅO
=∞˜ìQÍ, Pã≤ÎQÍ =∂„`«"Õ∞ ѨiQÆ}˜¿ãÎ...Jk „Ѩ[Å ÉèÏ"À^ÕfiQÍ
Å`À, "åi ã¨O㨯 $f, ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å`À K≥ÅQÍ@ =∂_»@"Õ∞
J=Ù`«∞Ok. Ô~·`«∞‰õÄ, á⁄ÖÏxH© =∞^茺 LO_Õ J#∞|O^è•xfl
q㨇i¿ãÎ WÖÏO˜ Pi¤<≥<£ûÖË Ñ¨Ù@∞ìH˘™êÎ~Ú.
~å*ϺOQÆO g∞^Œ „Ѩ=∂}O KÕã≤ JkèHÍ~°O ã‘fiHõiOz#
ˆHO„^Œ, ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ J#∞ã¨iã¨∞Î#fl q^è•<åÅ∞ ~å*ϺOQÆO
P^ÕtHõ ã¨∂„`åÅ∞QÍ ¿Ñ~˘¯#fl 38–39= JkèHõ~°}ʼnõΩ ѨÓiÎ
q~°∞^ŒúO. áœ~°∞Å rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞, =ºH˜Î ¿ãfiK«Ûù#∞ ǨÏiOK«
~å^Œ#fl ~å*ϺOQÆ P^ÕâßxH˜ Wk ѨÓiÎQÍ =ºuˆ~HõO.
áê~°¡"≥∞Oò x~°‚Ü«∂Å∞, Jk KÕ¿ã K«ÏìÅ K«@ì|^Œú`«#∞ ã¨=∂[
Ѩiã≤÷`«∞Å ^Œ$ëêìº x~°‚~ÚOKåÅx ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì J<ÕHõ
ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ (L^•: 1976/2007/2008) P^ÕtOzOk.
~å*ϺOQÆO =∞øeHõ K«ÏìÅ „ѨHÍ~°O J=∞Å∞ HÍ"åe.
JO`ÕQÍx, J@∞ ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`åfixH˜, W@∞ ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`åfixH˜
ã¨~°fiã¨`åÎHõ (™ê=s<£) „ѨuѨuÎ ÖË^Œh, „ѨÉèí∞`«fi PK«~°}
Ѩi^èŒ∞Å∞ ~å*ϺOQÆ x~°fiK«#‰õΩ Ö’|_ç LO_®Åh, XHõ K«Ïìxfl
~å*ϺOQÆO q~°∞^ŒÌ=∞x „ѨHõ˜OKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ <åºÜ«∞ =º=ã¨÷‰õΩ
=∂„`«"Õ∞ LO^Œh ã¨=∂Yº ~å*ϺOQÆ ÅHõ∆}ÏÅ#∞ qâ◊nHõiã¨∂Î
<åºÜ«∞ âß„ã¨Î HÀq^Œ∞_»∞ Ñ≤.ZO.|H©∆ ã¨Ê+¨ìO KÕÜ«∞_»O QÆ=∞<å~°›O.
áê~°¡"≥∞O@∞ ã¨=∂"ÕâßÅ∞ ÖË=Ù HÍ|˜ì (123= ~å*ϺOQÆ
JkèHõ~°} „ѨHÍ~°O) Pi¤<≥<£û *Ïs KÕÜ«∞QÆŠǨωõΩ¯ ~å„+¨ìѨuH˜
LOk. HÍx Pi¤<≥<£û#∞ *Ïs KÕ¿ã JkèHÍ~°O ~å*ϺOQÆ =∞øeHõ
ã¨fiÉèÏ"åxH˜ |^Œú"≥∞ÿ LO_®e. XHõ Ô~QÆ∞ºÖË+¨<£, ÖË^• Pi¤<≥<£û
ã¨^Œ~°∞ K«@ìO L^ÕÌâßxH˜ ¿ÇÏ`«∞|^ŒÌOQÍ ÖË#ѨC_»∞ <åºÜ«∞™ê÷#O
`«Ñ¨Êxã¨iQÍ *’HõºO KÕã¨∞HÀ"åÅx ‰õÄ_® |H©∆ ã¨Ê+¨ìO KÕâß~°∞.
Ô~·`«∞ʼnõΩ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ `«y# K«@ì|^Œú"≥∞ÿ# Éèí„^Œ`«`À Éèí~À™ê
HõeÊOK«‰õΩO>Ë Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞ x~åfiã≤`«∞Å ^Œ∞ã≤÷u
ZѨC_≥·<å WÖψQ LO@∞Ok. ~å[^è•x ¿Ñi@ Éèí∂ã¨g∞Hõ~°}
HÀã¨O PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’, „áê*ˇ‰õΩìʼnõΩ Éèí∂¿ãHõ~°} HÀã¨O
`≥ÅOQÍ}Ö’<Õ HÍ^Œ∞, ^Õâ◊OÖ’x J`«ºkèHõ ~å„ëêìÖ’¡ Jkè<Õ`«Å∞
D Pi¤<≥<£û HÀã¨O HÍK«∞‰õį~°∞Û<åfl~°∞. ã¨~å¯~°∞ JO_»`À
JѨÊ#OQÍ Éèí∂=ÚÅ∞ HÍ*ËÜ«∞Eã¨∞Î#fl HÍ~Àʈ~ò â◊‰õΩÎÅ
PÜ«Ú^èŒ"Õ∞ HÍ^Œ∞, Ô~·`«∞ŠǨωõΩ¯ÅÃÑ· L‰õΩ¯áê^ŒO D Pi¤<≥<£û.
Ô~·`«∞Å „ѨÜ≥∂[<åňH W^ŒO`å..."åiH˜ =∞iO`« "≥∞~°∞ÔQ·#
ѨiǨ~°O, ѨÙ#~å"åã¨O HõeÊOK«_»"Õ∞ `«=∞ ^èպܫ∞=∞O@∞#fl
Zh¤ÜÕ∞ ã¨~å¯~°∞=hfl THõ^ŒOѨÙ_»∞ =∂@ÖË#x Pi¤<≥<£ûÖ’x
x|O^èŒ#Å∞ K«∂¿ãÎ J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. ^˘_ç¤^•i QÆ∞O_® Pi¤<≥<£û
`Õ=_»OÖ’ L^ÕÌâ◊O Ô~·`«∞Å#∞ ã¨=∂kè KÕã≤ ^ÕjÜ«∞, q^Õj
HÍ~Àʈ~ò â◊‰õΩÎÅ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ HÍáê_»_®xˆH##flk ã¨Ê+¨ìO.
Ѷ¨e`«OQÍ ™êQÆ∞Éèí∂q∞ qxÜ≥∂QÆO `«QÆ∞æ`«∞Ok, PǨ~° ѨO@Å
qã¨Î~°} `«QÆ∞æ`«∞Ok, PǨ~° JÉèí„^Œ`«‰õΩ, Ô~·`åOQÆ Ç¨Ï‰õΩ¯Å‰õΩ
f„= qѶ¨∂`«O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. ZxflHõÅѨC_»∞ „Ѩ[ʼnõΩ 'JKÕÛù
k<£— Pâ◊Å∞ HõeÊOz JO^ŒÅ"≥∞H˜¯#"å~°∞ z=~°‰õΩ HÍ~Àʈ~ò
„ѨѨOKåxH˜ "å˜x H˘`«Î ã¨O=`«û~° HÍ#∞HõQÍ JO^Œ*ËÜ«∞
É’`«∞<åfl~°∞.
