1. สรุปสาระสําคัญ EA 734
การบริหารสถานศึกษา ( Educational Administration )
โดย..นายอลงกรณ สุขสังข
สาขาวิทยบริการ ฯ จังหวัดบุรีรัมย
ยุทธศาสตรการพัฒนาสถานศึกษาสูมาตรฐาน
1. พัฒนาบุคลากร - ไดแก ผูบริหาร ครู ผูปกครอง กรรมการสถานศึกษา สรางความรูความเขาใจใหทุกคนตระหนักวาเปนภาระกิจที่ตองทํา

รวมกัน
2. จัดโครงสรางขององคกร - ดูภาพรวม กําหนดพรรณางาน จัดบริหารวิชาการ ถาโครงสรางไมชัดเจนโรงเรียนจะมีปญหา กระบวนการจัด
โครงสรางเริ่มจากการศึกษาสภาพปจจุบน จัดทําคูมือการพรรณางาน คือกําหนดบทบาทหนาที่ของบุคลากรแตละฝายดูวาซ้ําซอน/ตกหลนหรือไม ให
ั 
ควบคุมงานงาย
3. พัฒนาระบบการบริหาร - ผูบริหารตองปรับเปลี่ยนกระบวนการบริหร ตองกระจายอํานาจใหบคลากรในโรงเรียนมีสวนรวม รวมทั้ง
ุ
บุคคลภายนอก เชน ผูปกครอง ชุมชน มีสวนรวม

4. พัฒนาการจัดการเรียนรู - ผูบริหารตองทําความเขาใจกับครูเรื่องหลักสูตร ซึ่งเปนหัวใจสําคัญของการพัฒนา ทําความเขาใจเรื่องการจัดการ
เรียนรู การสอนแบบบูรณาการ การจัดการเรียนรูถอเปนมาตรฐานของครู ผูบริหาร นักเรียน และเปนมาตรฐานของการประเมินภายนอก ( ดู พรบ.42 ม.
ื
22 ) ผูบริหารตองมีความรู ความสามารถในกระบวนการนิเทศภายใน
5. พัฒนาสือเทคโนโลยีและแหลงเรียนรู –การพัฒนาการจัดการเรียนรูจะสําเร็จตองมีสื่อการเรียนรูซึ่งอาจใชวัสดุ/เทคโนโลยี
่
การบริหารโดยใชโรงเรียนเปนฐาน
การบริหารโดยใชโรงเรียนเปนฐาน ( SBM ) เปนรูปแบบการบริหารโรงเรียนที่สอดคลองกับแนวทางการบริหารตาม พรบ.การศึกษาแหงชาติ
พ.ศ. 2542 มีลักษณะสําคัญดังนี้
1) เปนการเนนลักษณะเฉพาะตัวของแตละโรงเรียนที่มีความแตกตางกัน 2) เปนการกระจายอํานาจการบริหารจัดการไปยังโรงเรียนโดยตรง
3) เปนการบริหารแบบมีสวนรวม (Participation) เปนหลักสําคัญ 4) มีความเชื่อวาโรงเรียนบริหารจัดการตนเองได 5) ใหโรงเรียนมีอํานาจและความ
รับผิดชอบโดยตรงตอการดําเนินงานของโรงเรียนดวยตนเอง 6) มีความเชื่อวาโรงเรียนมิใชเพียงเปนหนวยปฏิบัติตามนโยบาย หรือตามแผนงานที่หนวย
เหนือกําหนดเทานั้น แตเปนหนวยปฏิบัติที่สามารถวิเคราะห ปญหา สามารถกําหนดนโยบาย วางแผน และบริหารจัดการไดดวยตนเอง 7) โรงเรียนจะมี
อํานาจมากขึ้นในการตัดสินใจ - การวางแผนพัฒนาโรงเรียน - การจัดการเรียนการสอนและการพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอน - การพัฒนาบุคลากร
- การจัดการเงินและการงบประมาณ
การบริหารโดยใชโรงเรียนเปนฐาน มีหลักการสําคัญ ดังนี้
1. การกระจายอํานาจ คือ การบริหารจัดการไปยังโรงเรียนโดยตรง คณะกรรมการโรงเรียนมีสวนรวมในการตัดสินใจ
2. การบริหารตนเอง สถานศึกษามีอิสระในการตัดสินใจดวยตนเองมากขึ้น ภายใตการบริหารแบบองคคณะบุคคล รูปแบบการบริหารโรงเรียนตาม
สภาพความตองการและความจําเปนของโรงเรียน
3) การบริหารแบบมีสวนรวม ผูมีสวนรวมสามารถกําหนดนโยบายและแผน กําหนดหลักสูตรทองถิน รวมคิดรวมทํา
่
4) ภาวะผูนําแบบเกื้อหนุน เปนภาวะผูนําที่เนนการสนับสนุนและการอํานวยความสะดวก ไมใชสั่งการและชี้นํา
5) การพัฒนาทั้งระบบ ปรับทั้งเรื่องโครงสรางและวัฒนธรรมองคการ
6) ความรับผิดชอบที่ตรวจสอบได โรงเรียนตองพรอมรับการตรวจสอบมีองคกรอิสระทําหนาที่ตรวจสอบและถวงดุล
♣ บทบาทของผูบริหารสถานศึกษาที่มีการบริหารโดยใชโรงเรียนเปนฐาน 1) การเปนผูนําทางวิชาการ 2) การบริหารงานแบบมีสวนรวม 3) การ
เปนผูอานวยความสะดวก 4) การประสานความสัมพันธ 5) การสงเสริมพัฒนาครูและบุคลากร 6) การสรางแรงจูงใจ 7) การประเมินผล 8) การ
ํ
สงเสริมสนับสนุนการวิจัยและการพัฒนา 9) การเผยแพรประชาสัมพันธ 10) การสงเสริมเทคโนโลยี
♣ สมรรถนะที่จาเปนของผูบริหาร 1. สามารถสรางศรัทธาใหแกครูและผูรวมงาน 2. ทํางานเปนทีม 3. เปนผูนําทางวิชาการ 4. มีวิสัยทัศน 5. มี
ํ 
ความคิดริเริ่มสรางสรรค 6. มีมนุษยสัมพันธดี 7. มีความรูความสามารถในการบริหาร 8. กลาตัดสินใจกลารับผิดชอบ 9. ซื่อสัตยโปรงใส 10. เปนผู
ประสานงานที่ดี 11. เปนนักประชาธิปไตย 12. เปนผูอํานวยความสะดวกสนับสนุน 13. เปนแบบอยางทีดี ่
♣ บทบาทของครู - เปนผูรวมงาน เปนผูตดสินใจ เปนผูริเริ่มและเปนผูปฏิบัติ
ั 
♣ บทบาทผูปกครอง - มีสวนรวมสนับสนุนโรงเรียนและเสนอแนวทางแกปญหา


