1. İNSAN SAĞLIĞI ve İŞ
GÜVENLİĞİ
1

2. • Fiziki tehditler Işık ve aydınlatma bozuklukları Güneşle (Tabiî)
aydınlatma Suni aydınlatma Renkler ve insanlar üzerindeki etkileri
Ses ve gürültü Tanımı Ses ve gürültünün insan sağlığına etkisi
Alınması gereken tedbirler
– Kaza ve yaralanma
• Kaza ve yaralanmanın tanımı Kazaların oluş nedenleri Kaza ve
yaralanmanın analizi Mesleğe göre analiz Tezgâh, makine ve
avadanlıklara göre analiz
• İş ve işlemlere göre analiz Yaralanma şiddetinin belirtilmesi Kaza
tekrarlama oranı Kaza şiddet (ağırlık) oranı İnsanların en çok
yaralanan uzuvları
• Kazaların ülke ekonomisine etkileri İş kazalarının görünen zararları
İş kazalarının görünmeyen zararları Kazalara karşı alınabilecek
tedbirler İş kazaların azaltılmasında eğitimin önemi İkna ve teşvik
metotları Kişisel uygunluğun sağlanması Fiziki ve zihni yapının
sebep olduğu kazalar İşe uygun insan ve insana uygun iş prensibi
Fiziki şartların insana göre ayarlanması Tehlikesiz kurtarma teknikleri
Kaza raporları
– Yangın
• Yangının tanımı Yangına karşı alınması gereken önlemler Yapısal
olarak alınabilecek önlemler Organizasyon açısından alınabilecek
önlemler Ev ve işyerlerinde alınması gerekli önlemler İş yerinde
çıkabilecek yangınlar Yangında kurtarma
– İlk yardım
• İnsan vücudu İskelet Kaslar ve hareket Dolaşım sistemi Solunum
sistemi Sindirim sistemi İlk yardımın temel ilkeleri Kesikler ve
kanamalarda ilk yardım Yanıklarda ilk yardım Kırıklarda ilk yardım
Boğulmada ilk yardım 2

3.  Zehirlenmede ilk yardım
 Bayılma ve şokta ilk yardım
 Elektrik çarpmasında ilk yardım
 Göze yabancı cisim kaçtığında ilk yardım
 İlkyardım araç ve gereçleri
 Yaralı taşımanın genel kuralları
 Meslek hastalıkları
 Meslek hastalıklarının tanımı
 Meslek hastalıklarının meydana gelme nedenleri
 Beslenme kuralları
 Yeterli, dengeli ve düzenli beslenme
 Fiziki (bedensel) çalışmanın gerektirdiği enerji tüketimi
 Gürültü ve titreşimin olumsuz etkileri
 Gürültü ve titreşimin insan sağlığı üzerindeki etkileri
 Gürültüden korunma teknikleri
 Meslek hastalıklarından korunma yolları
 Meslek hastalıklarının toplum üzerindeki etkileri
 Meslek hastalıklarının önlemenin önemi
 Meslek hastalıklarında erken teşhisin önemi
 Ferdi korunma tedbirleri
 İş yerinde çalışma çevresine ait koruma ilkeleri
 Tıbbi koruma önlemleri
 Meslek hastalıklarının önlenmesinde eğitimin önemini
3

4. • Makine üzerinde alınabilecek tedbirler
• Sorumluluk alanı dışındaki çalışmanın yarattığı
tehlikeler
• İş yerinde şakalaşmanın yarattığı tehlikeler
• İş güvenliği ile ilgili kanun, tüzük, yönetmelik
ve talimatlara uyma
• Sendikaların mesuliyeti
• İş güvenliği ile ilgili görev ve mesuliyeti
• Kazaların önlenmesindeki aktif rolü
• Çalışanlara ve iş yeri sahibine yapabilecekleri
yardımlar
• İş kazalarında hukuki işlemler
• İş kazasının işveren veya SSK’ya bildirilmesi
• İş kazasının işveren tarafından SSK’ya
bildirilmesi
• İş kazası raporları 4

