Germaniya haqida

1. Aslonova Nasiba Muxammadovna

2. 
 1. Geografik o’rni.
 2. Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari.
 3. Tarixi.
 4.Aholisi.
 5. Xo’jaligi .
 6. Transporti.
 7. Xalqaro iqtisodiy aloqalari.
 8 Qiziqarli faktlar.
Reja :

4. GDR bayrog'i
Asosiy ma'lumotlar
Rasmiy til nemis (de)
Poytaxti|Poyt
axti
Sharqiy
Berlin
Hududi 108 178 km?
Aholisi 2018-yilgi
roʻyxat
83,019,200
(17-oʻrin
Aholi zichligi 232/km
2
Pul birligi GDR markasi
Davlat
madhiyasi
Возрождённ
ая из руин
Milliy
bayrami
7-oktabr
Tel.
prefikslar
+37 (ishlama
ydi)

5. Germaniya Federativ Respublikasi
Bundesrepublik Deutschland
Bayroq Gerb
Shior: Einigkeit und Recht und Freiheit
(Germancha: „Birlik va Huquq va Ozodlik“)
Madhiya: 1:21 Das Lied der Deutschen, 3rd stanza
(Einigkeit und Recht und Freiheit)

6. Germaniya davlati Markaziy Yevropada
joylashgan bo‘lib, quruqlik orqali
Niderlandiya, Belgiya, Lyuksemburg,
Fransiya, Shveysariya, Avstriya, Chexiya,
Polsha, Daniya bilan chegaradosh hisoblanadi

7. 1989-yilning oktabr oyida ikki davlat
GFR va GDR birlashganidan keyin
Germaniya hozirgi chegaralariga ega
bo‘ldi, Natijada, GFR hududi 43% ga,
aholisi esa 27% ga ortdi.
GFR - parlament Respublikasi. Hududiy-siyosiy
tuzilishiga ko‘ra, 16 federatsiyadan tashkil topgan
bo‘lib, ular: Baden-Vyurtemberg, Bavariya, Berlin,
Brandenburg, Bremen, Gamburg, Gessen, Meklenburg
(oldingi Pomeraniya), Quyi Saksoniya, Reynland-Pfals,
Shimoliy Reyn-Vestfaliya, Saar, Saksoniya,
SaksoniyaApgalt, Tyo‘ringiya va Shlezvig-Golshteyn.

8. GFR — federativ respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1949-yil 23-mayda qabul
qilingan, unga 1954, 1956, 1990, 1993 va 1994-yillarda qoʻshimchalar kiritilgan.
Davlat boshligʻi — federal prezident. U maxsus chaqiriladigan federal majlis
tomonidan 5 yil muddatga saylanadi va yana faqat bir marta saylanishi
mumkin. Federal majlis bundestag raisi tomonidan chaqiriladi va u bundestag
deputatlari hamda landtaglar (yer parlamentlari) tomonidan saylangan
aʼzolardan iborat. Prezident ish qobiliyatini yoʻqotsa yoki vafot etsa, bundesrat
raisi prezident vakolatlarini bajaradi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni
parlament amalga oshiradi. U ikki palata: bundestag va bundesratdan iborat.
Bundestag aholi tomonidan 4 yil muddatga saylanadi. Bundesrat esa yer
hukumatlari oʻz orasidan 4 yil muddatga tayinlaydigan vakillardan iborat.
Ijroiya hokimiyat federal kansler boshchiligidagi federal hukumat qoʻlida.
Federal kansler bundestagda prezidentning taklifiga binoan koʻpchilik ovoz
bilan saylanadi. Vazirlar federal kanslerning taklifi bilan prezident tomonidan
tayinlanadi. Har bir yerning oʻz konstitutsiyasi, parlament va hukumati bor.

