2. Cfarë do të kuptojmë me risk?
• Mjetet financiare gjatë procesit të përdorimit sigurojnë fitim , rendiment , dividend apo forma të
tjera pëefitimesh
• Fitimin e kemi disa llojesh :
1. Fitimi potencial – është madhësi e shpresuar apo e pritur
2. Fitimi faktik që është madhësi e realizur
• Ka disa kompani të cilat kanë pak fitim dhe rezultojnë me humbje,risku në këtë rast lidhet me
pamundesinë për të realizuar fitimin dhe percaktohet si mundësi për të humbur ose pasigurise se
nuk do të realizohet fitimi I pritur.
• Risku përkufizohet si shansi për të humbur, është mundësia që rrjedha e parasë (kthimi) do të
ndryshoj nga rrjedha e planifikuar.
• Pra, risku lidhet me pasigurinë e kthimit të mjeteve të kursyera apo të mjeteve të tjera të investuara.
Investimi mund të jetë pa risk, në qoftë se kthimi i parave nga investimi fillestar është i njohur me
siguri të plotë
• Risku nuk mund të eliminohet ai vetëm mund të minimizohet apo të reduktohet.
3. Risktu sistematik- ka të bëjë me ciklin
ekonomik dhe ndikon në të gjitha firmat.
është I paparashikueshëm dhe nuk mund
të mbrohesh
Risku jo-sistematik – ndodh për arsye të
ndryshme dhe ndikon vetëm te një për një
ndermarrje.
është i parashikueshëm dhe mund te
merren masa parandaluese.
Llojet e riskut
02
01
Kombinimi i riskut sistematik me ate josistematik perkufizohet si risk
total ose risk i portofolit qe permban investitori
4. Burimet e riskut
Risk sistematik I cili
vjen si pasoje e :
Pritje ne rritje ose ne renie te ekonomise
Luhatja e normave te interesit
Humbja e fuqise blerese te monedhes nga inflacioni
Luhatja e kurseve te kembimit
Luhatja e cmimeve te letrave me vlere
Risk josistematik I cili
vjen si pasoje e :
Aftesite menaxheriale dhe vendimet e tuyre
Grevat
Disponimi me lende te pare
Efektet e rregullave qeveritare
Efektet e konkurences se jashtme
5. Risku ka relacion të drejtë me kthimin e pritshëm
Sa më e gjatë periudha kohore aq më i lartë riksu
Sa më I lartë risku aq më e lartë mundësia e përfitimit
Matja bëhet në bazë të:
1. Distribuimit te probabilitetit (ngjarje ecila mund te ndohe me nje
besueshmeri % te caktuar )
2. Kthimit te pritur (Shuma e pranuar – Shuma e investuar /shumen e investuar)
3. Deviacionit standard (Mates statistikor i dipersionit )
4. Koeficientit te variacionit – β(mates standard i riskut )
Matja e riskut
6. Distribuimi i
probabilitetit
Probabiliteti definohet si ngjarje e cila mund te
ndodhe me nje besueshmeri apo me nje perqindje
te caktuar.
Distribuimi i probabilitetit - tregon (mundësinë)
apo shansin e ndodhjes se nje rasti.
7. Kthimi
Kthimi përfaqeson fitimin ose humbjen gjithsej nga një investim
Formula :
Pt - Pt-1 + Ct
kt =
Pt-1
Ku:
kt = kthimi aktual i kërkuar ose i pritshëm gjatë periudhës t
Pt = cmimi aktual
Pt-1 = cmimi në periudhën e mëparshme
Ct = cdo fluks paraje i sjellë nga investimi
Shembull
Nje aksioner ble aksionin per 120 $ , merr dividenitin 10$ dhe e shet ate per 200$
200-120+10
kt = = 75%
120
8. Risku historik
Varianca
• Risku historik mund të matet nga ndryshueshmëria e kthimeve të një aktivi në
lidhje me mesataren e tyre.
• Varianca llogaritet duke mbledhur deviacionet e ngritura në katror dhe pjesëtuar
me numrin e vrojtimeve minus një.
• Ngritja në katror e diferencave siguron që t’ju jepet e njëjta rëndësi si
deviacioneve pozitive ashtu edhe atyre negative.
9. Kthimi i pritshëm dhe Risku
• Investitorët dhe analistët shpesh i shohin kthimet historike si një pikënisje për të parashikuar të ardhmen.
• Megjithatë, ata janë shumë më të interesuar të dinë se sa do të jenë kthimet e investimeve të tyre në të
ardhmen.
• Për këtë arsye, na duhet një metodë për të vlerësuar kthimet e ardhshme ose “ex-ante”.
• Një mënyrë për realizimin e kësaj është duke përcaktuar probabilitete për gjendjet e ardhshme ekonomike
dhe kthimet që do të realizoheshin nëse një gjendje e caktuar ndodh.
Kthimi i pritshëm Varianca e E(R) mund të llogaritet si:
Deviacioni standart si:
• Ku:
• pi = probabiliteti i skenarit i
• Ri = kthimi i parashikuar në skenarin I
10. Primi i riskut
• Primi i riskut në treg, i cili është norma e kërkuar e kthimit për të investuar në cdo aktiv riskoz sesa në
normën e lirë nga risku.
• Beta, një koeficient që mat ndjeshmërinë e kthimit të një aksioni të vecantë ndaj ndryshimeve në
kushteve të tregut.
Kështu kthimi i kërkuar nga një aktiv i dhënë do të llogaritej:
E(Ri ) = kthimi i pritshëm ose i kërkuar nga aktivi
Rf = norma e kthimit e lirë nga risku
b = beta e një aktivi apo portofoli E(Rm) = kthimi i pritshëm nga portofoli i tregut
Shembull
• Llogarisni kthimin e kërkuar për një kompani duke supozuar se ajo ka një beta prej 1.25, norma e bonove
të thesarit është 5.07%, dhe kthimi i pritshëm për S&P 500 është 15%.