„áê*ˇ‰õΩìÅ HÀã¨O áêi„âßq∞Hõ HÍi_®~°¡ HÀã¨O ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î#
Éèí∂q∞x ÖωõΩ¯O@∞#flѨC_»∞ ™ê^茺"≥∞ÿ#O`« =~°‰õÄ W~°∞
ѨH∆ÍʼnõÄ <åºÜ«∞O KÕÜ«∞=eû# K«@ìO XHõix #>Ëì@=ÚOK«∞
`«∞#flѨC_»∞ Ѷ¨∞~°¬} =∞iO`« f„==∞=Ù`«∞Ok, Ѩx
ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ [iyáÈ^Œ∞. _èçb¡ =ÚOɡ· áêi„âßq∞Hõ HÍi_®~ü
XHõ¯^•xˆH <åÅ∞QÆ∞ ÅHõ∆Å ÃÇÏHÍì~°¡ Éèí∂q∞ J=ã¨~°O L#flk.
ÉèÏs HÍi_®~°∞¡, =∞øeHõ =ã¨`«∞Å „áê*ˇ‰õΩìÅ∞, _®º=ÚÅ∞ =O˜q
Ѩ~åº=~°}Ïxfl <åâ◊#O KÕÜ«∞_»O`À áê@∞, J`«ºkèHõ
ã¨OMϺ‰õΩÅ#∞ x~å„â◊Ü«ÚÅ#∞ KÕÜ«∞Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. J<ÕHõ Uà◊√§QÍ
áÈ~åÏÅ`À ™êkèOK«∞‰õΩ#fl ǨωõΩ¯Å#∞ J=bÅQÍ ÃÑiH˜
J=`«Å áêˆ~ã≤, HÀÏ¡k =∞Ok Ô~·`«∞Å rq`åÅ`À =Ú_çѨ_ç
=Ù#fl JOâßÅxflO˜h „Ѩ*Ï™êfi=∞º|^Œú"≥∞ÿ# K«~°Û ^•fi~å
x~°‚~ÚOK«=Åã≤Ok áÈ~Ú XˆH XHõ¯ Pi¤<≥<£û ^•fi~å
HÍÅ~åÜ«∞_»O ã¨=Úz`«O HÍ^Œ∞. ^Õâ◊OÖ’x Éèí∂=∞O`«˜H©
~å[º"Õ∞ Jã¨Å∞ Ü«∞[=∂#x...ѨÏìÅ∞<åfl, =∞ˆ~ W`«~°
HÍy`åÅ∞<åfl ^•x =ÚO^Œ∞ K≥Å∞¡ÉÏ@∞HÍ=#fl =Å㨠áêʼnõΩÅ
<å˜ ÉèÏ=#‰õΩ D Pi¤<≥<£û „áê} „Ѩu+¨ª KÕã¨∞Î#flk. D K«~°ºÅ∞
=Å㨠#∞O_ç ѨÙ#~ü =Å㨉õΩ ÉÏ@Å∞ "Õã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞=Å#
D Pi¤<≥<£û ~°^Œ∞Ì HÀã¨O „Ѩ[Å∞ =ÚYºOQÍ Ô~·`«∞Å∞, Ô~·`«∞
‰õÄbÅ∞, x~åfiã≤`«∞Å∞ SHõºOQÍ L^Œºq∞OKåe.
T~°K«~Ú`«, Z.Ñ≤.˜.ZѶπ.ѨÓ~°fi J^茺‰õ∆ΩÅ∞

12. 14 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} =∂iÛ 2015
_®IIU~°∞H˘O_» #iûOǨï_»∞`≥ÅOQÍ}©Hõ'~°}O—
áêѨO Ѩã≤"åà◊√§! áêѨO Zxfláêà◊√§!!
=∂iÛ 23 #∞O_ç 10= `«~°QÆu q^•º~°∞÷Å∞ ѨsHõ∆Å∞
~åÜ«∞_®xH˜ ã¨Oã≤^Œ∞úÅ=Ù`«∞<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìOÖ’x
q^•º~°∞÷ʼnõΩ "≥Ú^Œ˜™êi ã≤.ã≤.W (continuous compre-
hensive evaluation) q^è•#OÖ’ D ѨsHõ∆Å∞ [~°∞QÆ
É’`«∞<åfl~Ú. áêѨO D ÉϺKü q^•º~°∞÷Å∞ KåÖÏ ^Œ∞~°^Œ$+¨ì
=O`«∞Å<Õ K≥ѨÊ=K«∞Û. ZO^Œ∞HõO>Ë „áê^äŒq∞Hõ áê~î°âßÅ ™ê÷~ÚÖ’
H˜¡Ñπ (childrenlanguageimprovementprogramme),
HÍ¡Ñπ(childrenlearningaccelarationprogrammefor
sustainability) ÖÏO˜ J<ÕHõ „ѨÜ≥∂QÍÅ∞ D ÉϺKü g∞^Õ
[iQÍ~Ú. H˜¡Ñπ q^è•#OÖ’ q^•º~°∞÷ʼnõΩ ÉÏQÍ K«^Œ∞=_»O,
~åÜ«∞_»O ~å=_»O =Å# D q^è•#O q^•ºi÷H˜ KåÖÏ
LѨÜ≥∂QÆHõ~°OQÍ LO^Œx Láê^蕺ܫÚÅ∞ ‰õÄ_® KåÖÏ
L`åûǨ=O`«OQÍ ^•xx J=∞Å∞ ѨiKå~°∞. HÍx „ѨÉèí∞`«fiO,
JkèHÍ~°∞Å∞ ^•x Ѩ@¡ ÃÑ^Œq qiz HÍ¡Ñπ#∞ fã¨∞‰õΩ =KåÛ~°∞.
gà◊§ ÉϺKü #∞O_Õ <å<£ _ç>ˇ#¬<£ q^è•#O áê~î°âßÅ q^ŒºÖ’
J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛOk. JHõ∆~åÅ∞ =zÛ<å ~åHõáÈ~Ú<å ÃÑ·
`«~°QÆ`«∞ʼnõΩ ѨOáê~°∞. D ÉϺKü #∞O_Õ "≥Ú^Œ˜™êiQÍ
dropouts q^•º~°∞÷Å#∞ áê~î°âßÅÖ’ KÕ~°∞ÛHÀ=_»"Õ∞ H͉õΩO_®
"å~°∞ U =Ü«∞ã¨∞û "å~À QÆ∞iÎOz "åi =Ü«∞ã¨∞û‰õΩ `«y#
`«~°QÆuÖ’ ‰õÄ~ÀÛɡ@ì_»O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. D ÉϺKü‰õΩ
ã¨O|OkèOz# q^•º~°∞÷ʼnõΩ 1 #∞O_ç 8 `«~°QÆu =~°‰õΩ giH˜
ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ HÍx, ѨsHõ∆Å q^è•#OHÍx =∂~°ÖË^Œ∞. áê`«
Ѩ^ŒúuÖ’<Õ g~°∞ K«^Œ∞=ÙH˘x J^Õ Ñ¨^ŒúuÖ’ ѨsHõ∆Å∞ ~å™ê~°∞.