5. İŞ GÜVENLİĞİ
Günümüzde üretimin en önemli faktörü olan insan, teknolojik gelişmelere
paralel olarak, işyerlerinde çeşitli problemlerle karşılaşmaktadır. Bu
problemler önce insan sağlığına, sonra işletmeye ait her türlü mala yönelik
tehditler oluşturmaktadır. sanayiinin bugünkü,gibi gelişmemiş olduğu
çağlarda durum, (İş Güvenliği) haliyle bir problem olarak görülmemiştir.
Faaliyet alanlarının artması, işlemlerin karmaşıklaşması, bunların
neticesinde tehlikelerin çoğalması, bazı kuralların konulmasını, kanunların
çıkarılmasını gerektirmiştir.
 İşte bütün bunlardan dolayı konu ile ilgili bilimsel araştırmalar
başlamış, tıbbın, tekniğin, diğer bilim dallarının ortak bir çalışma alanı
olarak,İş Güvenliği kavramı ortaya çıkmıştır. Hipokrat’ın kurşun
zehirlenmesini tespiti ile başlayan alana ait çalışmalar, günümüzde pek çok
çalışmanın yanında ,sadece meslek hastalıkları ile ilgilenen hastanelerin
kurulmasını gerekli hale getirmiştir.
 İş Güvenliğinin Tanımı :İş yerlerinde işin yapımı
sırasında,sağlığa, işe ve işyerine, zarar verebilecek olan, çeşitli
sebeplerden kaynaklanan,olumsuz şartlardan korunmak amacı
ile yapılan planlı çalışmaların hepsine İş Güvenliği denir.
5

6. İŞ GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ MEVZUATIN ÖZETİ
 - T.C. Anayasasının, 50.55.56. maddeleri,-
 - Hafta tatili Kanunu,-Borçlar kanunu :İş sahiplerinin tehlikelere karşı gereken
tedbirleri alacağını,
 - Belediyeler Kanunu :İşyerlerinde sağlık kurallarına uyulacağını,
 -1475 sayılı İş Kanunu :5. bölümü işçi sağlığı ve iş güvenliğine ait hükümleri. 73.
maddesi işverenin
 işyerinde sağlık ve güvenlikle ilgili her türlü tedbiri alacağını,anlatır.Bu kanuna
dayalı olarak
 çıkarılan bazı tüzükler de vardır.
 -Umumi Hıfzısıhha Kanunu,
 -506 sayılı SSK Kanunu :
 -Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı :1946 yılından beri iş ve çalışma
hayatını
 - 3308 Sayılı Çıraklık Mesleki Eğitim Kanunu
 geliştirmek,çalışma barışını korumak amacıyla faaliyetlerini yürütmektedir
 Özet bir şekilde verdiğimiz iş güvenliğine ait mevzuatta, borçlar kanunun
konumuzla yakın ilgisi olan bazı bölümleri vardır. Örnek; İşçi taahhüt ettiği şeyi
ihtimam ile ifaya mecburdur. Diyor kanun, bir başka yerinde, zarar kasten
ağır bir ihmal veya tedbirsizlikle yapılmamış olduğu ve tazmini de
borçluyu ödemeye (müzayakaya) maruz bıraktığı takdirde hakim
hakkaniyete tevfikan zarar ve ziyanı tenkis edebilir .
6

7. İŞ GÜVENLİĞİNİN
ÖNEMİ
• İş güvenliği kavramında,çalışanların can güvenliği,
(yani sağlık)makine araç ve gerecin
,işyerinin,çevrenin,üretilen malın güvenliği yer
almaktadır.Bu kapsamdan,iş dünyasında çalışan
çok sayıda insan,büyük miktarlar tutan
malzeme,makine ,araç ve gereçler,(yani
para)çevre,ekoloji, iş dünyası ile ilgisi olmayan
milyonlarca insanın hayatı ve mutluluğu
anlaşıldığına göre iş güvenliğinin önemi
kendiliğinden ortaya çıkmaktadır.
• Bu nedenle denilebilir ki,bir iş yerinde değil,
bir ülkede İş Güvenliği varsa orada sağlık ve
mutluluk vardır. İş güvenliği yoksa,can
kaybı,sakatlık, hastalık, para ve zaman kaybı
vardır..O halde sözün burasında o sloganı
hatırlamada fayda vardır. .”önce iş güvenliği.” 7

8. İŞ GÜVENLİĞİNİN AMAÇLARI
İş Güvenliğinin tanımı ve öneminden
anlaşıldığı gibi amaçları şunlardır:
1-Çalışanları korumak,
2-Üretimin güvenliğini korumak,
3-İşletmenin güvenliğini sağlamak,
4-Ekolojik çevreye zarar vermemek.
8

9. İŞ GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ
 İş Güvenliğinin sağlanması ve iş kazalarının
önlenmesi için,en etkili tedbirlerin başında eğitim
gelir. Çalışmalar sırasında ve her fırsatta İş
Güvenliği eğitiminin yapılması mümkündür. Usta,
Ustabaşı, Teknisyen gibi teknik elemanlar, işçilere
gerekli açıklamaları yapar, muhtemel tehlikeler
hakkında bilgi verirler, iş güvenliğine ait araçlarını
kullanmaları hakkında bilgi verirlerse kazaların
azaltılması ve önlenmesi mümkün olur. Ancak bu
şekilde verilecek eğitim yeterli değildir. Bunun
için,bir eğitim programının hazırlanması gerekir.
 Bu programla:
9

