บรรยายแก่ อสม และ จนท รพสต โครงการขับเคลื่อนเครือข่ายวิทยาศาสตร์การแพทย์ชุมชนเพื่อการคุ้มครองผู้บริโภค วันที่ 24 พค 2560 โรงแรมทองธารินทร์ จ.สุรินทร์

1. 24 พฤษภาคม 2560
ภญ.ภารดี ปลอดภัย
สานักงานสาธารณสุขจังหวัดสุรินทร ์

2. ใช้ยาไม่ใช้
ยา

3. ยา
สมุนไพร
ยาแผน
ปัจจุบัน
ยาแผน
โบราณ

4. ยา สมุนไพร
ยาที่ได้จากพฤกษาชาติสัตว์หรือแร่ธาตุ
ซึ่งมิได้ผสมปรุงหรือแปรสภาพ เช่น พืชก็
ยังเป็นส่วนของราก ลาต้น ใบ ดอก ผล
ฯลฯ ซึ่งมิได้ผ่านขั้นตอนการแปรรูปใด ๆ
ปลูกเอง / หมอพื้นบ้าน / ร ้านขายสมุนไพร / สมุนไพรในชุมชน

5. ยา ยาแผน
โบราณ
ยาแผนโบราณเป็ นการนาเอาสมุนไพร (จาก
พฤกษชาติ สัตว์หรือแร่) มาผสม ปรุง หรือ
แปรสภาพ สมุนไพรที่ถูกแปรรูปเป็ นยาแผน
โบราณจะมีทั้งที่อยู่ในรูปยาน้า/ยาเม็ด /
แคปซูล /ยาลูกกลอน / ยาผง
วิธีสังเกตเลขทะเบียนตารับยาแผนโบราณ มีดังนี้
1 หากเป็ นยาแผนโบราณที่ผลิตในประเทศ จะขึ้นต้นด้วยตัวอักษร G ตามด้วย
เลขลาดับที่อนุญาต …. / ปี พ.ศ. …. เช่น เลขทะเบียน G 20
/ 42
2 หากเป็ นยาแผนโบราณที่นาเข้าจากต่างประเทศ จะขึ้นต้นด้วยตัวอักษร K
ตามด้วยเลขลาดับที่อนุญาต …. / ปี พ.ศ. …. เช่น เลขทะเบียน K 15 /
42
3 หากเป็ นยาแผนโบราณที่แบ่งบรรจุ จะขึ้นต้นด้วยตัวอักษร H ตามด้วยเลข
ลาดับที่อนุญาต …. / ปี พ.ศ. …. เช่น เลขทะเบียน H 999 / 45

6. ยา ยาแผน
ปัจจุบัน
ยาที่มุ่งหมายสาหรับใช ้ในการประกอบวิชาชีพเวช
กรรม การประกอบโรคศิลปะแผนปัจจุบัน หรือ
การบาบัดโรคสัตว์ ในรูปแบบยาเม็ด / ยาฉีด/ยา
น้า/ยาใช ้ภายนอก
1. ยาสามัญประจาบ้าน: ประชาชนสามารถเลือกใช ้ได้เอง เป็ นยาใช ้ในเบื้องต้น รักษาอาการที่ไม่
ร ้ายแรง
2. ยาอันตราย คือ ยาแผนปัจจุบันที่มีอันตรายสูงกว่ายาสามัญประจาบ้าน การใช ้ยานี้จึงต้องผ่าน
การดูแล
จากเจ้าหน้าที่สาธารณสุข เช่น แพทย์หรือเภสัชกร
3. ยาควบคุมพิเศษ คือ ยาแผนปัจจุบันที่ก่อให้เกิดอันตรายได้ง่ายแม้จะใช ้อย่างถูกต้อง
ยานี้จึงต้องผ่านการควบคุมดูแลในการใช ้จากแพทย์โดยใกล้ชิด
4. วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทและยาเสพติด คือ ยาแผนปัจจุบันที่ก่อให้เกิดการเสพติดได้ง่าย
5. ยาแผนปัจจุบันบรรจุเสร็จที่มิใช่ยาอันตราย คือ ยาแผนปัจจุบันที่ค่อนข้างมีความปลอดภัย
แต่ขณะเดียวกันก็ยังมีความไม่เหมาะสมบางประการที่จะจัดเข้าเป็ นยาสามัญประจาบ้าน

