SlideShare a Scribd company logo
1 of 28
ELO 5: Likida Nongendeseso omu novhura
kuvyukisa varongwa ava va kara noudigu
wokuresa rambangako Nongendeseso
dokufunda udwa wokuresa ntani hena
kuresa kokulikwatesa ntani kokuresa vavali-
vavali, eruganeso nobuke ukare uhaku
kovarongwa ava va kara noudigu womomutwe/
wokomutjima.
Kehagero lyerongwa varongwamitili va hepa
ku:
5.1. Likida nongendeseso dokuronga varongwa va sige
nkareso zoudwa wokuresa.
5.2. Singonona asi yisinke kuresa kokulikwatesa ntani
kwavavali-vavali ntani o tunge yiviyauka kwa nkenye simwe.
5.3. Horowora nobuke edi nadi vhura kufira varongwa
ava va kara noudigu womomutwe/ wokomutjima / ava va
kara noudigu momaparugawo di kare uhaku wawo.
5.4. Likida evhuro lyokuruganesa nobuke di kare uhaku
wovarongwa ava va kara noudigu womomutwe/
wokomutjima.
Etwaromo
Uumwe ou kwa demenena pounongo wokuresa moomu nye
ngesi sina kara hepero kufwaturura asi yisinke nani azi tanta
ezi nkango “ kuresa”.
Efwatururo lyonkango ezi kuresa.
Kuresa unongo ou atu ruganesa mokuzuvha eyi yina tjangwa
mokuruganesa mutungo gononkango, nondandazwi tu tunture
muhagaro gwa yeyi vana tjanga.
Sinzi sovantu kapi va nyanyukira nawa-nawa kuresa pwavelike,
morwa kukwama omu vavarera kutunda kounona wawo.
Ngomurongi ya ha kugusa si Mukumo mokugava mbatero
kovarongwa worupe oru. Nongendeseso musinke nye edi
novhura kuruganesa mokuronga varongwa woge va sige
nkareso zoudwa wokuresa? Tu zeni si tu tare konongendeseso
odo dina ku kwama ko:
Nongendeseso dokuronga varongwa va sige
nkareso zoudwa wokuresa.
1. Murongi pomuhowo a tantere varongwa vendi omu ga
tamekere kuresa.
2. Rongikida Ezuva lyokuresa eli lya tuliswa po nare.
 Ereso lyokukara ngesi kwa hwa kuhoroka mwaSitarara
nkenye elima.
3. Hamesera mo varongwa mokuresa komeho o gave
mavyukiliro kuhamena omu vana kuresa.
 Eyi kuninkisira morwa eharo lyokuresa mutupu mo mwawo.
Tanko to vaninki varese nkenye eyi ove wa hana kugava
mavyukiso nositambo sokuvatura meharo lyokuresa, nsene
eyi yina ka pita ntani nye novavyukisa kuresa kwawo.
4. Va pa unankondo wokuhorowora nobuke edi
vana hara kuresa monkondwarongero zawo.
Varongwa ku yi hafera unene nsene ta va pe unankondo va
horowore vene nobuke edi nava resa, nokuresa kwawo tava
kuhafere.
5. Va twara monzugo mwina mwa kara nobuke
dokuresa va ka papare nobuke edi dina va zi
komutjima.
Mevango eli tava kavhura kukagwana mo nobuke dokulisiga-
siga edi nava vhura kukahorowora nyamwawo yipo va ka di
rese.
6. Rongikida varongwa woge va ze konosure dopeke
va ka li pakerere novakwaawo mokuresa.
Kwato ogu munona ga hara va mu zore morwa kapi ga diva
kurugana sininke simwe songandi. Nsene o yi rugana eyi
vsrongwa ngava hara kulironga kuresa morwa kapi vana hara
vava zore omu vana kuresa.
7. Tura varongwa monomuzumo omu nava
vhura kuresa kulikwatesa.
Mokurugana eyi varongwa tava vhuru kulipukurura vene na
vene apa vana kutura mapuko pokuresa.
Efwatururo lyokuresa kelikwateso
Oku yiko kuresa komalitambasano oku aku horoka apa
varongwa ava wiza kumwe nositambo sokulikwateso kuresa
buke zonene ndi yitjangwa yoyire oku tava va vatere
nokuvavyukisa komurongi gwawo ndi muresi ogu ga diva
kuresa
Eyi novhura kukoneka ngomurongi nsene
kuna kupitisira kuresa kelikwateso
1. Varongwa va hepa kutarere ukonentu wokuresa
komuresinawa ogu ana kuruganesa yilyo yorutu nawa ntani
elindagurozwi nawa.
2. Nonkango da hepa kunenepa nawa yipo varongwa navenye
va mone nawa kumwe nokulikwatesa kuresa
sintokorwatjangwa.
Uwa wokuresa kulikwatesa
o Varongwa kulizuvha uwawa mokuresa yitjangwa eyi ava pili
kuvhura kuresa pwavene.
o Varongwa ku li pa mbatero monombunga dawo apa vana
kuresa.
o Kulironga elizokumwe kuhamena eraka lyopatjangwa
nelilyopakana.
o Kuvatera mokuronga nonkango donondigu edi da hwa
kuruganeswa.
o Kunkondopeka etedo lyewa lyesimwititi.
o Mokuresa kokulikwatesa, varongwa kulihamesera mo
mokuresa nomokulironga asi ngapi omu ava resa ntani awo
