2. Reja:
1. Suv resurslaridan foy dalanganlik uchun so liqning joriy
etilishi
2. Soliq to‘lovchilar tarkibi
3. Soliq solish obyekti, ba zasi va soliq stavkalari
4. Soliq bo‘yicha taqdim etilgan imtiyozlar
3. • O‘zbekiston sharoitida suv qadrli
hisoblanadi. Chunki respublikamizda qishloq
ho‘jaligida foydalaniladigan yerlar asosan
sug‘oriladigan yerlardan iborat. Suv har
qanday davlat uchun asosiy boylik
hisoblanadi.
• 1982-yildan 1998-yilga qadar suv
resurslaridan foydalanayotgan yuridik
shaxslar «suv uchun to‘lov» to‘lashar edi.
Iste’molchilarning suvdan samarali, tejab
foydalanish maqsadida respublikamiz soliq
qonunchiligiga hamda O‘zbekiston
Respublikasining «Suv va suvdan foydalanish
to‘g‘risida»gi qonuniga ko‘ra 1998 yil 1
yanvardan boshlab suv resurslaridan
foydalanganlik uchun soliq joriy etildi.
Ushbu soliq umumdavlat soliqlari tarkibiga
kiritildi.
Suv resurslaridan foydalanganlik uchun
soliqning davlat byudjeti daromadlaridagi
salmog‘i dinamikasi
4. • Davlat byudjeti daromadlarini shakllantirishda suv resurslaridan
foydalanganlik uchun soliqning ahamiyati xilma-xildir. Suv resurslaridan
foydalanganlik uchun soliqning davlat byudjeti daromadlaridagi salmog‘i
2004-2008 yillarda 0,5 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2012 yilda 0,3 foiz
bo‘lgan. 2017 yilgi davlat byudjeti parametrlari bo‘yicha ushbu soliq
davlat byudjeti daromadlarining 0,5 foizini, mol-mulk solig‘i va resurs
to‘lovlarida esa 3,5 foizni tashkil etmoqda (3.8.1-diagramma).
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2014 yil 4 dekabrdagi 2270-sonli
qaroriga asosan ushbu soliqdan tushumlar mahalliy byudjetlarning Davlat
byudjetidagi ulushini ko‘paytirish maqsadida to‘liq miqdorda mahalliy
byudjetlar daromadiga o‘tkazilmoqda.
5. Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq to‘lovchilar bo‘lib O‘zbekiston
Respublikasi hududida suvdan foydalanishni yoki suv iste’molini amalga
oshiruvchi quyidagi shaxslar hisoblanadi:
• yuridik shaxslar - O‘zbekiston Respublikasi rezidentlari;
• faoliyatini doimiy muassasa orqali amalga oshirayotgan O‘zbekiston
Respublikasi norezidentlari;
• tadbirkorlik faoliyati uchun suvdan foydalanuvchi yakka tartibdagi
tadbirkorlar;
• yuridik shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda tuzilgan dehqon
xo‘jaliklari.
• O‘zbekistonda davlat byudjeti daromadlarini ushbu manba bo‘yicha
ta’minlab beradigan asosiy soliq to‘lovchilar bo‘lib, Shirin GRES,
Taxiyatosh GRES, Toshkent GRES va boshqa shu kabi GRESlar
hisoblanishadi.
6. Aholi punktlarining suv ta’minoti uchun suv yetkazib berishni amalga
oshiruvchi yuridik shaxslar faqat o‘z ehtiyojlariga ishlatiladigan suv uchun
suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqni to‘lovchidir. Quyidagi yuridik
shaxslar suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqni to‘lovchilar
bo‘lmaydi:
• notijorat tashkilotlar. Notijorat tashkilotlar tadbirkorlik faoliyatini
amalga oshirgan taqdirda belgilangan tartibda tadbirkorlik faoliyatida
foydalaniladigan suv hajmlari bo‘yicha suv resurslaridan foydalanganlik
uchun soliqni to‘lovchi bo‘ladi;
• soliq solishning soddalashtirilgan tartibi nazarda tutilgan yuridik shaxslar.
7. • Soliq kodeksining 258-moddasiga muvofiq
yer usti va yer osti manbalaridan olib
foydalaniladigan suv resurslari soliq Suv
resurslarining yer usti manbalariga
quyidagilar kiradi: daryolar, ko‘llar, suv
omborlari, turli xil kanallar va hovuzlar, yer
ustidagi boshqa suv havzalari hamda suv
manbalari. Suv resurslarining yer osti
manbalariga artezian quduqlari va
skvajinalar, vertikal va gorizontal drenaj
tarmoqlari hamda boshqa inshootlar
yordamida chiqazib olinadigan suvlar kiradi.
Foydalanilgan suv resurslarining hajmi soliq
solish bazasi hisoblanadi. Suv resurslarining
yer usti va yer osti manbalaridan olingan suv
hajmi suvdan foydalanishning buxgalteriya
(birlamchi) hisobga olish hujjatlarida aks
ettirilgan suv o‘lchagich asboblarining
ko‘rsatkichlari asosida aniqlanadi.
8.
9. Soliq kodeksining 261-moddasiga muvofiq suv resurslaridan
foydalanganlik uchun soliqdan quyidagilar ozod qilinadi:
• suv uchun byudjetga soliq o‘tkazgan yuridik shaxslardan suv olgan
iste’molchilar;
• birlamchi foydalanilgan suv uchun to‘lov amalga oshirilgan suvdan
ikkilamchi foydalanuvchi suv iste’molchilari;
• ixtiyoriy tugatilayotgan yuridik shaxslar - tadbirkorlik subyektlari -
yuridik shaxslarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazuvchi organ ixtiyoriy
tugatish to‘g‘risida qabul qilingan qaror haqida xabardor qilingan
kundan e’tiboran. Ixtiyoriy ravishda tugatish qonun hujjatlarida
belgilangan muddatlarda tugallanmagan yoki tugatish tartib-taomili
to‘xtatilgan va faoliyat qaytadan boshlangan taqdirda, ushbu imtiyoz
qo‘llanilmaydi hamda soliq summasi imtiyoz qo‘llanilgan butun davr
uchun to‘liq miqdorda undiriladi.
10. Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqni hisoblab chiqarishda soliq
solinadigan baza quyidagi hajmlarga kamaytiriladi:
• sog‘liqni saqlash muassasalarida Soliqni hisoblab chi qarish tartibi va to‘
lash muddatlari davolash maqsadida foydalaniladigan yer osti mineral
suvlari hajmiga, bundan savdo tarmog‘ida realizatsiya qilish uchun
foydalanilgan suv hajmi mustasno;
• atrof muhitga zararli ta’sir ko‘rsatishining oldini olish maqsadida chiqazib
olinadigan yer osti suvlari hajmiga, ishlab chiqarish va texnik ehtiyojlar
uchun foydalanilgan suv hajmi bundan mustasno;
• shaxtadan suvlarni qochirish uchun, foydali qazilmalarni qazib olish vaqtida
chiqazib olingan va qatlamdagi bosimni saqlab turish uchun yer qa’riga
qaytarib quyiladigan yer osti suvlari hajmiga, bundan ishlab chiqarish va
texnik ehtiyojlar uchun foydalanilgan suv hajmi mustasno;
• gidroelektr stansiyalari gidravlik turbinalarining harakati uchun
foydalaniladigan suv hajmiga;
• qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan sho‘rlangan yerlarni yuvish uchun
foydalaniladigan suv hajmiga.
