مبحث ایده‌آلیسم کلاس فلسفه و آراء تربیتی استاد: دکتر مهرانه کاظمیان ارائه‌کننده: خانم ثمری

1. IDEALISM ) موضوع کنفرانس : آرمانگرایی )ایده آلیسم
ارائه دهند ه : المیرا ثمری دانشجوی کارشناسی ارشد تکنوژی آموزشی
استاد مربوطه : خانم دکتر کاظمیان

2. شاخه های ایده آلیسم
ایده آلیسم را حداقل می توان در سه اعتبار در نظر گرفت:
الف( ایده آلیسم هستی شناختی
ب( ایده آلیسم معرفت شناختی
ج( ایده آلیسم اخلاقی

3. مكتب ایده آلیسم و تعلیم و تربیت
ایده آلیسم در لغت به معناي پندارگرایي و اصالت تصور است. پدیده ها را براساس ایدآل یا
آنچه به روح و تصور نسبت داده می شود تفسیر و توجیه می کند .این مكتب قدیمي ترین
مكتب فلسفي نظام دار غرب است و شاید از زمان افلاطون به بعد شروع شده است. افلاطون
به این مكتب نظم مي دهد. در این مكتب اصالت با عقل و ذهن و فكر است یا به تعبیر دیگر
روح است كه اصالت دارد و عقل و ذهن برخاسته از روح است پس اصیل است. در این مكتب
واقعیت در پندار و ذهن انسان است و بیشتر از آن كه مادي باشد مجرد از ماده است.

4. • طرفداران این سیستم فکری, واقعیت را فکری می دانند که در مغز ماست نه در دنیای
فیزیک خارجی . ایشان نظریه به هم پیوستگی حقیقت را مورد تاکید قرار می دهند که
می گوید: یک فکر در صورتی حقیقت است که جزئی از نظام یا سیستم افکار ما را
تشکیل دهد . همچنین, آرمانگرایان بیشتر استدلال قیاسی را تاکید می کنند و به حواس و
روش عملی کمتر توجه دارند.

5. به نظر پیروان این فلسفه :
ارزشهاي روحي تأثیر قطعي در امور جهان دارد.و هر چیز بیش از آنچه مادی باشد روحی یا عقلی یا معنوی است .جهان مادی کم ارزش تر 
از جهان معنوی یا ذهنی و روحی است زیرا متغیر و ناپایدار است .
تن و روان جداي از هم و مقابل هم قرار دارند) روح و جسم را یكي نمي دانند ( روح را بر جسم مقدم مي دانند 
رفتار انسان ذات ا هدفدار است و انگیزش اساسي رفتار در درون خود فرد است نه خارج از آن. انسان آزاد است و داراي آزادي اراده است و 
مي تواند با ارادة خویش به ارزش یابي بپردازد، به اشیاء ارزش دهد یا آنها را بي ارزش شمارد.
زندگي خوب براي انسان آن نوع زندگي است كه در آن مفاهیم ارزشي درك شده اند و در رفتار فردي او آشكار مي شوند. 
بین فرد و جامعه وحدت وجود دارد. هر فرد جزئي از كل است كل خاصیتي دارد كه در هیچیك از افراد نمي توان آن خاصیت را دید مانند 
مدرسه، جامعه كه یك كل است و باید بین اعضا در نهادهاي آن یگانگي وجود داشته باشد. جامعه را پیروان این مكتب جامعه را از مجموع
افراد بصورت فردي با ارزش تر مي دانند.

7. معرفت شناسي از دیدگاه ایده آلیسم :
در این مكتب معرفت یا شناخت انسان مستقل از تجربة حسي است. انسان مي 
تواند از طریق شهود بدون واسطة حس و تجربة حسي حقیقت را پیدا كند.
یافته هاي فكري خودش را بوسیلة عقل ارزیابي كند یعني اعتقاد بر این است
كه منشأ معرفت انسان مجرد از ماده است و ذهني و عقلي است. افكار انسان
كه غیر مادي هستند مبناي وجود و هستي او را تشكیل مي دهند.

8. نظریة ارزش شناسي در مكتب ایده آلیسم :
• پیروان این مكتب معتقدند كه ارزشها در وجود خدا یا یك نیروي غیر شخصي و غیر مادي كه جاوداني و ازلي است
وجود دارد. خیر و شر، زشتي زیبایي و مجموع ا ارزشها و ضد ارزشها بصورت مطلق از خدا نشئت مي گیرد پس
مطلق است.