2. 2
บทบาทของผูบริหารสถานศึกษาที่มีการบริหารโดยใชโรงเรียนเปนฐาน
1. การเปนผูนําทางวิชาการ – โดยใหการสงเสริมและสนับสนุนการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการจัดการเรียนการสอนทีเ่ นนผูเรียนเปนสําคัญ มีการ
วางแผน มีนโยบายและยุทธศาสตรเพื่อการปฏิรปการเรียนรูของสถานศึกษาอยางชัดเจน
ู
2.การบริหารแบบมีสวนรวม – มีการบริหารอยางอิสระ บริหารงานในรูปแบบของคณะกรรมการสถานศึกษา เนนการมีสวนรวมทั้งครูและบุคลากร
ภายในโรงเรียน บุคคลและหนวยงานภายนอกโรงเรียน
3. การเปนผูอํานวยความสะดวก - อํานวยความสะดวกใหแกบคลากร เชน หนังสือ ตํารา เทคโนโลยี การจัดสภาพแวดลอมแหงการเรียนรู จัด
ุ
บรรยากาศของโรงเรียนใหอบอุนใหผูเรียนรักที่จะเรียนรู
4.การประสานความสัมพันธ - มีการประสานงานและสรางความสัมพันธอนดีกับทุกฝายที่เกี่ยวของทั้งในและนอกสถานศึกษา เพือสรางเครือขาย
ั ่
การสนับสนุนในดานตาง ๆ
5. การสงเสริมการพัฒนาครูและบุคลากร – โดยสงเสริมใหครูเขารับการฝกอบรม ประชุมสัมมนา ไปทัศนศึกษา
6. การสรางแรงจูงใจ - มีทัศนคติในเชิงบวกกับผูรวมงานมีความยืดหยุนกับการทํางานใหความสําคัญของทีมงานและสรางแรงจูงใจในการทํางาน
ดวยวิธีตาง ๆ
7.การประเมินผล - - สงเสริมการประเมินผลภายในสถานศึกษาตามมาตรฐานการศึกษาชาติ
8. การสงเสริมสนับสนุนการวิจัยและพัฒนา - โดนสงเสริมและสนับสนุนการวิจัยและพัฒนาเพือสรางกระบวน
่
การเรียนรูในสถานศึกษาของครูและทีมงาน
9. การเผยแพรประชาสัมพันธ - การเผยแพรขอมูลขาวสารของโรงเรียนใหชุมชนและสาธารณชนทราบดวยวิธีการที่หลากหลาย เพือสรางความเขาใจ
่
ซึ่งกันและกันและสรางการมีสวนรวมมากขึ้น
10. การสงเสริมเทคโนโลยี - สงเสริมการใชเทคโนโลยีเพื่อใหทนตอความเจริญกาวหนาทั้งในประเทศและตางประเทศ
ั
โรงเรียนนิติบุคคล
ความเปนมา - การบัญญัติใหสถานศึกษาเปน นิตบคคล ในกฎหมายวาดวยระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ.2546 ม.3 “ สถานศึกษาที่จด
ิ ุ ั
การศึกษาขั้นพืนฐาน ตามมาตรา34(2) เฉพาะที่เปนโรงเรียนมีฐานะเปนนิติบุคคล” นับเปนการปฏิรปการศึกษาครั้งสําคัญของประเทศไทย ซึ่งสอดคลองกับ
้ ู
พรบ. การศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 และที่แกไขเพิมเติม(ฉบับที่ 2 ) พ.ศ. 2545
่
วัตถุประสงคของสถานศึกษานิติบคคล ุ
1. เพื่อใหสถานศึกษามีอิสระ คลองตัวใหสามารถจัดการศึกษาไดสะดวก รวดเร็ว มีประสิทธิภาพตามหลักการกระจายอํานาจ
2. เพื่อใหการจัดการศึกษาเปนไปเพือพัฒนาคนไทยใหเปนมนุษยที่สมบูรณทั้งรางกาย จิตใจ สติปญญา ความรูและคุณธรรม มีจริยธรรมและ
่
วัฒนธรรมในการดํารงชีวิต สามารถอยูรวมกับผูอื่นไดอยางมีความสุข

การบริหารจัดการของสถานศึกษา ซึ่งมีหนาที่ใหบริการการศึกษาแกประชาชนและเปนสถานศึกษาของรัฐ จึงตองนําหลักวาดวยการบริหารกิจการ
บานเมืองที่ดี ซึ่งเรียกกันทั่วไปวา “ ธรรมาภิบาล ” มาบูรณาการใชในการบริหารและจัดการศึกษา หลักการดังกลาว ไดแก หลักนิติธรรม หลักคุณธรรม
หลักความโปรงใส หลักการมีสวนรวม หลักความรับผิดชอบ หลักความคุมคา
หลักธรรมาภิบาล ซึ่งมีหลักการสําคัญอยู 6 ประการ ดังนี้
1. หลักนิติธรรม – ใชกฎหมายเปนเครื่องมือในการปฏิบัติงาน โดยคํานึงถึงผลทีจะเกิดขึ้นตอนักเรียนและประชาชนเปนสําคัญ 2. หลักคุณธรรม - ยึด
่
มั่นในความถูกตองดีงามในการปฏิบัติหนาที่เปนตัวอยางแกสังคม มีความซื่อสัตย จริงใจ อดทน มีระเบียบวินัย ประกอบอาชีพที่สุจริต 3. หลักความ
โปรงใส - การทํางานทุกขั้นตอนตองยึดหลักโปรงใส เพื่อสรางความไววางใจซึ่งกันและกัน ตรวจสอบไดใหโอกาสประชาชนเขาถึงขอมูลขาวสารได
สะดวก 4. หลักการมีสวนรวม - เปดโอกาสใหประชาชนและผูเกี่ยวของทุกฝายเขามาและเสนอความเห็นในการตัดสินใจปญหาสําคัญในการบริหารและ
จัดการศึกษา 5. หลักความรับผิดชอบ - ตระหนักในสิทธิและหนาที่ของตนเองและผูอื่น สํานึกและรับผิดชอบในการตัดสินใจที่สงผลตอการพัฒนา

คุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา ยอมรับผลจากการกระทําของตนเอง 6.หลักความคุมคา – มีการบริหารจัดการและใชทรัพยากรอยางประหยัดและเกิด
ประโยชนสูงสุดตอการพัฒนาคุณภาพการศึกษา
ลักษณะการบริหารตามแนวปฏิรูป พ.ร.บ.การศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542
1. เปนการบริหารแบบมีสวนรวม / การบริหารโดยองคคณะบุคคล
2. เปนการบริหารที่เนนการดําเนินการจัดการศึกษา เพือพัฒนาคุณภาพการศึกษาองผูเรียน
่
3. เปนการบริหารทีใชบุคลากรมืออาชีพ -วิสัยทัศนเปนผูนํามนุษยสัมพันธ – มีใบประกอบวิชาชีพ – มีการพัฒนาตนเองเสมอ
่
4. เปนการบริหารทีตองมีการตรวจสอบและประเมินตามมาตรฐาน – ภายใน - ภายนอก
่

3. 3
5. เปนการบริหารที่เนนเปนพิเศษที่สถานศึกษา ใชการกระจายอํานาจการบริหาร 4 ดาน –( การบริหารวิชาการ,การบริหารงบประมาณ,การบริหาร
บุคลากร , การบริหารทั่วไป)
6. เปนการบริหารที่เนนการกระจายอํานาจ ใหทองถิ่น ( เขตพื้นที่การศึกษา – สถานศึกษา )

7. เปนการบริหารทีตองอาศัยองคกรวิชาชีพ ( สภาครูและบุคลากรทางการศึกษา , องคกรกลางบริหารงานบุคคล)
่
8. เนนคุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพมากขึน ้
9. เปนการบริหารที่เนนความทัดเทียมกัน(ดานปริมาณ , งบประมาณ )
10. เปนการบริหารทีตองประกันคุณภาพใหแกผูมีสวนไดเสีย ( ผูเรียน ผูปกครอง ชุมชน สังคม )
่
คุณลักษณะของผูบริหารสถานศึกษามืออาชีพ
ความเปนผูนําที่เขมแข็ง เปนผูนําการเปลี่ยนแปลง หมายถึง สามารถชักนําหรือสรางแรงจูงใจใหผูรวมงานเกิดการเปลี่ยนแปลงการปฏิบัติงานทาง

