"Podstawy zarządzania" dla 1 roku studiów DSM/MSEM, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, wykład 6-7

1. © Krzysztof Klincewicz© Krzysztof Klincewicz
Podstawy zarządzania
- wykłady 6-7
Studia DSM/MSEM Wydziału Zarządzania
Uniwersytetu Warszawskiego
prof. UW dr hab. Krzysztof Klincewicz
kklincewicz@wz.uw.edu.pl
Zakład Teorii i Metod Organizacji (TiMO) WZ UW
www.timo.wz.uw.edu.pl

2. © Krzysztof Klincewicz
Społeczna odpowiedzialność biznesu
(ang. Corporate Social Responsibility, CSR)

3. © Krzysztof Klincewicz
CSR – znaczenie aspektów etycznych,
społecznych i ekologicznych dla zarządzania
(pisał o tym już m.in. Peter Drucker)

4. © Krzysztof Klincewicz
Pierwszy krytyk CSR – ekonomista Milton
Friedman, 1970: „Społeczną odpowiedzialnością
biznesu jest pomnażanie zysków”

5. © Krzysztof Klincewicz
Cel biznesu – nie tyle maksymalizacja zysków,
co maksymalizacja długookresowej
wartości dla właścicieli

6. © Krzysztof Klincewicz
Wyzwania związane z działaniami
niekorzystnymi dla firmy a odpowiedzialnymi
społecznie / etycznymi

7. © Krzysztof Klincewicz
Wyzwania związane z oportunizmem
• Etyka dotyczy podejmowania działań, które
nie zawsze przynoszą działającemu korzyści

8. © Krzysztof Klincewicz
Różne systemy norm i standardów
Prawo Etyka

9. © Krzysztof Klincewicz
Etyka biznesu – obszar refleksji filozoficznej
• podejście normatywne: jak należy
postępować?

10. © Krzysztof Klincewicz
Integrity – przyzwoitość, moralność, etyczność
• cecha jednostki (pracownika, menedżera)

11. © Krzysztof Klincewicz
Interesariusze (ang. stakeholders) - strony
zaangażowane, mające związki z działalnością
danej organizacji

12. © Krzysztof Klincewicz
Grupa interesów – zorganizowani
interesariusze, świadomie dążący do
wywierania wpływu na organizację

13. © Krzysztof Klincewicz
Wywieranie wpływu przez interesariuszy – m.in.
konsultacje społeczne, lobbing, korupcja

14. © Krzysztof Klincewicz
Lobbing – „ucywilizowany” wpływ interesariuszy
w oparciu o przejrzyste reguły czy niejasne
zależności z decydentami?

15. © Krzysztof Klincewicz
Problem korupcji w sektorze publicznym
• Zamówienia publiczne (przetargi)
• Wpływ na decyzje administracyjne
• Wpływ na procesy legislacyjne

16. © Krzysztof Klincewicz
Stosunek agencji – pryncypał i agent
• odpowiedzialność menedżerów wobec
właścicieli albo pracowników wobec
przełożonych
• możliwe konflikty interesów

17. © Krzysztof Klincewicz
Nadzór korporacyjny (ang. corporate
governance) jako rozwiązanie problemu agencji

18. © Krzysztof Klincewicz
Alienacja pracy - pracownik traci związek z
przedmiotem swojej pracy, a praca jest dla
niego źródłem utrapienia a nie samorealizacji
(Karol Marks)

19. © Krzysztof Klincewicz
Utowarowienie relacji społecznych i fetyszyzm
towarowy - towar staje się obiektem uwielbienia
i motywem aktywności życiowych (Karol Marks,
Erich Fromm) – krytyka konsumpcjonizmu

20. © Krzysztof Klincewicz
Teoria (ideologia?)
„antyorganizacji”
• próba uwolnienia
potencjału ludzkiego w
opozycji do organizacji
• odrzucanie „wyścigu
szczurów” w biznesie
• ruch hippisowski w
latach 60-70 XX wieku

21. © Krzysztof Klincewicz
Ruchy ekologiczne – racjonalne wykorzystanie
zasobów naturalnych, zrównoważony rozwój
(ang. sustainable development)

22. © Krzysztof Klincewicz
„The limits to growth” (1972) - raport Klubu Rzymskiego
• zasoby naturalne są ograniczone
• ich wyczerpanie doprowadzi do upadku cywilizacji

23. © Krzysztof Klincewicz
Efekt motyla – odsunięte w czasie i przestrzeni
konsekwencje działań
(por. dynamika systemów)

24. © Krzysztof Klincewicz
Zarządzanie środowiskowe (ang. environmental
management), ekorozwój (ang. eco-
development), zrównoważony rozwój (ang.
sustainable development)

25. © Krzysztof Klincewicz
Gospodarka obiegowa, cyrkulacyjna, o obiegu
zamkniętym (ang. circular economy)

26. © Krzysztof Klincewicz
Konieczność odpowiedzialnej konsumpcji
• Prosument – konsument produkujący dla
własnych potrzeb

27. © Krzysztof Klincewicz
Konsekwencje zdrowotne konsumpcji

28. © Krzysztof Klincewicz
Konsekwencje społeczne konsumpcji

29. © Krzysztof Klincewicz
Konsekwencje środowiskowe konsumpcji

30. © Krzysztof Klincewicz
Odpady stałe
• projektowanie produktów i ich żywotność
• wyzwania recyclingu i utylizacji odpadów
• problem odpadów niebezpiecznych

31. © Krzysztof Klincewicz
Woda jako zasób ograniczony
• wykorzystanie do celów przemysłowych
• emisja ścieków przemysłowych

32. © Krzysztof Klincewicz
Emisje gazów
• gazy cieplarniane - wpływ na zmiany klimatu
• inne gazy, m.in. związki azotu i siarki