9. Federal
Yerlar
Yuzasi(km²)
Aholisi(2
)
1
Baden-
Vyurtemberg
35.751,65
10.717.0
00
2 Bavariya 70.549,19
12.444.0
00
3 Berlin 891,75
3.388.00
0
4 Brandenburg 29.477,16
2.568.00
0
5 Bremen 404,23 663.000
6 Hamburg 755,16
1.735.00
0
7 Hessen 21.114,72
6.098.00
0
8
Meklenburg-
Old
Pomeraniya
23.174,17
1.720.00
0
9
Quyi
Saksoniya
47.618,24
8.001.00
0
10
Shimoliy
Reyn-
Vestfaliya
34.042,52
18.075.0
00
11
Reynland-
Pfalz
19.847,39
4.061.00
0
12 Saarland 2.568,65
1.056.00
0
13 Saksoniya 18.414,82
4.296.00
0
14
Saksoniya-
Anhalt
20.445,26
2.494.00
0
15
Shlesvig-
Holshtein
15.763,18
2.829.00
0
16 Turingiya 16.172,14
2.355.00
0
(1) Berlin va Hamburg shaharlari ham yer, ham shahar hisoblanishadi;
Bremen ham xutdi shunday va unga Bremenhaven ham kiradi.
(2) Stichtag: 31. Dezember 2004
Federal Yerlar Poytaxti Yuzasi(km²) Aholisi(2)
1
Baden-
Vyurtemberg
Stuttgart 35.751,65 10.717.000
2 Bavariya Myunhen 70.549,19 12.444.000
3 Berlin (1) 891,75 3.388.000
4 Brandenburg Potsdam 29.477,16 2.568.000
5 Bremen Bremen(1) 404,23 663.000
6 Hamburg (1) 755,16 1.735.000
7 Hessen Visbaden 21.114,72 6.098.000
8
Meklenburg-
Old
Pomeraniya
Schwerin 23.174,17 1.720.000
9
Quyi
Saksoniya
Hannover 47.618,24 8.001.000
10
Shimoliy
Reyn-
Vestfaliya
Dyusseldorf 34.042,52 18.075.000
11
Reynland-
Pfalz
Mains 19.847,39 4.061.000
12 Saarland Saarbrücken 2.568,65 1.056.000
13 Saksoniya Drezden 18.414,82 4.296.000
14
Saksoniya-
Anhalt
Magdeburg 20.445,26 2.494.000
15
Shlesvig-
Holshtein
Kiel 15.763,18 2.829.000
16 Turingiya Erfurt 16.172,14 2.355.000

10. 
Tabiiy boyliklari. G‘arbiy Yevropa davlatlari
o‘rtasida Germaniya o‘zining toshko‘miri va
qo‘ng‘ir ko‘miri bilan alohida ahamiyatga ega.
Toshko‘mirning asosiy konlari Rur, Saar va Axen
havzalarida joylashgan hamda ko‘mirning 2/3
qismi yuqori sifatli kokslanadigan ko‘mir
hisoblanadi. Qo‘ng‘ir ko‘mirning ishonchli
zaxiralarining katta qismi (80 mlrd. t) Sharqiy
Germaniyada joylashgan bo‘lib, aksariyat hollarda
ochiq usulda qazib olinadi. Tabiiy gaz konlari
asosan mamlakatning shimolida joylashgan.
Temir rudalari zaxiralari uchraydi lekin, ularning
sifati past. Shimoliy Germaniya pasttekisligida
tosh tuzining katta qatlamlari, kaliy va magniy
tuzlarining zaxiralari joylashgan.

11. 
Germaniyaning yirik daryolari - Reyn,
Elba, Vezer, Ems (Shimoliy va Boltiq
dengizlari havzalari) va Dunay (Qora
dengiz havzasi). 1993 yilda Shimoliy
dengizdan Qora dengizgacha bo‘lgan
trans Yevropa suv yo‘lini tutashtiruvchi
Mayn-Dunay kanali ishga tushirildi.
O‘rta Germaniya kanali va uning Berlin
hamda Vezer daryogacha bo‘lgan davomi
ta’muhim ahamiyatga ega.

12. 
Aholisi. Germaniyada 2018 yil ma’lumoti
bo‘yicha 82,9 mln kishi istiqomat
qiladi.Urbanizatsiya darajasi 74% dan
ortiq. Ko‘pgina shaharlar
aglomeratsiyalar yadrosi hisoblanadi,
biroq aholisi 1 mln. dan ortiq bo‘lgan
shaharlar ko‘p emas (Berlin, Gamburg,
Myunxen). Hozir mamlakatda
(Niderlandiya bilan birga) Reyn
megapolisi rivojlanmoqda. Unda jami 30
mln. kishi yashaydi.