7. 
ใช้ยา
 ยาที่มีในบ้าน
 เอกชน
- ร ้านชา
- รถเร่ขายยา
- ร ้านขายยา (ขย.1 / ขย. 2 / ขย.3 / ขย.บ.)
- คลินิกเอกชน / สถานพยาบาล
- รพ. เอกชน
 รัฐ
- รพสต. / รพช. / รพ. จังหวัด
 อื่นๆ – วิทยุ , ทีวีดาวเทียม, อินเตอร ์เนต, พระ , แม่เทพ , หมอพื้นบ้าน

8. สถานการณ์ยา (ไม่ปลอดภัย) จ.สุรินทร ์

9. 1.ร ้านชาจาหน่ายยาอันตราย
 ยาควบคุมพิเศษ: น๊อกซ่า, วินน์-20, Cinaricine, ASA 300 mg.
 ยาอันตราย : Penicillin400000, ยาทีซีมัยซิน, Pen-V โปตัสเซียม, NOXY
(loperamide) , ไดเมน, ยาปฏิชีวนะแค็ปซูลสีดาแดง, กาโนสเป๊ ก500 ทีซีมัย
ซิน, ยาผงอะม๊อกซี่, คลอแรม ออยเม้นท์นีโอบัน, มูซิติน ยาละลายเสมหะ, เอ็น
แอล มัยซีน, Bromhexine , ไพรานาร ์,แอนนา, DENOX 101
(piroxicam), PANCIDINE TABLETS (sulfadiamine), มาร ์วิตขับ
ปัสสาวะ, ไบโซลวอลน้า, Amoxycillin syrup., DIARINE แก้ท้องร่วง, มิว
โคแมด(ยาละลายเสมหะ), โซลแมด(ยาละลายเสมหะ), ไบโซลวอนเอ็กซ ์, มูโคลิค
ไซรัพ, เพลมเม็กซ ์ละลายเสมหะ, ยาคุม มาร ์วีลอน 21+7, ไตรโนโลน ป้ายปาก,
Air-X, ป๊ อก 109(piroxicam), เพียแคม, ไอยาฟินน้า, ยาแคบซูลดาแดง, เม
เบน (ยาถ่ายพยาธิ), กาโนสเป็ก, Aureomycin, มายบาซิน, กาโนสปีด 500
, Tetracycline (แดงดา) , ซัลฟาเขียว, ยาผงเด็กคาอูลิน , พอนสแตน, ฮีโร่ไม
ซิน, Piomicin (Tetracyclin 250 mg)
 ยาแผนปัจจุบันบรรจุเสร็จ: BENDA 500, ทิฟฟี่เม็ด, ทิฟฟี่ซัยรัป, ดีคอลเจน,
ทัมใจ, ซัลฟาทริล, ยาแก้ปวดบูรา, ยาแก้ไออาปาเช่, Co-trimoxazole,
brufen, dextromycin
 ยาสามัญประจาบ้าน : ยาแดงทาแผล, ไฮโดรเจนใส่แผล, ยาพาราตราถ้วยทอง,
ยาเจนเชียนไวโอเลต, ขี้ผึ้งเบอร ์28, เกลือแร่ผง, ยาแก้ไอน้าดา, ไทลินอล
น้าเชื่อม, ขี้ผึ้งยูนิซัน
 ยาแผนโบราณ: ยาน้าแก้ไอส้มป่อย, ยาลดไข้เด็กตรางู, ยาสตรีตราดอกบัว, ยา
สตรีเพ็ญภาค, ยากุมารปิ่นเพชร, ฟลอร่าแคปซูล (ฟอกเลือด), ว่านชักมดลูก,
ยาแก้ไอน้าดาตราเสือดาว, ยาแก้ไอโยคี, ฟ้ าทะลายโจรแคบซูล, ยากะสัยเส้น
แค็ปซูล, ยาเขียวตราดอกบัว, ยาน้าแก้ร ้อนในเขากุย
 ยาชุด: ยาแก้ผิดสาแดง, ยาผิดสาแดง(ยาผงอัดเม็ด), ยาชุดแก้ผิดสาแดงขาว
เขียว, ยาแก้ขัดยอก, ยาชุดกระจายเส้น, ยาชุดแก้ยอก
 ยาผิดกฎหมาย : ยาสมุนไพรฉลากภาษาเขมร, ยาสมุนไพรที่จาหน่ายในตลาด
การค้าข่องจอม
 ยาฉีด : Glucose Inj.50%

10. 2. ยาจากต่างประเทศ

11. 
3.ยา (ไม่ปลอดภัย) กระจายในชุมชน
สารวจข้อมูลการใช ้ยาในชุมชน ปี 2560
ต.ตาเบา / ต.บ้านไทร อ.ปราสาท
5 หมู่บ้าน
5 หมู่บ้าน