kuzuvha asi kuna kulironga ntani kulimona vene asi awo
varesi.
Varongwa kuvhura kuresa eyi yina kukwa ko:
o Masimwititi
o Nonsumo
o Nobuke dononene
o Nomutango
o Mbudi zomonkondwarongero
Yiviyauka yokomeho zokuresa
o Murongi ta gava etwaromo lyesimwititi. Omu kuvhura
kuuyunga mo kuhamena Edina lyobuke ntani epepahoveso
lyobuke.
o Hamesera mo varongwa kuhamena eyi vana kumona
kepepahoveso lyobuketjangeso ntani eyi vana kugazara
kuhamena etjangototo eli nava ka resa.
o Metwaromo, murongi a vatere varongwa mokulitungira efano
kuhamena etjangototo, yihorokwa, ntani kupura mapuro
gokapulilira yipo varongwa va li hamesere mo.
Yiviyauka yopokuresa
o Kuresa kokuhova kukara kuresa kelihafeso.
o Murongi a like nkenye nkango apa ana ku zi resa.
o Varongwa va hepa kukwama nomeho apa ana kuresa
murongi.
o Resa sireswa nezwi eli wa hwa kuruganesa, morwa
varongwa va hepa nawo kulihamesera mo.
o Ruganesa elindagurozwi lyouhunga.
o Hageka kuresa yipo o pure varongwa va pumbe eyi yina
kuhoroka. Pura ngwendi “ mouhunga ndi?”
Yiviyauka yokonyima zokuresa
o Konyima zokuresa, murongi ta tengwida varongwa konyima
pokuninka mapumbo. Kuvapura omu kava yidiva asi
mouhunga kava kara ndi ngapi omu vana yidiva asi
mapumbo gawo kapisi uhunga.
o Gava mpito kovarongwa kuhamena magazaro gawo mulyo
unene morwa varongwa ku li hamesere mo sili unene.
Kuresa kwavavali-vali
Oku yiko kuresa omu varongi novarerwa/ vakurona ava vatere
vanavawo meliyombereso kuresa. Kuresa oku kwa hepa
muresi ogu ga kara nounkurungu wokuresa natni murongwa
ogu ana kulironga kuresa tava resa kumwe buke.
Varongwa ava va kara noudigu womomutwe ndi
wokomutjima kumwe noyitjangwa/ nobuke edi nava
vhura kuresa
o Masanseko kuhafesa nokuronga vanonagona novakondi
monkedi zokulifana.
o Masanseko kuninkisa vanonagona va divare yinka yawo.
o Nkedi zokuresa esanseko komunona kuhamena munona
mukwawo kuvavatera moyiruwo yeguwo. Masanseko
gokukara ngesi kuninkisa vanona va gwane malimbururo
gomawa. Sitambo sokuresa esanseko lya ngesi kuninkisa
munona a gwane mbili ntani makorangedo.
o Masanseko kuninkisa munona alironge asi nawa tupu
poyiruwo yimwe kutura mapuko.
o Pokuvaresera masanseko ga ngesi, murongi a ruganesa
mukumozwi gokutemwinina moomu va yi simwitira.
o Vahorowera nobuke edi va hara unene owo vanona ono hara
kuresera.
o Wa hepa kudiva asi munona ga hepa kudiva kupurakena
kumwe nokuhafera nobuke pepupi lyenona.
o Ruganesa masanseko o guse po maudigu.
Mokuyirugana eyi, resa nobuke domafano doyikaramo ya ngesi
edi dina kufumbura maupyakadi, ehandu lyovanonagona yipo yi
va tjindja.
o Sinzi sonobuke domafano dovanonagona kuuyunga mo
kuhamena maupyakadi aga ava gwanekere nago.
o Horowora nobuke edi dina kusimwitira maupyakadi.
o Horowora nye nobuke edi dina kusimwitira suma
somaupyakadi ngwendi; woma, yiruwo youdigu, sihonena
epiroepakerombili vakurona vanavawo/ esigiliro/ epiro ndi
nomfa domuharwa mekoro. Siho. Mahodi gonsigwe
o Nobuke dimwe kusimwitira mauvera, ediruko lyepata lyawo
pomukundo apa pwa kara kaume gomunona ogo.
o Horowora nobuke edi nadi fumbura elizuvho movarongwa.
Siho. Mbili, kuzuvhira ko vakwawo, egawombatero,
kutarurura udigu womuntu, ngo.ngo.
o Horowora nobuke edi nadi va pa ndi nadi keverera
elinunupiko mokatji kovanona ava ava lizuvhu ngwendi asi
awo va nunu ntani kwato ogu gokuvavatera mekuruzuni
mokatji kovakondi novakuru.
o Horowora nobuke edi adi uyunga kuhamena runyando
kuhamena elizuvho lyedona.
o Varongwa woge va rese nobuke edi da simwitira kuhamena
munonagona ogu vana gusa ko mokudana novakwaawo ava
va kara asi kapisi vepupi lyendi.
o Varongwa kuvhura simpe hena kuresa unongotango, morwa
kwa kara neganohoramo lyokutanga maudigu ntani
malizuvho govanonagona.
Yeliyombereso
Nobuke musinke novhura kuhorowera varongwa ava va kara
noudigu womomutwe/ wokomutjima? Liyonga nakaume zoge
ove o uyunga ko asi morwasinke ono kuuyungira ngoso.