13. 
Sanoati. Mamlakatda fantalab
tarmoqlarnmg hissasi ortib bormoqda.
Stanoklar va boshqa sanoat ishlab
chiqarish jihozlarini, avtomobil, organik
kimyo mahsulotlarni eksport qilish
bo‘yicha Germaniya dunyoda yuqori
o‘rinni egallaydi.

14. 
GFR ning barcha yirik sanoat kompaniyalari transmilliy
korporatsiyalar hisoblanadi («Daimler-Benz», «Wolkswagen»,
«Siemens», Hoechst”, «Bayer»). Germaniya energetika sohasida o‘z
ehtiyojlarining asosiy qismini import hisobiga qondiradi. Neft va
gaz muhim ahamiyatga ega bo‘lib, 30% i ko‘mir xissasiga to‘g‘ri
keladi. Neft aksariyat hollarda tankerlar va neft quvurlari orqali
Shimoliy dengiz, Rossiya, Afrika davlatlari (Nigeriya, Liviya), Fors
ko‘rfazi davlatlaridan olinadi. Neftni qayta ishlash zavodlari
mamlakat bo‘ylab notekis joylashmagan. Gamburg, Kyoln,
Karlsrue, Shvedt eng yirik markazlari hisoblanadi. GFR da elektr
energiyaning asosiy qismi issiqlik elektr stansiyalari orqali ishlab
chiqariladi. IES lar Rur va Saar havzalari va port shaharlarida
ko‘mir asosida, neftni qayta ishlash markazlarida–mazutda asosida
ishlaydi. Hozirgi vaqtda mahalliy ko‘mirga nisbatan Avstraliyadan
arzon bahoda olib kelinayotgan ko‘mirning ahamiyati ortib
bormoqda.

15. AES orqali elektr energiyaning 30%i ishlab chiqariladi
(ular ko‘mir havzalarining chegarasidan tashqarida
qurilgan). GES lar, asosan, mamlakatning janubida
xususan tog‘ daryolarida (Lex, Inn, Izar, Mozel, Eder)
joylashgan. GFR ning rangli metallurgiyasi, asosan,
chetdan keltirilgan va ikkilamchi xomashyo (rangli
metall parchalari) asosida ishlaydi. Korxonalar
joylashishining bosh omili sifatida energiya resurslari
bilan ta’minlanganligi, xomashyoni olib kelishdagi
qulaylik hisoblanadi. Alyuminiyni eritish bo‘yicha
Germaniya G‘arbiy Yevropa regionida faqat
Norvegiya davlatidan keyingi ikkinchi o‘rinni
egallaydi. Alyuminiy eritish zavodlari Shimoliy Reyn-
Vestfaliya va Gamburg hamda Bavariyada joylashgan.
Gamburg va boshqa shaharlarida qora misni eritish
rivojlangan.

16. GFR sanoatining eng rivojlangan tarmoqlaridan yana
biri mashinasozlik va metallga ishlov berish bo‘lib,
mamlakat sanoat mahsulotlari va eksportining yarmiga
yaqin qismi mashinasozlikka to‘g‘ri keladi. Metallga
ishlov berishning eng yirik markazlari Myunxen,
Leypsig, Nyumberg, Mangeym, Berlin, Gamburg
shaharlari hisoblanadi. Baden-Vyurtemberg va
Shimoliy Reyn-Vestfaliya yerlarida mashinasozlik
ishlab chiqarishi eng ko‘p rivojlangan.