D ÉϺKü `˘=∞‡^Œ= `«~°QÆuÖ’ L#flѨÙÊ_»∞ „ѨÉèí∞`«fiO
áê~ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ =∂iÛ#ѨʘH˜x áê`« Ѩ^ŒúuÖ’<Õ Ñ¨sHõ∆Å∞
x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. uiy Ѩ^Œ= `«~°QÆuÖ’ áê~ѨÙã¨ÎHÍÅ
=∂~°∞Ê`Àáê@∞QÍ, É’^èŒ#Ö’#∞, ѨsHõ∆Å∞ ~å¿ã q^è•#OÖ’#∞,
=∂~°∞¯Å∞ WKÕÛ q^è•#OÖ’#∞ ã≤.ã≤.W. Ѩ^Œúux `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì q^•ºâßY „Ѩ"Õâ◊ÃјìOk. Wxfl „ѨÜ≥∂QÍÅ∞ U ^Õâ◊OÖ’
U q^•º~°∞÷ÅÃÑ· [iy LO_»=Ù. D H˘`«Î Ѩ^Œú`«∞Å#∞ `«@∞ìHÀÖËHõ
q^•º~°∞÷Å∞ qÅqÅÖÏ_çáÈÜ«∂~°∞. =∞s =ÚYºOQÍ D Ô~O_»∞
ã¨O=`«û~åÅ HÍÅOÖ’ [iy# „ѨÜ≥∂QÍÅ∞, QÆO^Œ~°QÀà◊
x~°‚Ü«∂Å∞, Jã¨Ê+¨ì q^è•<åÅ∞ "åiH˜ KåÖÏ #+¨ìO KÕ™ê~Ú.
Z=fiiH˜ U q^è•#O`À¿ãÎ P q^è•<åÅxfl D ÉϺKü g∞^Õ
„ѨÜ≥∂yOKå~°∞.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O =Å¡ ‰õÄ_® D q^•º~°∞÷Å K«^Œ∞=Ù
ã¨iQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆÖË^Œ<Õk JO^Œ~°∞ JOwiOKåeû# XHõ
"åã¨Î=O. 2004 #∞O_ç J#QÍ D ÉϺKü q^•º~°∞÷Å∞ XHõ@=
`«~°QÆuÖ’ KÕi#<å˜#∞O_ç L^Œº=∂xH˜ ã¨O|OkèOz#
HÍ~°º„Hõ=∂ÅxflO˜Ö’ K«∞~°∞‰õΩQÍ áêÖÁæO@∂ =KåÛ~°∞.
=ÚYºOQÍ 2009 #∞O_ç 2014 =~°‰õΩ [iy# Jxfl ~°HÍÅ
~åºbÅ∞, ^èŒ~åflÅ∞, ~°™êÎ~ÀHÀÅ∞, |O^£ÅxflO˜Ö’ áêÖÁæx
q[Ü«∞=O`«O KÕâß~°∞. J@∞ q^•º~°∞÷Å∞, W@∞ Láê^蕺ܫÚÅ∞
L^Œº=∞OÖ’ K«∞~°∞‰õΩQÍ LO_»@O =Å¡ q^•º É’^èŒ# 5
ã¨O=`«û~åÅ HÍÅOáê@∞ ã¨iQÍ ™êQÆÖË^Œ∞. D Ö’QÍ ~å„+¨ìO
q_çáÈ~ÚOk. ѨÙã¨ÎHÍÅ =∂iÊ_ç`À áê@∞ H˘`«Î ѨsHõ∆Å
q^è•#=∂, áê`« q^è•#=∂ Uk áê˜OKåÖ’ `ÕÅÛ_®xH˜
H˘O`« ã¨=∞Ü«∞O Ѩ˜ìOk. P QÆO^Œ~°QÀà◊O =∞^茺<Õ Ô~O_»∞
~å„ëêìÅ∞ HÍÅO QÆ_çÑ≤ z=~°‰õΩ PO„^茄Ѩ^Õâò ~å„+¨ìѨ٠áê~î°âßÅ
q^•ºâßY áê`« ѨsHõ∆ q^è•<åxfl ZOK«∞HÀQÍ, U =∂Ü«∞ ~ÀQÆO
=zÛO^À U"≥∂QÍx #∂`«#OQÍ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO áê~î°âßÅ
q^•ºâßY =∂„`«O H˘`«Î q^è•<åxfl ZOK«∞H˘Ok. D
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ PO„^茄Ѩ^Õâò ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`«fiO fã¨∞‰õΩ#fl x~°‚Ü«∞"Õ∞
D ÉϺKü q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨=∞O[ã¨OQÍ Hõ#|_»∞`«∞#flk.
XHõ #∂`«# q^è•<åxfl ZOK«∞‰õΩ<Õ@ѨÙÊ_»∞ ^•x ™ê^茺
™ê^蕺Å#∞ ѨijeOKåeûLO@∞Ok. P "Õ∞~°‰õΩ É’^èŒ<åÉèíºã¨#
„Ѩ„H˜Ü«∞ÅxflO˜ÃÑ· Láê^蕺ܫÚʼnõΩ tHõ∆} WzÛ "åix
ã¨Oã≤^Œ∞úÅ∞QÍ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂eû LO@∞Ok. =ÚYºOQÍ q^•ºi÷
ã¨Oã≤^Œú`«#∞ ѨiQÆ}Ö’H˜ fã¨∞HÀ"åe. áê~î°âßÅÖ’ WO^Œ∞‰õΩ
HÍ=Åã≤# xÜ«∂=∞HÍÅ#∞, =ã¨u ™œHõ~åºÅ#∞ HõeÊOKåeû
LO@∞Ok. nxÖ’ ^Õx QÆ∞iOz ‰õÄ_® `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì
q^•ºâßY Ѩ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_®<Õ ~°OQÆOÖ’H˜ ^Œ∂H˜ q^•º~°∞÷Å#∞,
Láê^蕺ܫÚÅ#∞ ‰õÄ_® JO^Œ∞Ö’H˜ fã¨∞‰õΩ "≥o§Ok. #∂`«#
q^è•#OÃÑ· KåÖÏ q=∞~°≈Å∞ ~å=_»O`À z=~°‰õΩ `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì q^•ºâßY D q^è•#OÖ’x É’^èŒ<åѨ~°"≥∞ÿ#,
=¸ÖϺOHõ#OÃÑ·# J=QÍǨÏ# HõeÊOK«_»O HÀã¨O "å~°O
~ÀAÅ∞ tHõ∆}Ï `«~°QÆ`«∞Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_®xH˜ „Ѩ}ÏoHõÅ∞ ã≤^ŒúO
KÕã≤ K«uH˜Å|_ç, "å˜x JHÀì|~üÖ’ `«∂`«∂ =∞O„`«OQÍ U
ã¨=∞㨺‰õΩ Ѩiëê¯~°O K«∂Ѩ‰õΩO_®<Õ =ÚK«Û@QÍ =¸_»∞
~ÀAÅÖ’ =ÚyOKå~°∞. „ÃÑ·"Õ@∞ áê~î°âßÅÅ "åiH˜ D Hõhã¨
tHõ∆} ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. "åiH˜ [#=i =∂ã¨OÖ’ _»|∞ƒÅ∞ K≥e¡Oz
tHõ∆} fã¨∞HÀ"åeû LO@∞O^Œx ÃãÅqKåÛ~°∞. nx`À P
Ü«∂[=∂<åºÅ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ~åÖË^Œ∞.

13. 15#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂iÛ 2015
"å~°∞ ~°∂á⁄OkOz# "åi¬Hõ áê~î°º „Ѩ}ÏoHõÖ’<Õ Ñ¶≤„|=i
<≥Å =~°‰õΩ É’^èŒ# KÕ¿ã q^èŒOQÍ "åi¬Hõ „Ѩ}ÏoHõ#∞
~°∂á⁄OkOKå~°∞. =∂iÛÖ’ q^•ºi÷H˜ ѨsHõ∆Å∞ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞.
