OPG, Orthopantomography, Cephalometric analys, types of sephalometric analys

1. ORTODONTİYADA
OPG VƏ SEFALOMETRİYA
Pirməmmədova Ləman 717a4

2. ORTOPANTOMOQRAFİYA
Ortodontiyada həm müalicədən əvvəlki planlaşdırmada,
həm də müalicənin nəticəsini qiymətləndirilməsində
istifadə olunur. Panoramik rentgenoqrafiyalar ağızda
olan, itirilmiş və ya sayca artəq olan dişləri, onların
morfologiyasını və quruluşunu, diş yaşını, onların çıxma
ardıcıllığını və düzülüşünü qiymətləndirmək üçün
vacibdir.

3. 11 yaşlı oğlanın dişlərinin çıxmasını göstərən panoram rentgen.

4. Yer darlığı aşağı premolyararın çıxmasının qarşısını alır.

5. Yuxarı molyarların yer dəyişərək yer itkisi yaratması.

6. Çıxmayan köpək dişlərinin panoram rentgen ilə aşkar olunması.

7. Dişlərin say çoxluğu.

8. Daimi premolyarın anadangəlmə adentiyası.

9. Ortodontik müalicənin məqsədlərindən biri də hər bir dişin çənədə bioloji
və mexaniki cəhətdən əlverişli vəziyyətdə olmasını təmin etməkdir. 1972-
ci ildə Endryus "Normal tıxanmanın altı açarı" və "Optimal tıxanmanın altı
açarı"nı nəşr etdi. ABO-da Şura Diplomatı Statusuna namizədlər
tərəfindən müxtəlif hallar üçün əsas yeddi kateqoriya təklif edilmişdir.
• Kökün əyriliyi
• Tacın əyriliyi
• Bukkolinqual meyl
• Overjet
• oklüzial kontaktlar
• oklüzial əlaqə
• interproksimal kontaktlar
Bunlardan diş kökünün əyriliyini qiymətləndirmək üçün standart halına
gəldi, bu xüsusiyyət ortodontik müalicənin uğurlu və ya uğursuz
olduğunun müəyyən edilməsində əhəmiyyət kəsb edir.

10. Dişlərin boylama oxu okklüziya müstəvisinə perpendikulyar yerləşir.

11. • Üz sümükləri və dişləri geniş əhatə edir
• Aşağı radiasiya dozası
• Xəstənin müayinəsinin rahatlığı
• Ağızlarını aça bilməyən xəstələrdə istifadə edilir
• Qısa müddət tələb olunur
• Periodontal xəstəliyi ümumi bir şəkildə nümayiş
etdirir
Ü S T Ü N L Ü K L Ə R
• Fokus xaricindəki sahələr zəif görüntülənə bilər.
Məsələn, damağın şişməsi, ağız dibi
• Dişlərin üst-üstə düşməsi (əsasən premolyarların)
• Yalnız mərkəz fokusdakı obyektlər aydın görünür.
• Ön dişlərin dodaq və ya dil tərəfə kəskin meyli
zamanı zəif görüntü alınır.
• Müayinənin qiyməti yüksəkdir.
Ç A T I Ş M A Y A N C Ə H Ə T L Ə R

12. P E R İ A P İ K A L
B İ T E W İ N G
O K K L Ü Z İ A L
Periapikal rentgen bir və ya bir neçə dişi əhatə edən sahənin (diş köklərinin ucları
daxil olmaqla) daha dəqiq görüntüsünü əldə etmək, periodontun sağlamlıq
vəziyyətini təyin etmək, retension dişlərin tayini, çəkilmiş diş yuvalarının analizi,
diş köklərinin paralelliyinə nəzarət etmək və s. məqsədlərlə çəkilir. Periapikal
rentgenin ölçüsü 4,5x3 sm-dir. Bu rentgenlərin çəkilməsində bucaq ortası
texnikasından istifadə olunur.

13. P E R İ A P İ K A L
B İ T E W İ N G
O K K L Ü Z İ A L
Xüsusi ayaqcığı olan periapikal diş rentgenidir. Bu rentgendə yuxarı və
aşağı dişlərin tacları və köklərinin 1/3-i görünür. Bitewig rentgendən daha
çox terapevt stomatoloqlar istifadə edir.

14. P E R İ A P İ K A L
B İ T E W İ N G
O K K L Ü Z İ A L
Periapikal rentgendən biraz daha böyükdür (5,5x7,5sm). Əngdə retensiya
olunmuş dişlərin maillik bucaqarını, damaq yarığı xəstələrində
əməliyyatdan əvvəl və sonrakı dəyişiklikləri, ortodontik olaraq sürətli əng
genişləndirilməsi zamanı orta damaq tikişinin aralanmasını təyin etmək və
s. məqsədlərlə istifadə olunur.

