1. 30 SOUL 31
30/33 ΦΕΣΤΙΒΑΛ του Νίκου Κουλούσιου Φωτογραφία: Νίκος Καρδαράς, Exit Festival
Το Νόβισαντ έχει ψυχή!
Sex Pistols, M.I.A., Primal Scream, The Hives, Juliette and the Licks, Λορέν Γκαρνιέ,
Deep Dish, live, baby, live! Το EXIT Festival, στο κοντινό Νόβισαντ, στις 10 - 13
Ιουλίου, εγγυάται µουσική κι ένα εκρηκτικό καλοκαίρι σαν την αγάπη. Ψήνεσαι;
EXIT rocks!

2. 32 SOUL 33
φέρουµε τον κόσµο που µοιράζεται τις ανησυχίες
και τη µουσική του ΕΧΙΤ πιο κοντά. Η ιστοσελίδα και
η κοινότητα που φιλοξενεί είναι δραστήρια καθ’ όλη
τη διάρκεια της χρονιάς. Είναι το καταφύγιό µας
από τα µέινστριµ σέρβικα µίντια. Κρατάµε το ηθικό
ψηλά· η οµάδα του ΕΧΙΤ ποτέ δεν κοιµάται.
Έχετε και ένα Κοινοβούλιο στη διαδικτυακή κοι-
νότητα του ΕΧΙΤ. Ποιος ψηφίζει και για τι; Ένας
από τους λόγους που δηµιουργήσαµε την online
κοινότητα είναι για να σφυγµοµετρήσουµε τις
αντιδράσεις και τις προθέσεις του κοινού. Το κοινό
ψηφίζει κι εµείς µαθαίνουµε σε τι πετύχαµε και
σε τι όχι. Έτσι γινόµαστε καλύτεροι κάθε χρόνο. Το
feedback του κόσµου µας είναι απαραίτητο.
Τι feedback παίρνετε από το κοινό σας για τα
line-up του ΕΧΙΤ; Φέτος ποια είναι τα ονόµατα
που τραβούν την προσοχή όλων; Το σέρβικο κοι-
νό ανυποµονεί να ακούσει τους: Μάνου Τσάο, Sex
Pistols, Primal Scream, Πολ Γουέλερ and Nightwish.
Το διεθνές κοινό είναι ενθουσιασµένο µε τους The
Hives, Juliette and The Licks, N.E.R.D., M.I.A. και µε
τους djs όπως Σβεν Βαθ και Λορέν Γκαρνιέ.
Είναι αλήθεια ότι το Ηνωµένο Βασίλειο είναι η
χώρα µε τους περισσότερους επισκέπτες στο
ΕΧΙΤ; Πού πιστεύεις ότι οφείλεται αυτό; Είναι
αλήθεια, πέρυσι είχαµε 11.000 επισκέπτες από
τη Μεγάλη Βρετανία. Το BBC Radio 1 µετέδιδε
ζωντανά κάθε βράδυ από τις σκηνές του ΕΧΙΤ.
Τα τελευταία 2 χρόνια οι «Guardian» και «London
Times» προτείνουν το ΕΧΙΤ ως το Νο1 φεστιβαλικό
προορισµό της Ευρώπης. Όλα αυτά, µαζί µε τη
µαγεία του ίδιου του φεστιβάλ, φέρνουν όλο και
περισσότερο κόσµο στο Νόβισαντ.
Πες µου για το Νόβισαντ. Η τοπική κοινωνία
συµµετέχει στο φεστιβάλ; Το Νόβισαντ είναι µια
πανέµορφη πόλη της κεντρικής Ευρώπης. Χτισµένη
στα πρότυπα της αυστριακής αλλά και βαλκανικής
αρχιτεκτονικής, θα έλεγα. Ο κόσµος του Νόβισαντ
είναι καταπληκτικός, φιλόξενος και ζεστός, οπότε
σίγουρα είναι µέρος του φεστιβάλ - δε θα γινόταν
διαφορετικά, µιας και η πόλη είναι σχετικά µικρή.