การศึกษาใหเปนไปตามเปาหมาย เปนผูมีวิสัยทัศน มีเปาหมายทางศึกษา เปนแบบอยางที่ดีของบุคลากรในสถานศึกษา มีบุคลิกภาพทีดี มีปฏิภาณไหว
่
พริบดี มีการตัดสินใจและแกปญหาไดดี มีมนุษยสัมพันธดี มีความรับผิดชอบสูง มีใจเปดกวางพรอมที่จะรับฟงผูอื่น มีความซื่อสัตยสุจริต ยุติธรรม มี

คุณธรรมจริยธรรม มีความวิริยะอุตสาหะ อดทน เสียสละ มีความสม่ําเสมอมั่นคง มีความเชื่อมั่นในตนเอง มีความสามารถในการสื่อสาร มีความกลา
ในการพูดและการปฏิบัติ มีความตื่นตัวอยูเสมอ มีสุขภาพดี เปนผูประสานงานทีดี เปนนักพัฒนาและนักบริการสังคม รูจักพึ่งพาตนเองและสังคม มี
 ่
ความเปนประชาธิปไตย มีความรักในสถาบันของชาติ และอนุรักษศานา ศิลปะ วัฒนธรรม ธรรมชาติและสิ่งแวดลอม
การประกันคุณภาพการศึกษา
พรบ.การศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 ไดกําหนดใหมีการประกันคุณภาพการศึกษา ไวในมาตราตาง ๆ ดังนี้
ม. 47 ระบุใหมีการประกันคุณภาพการศึกษาเพื่อพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาทุกระดับ ประกอบดวย 1) ระบบการประกันคุณภาพภายใน
2) ระบบการประกันคุณภาพภายนอก
ม. 48 ใหถือวาการประกันคุณภาพภายในเปนสวนหนึ่งของกระบวนการบริหารการศึกษาเพื่อที่สถานศึกษาตองดําเนินการอยางตอเนื่อง โดยมีการ
จัดทํารายงานประจําปเสนอตอหนวยงานตนสังกัด – หนวยงานที่เกี่ยวของ – เปดเผยตอสาธารณชน
ม. 49 กําหนดใหสถานศึกษาทุกแหงตองไดรบการประเมินคุณภาพภายนอกอยางนอย 1 ครั้ง ในทุก 5 ป
ั
การประกันคุณภาพการศึกษา การประกันคุณภาพ มี 2 ประการ คือ
1. การประกันคุณภาพภายใน หมายถึง การประเมินผลและการดําเนินการตรวจสอบคุณภาพ และมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาจากภายใน โดย
บุคลากรของสถานศึกษาเอง หรือโดยหนวยงานตนสังกัด เชน เขตพืนที่ สพฐ. กระทรวง ก็ถอเปนหนวยงานภายในเชนกัน
้ ื
กระบวนการประกันคุณภาพภายใน
1. การเตรียมการ – 1) เตรียมความพรอมของบุคลากร – สรางความตระหนัก – สรางเสริมความรู - กําหนดความรับผิดชอบ
2) ศึกษาขอมูลสารสนเทศ – ผลการดําเนินงานทีผานมา –นโยบายหนวยงานตนสังกัด –ขอมูลสารสนเทศโรงเรียนตนเอง - ฯลฯ
่
2. การดําเนินการ – 1) Plan – จัดทําธรรมนูญโรงเรียน/แผนพัฒนาคุณภาพการศึกษา 2) Do – การปฏิบัตตามแผน – สนับสนุนสงเสริมอํานวยความสะดวก
ิ
และนิเทศงานอยางตอเนื่อง 3) Check – การประเมินตนเอง – สรางจิตสํานึก – สรางทีมงาน - ประเมินอยางตอเนื่อง – ใหชุมชนมีสวนรวม ติดตาม
แลกเปลี่ยนประสบการณ – จัดสรรทรัพยากร 4) Action -การปรับปรุง/นําไปใช -ผูเรียนนําไปใชพัฒนาตนเอง –ครูนําไปพัฒนาการสอน – ผูบริหารนําไป
ควบคุมคุณภาพ– หนวยงานตนสังกัดนําไปวางแผน– ผูปกครอง/ชุมชนใหความรวมมือชวยเหลือ
3. การรายงานผลการปฏิบัติงาน – 1) ผูเรียน,ผูปกครอง 2) กรรมการสถานศึกษา/ชุมชน 3) ครูและหนวยงานที่เกี่ยวของ
2. การประกันคุณภาพภายนอก หมายถึง การประเมินผลและติดตามการตรวจสอบคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาจากภายนอก โดย
สํานักงานรับรองมาตรฐานแบละประเมินคุณภาพการศึกษา ( สมศ. ) หรือบุคคล หรือ หนวยงานภายนอกที่ สมศ. รับรอง เพื่อเปนการประเมินคุณภาพ
และใหมีการพัฒนาคุณธรรมและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา
กระบวนการประกันคุณภาพการศึกษา
1. การควบคุมคุณภาพการศึกษา ( Quality Control )
- ใหความรูความเขาใจ สรางความตระหนักแกบคลากร - จัดทําขอมูลสารสนเทศของโรงเรียน
ุ
- จัดทํามาตรฐานการศึกษาของโรงเรียน ครูและผูบริหารตองแมนในมาตรฐาน
- จัดทําคูมือดําเนินการประกันคุณภาพ เพื่อใหทกคนเขาใจตรงกัน - จัดทําธรรมนูญโรงเรียน จัดทําแผนปฏิบัติการประจําป
ุ
- ดําเนินการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา
2. การตรวจสอบ ทบทวนและปรับปรุงคุณภาพ( Internal Quality Audit and Intervention )
- กําหนดรูปแบบการประเมินตนเอง สรางเครื่องมือประเมินตนเอง ดําเนินการประเมินตนเอง