15. ‘Sefalo' baş, 'Metrik' isə ölçü deməkdir. Bu üsul rentgenoqrafik
təsvirdə sümük və yumşaq toxuma kölgəlikləri üzərindəki
nöqtələrə əsaslanır.
Kəllə və üz sümüklərinin lateral rentgenoqrafik təsvirindən
istifadə etməklə kəllə və üz sümüklərinin elmi ölçülməsi" –
Moyers
"Xüsusi istinad nöqtələrinə əsaslanaraq başın ölçülərinin elmi
tədqiqi; yumşaq toxuma da daxil olmaqla, üzün böyüməsi və
inkişafının qiymətləndirilməsi üçün istifadə olunur" - Grabers
S E F A L O M E T R İ Y A

16. Sefalometrik təsvir sistemi
R E N T G E N A P A R A T I Q Ə B U L E D İ C İ S E F A L O S T A T

17. Sefalometrik təsvir sistemi
Qəbuledici
Sefalostat
Rentgen
borusu
Rentgen şüası

18. • Ortodontik diaqnostika və müalicə
planlaşdırılmasında
• Skelet və diş anomaliyalarının təsnifatında
• Üz tiplərinin müəyyən edilməsində
• Müalicə nəticələrinin qiymətləndirilməsində
• Cərrahi müalicə və böyümə ilə bağlı dəyişiklikləri
əvvəlcədən proqnozlaşdırmaq
S E F A L O M E T R İ Y A N I N
İ S T İ F A D Ə S İ
Üzün beş əsas funksional komponentinin həm üfüqi,
həm də şaquli əlaqələrini qiymətləndirmək üçün:
• Kəllə və kəllə əsası
• Əngin skeleti
• Çənənin skeleti
• Üst çənə dişləri və alveolyar çıxıntı
• Alt çənə dişləri və alveolyar çıxıntı
S E F A L O M E T R İ Y A N I N
M Ə Q S Ə D İ

19. L A T E R A L
P O S T E R İ O –
A N T E R İ O R
• ortodontik böyümə təhlilində vacibdir
• diaqnoz və müalicənin planlaşdırılması
• terapiyanın monitorinqi
• son müalicə nəticəsinin qiymətləndirilməsi
Növləri

20. L A T E R A L
P O S T E R İ O –
A N T E R İ O R
• Kəllə eni ilə bağlı məlumat verir
• Kəllə simmetriyası
• Kəllə, kəllə-üz kompleksi və ağız strukturlarının şaquli nisbətləri
• Böyümə anormallıqlarını və travmaları qiymətləndirmək üçün
Növləri

21. Sefalometrik müstəvilərin ölçülməsi və ya qurulması üçün istinad
kimi xidmət edən sefaloqrammada nəzərə çarpan nöqtələrdir.
• A N A T O M I K
kəllənin faktiki anatomik strukturunu təmsil edir, məsələn - N, ANS,
pt A, Pr, Id, pt B, Pog, Me və s.
• K O N S T R U K T İ V
sefaloqrammadakı anatomik strukturlardan ikincili olaraq qurulmuş
və ya alınmışdır- Gn, Go, Ptm, S
SEFALOMETRIK NÖQTƏLƏR

22. YAN SEFALOMETRİYA
S Ü M Ü K T O X U M A S I
N – Nasion. Alın-burun tikişinin ən öndəki nöqtəsi.
S – Sella. Türk yəhəri arxasındakı boşluğun orta nöqtəsi.
ANS – Anterior nasal spina. Ön burun tininin ən ön nöqtəsi.
PNS – Psterior nasal spina. Arxa burun tininin ən arxa nöqtəsi.
PTM – Pterygomaxilla. Qanadabənzər-əng nöqtəsi.
A – Yuxarı kəsiciyə doğru enən alveol sümüyünün ön səthindəki ən içəridəki nöqtə.
B – Aşağı kəsicidən aşağıya enən çənə cisminin ön səthindəyi ən içəridəki nöqtə.
Pg – Pogonion. Çənə ucunun ən öndəki nöqtəsi.
Me – Menton. Simfizin arxa sərhəddinin çənənin aşağı kənarı ilə kəsişmə nöqtəsi.
Gn – Gnathion. Pg və Me nöqtələri arasında qalan hissənin örta nöqtəsi.
D – Simfizin orta nöqtəsi.
Go – Gonion. Çənə cisminin aşağı və çənə şaxəsinin arxa kənarına tamas edərək
çəkilmiş xətlərin kəsişməsindən alınan bucağın bucaq ortasının , çənənin hamin
nahiyədaki kanar haşiyasi ilə kəsişdiyi nöqtədir.
Co – Condylion. Çənənin oynaq çıxıntısının ən yuxarı nöqtəsidir.
Ar – Articulare. Çənə şaxəsinin arxa kənanı ilə kəllə əsasının aşağı kənarının
kəsişmə nöqtəsidir.
Or – Orbita. Gözyuvasının ən aşağı nöqtəsidir.
Po – Porion. Xarici qulaq deşiyinin ən yuxarı nöqtəsidir.
Ba – Basion. Böyük ənsə deşiyinin ön tərəfindəki sümüyün an arxa nöqtəsidir.
İs – incision suerior. Ən öndəki yuxarı kəsici dişin kəsici nöqtəsi.
As – apex superior. Ən öndəki yuxarı kəsici dişin kök ucu nöqtəsi.
İi – incision inferior. Ən öndəki aşağı kəsici dişin kəsici nöqtəsi.
Ai - apex inferior. Ən öndəki aşağı kəsici dişin kök ucu nöqtəsi.
D
.
.
.
as
is
ai
ii
ms
mi