12. 
- มียาปฏิชีวนะจาหน่ายในร ้านชาหมู่บ้าน
- ชาวบ้านไม่รู้จักคาว่า ยาปฏิชีวนะ ไม่รู้จักคาว่าส
เตียรอยด์
- “มิซิลิน” ยังคงเป็ นที่นิยม สาหรับใช้รักษาทุกโรค
- “มิซิลิน” แนวทางการรักษาบอกต่อๆ กันมา
3.ยา (ไม่ปลอดภัย) กระจายในชุมชน

13. ต.ตาเบา : 70 ครัวเรือน ต.บ้านไทร : 70 ครัวเรือน
พบยาที่ปนเปื้อน steroid
7 รายการ / 12 รายการ
(58.33%)
3.ยา (ไม่ปลอดภัย) กระจายในชุมชน
พบยาที่ปนเปื้อน steroid
7 รายการ / 13 รายการ
(53.85%)
แหล่งที่มา: ลูกซื้อมาให้จาก กทม. / ลูกสาวซื้อมาฝาก / คนในหมู่บ้านนามาขาย / มีคนให้มา / เพื่อน
รถเร่ / คนเดินเร่ขาย / ขายตรง / ร้านขายของชาในหมู่บ้าน
ตลาดช่องจอม / คนขายให้บนรถโดยสาร

14. 3.ยา (ไม่ปลอดภัย) กระจายในชุมชน

15. 
เฝ้าระวัง แล้วยังไงต่อ??

16. 
Timeline กรณียา “Jianbu Huquain Wan"
 2559 พบเคสใช ้ยาจีนที่อาเภอจอมพระ จากการออกประเมิน ตรวจ test kit พบ
ยา dexamethasone สานักงานสาธารณสุขจังหวัดสุรินทร ์รายงานผลิตภัณฑ์ไม่
ปลอดภัยผ่านทางระบบรายงาน คบส.ออนไลน์ ปีงบประมาณ 2559
 23 สิงหาคม 2559 จากการสารวจการจาหน่ายสินค้าและผลิตภัณฑ์สุขภาพ
ตลาดช่องจอม พบมีการจาหน่ายที่ร ้านค้าบริเวณตลาดช่องจอม จานวนทั้งหมด
24 กล่อง จากคาให้การของ Dany Moeling อายุ 32 ปี เชื้อชาติ กัมพูชา
สัญชาติ กัมพูชา ซึ่งเป็ นเจ้าของร ้านขายยาสมุนไพรตลาดช่องจอม ล็อคที่ ย02
ซอย 10 ได้ให้การว่านาเข้ามาจากประเทศกัมพูชาเพื่อจาหน่าย พนักงาน
เจ้าหน้าที่ได้ทาการยึดสินค้าและแจ้งให้รับทราบข้อกฎหมายว่าไม่สามารถจาหน่าย
ผลิตภัณฑ์ยาที่ไม่มีเลขทะเบียนยาและไม่มีฉลากภาษาไทยได้
 16 ก.พ. 2560 มีรายงานพบเคสใช ้ที่ บ้านกาเกาะ บ้านอาลอ อ.เมือง ตรวจ
test kit พบยา dexamethasone ผู้รายงานคือ ภญ.วราภรณ์ จันทร ์เกลี้ยง ที่พบ
การใช ้จากการติดตามเยี่ยมบ้านผู้ป่วย ซึ่งได้ทาการเก็บคืนมาจากผู้ป่วยแล้ว
 21 ก.พ. 2560 มีการแจ้งข้อมูลผ่านทางกลุ่มไลน์ เครือข่ายจัดการโฆษณาว่ามี
รายงานการเสียชีวิตของผู้ป่วย ผู้ที่มาโพสต์ในกลุ่มไลน์เป็ นเจ้าหน้าที่จาก สสจ.
อุบลแต่ยังไม่มีรายละเอียดของเคสที่เสียชีวิต กลุ่มงานคุ้มครองผู้บริโภคได้แจ้งให้
เครือข่ายงาน คบส จ.สุรินทร ์เฝ้าระวังผ่านทางกลุ่มไลน์งาน คบส.