17. t/r Ishlab chiqarish yo‘nalishi Sanoat markazlari
1 Avtomobilsoz Volsburg, Shtutgart, Kyoln,
Ryusselxaym, Myunxen
2 Dengiz kemasozligi Kil, Gamburg, Bremen, Emden,
Rostok
3 Daryo kemasozligi Duysburg
4 Optik mexanika korxonalari Baden-Vyurtemberg va
Tyo‘ringiya yerlari
5 Samolyotsozlik Myunxen, Aersburg, Gamburg,
Bremen
6 Kimyo sanoati Leverkuzen(«Bayer»konserni)
Kyoln,Darmagen,FrankfurtMay
n («Hoechst»
konserni),Lyudvigsxafen («Basf»
korserni)

18. Avtomobil ishlab chiqarish bo‘yicha Germaniya
dunyoda AQSh, Yaponiya va Xitoydan keyingi
to‘rtinchi o‘rinda turadi. Asosiy avtomobil
korporatsiyalari «Wolkswagen», «Mercedes-Benz»,
«BMW», «Ford-Verke», «Opel» avtomobil ishlab
chiqaradi.
Transporti. Germaniya jahonda Transport
yo‘llarining zichligi bo‘yicha oldingi
o‘rinlardan birini egallaydi. Yevropa
kengashi bo‘yicha sheriklari bilan bo‘lgan
iqtisodiy aloqalarning jadalligi va
Yevropaning markazida joylashgani uchun
transportning barcha turlari rivojlangan.

19. Transport tarmog‘ning asosiy qismini temiryo‘llar
tashkil etib (44 ming km ga yaqin), uning 90 % i
elektrlashtirilgan. transportining yuk
aylanmasida asosiy o‘rinni avtomobil transporti
(60% atrofida) egallaydi, keyingi o‘rinlarda
temiryo‘l (20%), ichki suv (15%) va quvur
transportlari egallaydi. Yo‘lovchi tashish bo‘yicha
avtomobil transportining hissasi yuqori (90% ga
yaqin). Oliy darajadagi avtomobil yo‘llarining
umumiy uzunligi 11 ming km.ni tashkil etadi.

20. Germaniya konteyner tashuvchi kemalarning hajmi
bo‘yicha AQSh, Panama, Tayvandan keyingi 4-o‘rinda
turadi. Dengiz portlari yuk aylanmasi bo‘yicha esa
Yevropa davlatlarining yirik portlaridan pastroq
o‘rinlarni egallaydi. Gamburg, Vilgelmsxafen, Bremen,
Emden, Rostok eng yirik dengiz portlari sanaladi.
Mamlakatda havo transporti ham muhim ahamiyatga
ega. Barcha yirik yarmarka markazlarida aeroportlar
joylashgan bolib, ular jami 16 ta xalqaro aeroportlardan
iborat. Frankfurt aeroporti Yevropada yo‘lovchi tashish
bo‘yicha (Londonning «Xitrou” aeroportidan keyin)
uchinchi o‘rinni egallaydi. Yuk tashish bo‘yicha esa
birinchi o‘rinda turadi.

21. Tashqi iqtisodiy aloqalari. Germaniya tashqi savdoning
umumiy hajmi bo‘yicha AQSh dan keyin 2-о’rinda turadi.
GFR sanoati rivojlangan davlatlarga, birinchi navbatda
Yevropa kengashidagi sheriklariga qarab ish tutadi.
Tashqi savdo aylanmasining 50% va olib chiqilayotgan
sarmoyaning asosiy qismi ushbu davlatlarga to‘g‘ri keladi.
Yevropaning aksariyat mamlakatlari uchun Germaniya
bosh savdo sherigi hisoblanadi. Jahon bozorida
Germaniya yuqori sifatli mahsulotlar bilan ta’minlovchi
davlat sifatida tan olingan. Mamlakat eksportining 90%
dan ortig‘ini sanoat mollari tashkil etadi.

22. Germaniyaning barcha yirik sanoat kompaniyalari
transmilliy korporatsiyalar hisoblanadi. Ayniqsa,
xalqaro ixtisoslashish tarmoqlarning korporatsiyalari
jahonning eng yirik korporatsiyalari hisoblanadi.
Masalan, kimyo sanoatida - »Bayer», «Hoechst»,
«Basf» kompaniyalari, elektronikada- »Siemens»,
avtomobilsozlikda («Daimler-Benz”). Organik kimyo
mahsulotlarini chetga chiqarish bo‘yicha mamlakat
jahonda birinchi o‘rinda turadi. Mamlakat hozirda
stanoklarni va boshqa ishlab chiqarish jihozlarini
eksport qilish bo‘yicha birinchi o‘rinni egallash uchun
Yaponiya bilan musobaqalashmoqda.