10. • a-İşe yeni girenlerin eğitimi,
• b-Tecrübeli işçilerin eğitimi,
• c-Usta, ustabaşı ve teknisyenlerin eğitimi sağlanır.
• İşyeri büyükse ve çok sayıda eleman çalışıyorsa,”İş
Güvenliği Birimi “ kurulur.Bu birim:
• a-İş Güvenliği planlaması yapar,
• b-Kaza analizi yapar, istatistikleri tutar,
• c-İşçileri kazalardan korumak için eğitir,
• d-Koruyucu araç ve gereçleri temin eder bunların
kullandırılmasını sağlar,
• e-İş yerine ait muhtemel tehlikeleri tespit eder,
tedbirleri alır.
10

11. 11

12. 12

13. 13

14. 14

15. 15

16. 16

17. İŞ KAZALARI
• İş kazaları: Belli bir zarar ve arızaya sebep
olan, umulmayan, beklenmeyen ve
planlanmamış olaylardır.
• Kazalar günlük hayatın çeşitli yerlerinde
görülebilirler, iş kazaları, spor kazaları, ev
kazaları, trafik kazaları sıkça görülüp
duyulanlardır Hepsindeki ortak özellik,
beklenilmemeleri, umulmamaları ve
planlanmamış olmalarıdır.
• Ülkemizde iş kazaları ve Meslek
Hastalıklarından dolayı her yıl; 1500 kişi
ölmekte, 4000 kişi sakat kalmakta 2
Milyon saat iş kaybı olmaktadır. Bu
istatistik bilgilere ayrıca , kayıp malzeme 17

18. Kaza Çeşitleri
• Kaza sonucu düşmeler
• Makinelerin neden olduğu kazalar
• Sıcak maddeler,koroziv sıvılar,buhar ve radyasyonla
oluşan kazalar
• Motorlu taşıt kazaları
Kaza sonucuoluşan hasarlar
• Yüzeyel travma, deri yüzeyini bozmayan kontüzyon ve
çürükler
• Yırtık ve yaralar
• Eklem ve adale burkulması ve incinmesi
• Yabancı cisim yaralanmaları
18
• Yanıklar

19. • Dünyanın En Komik Kazası
Sayın şantiye şefim; İş kazası tutanağına planlama hatası diye yazmıştım.
Bunu yeterli görmeyerek ayrıntılı anlatmamı istemişsiniz. Su anda
hastanede yatmama neden olan olaylar aynen aşağıda anlattığım gibi
olmuştur:
Bildiğiniz gibi ben bir duvar ustasıyım. İnşaatın altıncı katındaki işimi
bitirdiğim zaman biraz tuğla artmıştı. Yaklaşık 250 kg kadar olduğunu
tahmin ettiğim bu tuğlaları aşağıya indirmek gerekiyordu. Aşağı indim, bir
varil buldum, ona sağlam bir ip bağladım, altıncı kata çıktım. İpi bir
çıkrıktan geçirip ucunu aşağıya saldım. Tekrar aşağıya indim ve ipi çekerek
varili altıncı kata çıkardım. İpin ucunu sağlam bir yere bağlayıp tekrar
yukarı çıktım. Bütün tuğlaları varile doldurdum. Aşağı indim, bağladığım
ipin ucunu çözdüm. İpi çözmemle birlikte birden kendimi havalarda
buldum. Nasıl bulmayayım? Ben yaklaşık 70 kiloyum. 250 kilogramlık varil
süratle aşağıya düserken beni yukarı çekti. Heyecan ve şaşkınlıktan ipi
bırakmayı akıl edemedim. Yolun yarısında dolu varille çarpıştık. Sağ iki
kaburgamın bu sırada kırıldığını sanıyorum. Tam yukarı çıkınca, iki
parmağım iple beraber çıkrığa sıkıştı. Parmaklarım da bu sırada kirildi. Bu
esnada yere çarpan varilin dibi çıktı ve tuğlalar etrafa saçıldı.Varil
hafifleyince, bu sefer ben aşağı inmeye varil yukarı çıkmaya başladı ve
yolun yarısında yine varille çarpıştık. Sol bacağımın kavalkemiği de bu
sırada kırıldı. Can havli ile ipi bırakmayı akıl ettim. Başımı yukarı
kaldırdığımda boş varilin süratle üzerime geldiğini gördüm. Kafatasımın da
böyle çatladığını sanıyorum. Bayılmışım, gözümü hastanede açtım. Cenab-
i Hak tan tüm kullarını böyle görünmez kazalardan korumasını diler,
hürmetle ellerinizden öperim.
19
duvarcı ustanız ...