33. © Krzysztof Klincewicz
Korzystanie z odnawialnych źródeł energii
(OZE, ang. renewable energy) - wiatr, słońce,
woda, biomasa

34. © Krzysztof Klincewicz
Oszczędność energii (ang. energy efficiency)
• systemy oznaczeń produktów
• doskonalenie procesów organizacyjnych
• efektywność energetyczna budynków

35. © Krzysztof Klincewicz
Ślad środowiskowy
(ang. environmental footprint)

36. © Krzysztof Klincewicz
Analiza cyklu życia (ang. Life Cycle
Assessment, LCA)

37. © Krzysztof Klincewicz
• Globalizacja i regionalizacja
• Integracja gospodarcza i polityczna
• Konflikty zbrojne, terroryzm i migracje
• Zmiany klimatyczne
• Starzenie się społeczeństw

38. © Krzysztof Klincewicz
• Konsekwencje liberalizmu gospodarczego w
powiązaniu z globalizacją
• Osłabienie roli państw, wzrost znaczenia firm
ponadnarodowych (ang. transnational
corporations, multinational corporations,
MNCs)

39. © Krzysztof Klincewicz
Globalne łańcuchy dostaw (ang. supply chains)
• dostawcy i przetwórcy w krajach o niskich
kosztach pracy

40. © Krzysztof Klincewicz
Produkcja w krajach o niższych kosztach pracy
– oddziały przedsiębiorstw ponadnarodowych
lub produkcja zlecona podwykonawcom

41. © Krzysztof Klincewicz
Katastrofa budowlana w Rana Plaza, Szabhar
koło Dhaki w Bangladeszu, kwiecień 2013
• konsekwencje dla producentów odzieży

42. © Krzysztof Klincewicz
Offshoring - świadczenie usług
transgranicznych na rzecz zagranicznych
odbiorców (zwłaszcza w krajach o niższych
kosztach pracy)

43. © Krzysztof Klincewicz
Przykłady offshoringu – centra BPO
(ang. Business Process Outsourcing)
i centra usług wspólnych (ang.
Shared Service Centres)

44. © Krzysztof Klincewicz
Krytyka przedsiębiorstw ponadnarodowych
(ang. transnational corporations, multinational
corporations, MNCs)

45. © Krzysztof Klincewicz
Problem unikania podatków przez
przedsiębiorstwa ponadnarodowe

46. © Krzysztof Klincewicz
Mechanizm cen transferowych w
przedsiębiorstwach ponadnarodowych

47. © Krzysztof Klincewicz
Lokalne oddziały przedsiębiorstw
ponadnarodowych – nie zawsze mają szanse
na realny rozwój

48. © Krzysztof Klincewicz
Obawy przed ISDS (ang. investor-state dispute
settlement) - mechanizmem rozstrzygania
sporów pomiędzy państwami a inwestorami

49. © Krzysztof Klincewicz
Regulacje dotyczące ochrony praw własności
intelektualnej (ang. Intellectual Property Rights,
IPR) i ograniczenia w dostępie do wiedzy i
technologii

50. © Krzysztof Klincewicz
Rozwój ruchów alterglobalistycznych
• m.in. krytyka porozumień handlowych CETA
(UE-Kanada) i TTIP (UE-USA)

51. © Krzysztof Klincewicz
Współpraca alterglobalistów z ekologami
• m.in. krytyka nieodpowiedzialnych
ekologicznie działań przedsiębiorstw

52. © Krzysztof Klincewicz
Rozwój tendencji alterglobalistycznych
• Naomi Klein „No logo” (1999)

53. © Krzysztof Klincewicz
Globalizacja jako szansa dla lokalnych firm –
nie tylko przedsiębiorstw ponadnarodowych
• udział w łańcuchach dostaw innych firm
• samodzielna działalność zagraniczna

54. © Krzysztof Klincewicz
Działalność eksportowa
• sprzedaż na innych rynkach produktów lub
usług wytworzonych w kraju macierzystym

55. © Krzysztof Klincewicz
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (ang.
Foreign Direct Investment, FDI)

56. © Krzysztof Klincewicz
Tworzenie spółek joint-venture z zagranicznymi
partnerami
* joint venture = wspólne przedsięwzięcie

57. © Krzysztof Klincewicz
Fuzje (połączenia dwóch firm) i akwizycje
(przejęcia mniejszych firm)
* ang. mergers & acquisitions, M&A

58. © Krzysztof Klincewicz
Firmy typu born global – od początku
ukierunkowane na obsługę rynków
międzynarodowych
• m.in. dzięki technologiom internetowym

59. © Krzysztof Klincewicz
Znaczenie kultur narodowych dla
zarządzania

60. © Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – kultura narodowa = „software
of the mind”, „oprogramowanie umysłu”
• badania firmy IBM w latach 70-tych XX wieku
• ta sama firma, struktury, procedury, zasady –
różne praktyki organizacyjne!

61. © Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:
(1) Dystans wobec władzy

62. © Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:
(2) Indywidualizm lub kolektywizm

63. © Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:
(3) Kobiecość lub męskość

64. © Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:
(4) Unikanie niepewności

65. © Krzysztof Klincewicz
Geert Hofstede – wymiary kultur narodowych:
(5) Orientacja długo- lub krótkookresowa

66. © Krzysztof Klincewicz
Antropologia kulturowa / etnografia – badania
kultur (narodowych, regionalnych,
wewnątrzorganizacyjnych)

67. © Krzysztof Klincewicz
Etnocentryzm – akceptacja tylko jednej kultury
Policentryzm – możliwość współegzystowania
różnych kultur

68. © Krzysztof Klincewicz
Różnice kulturowe
• początkowy szok kulturowy i stopniowa
adaptacja