Όσο διαρκεί το φεστιβάλ, ολόκληρη η πόλη µετα-
µορφώνεται σε µια 24ωρη τρέλα. Η τοπική κοινω-
νία δείχνει πολύ κατανόηση. Σαν τοποθεσία για φε-
στιβάλ είναι µοναδική. Το φρούριο είναι πάνω στις
όχθες του ∆ούναβη και το κάµπινγκ είναι ακριβώς
δίπλα στην παραλία, στο ποτάµι.
Το πρόγραµµα περιλαµβάνει και ντόπιους καλλι-
τέχνες; Με πάνω από 20 σκηνές στη διάθεσή µας,
φυσικά και έχουµε και ντόπια σχήµατα. Στηρίζου-
µε την τοπική σκηνή και θέλουµε να τη δούµε να
ανεβαίνει.
Ποιο είναι το πιο εξωφρενικό που έχει συµβεί
ποτέ στο φεστιβάλ; Συµβαίνουν τόσα εξωφρενι-
κά κάθε χρόνο… Αυτό που µας καταπλήσσει κάθε
φορά είναι οι συναισθηµατικά φορτισµένες αντι-
δράσεις κάποιων σούπερ δηµοφιλών καλλιτεχνών.
Όταν βλέπουν το πανέµορφο τοπίο, τον κόσµο
και την ατµόσφαιρα που ξεσηκώνει, ξεσπούν σε
κλάµατα χαράς και συγκίνησης. Το πιο εξωφρενικό
όµως παραµένει το γεγονός ότι το ΕΧΙΤ είναι ακόµα
ζωντανό παρά τις δυσκολίες και τα εµπόδια.
Ακροβατείτε επιτυχώς ανάµεσα στην εµπορική
επιτυχία και την καλλιτεχνική αρτιότητα του
ΕΧΙΤ. Ποια είναι η συνταγή; Be true to your school!
Βασικά µένουµε σταθεροί στις αρχές µας. Ολόκλη-
ρη η οµάδα του ΕΧΙΤ εργάζεται σκληρά και τίµια,
και δεν ξεχνάµε ποτέ τον πρωταρχικό µας στόχο: να
φτιάξουµε ένα γαµάτο φεστιβάλ! ∆ε συµβιβαστή-
καµε ποτέ, κι έτσι η εµπορική επιτυχία απλώς µας
ακολούθησε. Αν είσαι ειλικρινής µε τον εαυτό σου,
η επιτυχία θα έρθει. Αυτή είναι η συνταγή.
Μετά το ΕΧΙΤ, ποιο είναι το πιο κουλ προϊόν της
Σερβίας; Η ράκια, το εθνικό µας ποτό.
«Και ερχόµαστε στο σήµερα.
Ετοιµάσατε βαλίτσες, σκηνές,
φωτογραφικές και τα συναφή
φεστιβαλικά παραφερνάλια; Κάντε
την κίνηση, αν θέλετε να ακούσετε
και να δείτε: The Sex Pistols,
The Hives, Deep Dish (Dubfire &
Sharam), Kruder & Dorfmeister
Summer Sessions, Σβεν Βαθ,
Soulwax live, 2ManyDJ's, Λορέν
Γκαρνιέ, Francois K, Tiga, Booka
Shade live, Ben Watt, Claude Von
Stroke, Juliette Lewis & The Licks,
Primal Scream, M.I.A, Ministry,
N.E.R.D. και πολλούς πολλούς
ακόµη στα 26 stages του»
Το καλοκαίρι του 2000 και για εκατό συνεχόµενες
µέρες (και νύχτες) η µουσική, οι τέχνες, και το πολι-
τικό/κοινωνικό ντιµπέιτ βρήκαν φιλόξενο και γόνιµο
έδαφος στο µεσαιωνικό φρούριο Πετροβαραντίν της
πόλης Νόβισαντ. Εκεί χιλιάδες Σέρβοι/Σέρβες, τα-
ραχοποιοί-φοιτητές κυρίως, τραγούδησαν, χόρεψαν
και µε γλώσσα τους τη µουσική µίλησαν κατά του
εθνικισµού, της ξενοφοβίας και της λογοκρισίας. Το
γκραν φινάλε του φεστιβάλ, ένα πάρτι µε τίτλο «Get
Out and Vote», που έγινε µία µέρα πριν τις εκλογές,
σφράγισε µε ενθουσιασµό την πορεία προς ένα κα-
λύτερο αύριο. Και µία µέρα µετά, ο Μιλόσεβιτς έπεσε.