Láê^蕺ܫÚ_»∞ q^•ºi÷Å#∞ ѨsHõ∆ʼnõΩ ã¨Oã≤^Œ∞úx KÕ¿ã
J=HÍâ◊O HÍx, q^•ºi÷H˜ ã¨Oã≤^Œ∞ú_»ÜÕ∞º J=HÍâ◊O HÍx
W=fiÖË^Œ∞. QÆ`«OÖ’ J~Ú`Õ _çÃãO|~ü =∂ã¨O =~°ˆH ã≤Å|ãπ
ѨÓiÎKÕã≤ iq[<£ KÕÜ«∞_»O`À áê@∞QÍ [#=i, Ѷ≤„|=i
=∂™êÅÖ’ ѨsHõ∆ʼnõΩ ã¨Oã≤^ŒúO KÕ¿ã q^è•#O LO_Õk. D
q^èŒOQÍ ‰õÄ_» q^•ºi÷H˜ J<åºÜ«∞O [iyOk. ѨsHõ∆Ö’ ‰õÄ_®
„Ѩâ◊flÅxfl ‰õÄ_® ã≤Å|ãπ #∞O_ç H͉õΩO_® q^•ºi÷ JO`«~°æ`«
â◊‰õΩÎÅ#∞ "≥eH˜ f¿ãq^èŒOQÍ LO_»É’`«∞<åfl~Ú. D q^è•#OÖ’
D ÉϺKü q^•º~°∞÷ʼnõΩ É’^èŒ# [~°∞QÆÖË^Œ∞ ã¨iHõ^• D
`«~°QÆuÖ’ „Ѩ"ÕtOKÕ=~°‰õΩ ѨsHõ∆Å∞ ‰õÄ_® „"åÜ«∞ÖË^Œ∞.
D ÉϺKü "åiH˜ „ˆQ_ç~Q∑ WKÕÛ q^è•#O KåÖÏ H˜¡+¨ì`«~°O
KÕ™ê~°∞. áê`« Ѩ^ŒúuÖ’ J~Ú`Õ „Ѩu ã¨Éˇ˚H±ì‰õΩ 100 =∂~°∞¯Å‰õΩ
„Ѩâ◊fl Ѩ„`«O WKÕÛ"å~°∞. Ç≤ÏOnH˜ q∞#Ç¨Ï q∞ye# ã¨Éˇ˚H±ì
ÅxflO˜H˜ ‰õÄ_® Ô~O_»∞ ¿ÑѨ~°¡ q^è•#O J=∞Å∞Ö’ LO_Õk.
HÍx WѨÙÊ_»∞ JÖÏ HÍ^Œ∞ J<ÕHõ `«~°˚#|~°˚#Å#O`«~°O Ç≤ÏOn
q∞#Ç¨Ï q∞ye# ã¨Éˇ˚H±ìÅxflO˜H˜ Ô~O_»∞ ¿ÑѨ~°¡ q^è•#O
H˘#™êyOz#ѨʘH˜ 80 (40:40) =∂~°∞¯Å‰õΩ XHõ ã¨Éˇ˚H±ì‰õΩ
ѨsHõ∆ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. q∞ye# 20 =∂~°∞¯Å∞ WO@~°flÖò
=∂~°∞¯Å∞QÍ x~°‚~ÚOK«_»O [iyOk. „Ѩu á¶ê~°‡©"£ >ˇãπì
(x~å‡}Ï`«‡Hõ ѨsHõ∆)Ö’ q^•ºi÷ ѨijÅ<åOâßÅ∞, q^•ºi÷
~åÜ«∞=Åã≤# <Àòû, „áê*ˇH±ì =~ü¯, „"å`« ѨsHõ∆ "≥Ú`«ÎO D
<åÅ∞QÆ∞ JOâßʼnõΩ HõeÑ≤ 20 =∂~°∞¯Å∞QÍ x~°‚~ÚOKå~°∞.
D q^èŒOQÍ P <åÅ∞QÆ∞ á¶ê~°‡©"£ >ˇãπìʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
80 =∂~°∞¯Å#∞ ã¨~åã¨i KÕã≤ 20H˜ ‰õΩkOK«QÍ =KÕÛ"Õ
WO@~°flÖò =∂~°∞¯Å∞. WO^Œ∞Ö’ q^•ºi÷ ™êkèOz# =∂~°∞¯Å#∞
"≥ÉòÃã·òÖ’ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∞=Åã≤ LO@∞Ok. q^•º~°∞÷ʼnõΩ
K≥Ok# g˜ iHÍ~ü¤û#∞ áê~î°âßÅÖ’ Éèí„^ŒÑ¨~°K«=Åã≤ LO@∞Ok.
D =∂~°∞¯Å∞ ã¨Ô~·# q^èŒOQÍ #"≥∂^Œ∞ KÕ™ê~å ÖË^•
ѨijeOK«_»O HÀã¨O „Ѩ`ÕºHõ `«xv |$O^•Å#∞ U~°Ê~°K«_»O
[iyOk. J~Ú`Õ D |$O^•Å ѨijÅ#Ö’ `Õe#
JOâ◊"Õ∞q∞@O>Ë 60 âß`«O „ÃÑ·"Õ@∞ áê~î°âßÅʼnõΩ D q^è•#O
J~°÷OHÍHõ g˜H˜ ã¨O|OkèOz# q^•ºi÷ iHÍ~ü¤û#∞ WѨʘ
=~°‰õΩ ~å~ÚOK«ÖË^Œ∞. ã¨O^Œ~°≈# |$O^•Å‰õΩ "åàı§ Z^Œ∞~°∞
„Ѩâ◊fl "Õã¨∂Î ZO`À H˘O`« =Ú@ì *ˇÑ≤Ê `å=Ú Z@∞=O˜
iHÍ~ü¤û ÖˉõΩO_® HÍy`åÅÃÑ· #"≥∂^Œ∞ KÕã≤# =∂~°∞¯Å‰õΩ
J„ѨÓ=Öò W=fi=∞x HÀ~°∞`«∞<åfl~°∞. WѨʘˆH Láê^蕺ܫÚÅ#∞
KåÖÏ W|ƒOk ÃÑ_»∞`«∞<åfl=∞x ~å„+¨ì q^•ºâßY ÉèÏqOz
^ŒÜ«∞`«ÅzO^À U"≥∂QÍx ¢`≥·=∂ã≤Hõ, J~°÷"åi¬Hõ ѨsHõ∆Å∞QÍ
ÉèÏqOK«|_Õ Ô~O_»∞ ã¨"≥∞‡˜"£ >ˇãπì(ã¨O„QÆǨÏ}Ï`«‡Hõ)ʼnõΩ "åi¬Hõ
ѨsHõ∆ÅÖ’ HõÅ∞ѨɒÜÕ∞ 20 =∂~°∞¯ÅÖ’ Z@∞=O˜
„áê^è•#º`«#∞ W=fiÖË^Œ∞!
D ÉϺKü 10= `«~°QÆu q^•º~°∞÷ʼnõΩ 1. Hõà◊Å∞,
™êO㨯 $uHõ q^Œº, 2. P~ÀQƺ, "åºÜ«∂=∞ q^Œº (Ü≥∂QÆ,
^•º#O), 3.Ѩx, HõOѨӺ@~ü q^Œº, 4.qÅ∞=Å q^Œº, r=#
<≥ÿѨÙ}ϺÅ∞ ÖÏO˜ <åÅ∞QÆ∞ ã¨Ç¨ áê~îåºOâßÅ#∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑÏì~°∞.
qz„`«"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞q∞@O>Ë „Ѩu ã¨Ç¨ áê~îåºOâßxH˜ „Ѩu
ã¨"≥∞‡©"£ >ˇãπì‰õΩ 50 =∂~°∞¯Å∞ W"åfiÅx áê~î°âßÅ q^•ºâßY
P^ÕtOKÕ=~°‰õΩ „ѨÉèí∞`«fi áê~î°âßÅʼnõΩ ‰õÄ_® z=i =~°‰õΩ
`≥eÜ«∞^Œ∞. "≥Ú`«ÎO =¸_»∞ ã¨"≥∞‡˜"£ >ˇãπìÅÖ’ WѨʘ =~°‰õΩ
Ô~O_»∞ =∂„`«"Õ∞ ѨÓiÎ JÜ«∂º~Ú. =¸_»=k "åi¬Hõ ѨsHõ∆.