20. KAZALARIN OLUŞ
SEBEPLERİ
İş kazalarının meydana gelmesine, teknik,
sosyal, psikolojik,fizyolojik, etkenler
neden olabilir. Çalışan kişinin kendisi,
çalıştığı işyeri, iş yeri arkadaşları, çevresi,
kullandığı makine ve malzemeler, araç
gereçlerin her biri iş kazasının nedenidir.
Bu sayılanların hepsi birbiri ile etkileşim
içinde olan faktörlerdir.
• Bu faktörleri aşağıdaki şekilde
sınıflandırmak mümkündür.
20

21. 21

22. 22

23. 23

24. 24

25. 1-Malzeme
• a-Malzemenin kimyasal ve fiziksel
özelliklerinden kaynaklanan faktörler,
• b-Kullanılan maddelere göre uygun üretim
sisteminin seçilmemiş olması,
25

26. 2-Makine ve teçhizat
• a-Malzeme yorgunluğu,
• b-Koruyucu tedbirlerin alınmaması
• c-Makinelerin yanlış seçilmesi veya
yanlış kullanılması,
26

27. 3-Çevre
• a-Sıcaklık,nem,aydınlatma,gürültü gibi
fiziki faktörler,
• b-Mekanik etkiler,
• c-Sağlık şartları,
27

28. 4-insan
• a-Eğitim ve bilgi eksikliği
• b-Dalgınlık, dikkatsizlik,
• c-İlgisizlik,düzensizlik,
• d-Bedenin iş uyumsuzluğu,
• e-Meleke(beceri) noksanlığı,
• f-Aile düzeni,
• g-Beslenme yetersizliği
• Bu faktörler incelendiğinde, iş kazasının kazadan hemen
önceki durumla yakından ilgili olduğu görülür. Bu
nedenle kazaların emniyetsiz durum veya emniyetsiz
hareketlerden kaynaklandığını söylemek mümkündür.
• Sayılanların dışında bazı durumların da iş kazalarına
sebep olduğunun unutulmaması gerekir Bu durumlar:
Fazla mesai,fazla iş yorgunluğu,Mantıksız iş
rejimi,sürekli fazla güç harcama,sürekli gece
vardiyası,kişinin ruhsal yapısına uymayan işlerin
verilmesi. 28

29. Kaza Videoları
29

30. 30

31. 31

32. 32

33. 33

34. 34

35. 35

36. 36

37. 37

38. 38

39. 39

40. 40

41. KAZALARIN ÖNLENMESİ İÇİN
İŞYERİNDE ALINACAK PRATİK
TEDBİRLER
• 1-Çalışma ortamının bütün yönleri ile çalışanlara tanıtılması,
• 2-Ortamın fiziki şartlarının incelenmesi ve düzeltilmesi,
(ısı,nem,gürültü,titreşim,ışın gibi )
• 3-Zararlı maddelerin değiştirilmesi, (zehirli,hastalık yapıcı, vb.)
• 4-Gerekli işlemlerin değiştirilmesi, (boya tiner yayan havalı
tabanca yerine, havasız tabanca kullanılması)
• 5-Toz için ıslak yöntemlerin uygulanması,
• 6-Uygun havalandırma sistemi kullanılması,
• 7-İşyerinde sürekli bakım ve temizlik yapılması (bozuk makine ve
araçların tamiri ve arızalı levhası asılması)
• 8-Kişisel korunma cihazları kullandırılması (gözlük,
maske,eldiven,baret gibi)
• 9-İşyerinde yangından korunma araç ve gereçleri
bulundurulması,ilgili talimatların asılması
• 10-Basit yaralanmalar için ecza dolabı ve malzemeleri
bulundurulması,acil durumlar için çalışanların kan gruplarının
önceden emin bir kuruluştan tespit edilmesi
41

42. İLK YARDIM BİLGİSİ
• İlk Yardım: Hasta ya da yaralı kişiye,
hastalanması veya yaralanmasından hemen
sonra doktor gelinceye kadar, hayatını
kurtarmak için zamanında ve yerinde yapılan
yardıma ilk yardım denir.
• İLK YARDIMIN ÖNEMİ
• Yaşamı boyunca insan, ilk yardımı gerektiren
durumlarla karşılaşabilir. Zamanında yapılacak
basit ve etkili bir ilk yardımla hasta veya
yaralının hayatı kurtarılabilir.
• Kaza ve ani hastalıklarda, hasta ya da
yaralının doktora veya hastaneye sağ olarak
götürülebilmesi, bilgili ilk yardımın anında
yapılmış olmasına bağlıdır.
42