4. 4 - สรุปและรายงานผลตอผูบริหารโรงเรียน
- วิเคราะหผลการประเมินเพือปรับปรุงพัฒนา ดําเนินการปรับปรุงการพัฒนา
่
- จัดทํารายงานประจําป และพรอมรับการตรวจสอบจากหนวยงานตนสังกัด
3. การประเมินและรับรองคุณภาพจากภายนอก ( Quality Accreditation ) โดยองคกรภายนอกที่รับรองโดย สมศ.
จุดประสงคของการประกันคุณภาพการศึกษา
1. เพื่อพัฒนาโรงเรียนใหมีคุณภาพมาตรฐาน 2. เพื่อใหครู ผูปกครอง ชุมชน สังคม เกิดความเชื่อมันวาโรงเรียนสามารถจัดการและ
่
พัฒนาผูเรียนไดอยางมีประสิทธิภาพ และผูเรียนมีคณภาพตามมาตรฐานของหลักสูตร
ุ
การดําเนินการประกันคุณภาพการศึกษา ภาระงานของสถานศึกษาในการประกันคุณภาพการศึกษา มีดังนี้
1. การศึกษาและเตรียมการ - ตั้งคณะทํางาน - การใหคําปรึกษา - การแตงตั้งคณะกรรมการ
2. การวางแผนประกันคุณภาพการศึกษา - การจัดทําขอมูลพื้นฐาน - การจัดทํามาตรฐานคุณภาพของผูเรียน
- การจัดทําธรรมนูญโรงเรียนที่มีแผนยุทธศาสตรในการพัฒนาโรงเรียน - การจัดทําแผนปฏิบัติการ - การจัดทํามาตรฐานการปฏิบัติงาน
3. การดําเนินการประกันคุณภาพการศึกษา - ทบทวนแผน - พัฒนาบุคลากร - จัดสิ่งอํานวยความสะดวก - ดําเนินการ - นิเทศ กํากับ
ติดตาม และประเมินผล
4. การตรวจสอบ ทบทวนคุณภาพการศึกษาของโรงเรียน (ประเมินภายใน) - เตรียมการ - ตรวจสอบประเมิน - สรุปรายงาน
5. การพัฒนาและปรับปรุง 6. การเตรียมการรับการประเมินจากหนวยงานภายนอกที่รับรองโดย สมศ.
การบริหารงานวิชาการ ( Academic Area )
การบริหารงานวิชาการ หมายถึง การบริหารกิจกรรมทุกชนิดในสถานศึกษา ซึ่งเกี่ยวของกับการปรับปรุง พัฒนาการเรียนการสอนใหเกิดผลตาม
เปาหมายของหลักสูตรอยางมีประสิทธิภาพ
การบริหารงานวิชาการเปนหัวใจของการบริหารสถานศึกษา ที่ผบริหารตองใหความสําคัญ
ู
กิจกรรมหลักของการบริหารงานวิชาการ
1. หลักสูตรและการบริหารหลักสูตร 2. การจัดกระบวนการเรียนการสอน 3. การนิเทศภายใน
4. การวัดและประเมินผลการศึกษา 5. การประกันคุณภาพการศึกษา
งานวิชาการเปนงานหลัก ที่พรบ.การศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 และที่แกไขเพิมเติม (ฉบับที่ 2 )พ.ศ. 2545 มุงกระจายอํานาจใหสถานศึกษามากที่สุด
่
ดวยเจตนาที่จะใหสถานศึกษามีความคลองตัว รวดเร็วและสอดคลองกับความตองการของผูเรียนสถานศึกษา ชุมชน ทองถิ่นและการมีสวนรวมจากผูมี
สวนไดเสียทุกฝาย
วัตถุประสงค 1) เพื่อใหสถานศึกษามีอิสระ คลองตัว รวดเร็วและสอดคลองกับความตองการของผูเรียน สถานศึกษา ชุมชน ทองถิน 2) เพื่อใหการ
่
บริหารและการจัดการศึกษาของสถานศึกษาไดมาตรฐานและมีคุณภาพสอดคลองกับระบบประกันคุณภาพการศึกษา และการประเมินคุณภาพภายในเพื่อ
พัฒนาตนเอง และการประเมินจากหนวยงานภายนอก 3) เพื่อใหสถานศึกษาพัฒนาหลักสูตรและกระบวนการเรียนรูตลอดจนปจจัยเกือหนุนการพัฒนาการ ้
เรียนรูที่สนองตามความตองการของผูเรียนชุมชนและทองถินโดยยึดผูเรียนเปนสําคัญไดอยางมีคุณภาพและประสิทธิภาพ 4) เพื่อใหสถานศึกษาได
่
ประสานความรวมมือในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาและของบุคคล ครอบครัว องคกร หนวยงาน และสถาบันอื่น ๆ
กระบวนการบริหารงานวิชาการ
1. การวางแผนพัฒนา หรือการวางแผนเชิงกลยุทธ ประกอบดวย - การกําหนดวิสัยทัศน - การกําหนดภารกิจ หรือพันธกิจ - การกําหนด
จุดมุงหมาย - การกําหนดกลยุทธ - การกําหนดแผนงาน/โครงการ
2. การนําแผนไปปฏิบัติ ประกอบดวย - การจัดองคการ (กําหนดหัวหนางาน ผูดําเนินการ ผูรบผิดชอบ)
ั
- การสั่งการหรือมอบหมายงาน - การควบคุมงาน - การติดตามกํากับ - การประสานงาน - การนเทศงาน
3. การประเมินผลการปฏิบัตตามแผน - ประเมินระหวางการดําเนินการ -ประเมินเมื่อสิ้นสุดงาน - การรายงาน
ิ
แนวคิดเพิ่มเติม
1. การบริหารที่ดีคือ การมีสวนรวมของบุคลากรในสถานศึกษา 2. การดําเนินงานทุกงานตองมีทีมงานที่มประสิทธิภาพ มีความรูสึกรับผิดชอบ
ี
รวมกัน 3. ผูบริหารงานตองมีความรูสึกวาตนมีบทบาทที่จะตองสงเสริมสนับสนุน การสรางความรูสึกที่ดี การสรางความศรัทธาตองาน
ขอบขายการบริหารงานวิชาการ
1. การบริหารหลักสูตร ไดแก - การวิเคราะหหลักสูตรแกนกลาง - การกําหนดมาตรฐานการเรียนรูและสาระการเรียนรูที่เกี่ยวของกับชุมชน
ทองถิน - การจัดทําหลักสูตรสถานศึกษา - การจัดทําหนวยการเรียนรู
่

5. 2. การบริหารการเรียนการสอน ไดแก - การรวบรวม วิเคราะหและกําหนดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยคํานึงถึงผูเรียนเปนสําคัญ - การกําหนด
5
การเตรียมการ และการจัดหาสื่อการเรียนการสอน - การกําหนดวิธีการประเมินผลการเรียน - การจัดทําแผนการจัดการเรียนรูของครูผูสอนแตละคน -
การควบคุมดูแลและสงเสริมใหมีการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามแผนการสอน - การรวมกันแกปญหาที่เกิดขึ้น
3. การบริหารการประเมินผลการเรียน ไดแก - การวิเคราะหมาตรฐานการเรียนรู - การกําหนดวิธีการและเครื่องมือที่จะใชในการวัดและ
ประเมินผล - การควบคุมดูแลและสงเสริมใหมีการประเมินผลตามทีกําหนดไว -การจัดทําหลักฐาน -การกําหนดรูปแบบ ระยะเวลารายงาน
่
4. การบริหารการนิเทศภายในสถานศึกษา ไดแก - การทําความเขาใจกับบุคลากรทุกคน - การกําหนดวิธีการและระยะเวลาการนิเทศภายใน -
การควบคุมดูแล สงเสริม - การรวมกันแกไขปญหาที่เกิดขึ้น
5. การพัฒนาบุคลากรทางวิชาการ ไดแก การวิเคราะหปญหาเกี่ยวกับความรูความสามารถของบุคลากร - การกําหนดชวงเวลาของการพัฒนาเปน
ระยะ - การควบคุมดูแลใหมีการดําเนินการตามที่วางแผนไว
6. การบริหารการวิจัยและพัฒนา ไดแก - การทําความเขาใจ - การรวมกันกําหนดประเด็นปญหา - การควบคุมดูแลและสงเสริม
7. การบริหารโครงการทางวิชาการอื่น ๆ ไดแก - การกําหนดหัวขอเรื่องทางวิชาการที่เปนการสนับสนุน - การกําหนดวิธีการและระยะเวลา -
การควบคุมดูแลและสงเสริม
8. การบริหารระบบขอมูลและสารสนเทศทางวิชาการ ไดแก - การกําหนดขอมูลสารสนเทศทางวิชาการ - การกําหนดเวลาในการรวบรวมขอมูล
- การควบคุมดูแลสงเสริม - การนําขอมูลสารสนเทศไปใช
9. การบริหารการประเมินผลงานทางวิชาการของสถานศึกษา ไดแก - การกําหนดหัวขอประเมินผลงาน - การกําหนดวิธีการและเครื่องมือในการ
ประเมิน - การควบคุมดูแลสงเสริม - การสรุปผลและเขียนรายงานประจําป
การพัฒนาหลักสูตรและกระบวนการเรียนรู
การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา หมายถึง การจัดทําสาระของหลักสูตรในสวนที่เกี่ยวของกับสภาพปญหาในชุมชน สังคม ภูมปญญาทองถิน
ิ  ่
คุณลักษณะทีพึงประสงค เพื่อเปนสมาชิกทีดีของครอบครัว ชุมชน สังคม และประเทศชาติ
่ ่
ขั้นตอนการพัฒนาหลักสูตรระดับสถานศึกษา
1. ศึกษาองคประกอบของหลักสูตร วากําหนดสาระสําคัญไวอยางไรบาง สอดคลองสัมพันธกันอยางไร
2. วิเคราะหขอบขายของการเรียนรูทั้งองคประกอบดานความรู ทักษะกระบวนการ คุณธรรม จริยธรรมและคานิยม
3. ศึกษาสภาพปญหาของชุมชนและสังคม ภูมปญญาทองถิน ความตองการของชุมชนและสังคม
ิ  ่
4. ปรับปรุงสาระการเรียนรูเพิ่มเติมในสวนที่ตองจัดใหสอดคลองกับสภาพปญหาและความตองการของชุมชน