More Related Content

What's hot

آموزش سخنرانی و فن بیان
آموزش سخنرانی و فن بیانآموزش سخنرانی و فن بیان
آموزش سخنرانی و فن بیانفن سخن
 
اشعار. مهدی .اخوان .ثالث
اشعار. مهدی .اخوان .ثالثاشعار. مهدی .اخوان .ثالث
اشعار. مهدی .اخوان .ثالثFarid Kamali
 
786 the message of god to iran part 2
786 the message of god to iran part 2786 the message of god to iran part 2
786 the message of god to iran part 2AsadHoseiny
 
مذهب اصالت عشق جلد چهارم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مذهب اصالت عشق جلد چهارم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیمذهب اصالت عشق جلد چهارم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مذهب اصالت عشق جلد چهارم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیalireza behbahani
 
Roya
RoyaRoya
RoyaMahdi
 
علم فلسفه عرفان از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 علم فلسفه عرفان از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی علم فلسفه عرفان از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
علم فلسفه عرفان از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیalireza behbahani
 
Colorsinteriordecoration
ColorsinteriordecorationColorsinteriordecoration
Colorsinteriordecorationfreddygentry630
 
UUMWE 4 LIKIDA MAUNONGO GOPAUMWENE GEKWATOGANO LYOMAUNONGO GOKURESA.pptx
UUMWE 4 LIKIDA MAUNONGO GOPAUMWENE GEKWATOGANO LYOMAUNONGO GOKURESA.pptxUUMWE 4 LIKIDA MAUNONGO GOPAUMWENE GEKWATOGANO LYOMAUNONGO GOKURESA.pptx
UUMWE 4 LIKIDA MAUNONGO GOPAUMWENE GEKWATOGANO LYOMAUNONGO GOKURESA.pptxNATALIE REINO
 
ضاد صدى الصمت - 10
ضاد صدى الصمت - 10ضاد صدى الصمت - 10
ضاد صدى الصمت - 10Mouad Khateb
 
انسان کامل۱ از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
انسان کامل۱ از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیانسان کامل۱ از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
انسان کامل۱ از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیalireza behbahani
 
Loloda bible gospel of matthew
Loloda bible   gospel of matthewLoloda bible   gospel of matthew
Loloda bible gospel of matthewEternalWord
 
