การจัดประชุมเพื่อพัฒนา นโยบายและยุทธศาสตร์ประเทศไทย ในสถานการณ์บูรพาภิวัฒน์ อ.ประเวศ วะสี

1. [๑]
ประเวศ วะสี
๒๔ มีนาคม ๒๕๖0
การจัดประชุมเพื่อพัฒนา
นโยบายและยุทธศาสตร์ประเทศไทย
ในสถานการณ์บูรพาภิวัฒน์

2. [๒]
การจัดประชุมเพื่อพัฒนานโยบายและยุทธศาสตร์ประเทศไทย
ในสถานการณ์บูรพาภิวัฒน์
ประเวศ วะสี
๑. สถานการณ์บูรพาภิวัฒน์
ในปัจจุบันและอนาคตความเจริญทางเศรษฐกิจกาลังเคลื่อนย้ายจากตะวันตกมาตะวันออก ดังที่มี
ญี่ปุ่นนาไปก่อน ตามมาด้วยเกาหลี ไต้หวัน สิงคโปร์ อินเดีย และประเทศอื่นๆ แต่ที่สาคัญคือจีน ที่มีขนาด
เศรษฐกิจและทุนสารองใหญ่มาก และกาลังสร้างทางสายไหมทั้งทางบกและทางทะเล (The Belt and Road
Initiative) ที่โอบเอาเอเซียทั้งหมดจรดยุโรป อันจะมีผลกระทบต่อเศรษฐกิจบนเส้นทางอย่างมาก
ในขณะเดียวกันเรื่องของความสัมพันธ์ระหว่างประเทศและสันติภาพยังมีปัญหา โลกตะวันตกกับ
โลกอิสลามยังคงเป็นขั้วตรงข้ามที่อาจเหวี่ยงไปเป็นความรุนแรงในรูปแบบต่างๆ สหรัฐอเมริกายังถือจีนเป็น
คู่แข่งที่จะต้องปิดล้อม จีนกับญี่ปุ่นยังไม่ลืมความหลังที่มีต่อกันเมื่อญี่ปุ่นบุกจีนก่อนสงครามโลกครั้งที่ ๒
ความขัดแย้งในการอ้างกรรมสิทธิ์ในหมู่เกาะในทะเลจีนใต้ระหว่างประเทศจีนกับประเทศรอบๆ ยังดารงอยู่
พฤติกรรมแข็งกร้าวของประเทศเกาหลีเหนืออาจเป็นชนวนให้เกิดสงคราม
๒. จุดแข็งของประเทศไทย
จุดแข็งของประเทศไทยต่อสถานการณ์ดังกล่าว คือ
(๑) ที่ตั้งของประเทศ
- อยู่ตรงศูนย์กลางของเอเซียอาคเณย์ หรืออาเซียน
- อยู่ระหว่างอารยธรรมใหญ่ ๒ อารยธรรม คืออารยธรรมลุ่มน้าสินธุหรืออินเดีย กับอารยธรรมลุ่ม
น้าฮวงโหหรือจีน
- อยู่ตรงจตุรัสเศรษฐกิจ ระหว่างตะวันออกกับตะวันตก และระหว่างเหนือกับใต้

3. [๓]
(๒) สามารถเป็นมิตรได้กับทุกประเทศและมีวัฒนธรรมยืดหยุ่นประนีประนอม
(๓) เป็นประเทศที่ผลิตอาหารได้เหลือกิน ท่ามกลางอนาคตที่จะมีสภาวะวิกฤตอาหาร
๓. วัตถุประสงค์ของประเทศไทย
(๑) เป็นศูนย์กลางในการผนึกประเทศอาเซียนให้เข้มแข็ง ซึ่งจะใหญ่เป็น ๒ เท่าของอเมริกา และโตกว่า
EU ประเทศอาเซียนที่ผนึกกันเข้มแข็งจะมีอานาจต่อรองทางเศรษฐกิจ และมีบทบาทในการสร้าง
สันติภาพของโลก
(๒) สร้างสัมพันธภาพที่ดีกับทุกประเทศและมีบทบาทนาในการสร้างสันติภาพ
(๓) สร้างโอกาสการเติบโตทางเศรษฐกิจ
๔. สิ่งที่ประเทศไทยควรทา
(๑) ศึกษาให้รู้ความเป็นไปของทุกประเทศให้ละเอียดที่สุด ทั้งทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม สังคม
การเมือง และเศรษฐกิจ เรื่องนี้สาคัญที่สุดและยังทาได้น้อย จึงควรผนึกกับ ๔ ฝ่ายคือ
(ก) มหาวิทยาลัย
(ข) กองทัพ
(ค) กระทรวงการต่างประเทศ
(ง) ภาคธุรกิจ
รัฐบาลควรมีนโยบายให้มหาวิทยาลัยทาการศึกษาวิจัยประเทศทางตะวันออกทุกประเทศอย่าง
จริงจัง ผ่านการเพิ่มงบประมาณให้สภาวิจัยและสกว. กองทัพมีนายทหารนักวิชาการที่จะทาการวิจัยได้อีก
มากถ้าเป็นนโยบายของกองทัพ กระทรวงการต่างประเทศมีสถานทูตประจาในทุกประเทศ สถานทูตในแต่ละ
ประเทศต้องเป็นแหล่งที่จะศึกษาวิจัยเกี่ยวกับประเทศนั้นๆ ให้ดีที่สุด ทั้งนี้หากมีความร่วมมือกับ (ก) และ (ข)
ที่กล่าวข้างต้น จะทาให้แข็งแรงเพิ่มขึ้นมาก
ภาคธุรกิจมีกาลังมากและจะสามารถได้ประโยชน์จากการมีความรู้เกี่ยวกับแต่ละประเทศเป็นอย่างดี
ภาคธุรกิจควรรวมตัวกันตั้งสถาบันวิจัยบูรพาภิวัฒน์เพื่อทาการวิจัยเรื่องราวของประเทศทางตะวันออกให้รู้ดี
ที่สุดทุกประเทศ