HÍx =¸_ç~˜H˜ =∂~°∞¯Å∞ W"åfiÅx P^ÕtOKå~°∞. D
=¸_»∞ >ˇãπìʼnõΩ K≥Ok# 150 =∂~°∞¯Å#∞ ã¨~åã¨i KÕã≤ 50
=∂~°∞¯Å‰õΩ ‰õΩkOKåeû LO@∞Ok. P q^èŒOQÍ =zÛ#
=∂~°∞¯Å P^è•~°OQÍ „ˆQ_»∞Å∞ WKÕÛ J=HÍâ◊O LO@∞O^À
LO_»^À WOHÍ ã¨Ê+¨ì`«ÖË^Œ∞. "åã¨Î=OÖ’ D ã¨Ç¨ áê~îåºOâßʼnõΩ
K≥Ok# ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ [#=i <≥ÅÖ’ =KåÛ~Ú. Jq =KÕÛ@ѨʘˆH
Ô~O_»∞ ã¨"≥∞‡˜"£ >ˇãπìÅ∞ J~ÚáÈÜ«∂~Ú! HÍ|˜ì D ã¨Ç¨
áê~îåºOâßÅ É’^èŒ# HÍx, g˜ É’^èŒ# HÀã¨O Láê^蕺ܫÚÅ
xÜ«∂=∞HõO HÍx `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì "åºÑ≤`«OQÍ U áê~î°âßÅÖ’
‰õÄ_® [~°∞QÆÖË^Œ∞. D Ѷ≤„|=i <≥ÅÖ’ g˜ É’^èŒ# HÀã¨O
"åÖˇO©~°¡#∞ xÜ«∞q∞OK«∞HÀ"åÅx „Ѩ^è•<Àáê^蕺ܫÚʼnõΩ
P^ÕâßÅ∞ JO^•~Ú. Jk ‰õÄ_® q^•º~°∞÷Å ã¨OYº 100‰õΩ
ÃÑ·|_ç LO>Ë<Õ xÜ«∞q∞OK«∞HÀ"åÅx P^ÕtOKå~°∞. „ÃÑ·"Õ@∞
áê~î°âßÅÅ `«#vH˜ "≥o§# |$O^•Å‰õΩ Jã¨Å∞ D ã¨Ç¨
áê~îåºOâßÅ∞ Uq∞˜, "å˜H˜ =∂~°∞¯Å∞ Uq∞˜ J<Õ „Ѩâ◊fl
Z^Œ∞Ô~·Ok! „ѨÉèí∞`«fiO D q^èŒOQÍ J~°÷O Ѩ~°÷O ÖˉõΩO_®
fã¨∞‰õΩ#fl x~°‚Ü«∂ʼnõΩ |Å=Ù`«∞#fl q^•º~°∞÷Å∞ ‰õÄ_® D
ÉϺKü "åˆ~ HÍ=_»O QÆ=∞<å~°›O.
„ѨÉèí∞`«fiO ÃÑ· #∂`«# JOâßÅxflO˜x „Ѩ"Õâ◊ Ãјì#
ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ HÍx ~å„+¨ì q^•ºâßY, "å˜ ~°∂ѨHõ~°ÎÖˇ·#
"Õ∞^è•=ÙÅ∞ Láê^蕺ܫÚÅ#∞ HÍx, Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂Å#∞
HÍx =∂@ =∂„`«OQÍ ‰õÄ_® Jaè„áêÜ«∞O J_»∞QÆÖË^Œ∞.
q^•º~°∞÷Å ™ê÷~Úx, ™ê=∞~å÷ºxfl Jã¨Å∞ Ѩ˜ìOK«∞HÀ<ÕÖË^Œ∞.
U Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∞O, q^•ºi÷ ã¨OѶ¨∞O <åÜ«∞‰õΩÅ∞ HÍx
WÖÏ z`«ÎO =zÛ# suÖ’ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»∞`«∞#fl ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’
YO_ç~K«ÖË^Œ∞, =ºuˆ~H˜OK«#∂ÖËHõáÈ=_»O ^Œ∞~°^Œ$+¨ìHõ~°O. D
`«~°∞"å~Ú 18= ¿ÑrÖ’

14. 16 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} =∂iÛ 2015
J~°}ºÑ¨Ù~ÀQÆ=∞#O
=∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂ÅÖ’ ~å"åeû# =∂~°∞Ê
XHõ „Ѩ*Ïã¨=¸Ç¨ÏѨ٠ã¨=∞㨺ŠQÆ∞iOz K«iÛOKåÅO>Ë
P ã¨=∞㨺Å#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O ZO`« =ÚYº"≥∂, J~°÷O
KÕã¨∞H˘x Ѩiëê¯~åÅ#∞ "≥^Œ∞HÀ¯=_»O, JO^Œ∞Ö’#∂ ã¨Ô~·#
Ѩiëê¯~åÅ#∞ á⁄O^Œ_»O JO`Õ =ÚYºO. J~Ú`Õ „Ѩ[Å∞
`«=∞O`« `å=ÚQÍ ã¨Ô~·# Ѩiëê¯~åÅ#∞ á⁄O^ÕO`« K≥·`«#º
™ê÷~ÚÖ’ LO_»~°∞. JO^Œ∞ˆH „Ѩ[ʼnõΩ Ѩiëê¯~åÅ∞ K«∂Ñ≤OKÕ
Ѩxx L^Œº=∂Å∞, "å˜x x~°fiÇ≤ÏOKÕ ã¨Oã¨÷Å∞, ã¨OѶ¨∂Å∞,
<åÜ«∞Hõ`åfiÅ∞ KÕ™êÎ~Ú. =∞Ç≤Ïà◊Å ã¨=∞㨺Å#∞ QÆ∞iÎOz,
ã¨=∞㨺Å#∞ "åiH˜ q=iOz, K≥·`«#ºÑ¨iKÕ XHõ ÉÏ^茺`å
Ü«Ú`«"≥∞ÿ# Ѩxx Hõhã¨O ™êfi`«O„`åº#O`«~°O #∞Oz
ѨijeOz#ѨÙ_»∞ J<ÕHõ =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂Å∞, L^Œº=∞
™êÇ≤Ï`åºÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ L<åfl~Ú. HÍh "å˜Ö’ KåÖÏ=∞@∞ì‰õΩ
ã¨=∞㨺Å#∞ QÆ∞iÎOz, ã¨=∞㨺Å#∞ „Ѩ[Å ^•HÍ fã¨∞‰õΩáÈÜÕ∞
Ѩxx ÉÏQÍ<Õ x~°fiÇ≤ÏOKå~ÚQÍh Ju =ÚYº"≥∞ÿ# Ѩx J~Ú#
Ѩiëê¯~åÅ∞ K«∂¿Ñ q+¨Ü«∞OÖ’ =∂„`«O ã¨Ô~·# =∂~åæxfl
JOkOK«ÖËHõ áÈÜ«∂Ü«∞<Õk =∂„`«O D P~°∞ ^ŒâßÉÏÌÅ
=∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂Å#∞ ^ŒQÆæ~°QÍ QÆ=∞x¿ãÎ QÍx J~°÷O HÍx
q+¨Ü«∞O. JO^Œ∞ˆH qq^èŒ ~°HÍÅ =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂Å∞, L^Œº=∞
™êÇ≤Ï`åºÅ∞ `«=∞ ѨO^ä•Å q+¨Ü«∞"≥∞ÿ P`«‡ q=∞~°≈ KÕã¨∞HÀ=Åã≤
L#flk.