Το EXIT δε σταµάτησε εκεί. Χρόνο µε το χρόνο
µεγαλώνει, τα line-up του περιπετειώδη, ολοένα και
πλουτίζουν µε µεγάλα ονόµατα καλλιτεχνών, ενώ
ο ακτιβισµός παραµένει ακόµα και σήµερα ψηλά
στην ατζέντα του. Το 2004 το EXIT συνεργάστηκε
µε το MTV Europe, ΜΚΟ και τοπικά µίντια σε µια µε-
γάλη καµπάνια για το τράφικινγκ και τη σεξουαλική
εκµετάλλευση στην περιοχή της νοτιοανατολικής
Ευρώπης. Το 2005 το MTV Europe ξεκίνησε την εκ-
στρατεία ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης «Free
Your Mind» από τα stages του EXIT. Η λίστα µε τις
ακτιβιστικές δραστηριότητές του είναι µακρά, όπως
ακριβώς και η λίστα των καλλιτεχνών που το έχουν
τιµήσει µε την παρουσία τους. Κανένα όνοµα δεν
είναι πολύ µεγάλο για το ΕΧΙΤ. Pet Shop Boys, Scissor
Sisters, Franz Ferdinand, The Cardigans, Μπίλι Άι-
ντολ, Goldie, Ντέρικ Μέι, Chumbawamba, Τζεφ Μιλς,
Snoop Dogg, Wu Tang Clan, Λορίν Χιλ, Beastie Boys,
The Prodigy, Basement Jaxx, CSS, Morrissey, Ντάνι
Τενάλια, Τζον Ντίγκουιντ, Ρότζερ Σάντσεζ, Stereo
MC's, Moloko, Massive Attack, LTJ Bukem, Iggy and
the Stooges, Cypress Hill, Brand New Heavies, Νένε
Τσέρι, Goldfrapp, Peaches, Τίµο Μάας, White Stripes,
Garbage, Underworld, Slayer, Apocalyptica, Datsuns,
Fatboy Slim, Καρλ Κοξ, Felix Da Housecat, Sasha,
όλοι αυτοί και πολλοί παραπάνω σπίνιαραν και
γκρούβαραν µόνο στα προηγούµενα 6 καλοκαίρια.
To 2006 οι σκηνές ήταν 24, το 2007 το φεστιβάλ
χτύπησε ρεκόρ ξένων επισκεπτών καταγράφοντας
10.000 µόνο από τη Μεγάλη Βρετανία και 190.000
επισκέπτες συνολικά, την ίδια χρονιά-ορόσηµο
κέρδισε και το ζηλευτό βρετανικό βραβείο Best
Festival on the Continent για το καλύτερο µουσικό
φεστιβάλ της Ευρώπης. Το ΕΧΙΤ το γλεντάει και τα
µίντια το παίζουν φανατικά: «mixmag», «NME», BBC
και «Observer» συνιστούν EXIT.
Και ερχόµαστε στο σήµερα. Ετοιµάσατε βαλίτσες,
σκηνές, φωτογραφικές και τα συναφή φεστιβαλι-
κά παραφερνάλια; Κάντε την κίνηση, αν θέλετε να
ακούσετε και να δείτε: The Sex Pistols, The Hives,
Deep Dish (Dubfire & Sharam), Kruder & Dorfmeister
Summer Sessions, Σβεν Βαθ, Soulwax live, 2ManyDJ's,
Λορέν Γκαρνιέ, Francois K, Tiga, Booka Shade live, Ben
Watt, Claude Von Stroke, Juliette Lewis & The Licks,
Primal Scream, M.I.A, Ministry, N.E.R.D. και πολλούς
πολλούς ακόµη στα 26 stages του.