43. İLK YARDIMDA TEMEL İLKELER
T – T
• Teşhis – Tedavi
• Taşıma
• T
• 3T FORMÜLÜ
43

44. 3T FORMÜLÜ
• Teşhis: Teşhis için önce hastanın veya
yaralının hikayesi (anamnez) öğrenilir.
Sonra belirtiler (semptom) ve bulgular
saptanır.
• Tedavi: Temel ilk yardım kuralları
hatırlanarak yaralı ya da hasta için en
uygun ilk yardım, zamanında ve zarar
vermeden uygulanır.
• Taşıma: Teşhis ve Tedavi yapıldıktan
sonra gerekli bakım ve muayenesinin 44

45. HASTA VE YARALIYI İLGİLENDİREN
İLK YARDIM KURALLARI
• 1 – Kanama varsa durdurunuz,
• 2 – Şok durumu önleyip, kişiyi ayakları
kalp seviyesinin yukarısında meyilli olarak
yatırınız,
• 3 - Dikkatli muayene ediniz, gerekli ilk
yardımı gecikmeden yapınız,
• 4 - Hasta veya yaralı kişiyi yatırınız,
dinlendiriniz,
• 5 - Solunum yolunu açık tutunuz,
gerekirse ağız yoluyla yapay solunum
yapınız,
• 6 - Şuursuz olanlara sulu ya da katı 45

46. BUNLARI ÖĞRENİNİZ
• 1 - Kanamalarda ilk yardım
• 2 - Dolaşım sistemi ile ilgili ilk
yardım,
• 3 - Solunum sistemi ile ilgili ilk
yardım,
• 4 - Şok durumunda ilk yardım,
• 5 - Yaralanmalarda ilk yardım,
• 6 - Yanıklarda ve haşlanmalarda ilk
yardım, 46

47. MESLEK HASTALIKLARI
 506 sayılı S.S.Kanunu meslek hastalıklarını
aşağıdaki şekilde tanımlamaktadır.
 Meslek Hastalığı:Sigortalının çalıştırıldığı işin
niteliğine göre, tekrarlanan bir sebepten dolayı,
ve işin yürütülmesi şartları yüzünden, uğradığı
geçici veya sürekli hastalık, sakatlık ya da ruhi
arıza halleridir.
 Hastalığın meslek hastalığı olup
olmadığı,ortaya çıkış zamanı ve ilgili diğer
özellikleri Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri
Tüzüğünde belirtilmektedir. 47

48. MESLEK HASTALIKLARINI
SINIFLANDIRILMASI
 Meslek Hastalıkların aşağıdaki gruplarda toplamak
mümkündür.
 1-Kimyasal maddelerden meydana gelen hastalıklar
 a-Kurşun zehirlenmeleri, akü yapımı, kurşun oksit
imalatı, kuruşun kaynağı, oksi-gaz ile hurda kesimi
işlerinde görülür.
 b-Gaz zehirlenmeleri,karbon monoksit, Klor, Amonyak
gibi ani etki yapan gazların neden olduğu zehirlenmelerdir.
 c-Diğer zehirlenmeler, Krom Kadmiyum ve nikel
etkilenmeleri ve bu metallerle yapılan kaplama işlerinden
kaynaklanır,
 d-Fosforlu Bileşiklerin Zehirlenmeleri,tarım işlerinde
çalışanlarda görülen zehirlenmelerdir. 48

49. 2-Mesleki Deri Hastalıkları,
 Sanayileşmiş ülkelerde Meslek Hastalılarının % 60
ı deri hastalıklarıdır. Cilt dış etkenle sürekli temas
halinde olduğundan, çeşitli kimyasal maddeler,
ilaçlar, boyalar, deri hastalıklarına neden olurlar.
 -Galvano plastik işlerinde,
 -Madeni eşya imalatında,
 -Kömür damıtma işlerinde,
 -Çimento, yapı malzemesi imalatında,
 -Radyoaktif maddelerin kullanıldığı iş kollarında
deri hastalıkları görülür. 49