الهوس الثانى وابشه
الهوس الثانى وابشهالهوس الثانى وابشه
الهوس الثانى وابشهstmary damshiria
 
ضاد صدى الصمت - 19
ضاد صدى الصمت - 19ضاد صدى الصمت - 19
ضاد صدى الصمت - 19Mouad Khateb
 

What's hot (20)

آموزش سخنرانی و فن بیان
آموزش سخنرانی و فن بیانآموزش سخنرانی و فن بیان
آموزش سخنرانی و فن بیان
 
اشعار. مهدی .اخوان .ثالث
اشعار. مهدی .اخوان .ثالثاشعار. مهدی .اخوان .ثالث
اشعار. مهدی .اخوان .ثالث
 
786 the message of god to iran part 2
786 the message of god to iran part 2786 the message of god to iran part 2
786 the message of god to iran part 2
 
مذهب اصالت عشق جلد چهارم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مذهب اصالت عشق جلد چهارم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیمذهب اصالت عشق جلد چهارم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مذهب اصالت عشق جلد چهارم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
Roya
RoyaRoya
Roya
 
علم فلسفه عرفان از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 علم فلسفه عرفان از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی علم فلسفه عرفان از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
علم فلسفه عرفان از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
Colorsinteriordecoration
ColorsinteriordecorationColorsinteriordecoration
Colorsinteriordecoration
 
Afaringan
AfaringanAfaringan
Afaringan
 
UUMWE 4 LIKIDA MAUNONGO GOPAUMWENE GEKWATOGANO LYOMAUNONGO GOKURESA.pptx
UUMWE 4 LIKIDA MAUNONGO GOPAUMWENE GEKWATOGANO LYOMAUNONGO GOKURESA.pptxUUMWE 4 LIKIDA MAUNONGO GOPAUMWENE GEKWATOGANO LYOMAUNONGO GOKURESA.pptx
UUMWE 4 LIKIDA MAUNONGO GOPAUMWENE GEKWATOGANO LYOMAUNONGO GOKURESA.pptx
 
406
406406
406
 
Kuamaon 1
Kuamaon 1Kuamaon 1
Kuamaon 1
 
ضاد صدى الصمت - 10
ضاد صدى الصمت - 10ضاد صدى الصمت - 10
ضاد صدى الصمت - 10
 
5161
51615161
5161
 
Int Year Soil-Khodaverdiloo
Int Year Soil-KhodaverdilooInt Year Soil-Khodaverdiloo
Int Year Soil-Khodaverdiloo
 
انسان کامل۱ از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
انسان کامل۱ از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیانسان کامل۱ از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
انسان کامل۱ از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
Loloda bible gospel of matthew
Loloda bible   gospel of matthewLoloda bible   gospel of matthew
Loloda bible gospel of matthew
 
الهوس الثانى وابشه
الهوس الثانى وابشهالهوس الثانى وابشه
الهوس الثانى وابشه
 
1152
11521152
1152
 
Rejal shams
Rejal shamsRejal shams
Rejal shams
 
ضاد صدى الصمت - 19
ضاد صدى الصمت - 19ضاد صدى الصمت - 19
ضاد صدى الصمت - 19
 

More from NATALIE REINO

UUMWE 3 TUNGA MALIKWAMO GOKURESA NAWA.pptx
UUMWE 3 TUNGA MALIKWAMO GOKURESA NAWA.pptxUUMWE 3 TUNGA MALIKWAMO GOKURESA NAWA.pptx
UUMWE 3 TUNGA MALIKWAMO GOKURESA NAWA.pptxNATALIE REINO
 
UUMWE 2 FWATURURA OMU AVA VHURU KUTWARA KOMENHO EKULIKO LYOMAUNONGO GOKURESA....
UUMWE 2 FWATURURA OMU AVA VHURU KUTWARA KOMENHO EKULIKO LYOMAUNONGO GOKURESA....UUMWE 2 FWATURURA OMU AVA VHURU KUTWARA KOMENHO EKULIKO LYOMAUNONGO GOKURESA....
UUMWE 2 FWATURURA OMU AVA VHURU KUTWARA KOMENHO EKULIKO LYOMAUNONGO GOKURESA....NATALIE REINO
 