23. YAN SEFALOMETRİYA
Y U M Ş A Q T O X U M A
G’ – Glabella. Qaşlar səviyyəsində yumşaq toxumanın ən öndəki nöqtəsi.
N’ – yumşaq toxuma Nasion. Alın-burun hissədəki içəri tərəf əyriliiyin ən dərin
nöqtəsi.
Prn – pronasale. Burun ucunun ən uc nöqtəsi.
Sn – subnasale. Burun çəpərinin yuxarı dodaqla birləşdiyi nöqtə.
ULV – upprer lip vermilion. Yuxarı dodağın qırmızı qişası ilə dərinin birləşdiyi nöqtə.
St – stomion. Yuxarı və aşağı dodaqların birləşmə nöqtəsi.
LLV – lower lip vermilion. Aşağı dodağın qırmızı qişası ilə selikli qişanın birləşdiyi
nöqtə.
B’ – LLV nöqtəsindən çənə ucuna doğru gedən yumşaq toxuma əyriliyinin ən arxa
nöqtəsi.
Pg’ – çənə ucu yumşaq toxumanın ən öndəki nöqtəsi.
Me’ – çənə ucu yumşaq toxumanın ən aşağı nöqtəsi.

24. H O R İ Z O N T A L
V E R T İ K A L
Sefalometrik
müstəvilər
Sella-nasion mestəvi

25. H O R İ Z O N T A L
V E R T İ K A L
Sefalometrik
müstəvilər
Basion-nasion müstəvi
Palatal müstəvi
Okklüziya müstəvisi

26. H O R İ Z O N T A L
V E R T İ K A L
Sefalometrik
müstəvilər
Mandibulyar müstəvi.
• Çənənin aşağı
sərhəddinə toxunan
– Tweed analizi.
• Go-dan Mo-ya
qədər uzanır -
Downs analizi.
• Go-dan Dnə qədər
uzanır - Steiners
analizi.

27. H O R İ Z O N T A L
V E R T İ K A L
Sefalometrik
müstəvilər
• Üz müstəvisi
• A-Pg xətti
• Üz oxu
• Estettik müstəvi

28. Sefalometrik analiz
D O W N A N A L İ Z İ
• WB Downs tərəfindən təklif edilmişdir, 1925
• Ən çox istifadə edilən sefalometrik analizlərdən biridir.
• Hər iki cinsə mənsub olan 12-17 yaş qrupunda olan 20
qafqazlı şəxs üzərində aparılan tədqiqata əsaslanır.
• 5-i skelet, 5-i diş parametrləri olan 10 parametrdən
ibarətdir.

29. S K E L E T
P A R A M E T R L Ə R İ
D İ Ş
P A R A M E T R L Ə R İ
Üz bucağı
• Orta dəyər 87,8°, diapazon 82-95°-dir
• Üzün yuxarı hissəsinə münasibətdə mandibulanın anteroposterior
yerləşməsinə işarə edir.
Qabarıqlıq bucağı
• Skelet profilinin qabarıqlığını və ya qabarıqlığını aşkar edir
• Orta dəyər 0, Aralıq = -8,5 ilə 10 arasında
• Müsbət bucaq və ya artan bucaq - alt çənəyə nisbətən qabarıq çənə
protezi əsası
A-B müstəvi bucağı
• Orta dəyər = -4,6°, Aralıq = -9 - 0°
• Üz müstəvisi ilə çənənin çənə əlaqəsinin göstəricisi
Mandibulyar müstəvi bucağı
• Orta dəyər = 21,9 °, Aralıq = 17 ilə 28 ° arasında
Y- oxu (böyümə oxu)
• Orta dəyər = 59°, diapazon = 53-66°
• Şəxsin böyümə modelini göstərir
• Bucaq normaldan böyük - alt çənənin şaquli böyüməsi
• Normaldan kiçik bucaq -mandibulanın horizontal böyüməsi