50. 3-Solunum Sistemi Hastalıkları:
 İşyerlerinde çeşitli nedenlerle oluşan tozlar soluma yolu ile hastalıklara
neden olurlar. Bunlar;
 a-Akciğer dokusunda değişiklik yapanlar: Silis, Kömür, Asbest, Talk,
 b-Kana geçerek zehirlenme yapanlar: Kurşun, Kadmiyum, Krom, Manganez,
 c-Kanserojen etki gösterenler: Asbest. Arsenik, Kromatlar, Nikel,
 d-Radyoaktif etki yapanlar: Uranyum ve tuzları, Toryum, Radyum ve tuzları,
 e-Allerji yapanlar: Pamuk, Kendir, Saman ve yün,
 4-Bulaşıcı Mesleki Hastalıklar: Deri, Hayvancılık, kanalizasyon işlerinde
çalışanlarda görülen şarbon, ruam, brusella gibi parazit ve bakterilerin
neden olduğu hastalıklarıdır.
 5-Işınlar,
 a-İyonlaştırıcılar, röntgen ışını gibi alanlarda, ciltte kanda,kemiklerde
hastalıklara neden olurlar,
 b-Enfraruj ışınları, cam sanayi, karpit imalatında, izabecilikte, görülen gözde
katarakt meydana getiren ışınlardır
50

51. 6-Fiziki Şartlardan meydana
gelen hastalıklar
 a-İş yerinin ısı, ışık, havalandırma yönlerinden
uygun olmaması,
 b- Gürültü, Havalı çekiç, Testere, Planya, Kırma
makinelerini kullananlarda, rahatsızlık, dikkatin
dağılması, ilerleyen aşamalarda duyma kaybı
meydana getirir.
51

52. BESLENME BİLGİSİ
 Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun
süre yaşaması için gerekli olan enerji, protein, vitamin ve madenlerin ihtiyaç
duyulan oranlarda alınmasına beslenme denir.
 Beslenme insan sağlığını etkileyen en önemli faktördür. Yetersiz ve dengesiz
beslenme büyüme, gelişmeyi engeller, çalışma gücünü azaltır, sağlık
harcamalarını arttırır, ömrü kısaltır.
 İnsan tükettiği enerjiyi aldığı besinlerle karşılar, harcadığı ölçüde enerji
alamayan bir kişinin büyümesi yavaşlar, dikkatinde, hareketlerinde, çalışma
gücünde yavaşlamalar olur.
 Harcanan enerjinden daha çok miktarda besin alındığında da vücutta yağ
birikir, şişmanlama ve harekette kısıtlılık görülür.
 Aşağıda yazılı 4 besin gurubundan dengeli olarak alınması gerekir.
 Gurup : Süt, yoğurt, peynir vb.
 “ : Et, yumurta, kuru baklagiller,
 “ : Sebzeler, meyveler,
 “ : Ekmek, tahıl,
 Her öğünde 4 gurup besinden alınmalıdır. Dengeli beslenmenin
pahalı yemek olmadığı bilinerek, guruplarda gösterilen yiyeceklerden biri
yoksa onun görevini gören diğer besin alınmalıdır. Örnek: Et yoksa kuru
baklagil yenilmeli böylece ucuz ama dengeli beslenilmeli “yemek seçme” de 52
den vazgeçilmelidir.

53. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM
 Gürültü: Genel olarak arzu edilmeyen sestir. Ses şiddetinin
ölçü birimi Desibel’dir. Sıfır desibel duyma eşiği, 90 desibel’in
üstü sağlığa zararlı ses olarak kabul edilir.
 Gürültü; Sinir, ruh sistemi ve işitme duyusu üzerinde
olumsuz etkiler yapar, dikkat eksikliği, yorgunluk, uyku
bozukluğu, baş ağrısı, dolaşım sistemi bozukluğu, gibi etkileri
görülür. İşitme duyusu üzerinde ise, gürültünün şiddeti,
frekansı, kesintili olması gibi durumlara göre geçici sağırlık
zamanla tam işitme bozukluğuna yol açabilir.
 Titreşim: İşyerlerinde makine, tezgah kurulu düzenler ve
binalarda meydana gelen vibrasyon ve salınımlardır.
 Delme işlemlerinde, elle çalışan elektrikli iş aletlerinde,
kompresörlerde, un fabrikalarındaki yüksek devirli makinelerde,
titreşim fazladır.
 Titreşimli zemin ve makinelerde çalışmak çalışanı yorar ve
sinirli hale getirir. Elle çalışan aletlerin titreşimleri zamanla elin
hassasiyetinin kaybolmasına ve parmaklarda iltihaplanmaya
neden olur. 53

54. MESLEK HASTALIKLARINDAN
KORUNMA
 İş ve üretim alanının özellikleri nedeni ile meslek
hastalıklarını yapan şartları tamamen ortadan kaldırmak
mümkün olmayabilir. Bu nedenle meslek hastalıklarından
korunmak bunların insan sağlığı üzerindeki etkilerini en aza
indirmek için korunma yöntemlerinin uygulanması gerekir.Bu
korunma yöntemleri:
 Tıbbi korunma yöntemleri: İşe girişte ve çalışma esnasında
düzenli aralıklarla yapılacak olan tıbbi muayene ve tedaviler,
çalışanların yaptıkları işlerin tehlikeleri hakkında eğitilmeleri ve
uyarılmaları,
 İş yeri ve çevresinde meslek hastalıkları ile ilgili tedbirler
alınması: İş yerinin havalandırılması, zararsız kimyasallar
kullanılması vb.
 İşçiye ait korunma önlemlerinin alınması: Şahsi koruyucular
kullanılması
54