`≥Å∞QÆ∞<ÕÅ g∞^Œ =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂Å∞, ™êÇ≤Ï`åºÅ∞ KåÖÏ<Õ
HõxÑ≤™êÎ~Ú. `˘e`«~°OÖ’ ã¨O㨯~°} ™êÇ≤Ï`«ºO =zÛOk.
=∞Ç≤Ïà◊ʼnõΩ#fl ã¨=∞㨺ÅÖ’ `å`å¯eHõ =∂~°∞ÊÅ∞, z˜ìá⁄˜ì
ã¨O㨯~°}Å∞ „Ѩuáêkã¨∂Î J"Õ Ñ¨iëê¯~åÅ∞QÍ =zÛ#
™êÇ≤Ï`«ºO ã¨O㨯~°} ™êÇ≤Ï`«ºO. ™êfi`«O„`«ºO <嘈H
ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì U~°Ê_ç =∂i¯ûã¨∞ì ÉèÏ=*ÏÅO
„ѨKå~°OÖ’H˜ =KåÛHõ KåÖÏ ~ÀAÅ =~°‰õΩ ‰õÄ_® D ã¨O㨯~°}
™êÇ≤Ï`«º"Õ∞ „Ѩ^è•#"≥∞ÿ# =∞Ç≤ÏàÏ ™êÇ≤Ï`«ºOQÍ H˘#™êyOk.
=~°Hõ@flO =O˜ ã¨=∞㨺Å#∞ ^è≥·~°ºOQÍ ZuÎK«∂ѨÙ`«∂ P
~°K«#Å∞ ™êy##∂ "å˜H˜ Ѩiëê¯~åÅ∞QÍ ˆH=ÅO `å`å¯eHõ
ã¨O㨯~°}Å<Õ K«∂Ñ≤ã¨∂Î =ÚyOѨ٠xzÛ# ™êÇ≤Ï`«º"Õ∞ Z‰õΩ¯=QÍ
LOk. Wk áê~î°‰õΩÅÖ’, =∞Ç≤Ïà◊ÅÖ’ H˘O`« K≥·`«<åºxfl
xOÑ≤##∂, XHõ Ѩiq∞u`À ‰õÄ_ç# Ѩiëê¯~åhfl K«∂Ñ≤Oz,
P Ѩiq∞ux ^•˜ "≥àı§Ö’QÍ KÕÜ«∞ÖËHõáÈ~ÚOk. x*ÏxH˜ U
ã¨=∞㨺ÔH·<å =¸ÅO Uq∞˜? P =¸ÖÏxfl ZÖÏ
`˘ÅyOKåe? J<ÕO`« „ѨQÆujÅOQÍ ã¨O㨯~°} ™êÇ≤Ï`«ºO
~åHõáÈQÍ ã¨iQÍæ =¸ÖÏxfl =keÃјì# Ѩiëê¯~åÖË Z‰õΩ¯=QÍ
=ÚO^Œ∞‰õΩ =KåÛ~Ú.
P `«~åfi`« =zÛ# „ã‘Î"å^Œ ™êÇ≤Ï`«ºO ѨÓiÎQÍ =∞^茺`«~°QÆu
„ã‘ÎÅ rq`åÅ#∞ =∂„`«"Õ∞ „ѨuaOaOzOk. „ã‘ÎH˜ LO_Õ
„áê^äŒq∞Hõ ã¨=∞㨺ŠHõO>Ë Ñ¨Ù~°∞ëêkèHõº ã¨=∂[O ã¨$+≤ìOz#
JO^ŒO,â◊s~°O‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺ÖË „Ѩ^è•# ~°K«#Å∞QÍ
™êy# ™êÇ≤Ï`«ºO „ã‘Î"å^Œ ™êÇ≤Ï`«ºO ~°∂ѨOÖ’ =ÚO^Œ∞‰õΩ
=zÛOk. D ™êÇ≤Ï`«ºO „Ѩ^è•#OQÍ =ºH˜Î "å^•xˆH
Ѩiq∞`«"≥∞ÿOk. „ã‘ÎH˜ ã¨O|OkèOz# *ˇO_»~ü JOâßÅÖ’x
ѨÙ~°∞ëêkèHõº`«#∞ f„=OQÍ x~°ã≤Oz# „ã‘Î"å^Œ∞Å∞ P *ˇO_»~ü
Jã¨=∂#`«Å‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ#, =¸Å"≥∞ÿ# =~åækèѨ`åºxfl
QÆ∞iOz Ѩ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ =~°æ Jã¨=∂#`«Å#∞
âß„ã‘ÎÜ«∞OQÍ q=iOz K≥Ñ≤Ê# =∂i¯û*Ïxfl ^Œ∞Ü«∞º|>Ëì
„Ѩܫ∞`«flO KÕâß~°∞. =∂i¯û[O „ã‘ÎÅ ã¨=∞㨺Å#∞ QÆ∞iOz
Ѩ˜ìOK«∞HÀÖË^Œx J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞‰õΩO_® J~°H˘~° *Ï˝#O`À
^•_çH˜ kQÍ~°∞. „ã‘Î "å^ŒO =Ú^Œ∞‰õΩ `≥zÛ# ã¨=∞㨺Å∞
`«Ñ¨Ê‰õΩO_® K«iÛOK« ^ŒQÆæ"Õ, J~°÷O KÕã¨∞HÀ^Œy#"Õ J~Ú##∂
P "å^Œ =∞#∞QÆ_» HÀã¨O, "å^Œ PkèѨ`«ºO HÀã¨O =∂i¯û[OÃÑ·
KåÖÏ<Õ q=∞~°≈Å∞ KÕã¨∂Î =KåÛ~°∞. HÍÅ„Hõ"Õ∞} P q=∞~°≈Å∞
h˜ |∞_»QÆÖÏ¡ ѨyeáÈ`ÕQÍx "åi ~å`«Å‰õΩ =¸Å"≥∞ÿ#
Jã¨Å∞ ã¨=∞㨺ÖËq∞’, "å˜H˜ Jã¨Öˇ·# Ѩiëê¯~åÅ∞ Uq∞’,
P Ѩiëê¯~åʼnõΩ =∂~°æO Uq∞’ É’^èŒÑ¨_»ÖË^Œ∞. |Ǩïà◊*Ïu,
ã¨fi^Õj ^èŒxHõ ã¨fiK«ÛùO^Œ ã¨Oã¨÷Å `«~°Ñ¨Ù# H˘O^Œ~°∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ
`≥zÛ# "å^ŒOQÍ „ã‘Î "å^•xfl Ѷ¨∂@∞QÍ q=∞i≈Oz#
"å~°∞<åfl~°∞. Ü«∞[=∂x ѨOK«# KÕi Ü«∞[=∂x ™œ^è•Å#∞
ZÖÏ ‰õÄÅ∞™êÎ~°x JÖÏO˜ "åà◊√¡ ã¨O|OkèOz# ÃÑ^ŒÌÃÑ^ŒÌ
„Ѩâ◊flÅ ^•HÍ áȉõΩ#fl#∂ Hõhã¨O ~åã≤# ~å`«Å‰õΩ Hõ@∞ì|_ç#
r=# q^è•#O ÖËx ~°K«~Ú„`«∞Å#∞ K«∂ã≤ =∂„`«O „Ѩ[Å∞
KåÖÏ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. ÉÁ@∞ì#∞, A@∞ì#∞, p~°#∞
Ñ≤`«$™êfi=∞ºO ~°∞kÌ# ã≤O|ÖòûQÍ q=∞i≈Oz# "åà◊√¡
x[rq`«OÖ’ J^Õ ÉÁ@∞ì`À, ÉÏÔ~_»∞ [_»Å`À, Ѩ@∞ì p~°Å`À