17. 
ลาดับสถานการณ์ กรณียา “Jianbu Huquain Wan"
 25 ก.พ. 2560 มีรายงานข่าวจากสานักข่าวอิศรา และข้อมูลเคสที่
เสียชีวิตซึ่งเป็ นผู้ป่วยในเขต อ.โนนคูณ จ.ศรีษะเกษ รายงานเมื่อวันที่ 7
ก.พ. 2560 พบผู้ป่วยชายไทยอายุ 69 ปี เข้ารับการรักษาด้วยอาการปวด
ท้อง ท้องเสียอย่างรุนแรง ไข้และช็อค มีประวัติการรับประทานสมุนไพรจีน ที่
ซื้อมาจากเพื่อนบ้าน ต่อมาทีมแพทย์ส่งต่อโรงพยาบาลจังหวัดและเสียชีวิต
ในวันที่ 9 ก.พ. 2560
 28 ก.พ.2560 มีรายงานข่าวเผยแพร่ทางเวบไซต์จากสานักข่าว
ThaiPBS
 1 มี.ค.60 ได้รับการประสานจากสื่อมวลชนขอสัมภาษณ์กรณีดังกล่าว

18. 
แสดงช่องทางการเข้าออกตามแนวชายแดน
บริเวณ จ.บุรีรัมย์สุรินทร ์ศรีษะเกษ อุบลราชธานี
พื้นที่ตลาด
การค้าชายแดน
ช่องจอม
หิ้วมาตามออร ์
เดอร ์และความ
ต้องการสินค้า
รูปแบบการ
กระจาย
สินค้า
กรณีศึกษายา Jianbu Huqian Wan

19. 
Distributional pattern of “Jianbu huquain
Wan”
- มีรายงานเสียชีวิตที่ อ.โนนคูณ จ.ศรีษะเกษ จากรายงานทราบว่านาเข้ามาทางด่านช่องจอม อ.กาบเชิง จ.สุรินทร ์
- พบกรณีใช ้ที่ บ้านอาลอ ต.นาดี และ ต.กาเกาะ จ.สุรินทร ์
พิมพ์สมการที่นี่

20. Timeline การดาเนินการของงาน คบส.สุรินทร ์
 23 ก.พ.60 แจ้งเฝ้ าระวังการนาเข้ายาในที่ประชุมเครือข่ายโรงพยาบาล
เอกชนในการเฝ้ าระวังป้องกันควบคุมโรคและภัยสุขภาพตามกฎอนามัย
ระหว่างประเทศ และ พรบ.โรคติดต่อ ปี พ.ศ.2558 และแจ้งข้อมูลเฝ้ าระวัง
ผ่านทางกลุ่มไลน์อนุกรรมการช่องทางเข้าออกประเทศ ด่านควบคุม
โรคติดต่อจังหวัดสุรินทร ์
 23 ก.พ. 2560 พนักงานเจ้าหน้าที่สารวจการวางขายในพื้นที่ตลาด
การค้าชายแดนช่องจอม ไม่พบการจาหน่ายผลิตภัณฑ์ดังกล่าว
 28 ก.พ.2560 แจ้งในที่ประชุมประจาเดือน แก่นายแพทย์สาธารณสุข
จังหวัด ผู้อานวยการ รพ.สุรินทร ์ผู้อานวยการ รพ.ทั่วไป ผู้อานวยการ
รพช.ทุกแห่ง และ สาธารณสุขอาเภอทุกแห่งเฝ้ าระวังและรายงานเคสหาก
พบการใช้ยาดังกล่าว
 17 มี.ค.2560 ทาหนังสือขอความร่วมมือการเฝ้ าระวังการจาหน่ายยาไม่
ปลอดภัย “Jianbu Huqian Wan”
 23 มี.ค.2560 ติดตามเคสที่มีรายงานการใช้ยาจีน 3 ราย ที่ รพสต.อาลอ
ต.นาดี อ.เมือง จ.สุรินทร ์

21. 
Case ใช ้ยาจีนที่บ้านอาลอ ต.นาดี
ญ
52
ญ
61
ญ
46
ญาติจาก
เพี้ยราม
แนะนาให้ใช้
ญ
ญ
31 ญ
อยู่บ้าน
เปิดร ้านเสริมสวย
อยู่ จ.ราชบุรีอยู่ ต.แกใหญ่
รับยามาจากวัดแห่งหนึ่ง
ใน อ.ศีขรภูมิ

22. 

23. 
Timeline การดาเนินการของงาน คบส.สุรินทร ์
 7 เม.ย.2560 ลงพื้นที่ชายแดนช่องจอมและตลาดการค้าชายแดนช่อง
จอม
 21 เม.ย. 2560 ลงพื้นที่ตรวจสอบการใช้ยาในวัดแห่งหนึ่ง อ.ศีขรภูมิ

24. เฝ้ าระวังอย่างไร
ไม่มี
ฉลาก
ฉลาก
ภาษาต่างประเท
ศมาเป็ น
ชุด

25. ช่วยกันเฝ้ าระวังเพื่อยาปลอดภัยในชุมชน