5. ตรวจสอบความตองการของสาระการเรียนรูเพิ่มเติมกับมาตรฐานการเรียนรูกลุมวิชาและมาตรฐานหลักสูตรการศึกษาขั้นพืนฐาน
้
6. วางแผนการจัดการเรียนการสอนตามขอบขายสาระการเรียนรู มาตรฐานการเรียนรู สัดสวน เวลาและหนวยกิตตามทีหลักสูตรแกนกลางกําหนด
่
7. พัฒนาแนวการจัดการเรียนการสอนเพื่อนําไปสูการจัดการเรียนรูในหองเรียน
 
บทบาทของผูบริหารสถานศึกษากับการพัฒนาหลักสูตร
1. ชี้แจงทําความเขาใจกับคณะครู สรางความตระหนักถึงความสําคัญ
2. จัดใหมีการใหความรูเรื่องการพัฒนาหลักสูตร และการนําหลักสูตรไปใชจริง
3. จัดใหครูไดศึกษาวิเคราะหหลักสูตร พ.ศ. 2544 จนเขาใจแลวรวมกันพัฒนาหลักสูตร
4. สงเสริมและสนับสนุนใหครูพัฒนาการจัดการเรียนการสอน โดยใชกระบวนการจัดการเรียนรูที่หลากหลาย
ติดตาม ควบคุม กํากับ และประเมินผลการใชหลักสูตรของสถานศึกษา
การวิจัยในชั้นเรียน ( Classroom Research )
เปนกระบวนการที่นาเชือถือและเปนระบบในการแสวงหาคําตอบ เพราะเปนการคิดคนและพัฒนาที่เปนการแกปญหา ( Problem Solving ) ใน
่ 
สภาพที่เปนจริงในชั้นเรียน เปนกระบวนการทางวิทยาศาสตรที่มุงแสวงหาคําตอบจากปญหาและขอสงสัยของครู เปนการคิดพัฒนานวัตกรรมเพื่อใชใน
การแกปญหาและการเรียนการสอน
ลักษณะของการวิจัยในชั้นเรียนมีดังนี้
1. ปญหาการวิจัยเกิดจากการทํางานในชั้นเรียนที่เกี่ยวกับการเรียนการสอน 2. ผลจากการวิจัยเปนสิ่งที่ครูสามารถนําไปพัฒนาการเรียนการสอน
3. การวิจัยในชั้นเรียนดําเนินไปพรอมกับการเรียนการสอน
การวิจัยมีคุณคาดังนี้ 1) ทําใหผูบริหารโรงเรียนและครูไดทราบขอเท็จจริง ซึ่งนํามาปรับปรุงหรือพัฒนาภารกิจทีรับผิดชอบ 2) เปดโอกาสให
่
ไดศกษาคนควาวิทยาการใหม ๆ เปนการสงเสริมความกาวหนากวางขวางขึ้น 3) เปนการแกปญหาไดตรงจุด เปนการประหยัดเวลาและการลงทุน 4)
ึ

6. ชวยในการวางแผนการดําเนินการแตละอยางไดอยางถูกตองและประสบความสําเร็จ 5) กระตุนความตระหนัก ความสนใจ ที่มีชวิตชีวา 6) สงเสริมการ
ี
สรางผลงานเพื่อความกาวหนาของโรงเรียนและตนเอง
6 การนิเทศภายในสถานศึกษา
หมายถึง ความพยายามทุกชนิดของผูบริหารในการที่จะปรับปรุง สงเสริมประสิทธิภาพการเรียนการสอนภายในสถานศึกษาใหดีขน เปนการเพิ่ม
ึ้
พลังการปฏิบัติงานของครู รวมทั้งใหความกาวหนาในวิชาชีพ ผลสุดทายคือ การศึกษาของเด็กกาวหนาไปอยางมีประสิทธิภาพ
การนิเทศภายใน มีจดมุงหมายดังตอไปนี้
ุ
1. เพื่อใหสถานศึกษามีศักยภาพในการพัฒนาคุณภาพการเรียนรูใหสอดคลองกับมาตรฐานหลักสูตร
2. เพื่อใหสถานศึกษาสามารถบริหารและจัดการเรียนรูไดอยางมีคุณภาพ
3. เพื่อพัฒนาหลักสูตรและการเรียนรูใหมีประสิทธิภาพสอดคลองกับความตองการของชุมชน สังคม
4. เพื่อใหบุคลากรไดพัฒนาความรูทกษะและประสบการณในการจัดกิจกรรมการเรียนรู และพัฒนาวิชาชีพ
ั
5. เพื่อใหสถานศึกษาปฏิรูประบบบริหาร โดยใหทุกคนมีสวนรวมในการคิดตัดสินใจรวมทํารวมรับผิดชอบ
6. เพื่อใหเกิดการประสานงานและความรวมมือระหวางผูเกี่ยวของ
ประโยชนของการนิเทศภายใน 1) ทําใหครูสอนไดตามเปาหมาย 2) ทําใหงานวิชาการเปนไปอยางมีระบบและตอเนือง 3) ทําใหบุคลากร
่
มองเห็นความสําคัญของงานวิชาการ เนนคุณภาพของผูเรียน 4)ชวยแกปญหาที่เกิดขึ้นอันจะมีผลกระทบตอคุณภาพการเรียนการสอน
การนิเทศภายใน เปนการดําเนินการโดยผูบริหารสถานศึกษาและครู ตลอดจนบุคลากรภายในสถานศึกษา รวมกันปรับปรุงงานดานตาง ๆ
เปนการสงเสริมและเพิ่มประสิทธิภาพการเรียนการสอน อันจะนํามาซึงคุณภาพของสถานศึกษาและของผูเ รียนใหอยูในระดับที่นาพึงพอใจ
่ 
การวัดและประเมินผลการศึกษา
การวัดและประเมินผลการเรียนรู เปนกระบวนการที่ใหผูสอนใชพฒนาคุณภาพผูเรียน สถานศึกษาตองจัดทําหลักเกณฑและแนวปฏิบัติในการวัดและ
ั
ประเมินผลการเรียนของสถานศึกษา เพื่อใหบุคลากรทุกฝายไดรวมปฏิบัติไปในแนวทางเดียวกัน
1) การวัดและประเมินผลระดับชั้นเรียน - เพื่อมุงหาคําตอบวาผูเรียนมีความกาวหนาทั้งดานความรู ทักษะกระบวนการ คุณธรรม และคานิยมอันพึง
ประสงค เพียงใด
2) การวัดและประเมินผลระดับสถานศึกษา - เปนการประเมินเพื่อตรวจสอบความกาวหนาดานการเรียนรูเปนรายชั้นป และชวงชั้น เพื่อสถานศึกษา
จะไดนําขอมูลทีไดไปใชเปนแนวทางในการปรับปรุงพัฒนาการเรียนการสอนและคุณภาพของผูเรียนใหเปนไปตามมาตรฐานความรู รวมทั้งเพื่อตัดสินการ
่
เลื่อนชวงชั้น
3) การวัดและประเมินผลระดับชาติ - ในชั้น ป.3 ป.6 ม.3 และ ม. 6 ในกลุมสาระ ไทย คณิต วิทย สังคม ฯ อังกฤษ และอื่น ๆ ตามที่
กระทรวงศึกษาธิการกําหนด เพื่อนําขอมูลไปใชในการพัฒนาคุณภาพผูเรียน และคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษา
การบริหารงานธุรการในโรงเรียน
(School Business Management)
งานธุรการ ไดแก งานที่เกี่ยวกับเอกสารตาง ๆ ทีจําเปนตองปฏิบัตทั้งนี้เปนงานภายในและงานติดตอกับบุคคลหรือหนวยงานภายนอกหรือ
่ ิ
เรียกวางานภายนอก เพือใหสามารถดําเนินงานไปอยางมีประสิทธิภาพมากที่สุด
่
ขอบขายงานธุรการ
รศ. ดร.สมพิศ โหงาม : งานธุรการ มี 3 ประเภทใหญ ๆ 1) งานสารบรรณ 2) งานการเงิน 3) งานบริการตาง ๆ
ลักษณะของงานสารบรรณที่ดี
1. สามารถปฏิบัติไดรวดเร็วและประหยัดเวลา 2. กําหนดวิธีการราง โตตอบ รับ – สง เก็บ คน ทําลายหนังสือได รวดเร็วแมนยํา ชัดเจนถูกตอง
สมบูรณ ประณีต สะอาด มีมาตรฐาน 3. รับลงทะเบียนเก็บรักษาไดถกตองตามระเบียบ เปนระบบ สืบคนและเสนอตอผูบงคับบัญชาไดงาย 4. จัดทํา
ู ั
รูปแบบของหนังสือที่ตองจัดทําบอย ๆ เพื่อความรวดเร็ว 5. ใชเครื่องมือหรือเครื่องอํานวยสะดวกเพือความรวดเร็วและถูกตอง
 ่
ลักษณะของเจาหนาที่งานสารบรรณที่ดี
1. รูระเบียบงานสารบรรณ 2. รูงานธุรการ 3. รูภาษาไทยเปนอยางดี 4. หัวหนางานสารบรรณตองรูจักปอนงานใหผูใตบังคับบัญชา