Hõ#|_ç LѨ<庙êÅ∞ ^ŒOK«∞`«∞O>Ë =Ú‰õΩ¯# "Õà◊√¡ "Õã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
J~Ú<å J<ÕHõ™ê~°∞¡ Jk "åi =ºH˜ÎQÆ`« rq`åxH˜
ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∞OQÍ<Õ ÉèÏqOz „Ѩ[Å∞ "åi ~å`«Å#∞
=∂„`«O D<å˜H© K«^Œ∞=Ù`«∂<Õ L<åfl~°∞. HÍh P ~°K«~Ú„`«∞Å∞
=∂„`«O Jã¨Öˇ·# ã¨=∞㨺Å#∞, Ѩiëê¯~åÅ#∞ „Ѩ[ʼnõΩ
K≥ѨʉõΩO_® =ºH˜Î"å^•xˆH Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# ~°K«#Å∞ KÕã¨∂Î
™êOѶ‘∞Hõ "å^•xH˜ ^Œ∂~°OQÍ HÍňH∆ѨO KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
„ã‘Î"å^Œ ™êÇ≤Ï`«ºO`À ^•^•Ñ¨Ù ã¨=∞HÍb#OQÍ =ã¨∂Î L#fl

15. 17#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂iÛ 2015
^Œo`«, |Ǩï[#, "≥∞ÿ<åi˜ „ã‘ÎÅ ™êÇ≤Ï`åºÅ∞ ‰õÄ_® ÃÑ·
"å˜ÖÏQÍ<Õ Jã≤Î`«fi L^Œº=∂Å „ѨÉèÏ"åÅ`À H˘#™êy XHÍ<˘Hõ
Ѩiq∞uÖ’ ÉèÏQÆOQÍ =∂„`«"Õ∞ PÜ«∂ ã¨=¸Ç¨Å ã¨=∞㨺Å#∞
=ÚO^Œ∞‰õΩ `≥ã¨∞Î<åfl~Ú. „áêOfÜ«∞ L^Œº=∂Å <ÕѨ^䌺OÖ’
=zÛ# ™êÇ≤Ï`«ºO ‰õÄ_® D HÀ=Ö’ˆH =ã¨∞ÎOk. U ã¨=¸Ç¨ÏO
„ã‘ÎÅ"≥·<å 㨈~ ã¨=∞㨺Å∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ `Õ=_»O =~°‰õÄ KåÖÏ
=∞Oz Ѩi}Ï=∞"Õ∞ QÍh P ã¨=∞㨺ʼnõΩ Ѩiëê¯~°OQÍ ^Õxfl
K«∂ѨÙ`«∞<åfl~°<Õk `«Ñ¨Ê‰õΩO_® q=∞~°≈‰õΩ xÅ|_»=Åã≤#
q+¨Ü«∞O J=Ù`«∞Ok. ÖˉõΩO>Ë Ñ¶¨ÖÏ<å ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ XHõ
ã¨=¸Ç¨ÏѨ٠ã¨=∞㨺Å∞ KåÖÏÉÏQÍ „ѨuѶ¨eOѨKÕâß~°∞, Hõ#∞Hõ
P ™êÇ≤Ï`«ºO KåÖÏ Q˘Ñ¨Êk J<Õ =∂@ XHõ˜ ɡ·˜H˜ =zÛ
"åºÑ≤ã¨∞ÎOk. ã¨=∞㨺 Q˘Ñ¨Êk 㨈~, Ѩiëê¯~°O ã¨OQÆ`Õq∞˜?
J#flѨC_Õ P ™êÇ≤Ï`«ºO Ü≥ÚHõ¯ Q˘Ñ¨Ê‰õΩ ã¨O|OkèOz# K«~°Û
"≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok. D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ K«∂¿ãÎ ^Œo`«, |Ǩï[#,
"≥∞ÿ<åi©, „áêOfÜ«∞ „ã‘Î ™êÇ≤Ï`åºÅ∞ KåÖÏ Q˘Ñ¨ÊQÍ,
=∞øoHõOQÍ "åi ã¨=∞㨺Å#∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥zÛ# =∂@
"åã¨Î="Õ∞ QÍh "å˜H˜ Ѩiëê¯~åÅ#∞ =∞m§ Jã≤Î`«fi Ѩiq∞uH˜
Ö’|_ç K«∂Ñ≤# ™êÇ≤Ï`«º"Õ∞ "å˜Ö’ Z‰õΩ¯=QÍ LOk. Jã≤Î`«fi
ã¨iǨÏ^Œ∞Ì#∞ ^•˜ qâßÅ =~°æ ^Œ$HõÊ^äŒO`À =ÚyOѨ٠xzÛ#
™êÇ≤Ï`«ºO KåÖÏ `«‰õΩ¯=QÍ LOk. HÍ~°OKÕ_»∞ "≥Ú^ŒÅ∞
ÅH˜∆O¿Ñ@ ^•HÍ ^Œo`«∞ÅÃÑ· [iy# =∂~°}HÍO_»Å∞ QÍh,
™êfi`«O„`«ºO "≥Ú^ŒÅ∞ <Õ˜ K«O„^ŒÉÏ|∞, ÔHã≤P~üÅ áêÅ#Å
^•HÍ QÍh, ^Õâ◊ qÉèí[# "≥Ú^ŒÅ∞ *ÏfÜ«∞ „QÆO^äŒOQÍ
ÉèíQÆ=næ`«Å ^•HÍ QÍh, 69 L^Œº=∞O #∞Oz `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì
ѨÙ@∞ìHõ ^•HÍ QÍh Jxfl ã¨=∞㨺Å∂ PÜ«∂ ã¨=¸Ç¨Å
™êÇ≤Ï`åºÅÖ’ „ѨuѶ¨eOz xã¨ûOHÀK«OQÍ Q˘Ñ¨Ê ™êÇ≤Ï`åºxfl
ã¨$ã≤ìOz##∂, JxflO˜H© HÍ~°}O PÜ«∂ ã¨=¸Ç¨ŠѨ~°OQÍ
F J„QƉõΩŠѨÙ~°∞+¨µ_À, F Ѷ¨ÖÏ<å „Ñ¨Éèí∞`«fi"≥∂, Ѷ¨ÖÏ<å
=∞`«"≥∂, Ѷ¨ÖÏ<å „áêO`«O "å_À JÜ«∂º_Õ `«Ñ¨Ê "å@xfl˜
=¸ÅѨÙ<åk ^ÀÑ≤_ç =~°æO J=Ù`«∞O^Œ<À, |∂~°∞˚"å =~°æO
J=Ù`«∞O^Œ<À "å˜Ö’ KåÖÏ =~°‰õΩ ™êÇ≤Ï`åºÅ∞ QÆ∞iÎOK«ÖË^Œ∞,
JOwHõiOK«ÖË^Œ∞. JO^Œ∞ˆH P ™êÇ≤Ï`åºÅ∞ ã¨OMϺѨ~°OQÍ
ZO`« qiqQÍ =zÛ##∂ Jq XHÍ<˘Hõ Ѩiq∞uH˜ Ö’|_ç#
™êÇ≤Ï`åºÅ∞QÍ<Õ <Õ˜H© K«∂_»|_»∞`«∞<åfl~Ú.
