Bentuk muka bumi hasil hakisan sungai dan pemendapan termasuk air terjun, jeram, lubuk pusar, likuan sungai, susuh bukit berpanca, tasik ladam, delta, dataran banjir, dan tetambak. Proses hakisan dan pemendapan oleh sungai membentuk berbagai fitur muka bumi.

1. Lubuk Susuh
Lurah V pusar bukit
berpanca
BENTUK MUKA BUMI
HASIL HAKISAN SUNGAI
Likuan
Air terjun Jeram sungai

2. AIR TERJUN
Ciri muka bumi: Aliran air terjun setingkat yang terjun dari poin yang
tinggi. Terbentuk di kawasan berstruktur mendatar antara batuan
lembut dengan keras. Paling atas biasanya batuan keras iaitu batuan
sil. Bawah lapisan lembut. Tindakan hidraulik air sungai mampu
mengorek, mencungkil dan memusnahkan lapisan batuan lembut
yang berada di bawah untuk membentuk lubuk tunjam yang dalam.
Kepentingan: Sebagai kawasan eko pelancongan Ser dijadikan pusat
penajaan tenaga hidroelektrik.

4. Lurah V
Ciri muka bumi: Bertebing
sangat curam dan menjadi
gaung yang sangat dalam.
Lazimnya wujud di kawasan
hulu sungai
Lurah V dan gaung juga
terbentuk akibat proses
rujuvenasi (balik sungai
muda) yang berpunca
daripada kejatuhan arus laut.
Contoh: Gaung yang dalam ialah Grand Canyon di Amerika
Utara

6. Jeram
Ciri muka bumi: Aliran air terjun yang bertingkat atau bersiri mengikut
terjun yang berbeza.
Proses pembentukan: Struktur batu batuan dalam keadaan condong dan
berselang-seli antara batuan keras dengan lembut, maka pergerakan air
terjun kelihatan bertingkat-tingkat. Batuan keras amat sukar dihakis dan
tertonjol di dasar sungai kesan aliran akan tersekat dan terpaksa
mengalir secara lompatan.
Kepentingan: Eko pelancongan dan pusat jana hidro

8. Lubuk Pusar
Ciri muka bumi: Lekukan atau lubang besar di dasar sungai yang
berbatu ditebuk atau dikorek oleh pusaran arus sungai
Proses pembentukan: Aliran sungai yang deras akan
mengorek rekahan-rekahan di dasar sungai yang tidak
rata, memperdalamkan rekahan tersebut menjadi lubang periuk.
Mampu mengcungkil ketulan batu tongkok dan mendedahkan
lubang di dasar sungai seterusnya menyebabkan lubang
menjadi lebih besar.
Kepentingan: Menjadi daya tarikan pelancong seperti Telaga
Tujuh di Langkawi

10. Likuan sungai
Ciri muka bumi: Tebing cekung terhasil
di bahagian likuan sungai yang
menerima larian arus. Manakala, tebing
cembung terhasil di bahagian yang
mengalami pembiasan arus. Tebing ini
wujud secara bertentangan di bahagian
likuan sungai

12. Susuh bukit berpanca
Ciri muka bumi: Bahagian sis bukit/kaki bukit
yang menonjol keluar secara berselang-seli.
Proses pembentukan: Terdapat tonjolan batuan keras berselang-
seli dengan batuan lembut. Sungai akan menghakis jaluran batuan
lembut lebih cepat berbanding jaluran batuan keras. Hakisan sisi
yang giat di jaluran batuan lembut akan menghasilkan cenuram
dan meninggalkan batuan keras tertonjol sebagai tebing.
Kepentingan: Kawasan ini sesuai dijadikan tempat ekspidisi
berkayak dan berakit.

14. BENTUK MUKA BUMI HASIL
PEMENDAPAN SUNGAI
TASIK LADAM

 DELTA
 DATARAN BANJIR
 TETAMBAK

15. TASIK LADAM
 Liku sungai di peringkat hilir yang berbentuk hampir
bulat membentuk segenting yang sempit .
 Apabila banjir berlaku segenting terputus lalu
menghasilkan likuan terpenggal.
 Apabila pemendapan terus berlaku, likuan terputus
daripada aliran sungai utama.
 Tasik ladam terbentuk.

17. DELTA
Apabila sungai mengalir sampai di kuala sungai
atau muara sungai, bahan muatan termendap
Kawasan aluvium kipas yang dikenali sebagai delta
terbentuk.
Lima sebab pembentukan delta:
a) Jumlah muatan sungai yang banyak
b) Pantai yang terlindung dan mengalami kadar
pasang surut yang rendah
c) Laut di kuala sungai mestilah cetek
d)Tidak terdapat arus kuat yang mengalir
bersudut tepat dengan kuala sungai
e)Tidak terdapat tasik-tasik besar di sepanjang
aliran sungai

19. Dataran banjir
 Tindakan sungai berkesan di peringkat hilir ialah
pemendapan
Ini meninggikan dasar sungai menyebabkan air sungai
cetek
Air sungai mudah banjir pada musim hujan atau
musim salji cair
Semasa banjir berlaku, bahan mendapan termendap di
permukaan lembah lalu membentuk dataran mendap.
Kawasan sebegini luas, rata dan diliputi tanih aluvium.
Maka lurah berbentuk "V" terbentuk.

21. tetambak
1. Mendapan yang tertimbun di tebing
sungai membentuk tetambak
2. Tetambak menyebabkan cawangan
sungai mengalir selari dengan aliran
sungai utama sebelum bercantum
dengannya
3. Cawangan sungai sebegini dikenali
sebagai cabang sayung