30. Üz bucağı
Qabarıqlıq bucağı
A-B müstəvi bucağı
Mandibulyar müstəvi bucağı
Y- oxu (böyümə oxu)

31. S K E L E T
P A R A M E T R L Ə R İ
D İ Ş
P A R A M E T R L Ə R İ
Oklüzal müstəvi xətti
• Orta dəyər = 9,3, Aralıq = 1,5 - 14°
• FH müstəvisinə nisbətən oklüzal müstəvinin mailliyinin ölçüsünü verir
Kəsici bucaq
• Orta qiymət=135,4 , aralıq = 130 - 150,5
Kəsici oklüzal müstəvi bucağı
• Orta dəyər = 14,5°, aralıq = 3,5 - 20°
• Bucaqdakı artım aşağı kəsici dişlərin meylinin artmasına işarə edir
Kəsici alt çənə müstəvisinin bucağı
• Orta bucaq 1,4, diapazon =-8,5 ilə 7° arasındadır
• Bucaqdakı artım aşağı kəsici dişin əyilməsinin göstəricisidir
Üst kəsici diş A-Pg xəttinə qədər
• Orta məsafə 2,7 mm (aralıq -1 ilə 5 mm)
• Üst kəsici dişin önə meylliyi olan xəstələrdə ölçü daha çox olur.

32. Oklüzial müstəvi xətti
Kəsici bucaq
Kəsici oklüzial müstəvi bucağı
Kəsici alt çənə müstəvisinin bucağı
Üst kəsici diş A-Pg xəttinə qədər

33. Sefalometrik analiz
S T E İ N E R A N A L İ Z İ
• 1930-cu ildə Steiner CC tərəfindən təklif edilmişdir.
• Ən az sayda ölçmə ilə maksimum məlumat vermək ideyası
ilə hazırlanmışdır.
• Analiz 3 hissəyə bölünür:
o Skelet
o Dental
o Yumşaq toxuma

34. S K E L E T
A N A L İ Z İ
D E N T A L
A N A L İ Z
Y U M Ş A Q T O X U M A
A N A L İ Z İ
SNA bucağı
Əngin kəllə əsasına nisbətən sagital vəziyyətini göstərir
>82° - proqnatik üst çənə (Sinif 2)
<82° - retroqnatik üst çənə (sinif 3)
SNB bucağı
Çənənin kəllə əsasına nisbətən sagital vəziyyətini göstərir
>80° - çənə normadan öndə
<80° - çənə normadan arxada
ANB bucağı
SNA bucağından SNB bucağını çəxaraq tapılır.
Əng və çənənin sagital istiqamətdə bir-birinə olan vəziyyətini göstərir.
-2°±2° (0°-4° aralığında) olmalıdır.
Okklüziya xətti/SN bucağı
Okklüziya xəttinin kəllə əsasına görə meylliyini göstərir
14° olmalıdır
GoGn/SN bucağı
Çənənin vertikal istiqamətdəki vəziyyətini göstərir.
31±5 (26°-36° aralığında) olmalıdır
>36° - açıq dişləm
<26° - dərin dişləm

36. S K E L E T
A N A L İ Z İ
D E N T A L
A N A L İ Z
Y U M Ş A Q T O X U M A
A N A L İ Z İ
Yuxarı kəsici-NA məsafəsi
• Normada 4 mm olmalıdır.
• Məsafənin artmasi protruziya, azalması retruziyanı göstərir
Yuxarı kəsici-NA bucağı
• Normada 22 olmalıdır.
• Bucağın artması kəsici dişin protruziyası, azalması retruziyası deməkdir.
Aşağı kəsici-NB məsafəsi
Normada 4mm olmalıdır.
• Məsafənin artması protruziya, azalması retruziyanı göstərir.
Aşağı kəsici-NB bucağı
• Normada 25° olmalıdır.
• Bucağın artması kəsici dişin protruziyası, azalması retruziyası deməkdir.
Kəsicilərarası bucaq
• Yuxarı və aşağı mərkəzi kəsici dişlərin kəsici kənar və kök uclarına çəkilmiş
xətlər arasında qalan bucaqdır.
• Normada 131° olmalıdır.

38. S K E L E T
A N A L İ Z İ
D E N T A L
A N A L İ Z
Y U M Ş A Q T O X U M A
A N A L İ Z İ
S xətti
Burun-dodaq əyrisinin tam ortasından çənə ucuna təmas edərək
keçən xəttdir.
Normada hər iki dodaq bu xəttə təmas etməlidir.