UUMWE 1 FWATURURA NONGENDESESO DOKUHAMENA MAUNONGO GOKURESA.pptx
UUMWE 1 FWATURURA NONGENDESESO DOKUHAMENA MAUNONGO GOKURESA.pptxUUMWE 1 FWATURURA NONGENDESESO DOKUHAMENA MAUNONGO GOKURESA.pptx
UUMWE 1 FWATURURA NONGENDESESO DOKUHAMENA MAUNONGO GOKURESA.pptxNATALIE REINO
 

More from NATALIE REINO (8)

UUMWE 3 TUNGA MALIKWAMO GOKURESA NAWA.pptx
UUMWE 3 TUNGA MALIKWAMO GOKURESA NAWA.pptxUUMWE 3 TUNGA MALIKWAMO GOKURESA NAWA.pptx
UUMWE 3 TUNGA MALIKWAMO GOKURESA NAWA.pptx
 
UUMWE 2 FWATURURA OMU AVA VHURU KUTWARA KOMENHO EKULIKO LYOMAUNONGO GOKURESA....
UUMWE 2 FWATURURA OMU AVA VHURU KUTWARA KOMENHO EKULIKO LYOMAUNONGO GOKURESA....UUMWE 2 FWATURURA OMU AVA VHURU KUTWARA KOMENHO EKULIKO LYOMAUNONGO GOKURESA....
UUMWE 2 FWATURURA OMU AVA VHURU KUTWARA KOMENHO EKULIKO LYOMAUNONGO GOKURESA....
 
UUMWE 1 FWATURURA NONGENDESESO DOKUHAMENA MAUNONGO GOKURESA.pptx
UUMWE 1 FWATURURA NONGENDESESO DOKUHAMENA MAUNONGO GOKURESA.pptxUUMWE 1 FWATURURA NONGENDESESO DOKUHAMENA MAUNONGO GOKURESA.pptx
UUMWE 1 FWATURURA NONGENDESESO DOKUHAMENA MAUNONGO GOKURESA.pptx
 