J~Ú`Õ „ã‘Î ã¨O㨯~°} ™êÇ≤Ï`«ºO `«~åfi`«, „ã‘Î"å^Œ ™êÇ≤Ï`«ºO
HõO>Ë =ÚO^Œ∞ #HõûŃs L^Œº=∞ „¿Ñ~°}`À =zÛ# qѨ¡=
=∞Ç≤ÏàÏ ™êÇ≤Ï`«ºO H˘O`« =~°ˆH J~Ú##∂ =∞Ç≤Ïà◊Å
ã¨=∞㨺ʼnõΩ =¸Å ѨÙ<å^Œ∞Å#∞ „QÆÇ≤ÏOz "å˜H˜ ã¨Ô~·#
ѨO^ä•Ö’ Ѩiëê¯~åxfl K«∂Ñ≤Ok. =∞Ç≤Ïà◊Å ã¨=∞㨺ÅxflO˜H©
XHÍ<˘Hõ HÍ~°}O Ñ≤`«$™êfi=∞º"Õ∞ J~Ú##∂ Ñ≤`«$™êfi=∂ºxfl
xeÑ≤ LOz# |∂~°∞˚"å ^ÀÑ≤_ç =~°æ"Õ∞ „Ѩ^è•# HÍ~°}O Jx
P ™êÇ≤Ï`«ºO K≥Ñ≤ÊOk. JO^Œ∞ˆH áÈ~å@O ˆH=ÅO Ñ≤`«$™êfi=∞º
ÅHõ∆ ºOQÍ<Õ H͉õΩO_® =~°æ^ÀÑ≤_ôx „ѨuѶ¨∞˜OKÕ ÅHõ∆ ºOQÍ
™êQÍÅx =∂~°æO K«∂Ñ≤Ok. nxH˜ QÍ#∞ kâßxˆ~Ìâßxfl JOkOKÕ
L^Œº=∞OQÍ #HõûŃs L^Œº=∂xfl P ™êÇ≤Ï`«ºO =ÚO^Œ∞OzOk.
XHõ =∞Ç≤Ïà◊ ZO^Œ∞‰õΩ L^Œºq∞OKåe? P L^Œº=∞ <ÕѨ^䌺OÖ’
P"≥∞ rq`«O ZÖÏLO_®e? L^Œº=∞O P"≥∞#∞ ZÖÏ ã¨=∞㨺Å
#∞Oz ɡ·@ Ѩ_Õã¨∞ÎOk? JOu=∞OQÍ JÖÏ Éˇ·@Ѩ_»¤ P"≥∞
#∂`«# =∞Ç≤Ïà◊QÍ U q^èŒOQÍ H˘#™êQÆ∞`«∞Ok? J<Õ JOâßÅ
"åiQÍ ™êÇ≤Ï`åºxfl ZO^Œ~À ~°K«~Ú`«Å∞ *Ï˝`«OQÍ, J*Ï˝`«OQÍ
ã¨$+≤ìOz =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂ʼnõΩ âß„ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# ÉËãπ#∞
JOkOKå~°∞. P ™êÇ≤Ï`åºxH˜ =∂i¯û[O, Öˇxx[O,
=∂"À~Ú[O „áêuѨkHõÅÜ«∂º~Ú. ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~åÏÅ∞
™êÇ≤Ï`«º =ã¨∞Î=Ù‰õΩ KÕ^À_»Ü«∂º~Ú. áÈ~åÏÖË ã¨=∞㨺‰õΩ
Ѩiëê¯~åÅ∞ J<Õ ã¨O^Õâßxflã¨∂Î ™êy# P ™êÇ≤Ï`«ºO =∞Ç≤Ïà◊Å
L^Œº=∂ÖË "åiѨ@¡ ™êQÆ∞`«∞#fl ™ê=∂lHõ q=Hõ∆Å#∞ ^Œ∂~°O
KÕ™êÎÜ«∞<Õ ã¨O^Õâßhfl WKåÛ~Ú. P ™êÇ≤Ï`«ºO „ѨÉèÏ=O`À
^•^•Ñ¨Ù <åÅ∞QÆ∞ ^ŒâßÉÏúÅ ™êÜ«Ú^èŒ L^Œº=∂ÅÖ’H˜
"ÕÖÏk=∞Ok =∞Ç≤Ïà◊Å∞ KÕiáÈ~Ú, <åÜ«∞Hõ`«fiO KÕã≤ =∞Ç≤Ïà◊Å
ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~åxH˜ ã¨O|OkèOz# XHõ |Å"≥∞ÿ# Ãã·^•úOuHõ
ѨÙ<åkx „ѨѨOKåxH˜ JOkOKå~°∞ P =∂~°æOÖ’ Jã¨∞=ÙÅ∞
ÉÏã≤# ZO^Œ~À JHͯK≥Öˇ¡à◊§ rq`åÅ∂, rq`« K«i„`«Å∂
`«~åfiu `«~åÅ =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞ ã≤^•úO`åÖË JÜ«∂º~Ú. P
„Hõ=∞OÖ’ „Ѩu =∞Ç≤ÏàÏ JOu=∞OQÍ Jxfl PkèѨ`åºÅ #∞Op
q=ÚH˜Î K≥O^•Åx qѨ¡= =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞O „QÆÇ≤ÏOz##∂
=∞Ç≤Ïà◊Å ã¨OѨÓ~°‚ q=ÚH˜ÎH˜ ã¨O|OkèOz# â◊H˜Î=O`«"≥∞ÿ#
™êÇ≤Ï`«ºO P HÍÅOÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ "≥Å∞=_»ÖË^Œ<Õ K≥áêÊe.
`«~åfi`« ~ÀAÅÖ’ ^ŒO_»HÍ~°}º qѨ¡= =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∞O
D Ѩiq∞ux ѨÓiOK«∞‰õΩ#flk. ^ŒO_»HÍ~°}º =∞Ç≤ÏàÏ
™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ =∞Ç≤ÏàÏ q=ÚH˜Î=∂~°æO Uq∞’ KåÖÏ qâßÅOQÍ
qã¨Î $`«OQÍ K«iÛOK«|_çOk. „HÍOuHÍi Pk"åã≤ [#`«#
ã¨~å¯~üÅ∞QÍ „Ѩ[Å „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ U~°Ê_®¤Hõ "å˜Ö’ =∞Ç≤Ïà◊Å
áê„`« Uq∞˜? Jx „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# K«~°Û P „Ѩ[Å#∞, =ÚYºOQÍ
=∞Ç≤Ïà◊Å#∞ ZÖÏ q=ÚHõÎO KÕÜ«∂Å<Õ ^•HÍ ™êyOk. XHõ
z#fl „ѨÜ≥∂QÆOQÍ =∂„`«"Õ∞ J~Ú<å D kâ◊QÍ ™êQÆ∞`«∞#fl
„Ѩܫ∞`åflÅÖ’ "≥Å∞=_»∞`«∞#fl KåÖÏ J#∞Éèí"åÅ ™ê~åÅ∞
=∞Ç≤ÏàÏ q=ÚH˜Î ã≤^•úO`« qã¨Î $uH˜ |Å"≥∞ÿ# `À_®Ê@∞
Å=Ù`«∞<åfl~Ú. x*ÏxH˜ 80Å <å@ z#fl z#fl QÆ∞OѨÙÅ∞QÍ
"≥Ú^ŒÖˇ·# qѨ¡"À^Œº=∞O W"åfià◊ „Ѩ*τѨÉèí∞`åfiÅ#∞ #_çÑ≤ã¨∞Î#fl
"≥Ú`«ÎO HÍÅѨ٠L^Œº=∞=∞O`«Ï D K«~°ÛÅ∞, „Ѩܫ∞`åflÅ∞
=Ú=∞‡~°OQÍ [iy W"åfià◊ Jq XHõ ã≤^•úO`« x~å‡} ™ê÷~ÚH˜
KÕ~°∞‰õΩx „ѨѨOK«=∞O`«˜H˜ XHõ âß„ã‘ÎÜ«∞ =∞Ç≤ÏàÏ =∂~åæxfl