9. آموزش و پرورش از دیدگاه ایده آلیسم :
• در این مكتب براي تربیت اهمیت خاصي قائلند و معتقدند كه هدف تعلیم و تربیت باید رشد و تكامل ذهن و ”خود ” فرد
و دانش آموز باشد. مدرسه باید روي فعالیت هاي عقلي احكام و داوري هاي ارزشي و اخلاقي موضوع زیبا شناسي،
آزادي فردي و اجتماعي، مسئولیت فردي و انضباط شخصي تأكید فراوان داشته باشد. در این فلسفه به هدفهاي تعلیم
و تربیت بیشتر از روشهاي تدریس توجه مي شود همچنین براي مطالعة علوم انساني بیشتر از علوم طبیعي اهمیت
قائل مي شود. جنبه هاي آگاهي ذهني انسان و آنچه فرهنگ، هنر، اخلاق و دین نامیده مي شود اینها را به حقیقت
نزدیكتر مي دانند. به عقیدة این مكتب انسان تنها موجود قابل تربیت است. تنها موجودي است كه داراي تاریخ و
فرهنگ و تمدن است و به پشتوانة توانایي هاي ذهني و فكري توانسته است به پیشرفت هاي علمي، صنعتي، فكري و
فلسفي برسد چیزي كه سایر موجودات به آن نرسیده اند.

10. • پیروان این مكتب معتقدند كه تفكر رمزي و سمبولیك خاص انسان است همچنانكه تفكر مجرد از
عینیت هاي موجود طبیعي و خارجي است. پیروان این مكتب معتقدند كه آموزش و پرورش
عبارتست از نفوذ انسان روي انسان و جریاني است كه انسان را به تحقق ذات ) به فعلیت رساندن
استعدادهاي بلقوة انسان در حد لایق ( ضمن كوششهاي شخصي راهنمایي كند. تربیت جریان دو
طرفه است باید هر دو فعال باشند. انسان قابلیت طبیعي فراواني براي رشد و كمال دارد و نیازمند
است ارزشهاي اخلاقي را از مدرسه بیاموزد. صاحبان این فلسفه در مراتب والاي عظمت روح
انسان تأكید دارند و آنرا در عالیترین مراتب وجود قرار مي دهند.

11. • پس در دیدگاه اینها هدف تربیت آن است كه انسان را به عالي ترین درجة كمال كه
حد لایق اوست برساند. انسان خوب را بر انسان با معلومات ترجیح مي دهند. انسان
خوب آن است كه آنچه مي داند بتواند.

12. دیدگاه مكتب ایده آلیسم دربارة مربي و آموزش :
• مربي مقام بسیار بالایي دارد. آنها معتقدند كه مربي باید از نظر عقلي و اخلاقي فردي برتر و سرمشق خوبي براي
دانش آموزان باشد. وظیفة معلم و مربي راهنمایي كودك است براي رسیدن به حقیقت. معلم مهمترین عنصر مدرسه
است. مدرسه به منزلة گلستاني است كه دانش آموزان گل هاي این گلستان و معلم باغبان این گلهاست و باید كه این
گلها به عالي ترین درجة رشد و كمال برسند.

13. معلم ایده آلیسم :
• معتقد است که باید از نظر معرفت و بینش برتر از دیگران باشد
• نیازها و توانایی های همه محصلانش را بخوبی بشناسد .
• می کوشد فرصت ها و موقعیت های فعالیت های اکتشافی , تحلیلی و ترکیبی و کاربرد معرفت و معلومات آموخته در
زندگی را برای همه محصلانش فراهم کند و آنها را خلاق بار آورد .
• محصلان را به تقلید از افراد بزرگ و برجسته تشویق می کند .
• روی اهمیت اخلاقی و روانی موضوعات مورد بحث تاکید می کند .
• تفکر مستقل را با هدایت بحث کلاس در دانش آموزان تشویق می کند .
• رعایت ارزش های ثابت را در تصمیم گیری مورد تاکید قرار می دهد .

14. دیدگاه مكتب ایده آلیسم دربارة برنامة تدریس :
• برنامه درسي در این مكتب بر اساس طبیعت وجود انسان تنظیم شده و شامل موضوعاتي است كه
براي تحقق رشد و كمال عقلي و عقلاني انسان ضرورت دارد. از دیدگاه صاحبان این مكتب تجربه
هاي انسان به دو نوع تقسیم مي شود :
• الف( آنچه به محیط طبیعي اختصاص دارد.
• ب( آنچه مربوط به خود انسان است.
• برنامه هاي درسي باید در این دو زمینه طراحي شود.

15. برنامة درسي رادر چهار گروه زیر تنظیم مي كنند :
-1 مطالعة درسهاي عملي مثل روش تهیة غذا و مسكن، بكار بردن ابزار و آلات
-2 مطالعة درسهاي نظري مثل ادبیات، زبان، علوم، ریاضیات و از این قبیل.
-3 مطالعة درسهاي هنري مثل هنر، شعر، موسیقي و مجسمه سازي.
-4 مطالعة درسهاي دیني و اخلاقي مثل الهیات، نظریات دیني، دستورات و احكام دیني.

16. منابع :
• مکتب فلسفی وآراء تربیتی , نویسنده: جرالد ال. گوتک ترجمه :دکتر محمدجعفر پاک سرشت
• فلسفه آموزش و پرورش , نویسنده : دکتر علی اکبر شعاری نژاد

17. با تشکر