ELO 7
ELO 7ELO 7
ELO 7
 
ELO 4
ELO 4ELO 4
ELO 4
 
ELO 3
ELO 3ELO 3
ELO 3
 
ELO 2
ELO 2ELO 2
ELO 2
 
ELO 1
ELO 1ELO 1
ELO 1
 

ELO 5

  • 1. ELO 5: Likida Nongendeseso omu novhura kuvyukisa varongwa ava va kara noudigu wokuresa rambangako Nongendeseso dokufunda udwa wokuresa ntani hena kuresa kokulikwatesa ntani kokuresa vavali- vavali, eruganeso nobuke ukare uhaku kovarongwa ava va kara noudigu womomutwe/ wokomutjima.
  • 2. Kehagero lyerongwa varongwamitili va hepa ku: 5.1. Likida nongendeseso dokuronga varongwa va sige nkareso zoudwa wokuresa. 5.2. Singonona asi yisinke kuresa kokulikwatesa ntani kwavavali-vavali ntani o tunge yiviyauka kwa nkenye simwe. 5.3. Horowora nobuke edi nadi vhura kufira varongwa ava va kara noudigu womomutwe/ wokomutjima / ava va kara noudigu momaparugawo di kare uhaku wawo. 5.4. Likida evhuro lyokuruganesa nobuke di kare uhaku wovarongwa ava va kara noudigu womomutwe/ wokomutjima.
  • 3. Etwaromo Uumwe ou kwa demenena pounongo wokuresa moomu nye ngesi sina kara hepero kufwaturura asi yisinke nani azi tanta ezi nkango “ kuresa”.
  • 4. Efwatururo lyonkango ezi kuresa. Kuresa unongo ou atu ruganesa mokuzuvha eyi yina tjangwa mokuruganesa mutungo gononkango, nondandazwi tu tunture muhagaro gwa yeyi vana tjanga.
  • 5. Sinzi sovantu kapi va nyanyukira nawa-nawa kuresa pwavelike, morwa kukwama omu vavarera kutunda kounona wawo. Ngomurongi ya ha kugusa si Mukumo mokugava mbatero kovarongwa worupe oru. Nongendeseso musinke nye edi novhura kuruganesa mokuronga varongwa woge va sige nkareso zoudwa wokuresa? Tu zeni si tu tare konongendeseso odo dina ku kwama ko:
  • 6. Nongendeseso dokuronga varongwa va sige nkareso zoudwa wokuresa. 1. Murongi pomuhowo a tantere varongwa vendi omu ga tamekere kuresa. 2. Rongikida Ezuva lyokuresa eli lya tuliswa po nare.  Ereso lyokukara ngesi kwa hwa kuhoroka mwaSitarara nkenye elima.
  • 7. 3. Hamesera mo varongwa mokuresa komeho o gave mavyukiliro kuhamena omu vana kuresa.  Eyi kuninkisira morwa eharo lyokuresa mutupu mo mwawo. Tanko to vaninki varese nkenye eyi ove wa hana kugava mavyukiso nositambo sokuvatura meharo lyokuresa, nsene eyi yina ka pita ntani nye novavyukisa kuresa kwawo.
  • 8. 4. Va pa unankondo wokuhorowora nobuke edi vana hara kuresa monkondwarongero zawo. Varongwa ku yi hafera unene nsene ta va pe unankondo va horowore vene nobuke edi nava resa, nokuresa kwawo tava kuhafere.
  • 9. 5. Va twara monzugo mwina mwa kara nobuke dokuresa va ka papare nobuke edi dina va zi komutjima. Mevango eli tava kavhura kukagwana mo nobuke dokulisiga- siga edi nava vhura kukahorowora nyamwawo yipo va ka di rese.
  • 10. 6. Rongikida varongwa woge va ze konosure dopeke va ka li pakerere novakwaawo mokuresa. Kwato ogu munona ga hara va mu zore morwa kapi ga diva kurugana sininke simwe songandi. Nsene o yi rugana eyi vsrongwa ngava hara kulironga kuresa morwa kapi vana hara vava zore omu vana kuresa.
  • 11. 7. Tura varongwa monomuzumo omu nava vhura kuresa kulikwatesa. Mokurugana eyi varongwa tava vhuru kulipukurura vene na vene apa vana kutura mapuko pokuresa.
  • 12. Efwatururo lyokuresa kelikwateso Oku yiko kuresa komalitambasano oku aku horoka apa varongwa ava wiza kumwe nositambo sokulikwateso kuresa buke zonene ndi yitjangwa yoyire oku tava va vatere nokuvavyukisa komurongi gwawo ndi muresi ogu ga diva kuresa
  • 13. Eyi novhura kukoneka ngomurongi nsene kuna kupitisira kuresa kelikwateso 1. Varongwa va hepa kutarere ukonentu wokuresa komuresinawa ogu ana kuruganesa yilyo yorutu nawa ntani elindagurozwi nawa. 2. Nonkango da hepa kunenepa nawa yipo varongwa navenye va mone nawa kumwe nokulikwatesa kuresa sintokorwatjangwa.
  • 14. Uwa wokuresa kulikwatesa o Varongwa kulizuvha uwawa mokuresa yitjangwa eyi ava pili kuvhura kuresa pwavene. o Varongwa ku li pa mbatero monombunga dawo apa vana kuresa. o Kulironga elizokumwe kuhamena eraka lyopatjangwa nelilyopakana. o Kuvatera mokuronga nonkango donondigu edi da hwa kuruganeswa.