การจัดโครงสรางของสํานักงานที่พึงประสงค
จุดประสงคของการจัดสํานักงาน
1. ใหบริการ สนับสนุน สงเสริม ประสานงาน และอํานวยการใหการปฏิบัติงานของสถานศึกษาใหเปนไปดวยความเรียบรอย มี
ประสิทธิภาพและประสิทธิผล

7. 2. ประชาสัมพันธ เผยแพรขอมูลขาวสารและผลงานของสถานศึกษาตอสาธารณชน ซึ่งจะกอใหเกิดความรู ความเขาใจ เจตคติที่ดี
เลื่อมใส ศรัทธา ไปสูการใหการสนับสนุนในการจัดการศึกษา
สํานักงานคุณภาพ ประกอบดวย
ผูบริหารบริหารคุณภาพ - หลักธรรมาภิบาล - กระจายอํานาจ - การมีสวนรวม 7
บุคลากรคุณภาพ - ไดรับการพัฒนา - มีการปรับปรุงพัฒนางาน - มีเจตคติที่ดีตอการบริการ 
การบริการคุณภาพ - ตอบสนองภารกิจ - บริการสาธารณะ - มีการประเมินผล
รวดเร็วในการใหบริการ -- มีขอมูลประกอบการตัดสินใจ - โปรงใสตรวจสอบได - ถูกตองตามระเบียบกฎหมาย
ประสิทธิภาพ ( E – OFFIC ) –สะดวก รวดเร็ว ประหยัด คุมคา กะทัดรัด ขั้นตอนนอย ใชคนนอย ใชเทคโนโลยี
กระจายอํานาจและการตัดสินใจ - หลักความรับผิดชอบ(เจาภาพ) - ลดขั้นตอนใหสั้นลง - ONE STOP SERVIC
- กําหนดเวลาแลวเสร็จของงาน - ถูกตองตามระเบียบ กฎหมาย
การบริหารงบประมาณ
การบริหารงบประมาณของสถานศึกษามุงเนนความเปนอิสระ ในการบริหารจัดการมีความคลองตัว โปรงใส ตรวจสอบได ยึดหลักการบริหาร
มุงเนนผลสัมฤทธิและบริหารงบประมาณแบบมุงเนนผลงาน ใหมีการจัดหาผลประโยชนจากทรัพยสินของสถานศึกษา รวมทั้งจัดหารายไดจากบริการมา
์
ใชบริหารจัดการเพื่อประโยชนทางการศึกษา สงผลใหเกิดคุณภาพที่ดขึ้นแกผูเรียน
ี
วัตถุประสงค 1) เพื่อใหสถานศึกษาบริหารงานดานงบประมาณมีความเปนอิสระ คลองตัว โปรงใสตรวจสอบได 2) เพื่อใหไดผลผลิต ผลลัพธเปนไป
ตามขอตกลงการใหบริการ 3) เพื่อสถานศึกษาสามารถบริหารจัดการทรัพยากรที่ไดอยางเพียงพอและมีประสิทธิภาพ
ขอบขาย/ภารกิจ การบริหารงบประมาณ 1) การจัดทําและเสนอของบประมาณ 2) การจัดสรรงบประมาณ 3) การตรวจสอบ ติดตามประเมินผล
และรายงานผลการใชเงินและผลการดําเนินงาน 4) การระดมทรัพยากรและการลงทุนเพื่อการศึกษา
5) การบริหารการเงิน 6) การบริหารบัญชี 7) การบริหารพัสดุและสินทรัพยอนที่จัดการศึกษาื่
การบริหารงานงบประมาณและการเงินโรงเรียน ผูที่มีหนาที่เกี่ยวกับการเงินควรจะมีความรูเกี่ยวกับเรื่องตาง ๆ ดังนี้
1) รูประเภทของเงินที่เกี่ยวของกับโรงเรียน 2) รูเกี่ยวกับกฎหมายที่เกี่ยวของกับเงินนั้น ๆ
3) รูวิธีดําเนินการเบิกการรับจายเงินและการเก็บรักษาเงิน 4) รูจักทําการบัญชี ทะเบียน และการใชแบบพิมพตาง ๆ ที่เกี่ยวของ 5) รู
วิธีการตรวจสอบและการควบคุมดูแลเกี่ยวกับการใชเงินของหนวยงาน
การจัดทํางบประมาณ
ผูบริหารโรงเรียนควรพิจารณาจัดตั้งงบประมาณโดยยึดหลัก ดังนี้
1. หลักความขาดแคลน โดยพิจารณาจาก - เกณฑมาตรฐาน - ปริมาณงานใหม
2. หลักความรีบดวนของปญหา - เรียงลําดับตามความจําเปนเรงดวนของปญหา
3. หลักการชดเชย - เพื่อชดเชยสิงที่ชํารุดทรุดโทรมที่ไมสามารถซอมแซมได
่
วิธีการจัดตั้งงบประมาณ
1. แตงตั้งคณะกรรมการจัดทํางบประมาณ 2. สํารวจความตองการ 3. แยกความตองการออกเปนกิจกรรมตาง ๆ
4. เรียงลําดับความสําคัญของงบประมารที่ตองการ
 5. กําหนดเงินงบประมาณในแตละรายการ
กลยุทธของสถานศึกษาในการจัดทํางบประมาณ
1. การศึกษาสภาพของสถานศึกษา - สํารวจวิเคราะหภารกิจหลัก สภาพแวดลอมทั้งภายในและภายนอก
2. กําหนดทิศทางของสถานศึกษา - เพื่อใหทราบความคาดหวังของสถานศึกษาที่ตองการในอนาคต ดดยการกําหนดวิสัยทัศน พันธกิจ
เปาประสงค 3. กําหนดยุทธศาสตรของสถานศึกษา
ระบบบริหารแบบมุงเนนผลงาน (Performance Management System )
ระบบการบริหารแบบมุงเนนผลงาน เปนระบบที่เนนการพัฒนาคนใหเพิ่มผลงานใหองคกรทั้งในระยะสั้นและระยะยาว โดยอาศัยความรวมมือจาก
ทุกคนในองคกร ผลงานของทุกคนจะถูกผูกโยงใหไปสูเปาหมายเดียวกัน
สํานักงบประมาณ ไดนําระบบงบประมาณแบบมุงเนนผลงานมาใช เพราะเปนระบบครบวงจร ตั้งแตการวางแผน การจัดสรรงบประมาณ การ
จัดการที่เนนผลผลิต (Outputs) และผลลัพธ (Outcomes) ที่เกิดขึ้น
สิ่งสําคัญในการจัดทํางบประมาณแบบมุงเนนผลงานคือ การวัดการดําเนินการ (Performance measures) ที่เปนการกําหนดหนวยนับในการตรวจวัด
และประเมินผลการดําเนินงาน การวัดผลการดําเนินงานตองชัดเจน สมบูรณ สามารถนําไปใชไดจริงและเหมาะสมกับเวลา โดยใหครอบคลุมถึง -
ปริมาณ คุณภาพ คาใชจาย และประสิทธิผลและทันเวลาตามตองการ