Εκτός του µεγέθους, της προβολής και των
ονοµάτων των συµµετεχόντων, το ΕΧΙΤ κερδί-
ζει και στα σηµεία, όπως τοποθεσία (µοναδικό
άµπιεντ), εξυπηρέτηση/φιλοξενία (υπέρ-φιλική
και αρκετά οικονοµική), community spirit, ακτι-
βισµός, ιστορία, και µια Σερβία έτοιµη να αγα-
πήσει και να λατρέψει τη µουσική και µέσα από
τη µουσική όλο τον κόσµο. Στο Πετροβαραντίν,
το «Γιβραλτάρ του ∆ούναβη», το SOUL θα γιορ-
τάσει αυτόν τον Ιούλη τα όγδοα γενέθλια του
ΕΧΙΤ παρέα µε µια αγκαλιά Ευρωπαίους. Η Tijana
Todorovic, από τη δηµιουργική οµάδα του φεστι-
βάλ, µας µιλά για τη σηµασία του να αγαπάς τη
µουσική και τη δράση.
Είναι αλήθεια ότι το ΕΧΙΤ στέριωσε σαν µουσι-
κό φεστιβάλ χάρη στην ανάγκη του κόσµου να
αντιδράσει στις πολιτικές εξελίξεις της περιοχής;
Ναι, το ΕΧΙΤ ξεκίνησε ως µορφή διαµαρτυρίας στο
πολιτικό σκηνικό του Μιλόσεβιτς κι, όταν αυτό απο-
µακρύνθηκε τελικά, το φεστιβάλ ήταν το πρώτο ελ-
πιδοφόρο µήνυµα που έστελνε µια τραυµατισµένη
Σερβία στην υπόλοιπη Ευρώπη και τον κόσµο. Αλλά
και για αρκετά χρόνια αργότερα το ΕΧΙΤ έπρεπε να
παλέψει µε τις εκάστοτε τοπικές πολιτικές συγκυρί-
ες της περιοχής, οι οποίες, όπως φαντάζεσαι, δεν
ήταν και οι θετικότερες για ένα φεστιβάλ που προ-
ωθεί την ειρήνη, την αγάπη, τη συναδέλφωση, την
ανοχή και όλα τα ιδανικά των χίπις.
Σχετικά σύντοµα «χτυπήσατε χρυσό» στα Βρε-
τανικά Βραβεία Φεστιβάλ. Πού βασίζεται ένας
τέτοιος τίτλος; Το βραβείο «Best Festival of the
Continent 2007» βασίστηκε στην ψήφο του κοινού,
µας ψήφισαν δηλαδή οι Βρετανοί µουσικόφιλοι.
Στην ιστοσελίδα σας διαβάζω ότι δηµιουργείτε
ένα Κοινωνικό ∆ίκτυο γύρω από το ΕΧΙΤ. Ποια
είναι τα χαρακτηριστικά του; Το ∆ίκτυο που
αναφέρεις είναι σαν το δίκτυο επικοινωνίας του
MySpace. Τα µέλη µας γνωρίζονται µεταξύ τους,
ανταλλάσσουν εµπειρίες και παρουσιάζουν τη
δουλειά τους. Παράλληλα, δηµιουργήσαµε και το
δίκτυο ΕΧΙΤmusic, το οποίο δίνει τη δυνατότητα
σε µπάντες και παραγωγούς από όλο τον κόσµο
να ανεβάζουν τη µουσική τους και κάποιοι από
αυτούς θα ψηφιστούν από το κοινό για να παίξουν
live στο επόµενο ΕΧΙΤ.
Χτίζετε δηλαδή µια κοινότητα στο διαδίκτυο,
η οποία όµως δεν είναι µόνο εικονική. Από
την αρχή η ιδέα ήταν να φτιάξουµε µια εικονική
πολιτεία: The State of EXIT. Το διαδίκτυο µας διευ-
κολύνει προς αυτή την κατεύθυνση. Θέλουµε να