4. [๔]
(๒) กระทรวงการต่างประเทศควรเพิ่มสมรรถนะในวงการทูตให้เก่งอย่างต่อเนื่อง โดยการแสวงหาความรู้
ตามข้อ (๑) ข้างต้น และโดยกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันในการปปฏิบัติ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวง
การต่างประเทศและอดีตทูตควรรวมตัวกันส่งเสริมและสนับสนุนการนี้อย่างต่อเนื่อง โดยอาจมีการตั้ง
มูลนิธิ และสถาบันที่สามารถทางานได้คล่องตัว ทางานร่วมกับกระทรวงการต่างประเทศ อาจมีการตั้ง
มูลนิธิสันติภาพนานาชาติ(ประเทศไทย) – International Peace Foundation (Thailand) เป็นเครื่องมือ
ทาเรื่องสันติภาพ
(๓) ร่วมมือกับประเทศในเอเซียสร้าง Asian Co-Prosperity and Social Development หรือ ภาคีความมั่ง
คั่งและพัฒนาสังคมแห่งเอเซีย เพื่อความเจริญทางเศรษฐกิจและสังคมไปพร้อมกัน เพราะถ้ามี
ประเทศใดประเทศหนึ่งร่ารวยโดยเอกเทศท่ามกลางความยากจนของประเทศเพื่อนบ้าน จะเกิดปัญหา
การเคลื่อนย้ายประชากร และปัญหาโรคระบาดข้ามพรมแดนซึ่งยากต่อการจัดการ จึงควรต้องเจริญไป
พร้อมๆ กัน
๕. การจัดประชุมเพื่อพัฒนานโยบายและยุทธศาสตร์
ควรจัดการประชุมเพื่อพัฒนานโยบายและยุทธศาสตร์ ซึ่งประกอบด้วย
(๑) ผู้ปฏิบัติ ๔ ฝ่าย ตามข้อ ๔ คือ มหาวิทยาลัย, กองทัพ, กระทรวงการต่างประเทศ และภาคธุรกิจ
(๒) ผู้กาหนดนโยบายคือรองนายกรัฐมนตรีคนหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับเรื่องนี้ ผู้กาหนดนโยบายของผู้ปฏิบัติ ๔
ฝ่าย ที่กล่าวในข้อ (๑) และผู้กาหนดนโยบายเกี่ยวกับการวิจัย
(๓) องค์กรที่สนับสนุนการวิจัย คือ สภาวิจัย และสกว.
(๔) กลุ่มและองค์กรที่จะเป็นแรงขับเคลื่อนอย่างต่อเนื่อง เช่น กลุ่มอดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการ
ต่างประเทศ มูลนิธิวังสราญรมย์ อดีตผู้บริหารสถาบันยุทธศาสตร์ของกองทัพ
(๕) สื่อมวลชน
ในการประชุมนี้ควรจะมีการตกลงกันว่าใครจะต้องทาอะไร งบประมาณจะมาจากไหน กลไกในการ
ติดตามความก้าวหน้า
ควรมีการจัดประชุมเพื่อพัฒนานโยบายและยุทธศาสตร์ประเทศไทย ในสถานการณ์บูรพาภิวัฒน์ ทุก
๑ - ๒ เดือน เพื่อติดตามความก้าวหน้าและกาหนดสิ่งที่ควรทาเพิ่มเติม

5. [๕]
จะปรากฏคณะเลขานุการร่วม (Joint Secretariat) ขึ้นมาจากกระบวนการทางานนี้ คณะเลขานุการ
ร่วมจะเป็นกลุ่มบริหารเชิงยุทธศาสตร์ของงานนี้ ซึ่งควรเชื่อมโยงการทางานกับหน่วยสัมฤทธิศาสตร์ของ
นายกรัฐมนตรี (PMDU = Prime Minister Delivery Unit)
เมื่อดาเนินการไปตามกระบวนการนี้ รายละเอียดต่างๆ และสิ่งที่ต้องทาเพิ่มเติมจะปรากฏขึ้นเอง
เพื่อให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ในข้อ ๓
……………………………………………………….