8. 8 หลักการของระบบงบประมาณแบบมุงเนนผลงาน
1. กําหนดภารกิจและผลผลิต ผลลัพธ การปฏิบัติงานอยางชัดเจน เปนเงือนไขการไดรบและใชจายเงิน
่ ั
2. ผูบริหารมีอานาจในการดําเนินการตาง ๆ ตามความเหมาะสมและความจําเปน สอดคลองกับภารกิจ
ํ
3. เมื่อดําเนินการเสร็จสิ้นและประสบผลสําเร็จตามเปาหมายหากมีเงินเหลือใหเก็บไวใชปตอไป
4. มีการปรับปรุงระบบการจัดซื้อจัดจาง มีขั้นตอนรัดกุมและโปรงใส
5. ปรับปรุงระบบบัญชีและการเงินใหเชื่อมโยงกับการคํานวณความคุมคาเทียบกับผลผลิต
6. เนนการรายงานทางการเงินและผลการดําเนินการ เพือความโปรงใสมีประสิทธิภาพประสิทธิผล
่
7. กําหนดใหมีการบริหารสินทรัพยทมีอยูใหคุมคาที่สุด
ี่
แนวทางการจัดทํางบประมาณแบบมุงเนนผลงาน
1. กําหนดพันธกิจ จุดมุงหมาย และวัตถุประสงคของแตละหนวยงานปฏิบตอยางชัดเจน โดยระบุ – บริการที่จะให - ลําดับความสําคัญของ
ัิ
บริการ - ประโยชนที่จะเกิดขึ้น - กลุมเปาหมายทีจะไดรบประโยชน
่ ั
1) . กําหนดจุดมุงหมายหรือเปาหมาย (Goal) เปนขอความกวางที่อธิบายผลลัพธที่ตองการ เพื่อชี้ทศทางในอนาคต โดยระบุ – ขอความที่เปดกวาง
ิ
มุงใหเห็นความสําคัญที่แทจริง - กลุมเปาหมายที่จะใหบริการและคนอื่นเขาใจไดงาย - จํานวนทีพอประมาณ เพือกําหนดทิศทางและจุดหมายของ
่ ่
แผนงาน
2) . กําหนดวัตถุประสงค (Objective) เปนขอความทีตรวจวัดไดเกี่ยวกับผลสําเร็จของการบริการหรือแผนงานที่คาดวาจะทําภายในระยะเวลาที่
่
กําหนด โดยมีลักษณะ -เปนขอความที่เจาะจง - ตรวจวัดได -อยูภายใตเงื่อนไขของเวลา- เปนขอความที่เกี่ยวของกับสิ่งทีไดกระทําเสร็จ
่
2. การวัดผลการดําเนินงาน - มีความสัมพันธกับวัตถุประสงคและเปาหมายของหนวยงาน - ควรตรวจวัดสิ่งเดี่ยวกันตลอดชวงเวลา - ใชขอมูลที่มี
อยูอยางตอเนือง
่
1. กําหนดเกณฑการตรวจวัดผลการดําเนินงาน - ดานปริมาณ - ดานตนทุน - ดานคุณภาพ - ดานเวลา
2. กําหนดการวัดผลลัพธ(Outcomes) ไดแกผลกระทบที่ตามมา ซึ่งตองใชเวลาที่ยาวนาน
3. กําหนดการวัดผลผลิต เปนการวัดผลการดําเนินงานที่เกิดขึ้นจริง โดยเปรียบเทียบกับผลที่ตองการ 
การบริหารงานบุคคล
การบริหารงานบุคคลในสถานศึกษาเปนภารกิจที่สําคัญที่มุงสงเสริมใหสถานศึกษาสามารถปฏิบัติงานเพือตอบสนองภารกิจของสถานศึกษาเพื่อ
่
ดําเนินการดานการบริหารงานบุคคลใหเกิดความคลองตัว อิสระภายใตกฎหมาย ระเบียบ ตามหลักธรรมาภิบาล ขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา
ไดรับการพัฒนา มีความรู ความสามารถ มีขวัญกําลังใจ ไดรบการยกยองเชิดชูเกียรติ มีความมั่นคงและกาวหนาในวิชาชีพ ซึ่งจะสงผลตอการพัฒนา
ั
คุณภาพการศึกษาของผูเรียนเปนสําคัญ
ขอบขาย/ภารกิจ การบริหารงานบุคคล 1) การวางแผนอัตรากําลัง (ประเมินความตองการอัตรากําลัง – จัดทําแผนอัตรากําลังของสถานศึกษา -
เสนอแผนอัตรากําลังของสถานศึกษา ไปยังเขตพื้นที่ ) 2) การกําหนดตําแหนงและวิทยฐานะขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ( สํารวจและ
รวบรวมขอมูล – รวบรวมคําขอและผลงานการขอเลือนวิทยฐานะ – ขอกําหนดตําแหนงเพิ่มเติม - เสนอขอเปลี่ยนแปลงการกําหนดตําแหนง - ดําเนินการ
่
ตามอํานาจหนาที่ ) 3) การเกลี่ยอัตรากําลังขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา 4) การสรรหาและบรรจุแตงตั้ง
ระบบการบริหารงานบุคคล มี 2 ระบบ คือ
1. ระบบอุปถัมภ - เปนระบบที่เรียกกันวา ระบบพรรคพวก ระบบชุบเลี้ยงชอบพอเปนพิเศษ มีทั้งผลดีและผลเสีย
2. ระบบคุณธรรม - นิยมเรียก ระบบคุณความดี ระบบความรูความสามารถ ใชหลักการ 1) หลักความเสมอภาค 2) หลักความสามารถ 3) หลัก
ความมั่นคง 4) หลักความเปนกลางทางการเมือง
กระบวนการบริหารงานบุคคล 1. การกําหนดความตองการดานบุคลากร - 1) กําหนดความตองการดานอัตรากําลัง 2) การวิเคราะหงาน
3) การกําหนดลักษณะงาน 4) การกําหนดมาตรฐานความตองการดานกําลัง
2. การสรรหาบุคลากรเขามาทํางาน - 1) การประกาศรับสมัคร 2) การรับสมัคร 3) การสัมภาษณเบืองตน
้
4) การสอบ 5) การสอบสัมภาษณ 6) การตรวจสอบภูมิหลัง 7) การคัดเลือกขั้นสุดทาย 8) การบรรจุแตงตั้ง

