บทนำ

1. ชุดความรู้กิจกรรมส่งเสริมการออกกำ�ลังกายและกีฬาเพื่อสุขภาพ
ด้วยกีฬาท้องถิ่นพื้นบ้าน
20 ชนิดกีฬาท้องถิ่นและพื้นบ้าน

2. คำ�นำ�
ชุดความรู้ เรื่อง “กิจกรรมส่งเสริมการออกกำ�ลังกายและเล่นกีฬาเพื่อสุขภาพด้วย
กีฬาท้องถิ่นและพื้นบ้าน” เล่มนี้ เป็นการรวบรวมข้อมูลของ 20 ชนิดกีฬาท้องถิ่นและพื้นบ้านที่มี
ความน่าสนใจและโดดเด่น จาก 20 จังหวัดที่เข้าร่วมกิจกรรมโครงการฯ วัตถุประสงค์หลักของการ
จัดทำ�คู่มือเล่มนี้ เพื่อให้ผู้ดำ�เนินงานทั้งในระดับนโยบายและพื้นที่ สามารถใช้ข้อมูลดังกล่าวเป็นจุด
เริ่มต้นสำ�หรับการสร้างสรรค์ และปรับประยุกต์กิจกรรมกีฬาท้องถิ่นและพื้นบ้าน เพื่อดำ�เนินงาน
ในพื้นที่ของตนอย่างสร้างสรรค์ และสอดคล้องกับวิถีชีวิต วัฒนธรรม และความเชื่อในพื้นที่นั้นๆ
ภายในคู่มือชุดความรู้นี้ ประกอบด้วยแนวคิด ความเป็นมา รวมถึงวิธีการดำ�เนินกิจกรรม
แต่ละชนิดอย่างละเอียด นอกจากนี้ยังได้จัดทำ�ภาพของท่าเต้น และการออกกำ�ลังกายต่างๆ
ประกอบคำ�บรรยายเพื่อความเข้าใจที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้นสำ�หรับผู้อ่าน โดยนำ�เสนอจำ�แนกรายภูมิภาค
เหนือ อีสาน กลาง ใต้ และตะวันออก
คณะผู้จัดทำ�ขอขอบพระคุณองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เทศบาล และองค์การบริหาร
ส่วนตำ�บล ทั้ง 20 จังหวัดที่เข้าร่วมโครงการ ที่กรุณาเอื้อเฟื้อข้อมูลและรูปภาพประกอบการออก
กำ�ลังกายของของกีฬาท้องถิ่นและพื้นบ้านแต่ละชนิด และหวังเป็นอย่างยิ่งว่าคู่มือชุดความรู้นี้จะ
สามารถใช้เป็นแนวทางนำ�ไปสู่การส่งเสริมการออกกำ�ลังกายและเล่นกีฬาเพื่อสุขภาพด้วยกีฬา
ท้องถิ่นและพื้นบ้านในสังคมไทยอย่างกว้างขวาง
รองศาสตราจารย์ ดร.โยธิน แสวงดี
หัวหน้าโครงการวิจัยฯ
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล

3. สารบัญ
หน้า
การอบอุ่นร่างกาย 1
ภาคกลาง
การออกกำ�ลังกายเซิ้งขนมจีนและการแสดงโพรงมะเดื่อ Exercise จ.นครปฐม 7
ตะกร้อลอดห่วง จ.ราชบุรี 15
รำ�ลาบิค จ.ประจวบคีรีขันธ์ 23
รำ�มอญเพื่อสุขภาพ จ.ปทุมธานี 37
ภาคเหนือ
กีฬาพื้นบ้านชาวเขา จ.ตาก 41
ฟ้อนเจิงและตบมะผาบ จ.เชียงราย 47
ฟ้อนยองและฟ้อนยองประยุกต์ จ.ลำ�พูน 53
รำ�กลองยาวส่งเสริมการออกกำ�ลังกายเพื่ออนุรักษ์วัฒนธรรม จ.เพชรบูรณ์ 61
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
แข่งเรือพื้นบ้าน จ.สุรินทร์ 65
ฟ้อนรำ�วงสมมาน้ำ�คืนเพ็ญเส็งประทีป จ.ร้อยเอ็ด 71
รำ�แม่มดประยุกต์เพื่อสุขภาพ จ.ศรีษะเกษ 77
แอโรบิครำ�ผีหมอพื้นบ้าน จ.สกลนคร 83
ภาคใต้
รำ�รองเง็งบิค จ.พังงา 91
ปัจจะลีลาเพื่อการออกกำ�ลังกาย จ.ปัตตานี 103
รองเง็งบิค จ.สตูล 113
ออกกำ�ลังกายเพื่อสุขภาพด้วยการรำ�โนราและประยุกต์เป็นโนราบิก จ.สงขลา 129
ภาคตะวันออก
รำ�แม่ศรีผีกระด้ง จ.ชลบุรี 141
การละเล่นรำ�กลองยาวประยุกต์ จ.ตราด 159
การละเล่นกลองยาว จ.ระยอง 169
รำ�ฟ้อนสาวไหม เซิ้งโปงลาง และระบำ�ไก่ประยุกต์ จ.สระแก้ว 175