  • 15. o Kunkondopeka etedo lyewa lyesimwititi. o Mokuresa kokulikwatesa, varongwa kulihamesera mo mokuresa nomokulironga asi ngapi omu ava resa ntani awo kuzuvha asi kuna kulironga ntani kulimona vene asi awo varesi.
  • 16. Varongwa kuvhura kuresa eyi yina kukwa ko: o Masimwititi o Nonsumo o Nobuke dononene o Nomutango o Mbudi zomonkondwarongero
  • 17. Yiviyauka yokomeho zokuresa o Murongi ta gava etwaromo lyesimwititi. Omu kuvhura kuuyunga mo kuhamena Edina lyobuke ntani epepahoveso lyobuke. o Hamesera mo varongwa kuhamena eyi vana kumona kepepahoveso lyobuketjangeso ntani eyi vana kugazara kuhamena etjangototo eli nava ka resa. o Metwaromo, murongi a vatere varongwa mokulitungira efano kuhamena etjangototo, yihorokwa, ntani kupura mapuro gokapulilira yipo varongwa va li hamesere mo.
  • 18. Yiviyauka yopokuresa o Kuresa kokuhova kukara kuresa kelihafeso. o Murongi a like nkenye nkango apa ana ku zi resa. o Varongwa va hepa kukwama nomeho apa ana kuresa murongi. o Resa sireswa nezwi eli wa hwa kuruganesa, morwa varongwa va hepa nawo kulihamesera mo. o Ruganesa elindagurozwi lyouhunga.
  • 19. o Hageka kuresa yipo o pure varongwa va pumbe eyi yina kuhoroka. Pura ngwendi “ mouhunga ndi?”
  • 20. Yiviyauka yokonyima zokuresa o Konyima zokuresa, murongi ta tengwida varongwa konyima pokuninka mapumbo. Kuvapura omu kava yidiva asi mouhunga kava kara ndi ngapi omu vana yidiva asi mapumbo gawo kapisi uhunga. o Gava mpito kovarongwa kuhamena magazaro gawo mulyo unene morwa varongwa ku li hamesere mo sili unene.
  • 21. Kuresa kwavavali-vali Oku yiko kuresa omu varongi novarerwa/ vakurona ava vatere vanavawo meliyombereso kuresa. Kuresa oku kwa hepa muresi ogu ga kara nounkurungu wokuresa natni murongwa ogu ana kulironga kuresa tava resa kumwe buke.
  • 22. Varongwa ava va kara noudigu womomutwe ndi wokomutjima kumwe noyitjangwa/ nobuke edi nava vhura kuresa o Masanseko kuhafesa nokuronga vanonagona novakondi monkedi zokulifana. o Masanseko kuninkisa vanonagona va divare yinka yawo. o Nkedi zokuresa esanseko komunona kuhamena munona mukwawo kuvavatera moyiruwo yeguwo. Masanseko gokukara ngesi kuninkisa vanona va gwane malimbururo gomawa. Sitambo sokuresa esanseko lya ngesi kuninkisa munona a gwane mbili ntani makorangedo.
  • 23. o Masanseko kuninkisa munona alironge asi nawa tupu poyiruwo yimwe kutura mapuko. o Pokuvaresera masanseko ga ngesi, murongi a ruganesa mukumozwi gokutemwinina moomu va yi simwitira. o Vahorowera nobuke edi va hara unene owo vanona ono hara kuresera. o Wa hepa kudiva asi munona ga hepa kudiva kupurakena kumwe nokuhafera nobuke pepupi lyenona.
  • 24. o Ruganesa masanseko o guse po maudigu. Mokuyirugana eyi, resa nobuke domafano doyikaramo ya ngesi edi dina kufumbura maupyakadi, ehandu lyovanonagona yipo yi va tjindja. o Sinzi sonobuke domafano dovanonagona kuuyunga mo kuhamena maupyakadi aga ava gwanekere nago. o Horowora nobuke edi dina kusimwitira maupyakadi.
  • 25. o Horowora nye nobuke edi dina kusimwitira suma somaupyakadi ngwendi; woma, yiruwo youdigu, sihonena epiroepakerombili vakurona vanavawo/ esigiliro/ epiro ndi nomfa domuharwa mekoro. Siho. Mahodi gonsigwe o Nobuke dimwe kusimwitira mauvera, ediruko lyepata lyawo pomukundo apa pwa kara kaume gomunona ogo. o Horowora nobuke edi nadi fumbura elizuvho movarongwa. Siho. Mbili, kuzuvhira ko vakwawo, egawombatero, kutarurura udigu womuntu, ngo.ngo.
  • 26. o Horowora nobuke edi nadi va pa ndi nadi keverera elinunupiko mokatji kovanona ava ava lizuvhu ngwendi asi awo va nunu ntani kwato ogu gokuvavatera mekuruzuni mokatji kovakondi novakuru. o Horowora nobuke edi adi uyunga kuhamena runyando kuhamena elizuvho lyedona.
  • 27. o Varongwa woge va rese nobuke edi da simwitira kuhamena munonagona ogu vana gusa ko mokudana novakwaawo ava va kara asi kapisi vepupi lyendi. o Varongwa kuvhura simpe hena kuresa unongotango, morwa kwa kara neganohoramo lyokutanga maudigu ntani malizuvho govanonagona.
  • 28. Yeliyombereso Nobuke musinke novhura kuhorowera varongwa ava va kara noudigu womomutwe/ wokomutjima? Liyonga nakaume zoge ove o uyunga ko asi morwasinke ono kuuyungira ngoso.