9. 3. การจัดบุคคลเขามาทํางาน 1) การปฐมนิเทศ 2) การจัดใหทํางาน 3) การนิเทศงาน 4) การธํารงรักษา
5) การประเมินผลการปฏิบัตงาน 6) การพิจารณาความดีความชอบ
ิ
4.การพัฒนาบุคคล 1) การฝกอบรม 2) การศึกษาตอ 3) การศึกษาดูงาน 4) การสัมมนา 5) การจัดประชุมเชิงปฏิบัติการ
5.การใหพนจากงาน 1) การโอนยาย 2) การลงโทษทางวินัย 3) การลาออก พักงาน 4) การลดจํานวนบุคลากร
5)การเกษียณอายุราชการ 6) การทุพพลภาพ 7) การถึงแกกรรม
9
การใชหลักการบริหาร POSDCORB และ MBO
POSDCORB ของ Gulick ไดแก Planning –การวางแผน Organization - การจัดองคการ Staffing - การวางตัวบุคคล Directing – การ
อํานวยการ Co – ordinations - การประสานงาน Reporting - การรายงาน Budjeting – การจัดงบประมาณการเงิน
MBO เปนกระบวนการบริหารตามเปาหมาย โดยรวมเอาเทคนิคและปรัชญาของการบริหารเขาดวยกัน และเนนทางดานคุณภาพ
ประกอบดวยขั้นตอน ดังนี้ 1. ผูบริหารและผูใตบังคับบัญชารวมกันกําหนดขอบเขตความรับผิดชอบในผลงานของผูใตบงคับบัญชาทีตองการเจาะจงลงไป
ั ่
ขั้นตอนนี้ตองไดรับความยินยอมทังสองฝาย 2. ผูบริหารและผูใตบงคับบัญชาตองตกลงกันถึงมาตรฐานของผลการดําเนินงานสําหรับขอบเขตความ
้ ั
รับผิดชอบแตละอยาง 3. ผูบริหารและผูใตบังคับบัญชาตองตกลงกันถึงแผนงานที่จะตองสอดคลองกับเปาหมายรวมขององคการเสมอ
วิธีการปกครองบังคับบัญชาบุคลากรในเชิงสรางสรรค
1. ใหความยุติธรรมและความเปนธรรม 2. ตั้งอยูในพรหมวิหาร 4 คือ เมตตา กรุณา มุทิตตา อุเบกขา
3. ไมทําตัวเปนเจาขุนมูลนาย 4. รับฟงความคิดเห็นของผูใตบังคับบัญชา
5. ใหกําลังใจและสงเสริมความกาวหนาของผูนอย 6. ไมใชอารมณในการทํางาน วางตัวใหเหมาะสม
7. รูจักใหเกียรติรักษาผลประโยชนของผูนอย
 8. วางมาตรฐานในการทํางานใหแนชัด 9. ปรับตัวใหเขากับงาน
การพัฒนาศักยภาพของบุคลากร อยูบนแนวคิดพื้นฐาน
1. การพัฒนา ฯ จะตองดําเนินการอยางตอเนื่อง เปนระบบ สอดคลองกับความตองการของครู สถานศึกษา หนวยงาน
2. การพัฒนา ฯ ควรมีเปาหมายสําคัญที่การพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม ใหครูนําหลักสูตรการศึกษา แไปสูการปฏิบัติจริง
3. การพัฒนา ฯ เพื่อเสริมสรางความรูและทักษะในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ควบคูไปกับการสรางแรงจูงใจ การเสริมแรงใน
เวลาและโอกาสที่เหมาะสม
แนวทางการพัฒนาบุคลากรในสถานศึกษา
1. จัดแหลงการเรียนรูใหครูไดศึกษาและพัฒนาตนเอง
2. จัดระบบการนิเทศภายใน – ภายนอก
3. สงเสริมใหครูกลาคิด กลาทํา กลาตัดสินใจ และมีเสรีภาพทางวิชาการ
4. สงเสริมใหบุคลากรไดรวมกันทํางาน แลกเปลี่ยนความรูและประสบการณ
5. สงเสริมใหบุคลากรเขารับการอบรม ประชุม สัมมนา ฝกปฏิบัติการ
5. สงเสริมใหบุคลากรไดแลกเปลี่ยนเรียนรูและประสบการณกับบุคลากรสถานศึกษาอื่น
6. สงเสริมใหบุคลากรไดพัฒนาตนเองตามมาตรฐานวิชาชีพครู
7. สงสริมใหบุคลากรไดสะสมประสบการณเพื่อเลื่อนตําแหนงสูงขึ้น
การบริหารงานกิจการนักเรียน
หลักการบริหารกิจการนักเรียน
1. หลักการวางแผน - ใหนักเรียนมีสวนรวมในการวางแผนจัดกิจกรรม 2. หลักการจัดองคการ - ผูบริหารเปนประธาน ผูชวย ฝายกิจการ
เปนรอง นอกนั้นจัดแบงงานตามสายงานเปนฝาย ตาง ๆ 3. หลักการจัดบุคลากร - จัดครูทําหนาที่เปนที่ปรึกษา โดยใหมีสวนรวม เพือใหเกิดความ
่
พึงพอใจ 4. หลักวินิจฉัยสั่งการและการควบคุมดูแล - ผูบริหารตองใชภาวะผูนําในการวินิจฉัยสั่งการ ควบคุมดูแลและนิเทศงาน 5. หลักการ

ประสานงาน - ผูบริหารใชภาวะผูนําประสานงานใหทุกฝายปฏิบติงานใหสอดคลองกัน ไมซ้ําซอน 6. หลักการรายงาน - การายงานเปนระยะ เพือ
ั ่
ทราบผลการปฏิบติงาน และการปรับปรุงงาน 7. หลักการงบประมาณ - กิจกรรมจะเปนตัวกําหนดงบ
ั
การสรางระเบียบวินัยนักเรียน
1. ปญหาของนักเรียน - ความไมเปนระเบียบเรียบรอยในสังคม - การละเลยไมปฏิบัติตามกฎหมาย - การแตงกายไมเปนระเบียบเรียบรอย