E(Ri) = 5.07+1.25[15%-5.07%]
E(Ri)= 17.48%
11. Devijimi standard
• Intervale te ndryshimit nga nje pozicion qendror
Nëse çmimet e aksioneve janë ngritur përmbi vlerën e tyre ose kan pësuar rënie nën vlerën e tyre, nëse
vlera e një euro ka pësuar ngritje apo rënije në krahasim me dollarin amerikan.
Të gjitha këto situata tregojnë intervale të ndryshimit nga një pozicion qendror dhe kjo nënkupton se
intervalet më të gjëra janë me risk më të lartë.
Por ndryshimi në intervale nuk mund të merret parasysh si i saktë për arsye se ka ambiguitet.
Per shembull
Nëse intervali i vlerës së aksionit është 10€, dhe vlera e aksioneve A është rritur nga 10 €- 20 vlera totale
ka qenë (10€ apo 100%). Por, nëse vlera e aksioneve B është rritur nga 100 në 110 €
Rritja totale ka qenë (10€ apo 10%) , Pra (10€ apo 100%) nuk është e barabartë me (10€ apo 10%)
12. • Prandaj devijimi standard është matës statistikor i dispersionit të vlerave të pritura. Ai definohet si rrënjë
katrore e rezultateve të pritura
ki- kthimi i pritshëm nga situata ekonomike
k – norma e kthimit të pritur
Pi – probabiliteti se rezultati i do të ndodhë
Nëse devijimi standard është zero, do të thotë që investimi nuk ka risk.
P.Sh nëse kthimi i pritur nga aksioni abc ka devijim standard prej 12% ndërsa aksioni xy ka d.s prej 5% do të
thotë që xy është me risk më të ulët (apo me mundësi më të lartë për të ndodhur).
13. Koeficienti i Variacionit (CV)
• Një problem në përdorimin e deviacionit standart si matës i riskut është se ai nuk e bën të lehtë krahasimin midis
dy aktiveve.
• Koeficienti i variacionit e tejkalon këtë problem duke matur riskun për njësi të kthimit.
• Sa më i lartë koeficienti i variacionit, aq më i lartë risku për kthim.
• Si rrjedhim, nëse ka mundësi zgjedhje, një investitor do të zgjidhte aktivin me koeficientin më të vogël të
variacionit
• CV perdoret kur investitori pret kthim te njejt nga dy projekte por deviacion standard te ndryshem. Ose d.s të njejt
por kthim të ndryshëm.
• Llogaritet duke pjesetuar deviacionin standard me kthimin e pritshem.
14. Diversifikimi
Për të menaxhuar riskun shumë individ preferojnë të mbajnë një portfol të investimeve që nënkupton dy apo
më shumë investime.
Portfoli përmban lloje të ndryshme të nivelit të riskut në mënyrë që të minimizohet risku.
Pra diversifikimi lejon që në disa raste kthimi i aseteve të jetë i njejt me tregun kurse ne disa raste i kundërt.
• Portfoli permban
a. a.Aktive te koreluara pozitivisht – lëviz në anën e njëjtë si tregu
b. b. Aktive te koreluara negativisht – lëviz në anën e kundërt të tregut
c. c. Aktive te pakoreluara – nuk lëvizin në relacion me tregun
15. Risku i portofolit
Nje portfolio shumellojshme mund te perbehet nga aksione dhe obligacione te emetuara nga nje
kompani.
Eshte me rendesi te dihet se cfar kthimi do te kete nje portfolio
Kthimi nga porfolio gjithnje eshte i shoqeruar nga risku
Beta si mates i riskut sistematik
Koeficienti beta mat normen e fitimit t e portfolios te letrave me vlere ne lidhje me normen e fitimit te
tregut.
Ajo mate kontributin e nje aseti te vecanet ne riskun e portfolios.
Ky koeficient eshte mates i riskut sistematik.
Mates i riskut sistematik
(β >1) kemi te bejme me aksione agresive ose e shprehur ndryshe levizje me te larta se tregu
(β <1) kemi te bejme me aksione mbrojtese.
(β =1) kemi te bejme me aksione neutrale ose levizje ne nivel tregu
16. Llogaritja e koeficientit ne portfolio
Βportfolio`= ∑ ëjβj Βp = ∑ (% e investuar ne letren me vlere j)x (B e letres me vlere j)
Shembull
• Ne qofte se ne nje portfolio kemi 8 letra me vlere beta=1 dhe 12 letra me vlere me beta te barabarte me
1.5, atehere koeficienti beta I nje portfolioje te letrave me vlere rezulton si shume e mesatareve te
pritshme te betes se letrave te vecanta me vlere.
Βp= ∑ ëjβj=(8/20x1.0)+(12/20x1.5) (0.4)+ (0.9) = 1.3
• Nga ky shembull kuptohet se kur tregu ulet ose rritet per 1%, kthimi i portfolios do te ndryshoje ne
mesatare prej 1.3% qe nenkupton se kjo portfolio ka risk me te madh sistematik.
17. Disa komente në lidhje me “Modeli i Vlerësimit të Aktiveve Kapitale (CAPM) “
CAPM bazohet në supozimin e një tregu eficient me karakteristikat e mëposhtme:
• Shumë investitorë të vegjël, ku secili ka të njëjtin informacion dhe pritje në lidhje me letrat me vlerë.
• Investitorë racionalë që janë kundershtarë të riskut
• Nuk ka kufizime mbi investimet
• Nuk ka taksa
• Nuk ka kosto transaksioni.