55. İŞ GÜVENLİĞİNDE
SORUMLULUK
 İş kazaları ve meslek hastalıklarından korunmak, işçi, iş veren ve devletin
işbirliği ile mümkündür.
 İşçi: Kendi sağlığı söz konusu olduğundan mesleğine ait bilgi ve beceriler
yönünden kendini yetiştirmesi, iş güvenliği kurallarına uyması işçinin hem sağlığını
koruyacak hem de mali sorumluluk altına girmesini önleyecektir. Yapılan araştırmalar
iş kazalarının % 80-90 oranının çalışanların hatasından ve kurallara uymamalarından
kaynaklandığını göstermektedir. Sendikaların işçi kuruluşu olmaları neden ile konu ile
ilgili hassasiyeti göstermeleri gerekir.
 İşveren: İş yeri sahipleri, iş görenlerin yapılan işin özelliklerine uyan şartları
oluşturmak, işçilerin kendi başlarına alamayacakları eğitimleri kendilerine gördürmek,
işçiye ve çevreye karşı kanunların kendilerine yüklediği yükümlülükleri yerine
getirmek durumundadırlar. İş kazalarının % 10 – 20 si yönetim hatalarından meydana
gelmektedir.
 Devlet: Devlet iş ve çalışma dünyasında kanunlara dayanan gücü ile
yaptırımcı özelliğe sahiptir. Anayasamızın ilgili hükümleri ve buna dayanarak
çıkarılmış olan yasa ve yönetmeliklere ilgili olan herkes uymak mecburiyetindedir.
Devletin yasal yükümlülükleri uygulatması yanında, Çalışma bakanlığı, çalışma
hayatını düzenleyici, rehberlik edici ve eğitici çalışmaları da yerine getirir. İş ve
çalışma hayatında gerek iş barışı gerekse iş güvenliği açısından ilgili kuruluşların
elbirliği içinde çalışmaları, olumlu sonuçlar verir.
55

56. İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARINDA ;
GÖRÜNEN – GÖRÜNMEYEN ZARARLAR
 Görünen zararlar; Bir ülkenin gelişmesini etkileyen temel
faktörler; İnsan gücü, sermaye, hammadde, makine araç ve
gereçlerdir. İş kazalarından dolayı insan sağlığına yönelik, ölüm,
geçici veya kalıcı arızalar yanında, meydana gelen mali
zararlar, görünen zararlardır.
 Görünmeyen zararlar; Kaza anı ve sonrasında işçinin
zaman kaybı, iş arkadaşlarının zaman kaybı, iş yerindeki bütün
personelin moral bozukluğu ve iş veriminin düşmesi,
makinelerin çalışmaması, arızalanmaları, yenilenmesi için
masraflar, SSK müfettiş ve personelinin zaman kayıpları,
hastane personelinin zaman kayıpları diğer maddi ve manevi
kayıplar görünmeyen zararlardır
56

57.  1- Aşağıdakilerden hangisi iş güvenliğinin amacı değildir?
 a) İşçi güvenliğini sağlamak b) Çalışanların ekonomik durumlarını düzeltmek
 c) İş yeri güvenliğini sağlamak d) Üretim güvenliğini sağlamak
 2- İş güvenliğinin sağlanmasında aşağıdakilerden hangisinin mesuliyeti yoktur?
 a) Devletin b) Sendikaların c) İşyeri sahibi ve çalışanların d) Makina ve
techizatlar
 3- İşveren iş kazasını Sosyal Sigortalar Kurumuna kazadan sonra en geç kaç tam işgünü
içerisinde yazı ile bildirmek zorundadır?
 a) Bir gün b) İki gün c) Üç gün d) Dört gün
 4- İş kazalarının önlenmesinde aşağıdakilerden hangisinin görevi yoktur?
 a) İşçi b) İşveren c) Dernek d) Devlet
 5- Kaza olduktan sonra konuyu ele alan değil, kaza ihtimallerini ortadan kaldırmaya
yönelik çalışmalar yapan teknik bir bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir?
 a) Psikoloji b) Çalışma hukuku c) İstatistik d) İş Güvenliği
 6- Aşağıdakilerden hangisi güvensiz davranış sayılmaz?
 a) Yetersiz ışıklandırma ve havalandırma b) Emniyet sınırını aşan bir hızla
çalışmak
 c) Koruyucu aletleri kullanmamak d) Yetkisiz olduğu bir işi yapmak
 7- Yaralının iç kanama geçirdiği nasıl anlaşılır?
 a) Yüzü sararır b) Nabzı hızlanır c) Sıkıntı içinde kalır d) Hepsi
 8- Bayılmış birisine aşağıdakilerden hangisi yapılmaz?
 a) Bayılan yatırılır b) Üzerindekiler gevşetilir c) Kalp masajı yapmak d) Suni
teneffüs yapmak
 9-Aşağıdaki zehirlenmelerden hangisinde hasta kusturulmayıp bol bol su içirilmelidir?
 a) Kimyasal madde içmesi b) Gazlı ortamda soluması c) Yılan sokması
d) Hepsi
 10- İnsan sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili çalışmalar yapan kuruluş aşağıdakilerden
hangisidir?
 a) Kooperatifler b) Çalışma Bakanlığı c) Turizm Bakanlığıd) Dershaneler
57

