Dielli projekt 1 faqe

1. Dielli
Dielli me 7 qershor 1992. Njolla diellore poshtë
majtas ka madhësinë e 5-fishtë të tokës
Dielli ynë është yll i klasifikuar në kategorinë G2,
një prej më shumë se 100 miliard yjeve në
galaksinë tone.
Diametri : 1.390.000 km.
Masa : 1.989e30 kg
Temperatura : 5537 °C në sipërfaqe
Temperatura : 15.000.000 °C në bërthame
Dielli është quajtur në mitologji me emra të
ndryshëm : Greket e quajtën atë Helios kurse
Romaket e quajtën atë Sol.
Dielli është objekti më i madh në sistemin diellor.
Ai përmban më shumë se 99,8 % të masës totale
të Sistemit Diellor (Jupiteri përmban pjesën
tjetër). Është thëne shpesh se Dielli është një yll.
Kjo është e vërtete në kuptimin, që ka shumë të tjerë të ngjashme me atë.
Kuptimi dhe Jeta e Diellit në të kaluarën + ardhmen e tije
1: Lindja 4,5 Miliard Vjet më Parë
4.5: Dielli i kohëve të tanishme
5/8: Rritje e vogël Graduale
9: Rritje e dukshme
10: Transformim në Gjigant të Kuq
11: Transformim në Re Molekulare [Nebula Cloud = Mjegullnaje Molekulare Gazi]
12: Transformim në Xhuxh të Bardhe [White Dwarf = xhuxh i bardhë]
13/4: Humbje të masës në një përqindje të vogël [White Dwarf = xhuxh i bardhë]
Lindja, Formimi, Përbërja e Diellit dhe e vete Sistemit Diellor
Sistemi Diellor u formua nga rënia gravitacionale e një Reje gjigante molekulare 4.568.000.000 vjet
më parë. Reja Molekulare ishte rreth disa Light/Years=Vjet/drite e madhe. Rajoni që do formonte
Sistemin Diellor, ishte i njohur si mjegullnaje para-diellore. Ajo filloi të shkatërrohej në një disk tjerrje
me një diametër të madh dhe të nxehtë, gjithashtu të dendur në qendër. Në këtë pikë, në
evolucionin e tij, Dielli është besuar të ketë qënë një yll T Tauri. Brenda 50 milion vjetëve, presioni
dhe dendësia e hidrogjenit në qendër të Diellit u bë i madh dhe i mjaftueshëm, që të fillojë fuzionin
termobërthamor. Temperatura, norma reagimit, presioni, dhe densiteti i rritur deri në ekuilibër u arrit,
luftuar nga forca e tkurrjes gravitacionale. Në këtë pikë Dielli u bë një yll i plotë. Kjo rritje e presionit
ndez thelbin/bërthamën. Si rezultat, Dielli është në rritje të ndritshme me një normë prej rreth 10 %
çdo 1,1 miliard vjet. Dielli është i përbërë aktualisht me rreth 71,1 % hidrogjen dhe 27,4 % helium
dhe pjesa tjetër përbëhet nga sasi të vogla elementesh të rënda. Kjo ndryshon ngadalë me kalimin e
kohës, për shkak se Dielli konverton hidrogjenin në helium. Metalet më të bollshme janë të oksigjenit
rreth 1 % të masës së Diellit, karboni 0,3 %, neoni 0,2 % dhe hekur 0,2 %. Dielli para konvertimeve
masive ishte 71,1 % hidrogjen, 27,4 % helium, dhe 1,5 % metale. Në pjesët e brendshme të Diellit,
fuzioni bërthamor ka modifikuar përbërjen në konvertimin nga hidrogjen në helium, kështu që pjesa
më intime e Diellit është tani rreth 60 % helium, me bollëk metali të pandryshuar. Rreth 5,4 miliard
vite nga tani, hidrogjeni në thelbin e Diellit do të konvertohet krejtësisht në helium, duke i dhënë fund
fazës kryesore. Heliumi në bazë të djegies do jetë në një temperaturë shumë të nxehtë, dhe do
prodhojë energji shumë herë më të mëdha se sa nga koha e procesit të hidrogjenit. Në këtë kohë,
shtresa e jashtme e Diellit do të zgjerohet për afërsisht deri në 260 herë nga diametri aktual.
Përfundimisht heliumi do të shterojë vetë në një shkallë shumë më të shpejtë së hidrogjeni, dhe
djegia e Diellit me fazën e helium do të jetë shumë më e vogël në krahasim me fazën e djegies së
hidrogjenit. Dielli nuk është shumë masiv dhe i mjaftueshëm, dhe reaksionet bërthamorë në bazë do
të zvogëlohen.