58.  11-İşyerinde iyi bir aydınlatmanın olabilmesi için pencerelerin toplam yüzeyi, oda tabanının en az ne kadarı
olmalıdır?
 a) Üçte biri b) Üçte ikisic) Dörtte biri d) Yarısı
 12-Aşağıdakilerden hangisi iş kazalarının meydana gelmesini etkileyen faktörlerdendir?
 a) Çevre b) Belediyeler c) Üniversiteler d) Okul
 13-İş kazaları nasıl önlenebilir?
 a) Gündüz çalışmakla b) Yalnız çalışmakla c) Çok çalışmakla d) Teknik araştırmayla
 14-Aşağıdakilerden hangisi işyerlerinde kazalarının olmasına neden olan emniyetsiz durumlardandır?
 a) Temiz çalışmama b) Bilgi eksikliği c) Koruyucu kullanmamak d) Ekonomik durum
 15-Pansuman aşağıdaki hallerden hangisinde kullanılmaz?
 a) Kırıkları sabitlemede b) Yaranın kapatılmasında c) Enfeksiyonu önlemede d)Kanamanın
durdurulmasında
 16-Ağız yolu ile zehirlenmelerde mukozaların tahrişini azaltmak için aşağıdaki yumuşatıcılardan hangisi
içirilebilir?
 a) Limon suyu ile un b) Sabunlu su veya sirke c) Ilık tuzlu su d) Patates püresi
veya süt
 17-Aşağıdakilerden hangisi ilkyardımın hedeflerindendir?
 a) Şoka engel olmak b) Beden ısısını arttırmak c) İlaçlarını vermek d) Hiçbiri
 18-Ellerin, ayakların, baş, göz ve kulakların korunması hangi grup koruyucu araçlardır?
 a)Araçların korunması b) Vücudun korunması c) İş yerinin korunması d) Solunum sisteminin
korunması
 19- Aşağıdakilerden hangisi meslek hastalıklarının vücuda giriş yollarındandır?
 a) Kaşıntıyla b) Kusmayla c) Deri yoluyla d) Hepsi
 20- Aşağıdakilerden hangisi fizik ve mekanik etkilerden meydana gelen meslek hastalığındandır?
 a) Şarbon b) Romatizma c) mide bozukluğu d) Kronik bronşit
 21-İnsanın büyüme ve gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan enerjiyi,
proteini, vitaminleri ve madenlerin her birini ihtiyaç duyulan miktarda almasına ne denir?
 a) Yemek b) Besin c) Beslenme d) Enerji
 22-İş güvenliği ile ilgili kanun ve yönetmeliklerin uygulanıp uygulanmadığını denetlemek kimin görevidir?
 a) Devletin b) İşverenin c) Çalışanların d) Sendikaların
 23- Aşağıdakilerden hangisi iş kazaları ve meslek hastalıklarında görünen zararlardandır?
 a)Zaman kaybı b) Moral bozukluğu c)Geç teslimatta prim kaybı d) Adli (mahkeme)
masrafları
 24-Sinir - ruh sistemi ve işitme duygusu üzerinde etki eden faktör nedir?
 a) Meslek hastalığı b) Kaza ve yaralanma c) İşçi hastalığı d) Gürültü
 25-En az 50 işçi çalıştıran işyerlerinde işyeri hekimi bulundurma mecburiyeti hangi kanun hükümlerinde yer alır?
 a) Belediyeler Kanunu b) İş Kanunu c) Umumi Hıfzısıhha kanunu d) Borçlar Kanunu
58