1. DİL GELİŞİMİ
1. Dil Gelişimi
2. Dil Gelişiminde Belirli Özellikler
3. Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar
• Davranışçı Kuram
• Sosyal Öğrenme Kuramı
• Biyolojik (Psiko – Lingusitik ) Kuram
• Piaget ‘e Göre Dil Gelişimi
2. 1. Dil Gelişimi
* Dil, sözlü ve yazılı göstergelerden oluşan ve insanların
diğer insanlarla iletişim kurmasını sağlayan simgesel iletişim
sistemidir.
* Bilişsel gelişim ve dil gelişimi iç içe meydana gelirler.
* Dil, semboller dizisidir.
* Düşünce ise bu dilsel semboller kanalı ile meydana
gelir. Dil düşünceyi yapılandırır.
* Dil, bireyler arasında düşünceyi iletmek ve iletişimi
sağlamak amacı ile sembollerin geliştirilmesini ve
kullanılmasını gerektirir.
* Dil, bireyi toplumsallaştırır.
3. 2. Dil Gelişiminde Belirli Özellikler
a) Fenom(Ses) / Morfem (Sesleri Sıralama)
* Fenom: Dili oluşturan en temel seslerdir. Dilin yapısına göre sayısı
değişir. Bazı dillerde 20 bazı dillerde ise 60 ses vardır.
* Dildeki fenom sayısı alfabedeki harf sayısı kadar olmak zorunda
değildir.
* Morfem: Dildeki en küçük anlamlı birimdir. Dil biliminde “kök” olarak
bilinir. Bebeklerin, fenomları bir araya getirerek çevrelerindekinin
anlayabileceği kelimeler oluşturmalarıdır.
b)Semantik(Anlam): Kelime ve cümlelerin anlam bilgisidir. Çocuğun
kelime cümlelerden anlam çıkarabilmesidir.
c)Sentaks(Söz Dizimi): Kelimelerin diziliş sırasıdır. Konuşurken,
kelimelerin dilin yapısına göre sıralanmasıdır.
d) Pragmatik(Kullanım): İletişim kurmak için dilin gündelik kullanımını
ifade eder.
4. 3) Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar
a)Davranışçı Kuram: Davranışçı kurama göre dil, pekiştireç ile
öğrenilir. (Skinner ve diğer davranışçılar.)
* Bebekler, rastlantı eseri günlük konuşma dilinde var olan benzer
sözcükler kullandıklarında yetişkinlerce ödüllendirilirler.
* Bebeğin çıkardığı sesler pekiştirildikçe, bebek sesleri daha fazla
tekrar eder ve dili öğrenir.
* Pekiştirilmeyen seslerin ise tekrar edilme sıklığı azalır ve sönme
meydana gelir.
b) Sosyal Öğrenmeci Kuram: Dili öğrenme, çocuğun yakın çevresindeki
anne – babayı MODEL ALMASI ve TAKLİT ETMESİ ile meydana gelir.
5. 3) Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar
c) Doğuştancı, Biyolojik, Psikolinguistik Kuram
* Chomsky ve McNiell gibi doğuştancı kuramcılar dil gelişimini
biyolojik temellere dayandırarak açıklalar.
* Beyin ve sinir sistemi genetik olarak dili öğrenebilecek şekilde
tasarlanmıştır.
* Chomsky ‘e göre insan beyni dili öğrenme için gerekli
mekanizmaya sahiptir ve bu mekanizmaya dili öğrenme mekanizması
denir.
* Biyolojik altyapı sosyal paylaşımı sağlayan sözel dilin
kullanılmadığı yada kullanılamadığı durumlarda beden dilinin
kullanılması şeklinde açığa çıkar.
* Çocuklar yürümeyi öğrendikleri gibi belli olgunluğa
eriştiklerinde de konuşmayı öğrenirler.
* Çocuklar önce isimleri, sonra fiilleri ve daha sonrada sıfatları
öğrenirler.
* Dil öğretilemez, dil ancak zihindeki dil kazanma mekanizması
etkin çalıştığında öğrenilebilir.
6. 3) Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar
d) Dönemsel Kuram
1) Agulama Dönemi(0 12 aylar)
* Bu dönemde dilin temelindeki ses ve sıra vardır, ancak anlam
tam olarak yoktur. Kendi içinde 3 aşamaya ayrılır.
-Ağlama Evresi (0 – 2 Aylar): Bu evrede bebekler ağlarken, ileride dilin
alt yapısını oluşturacak bazı sesler çıkarırlar.
-Babıldama Evresi (2 – 6 aylar): Bebekler bu dönemde ünlü ve
ünsüzleri bir araya getirerek sesler çıkarırlar. Çıkarılan sesler genellikle
2 hecelidir. (ba – ba, ma – ma, de – de vb.)
-Çağıldama(Heceleme) Evresi (6 – 12 aylar): 3 heceli kelimeler telaffuz
edilir. Kelimelerin anlamları bilinmemektedir. Yani kavram gelişimi söz
konusu değildir.
*Konuşma ile ilgili organlar gelişmiştir.
*Bebek ilk kelimelerini bu dönem sonuna doğru kullanır.
7. 3) Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar
d) Dönemsel Kuram
2) Tek Sözcük Dönemi
* 12 ve 18. ayları kapsayan dönemdir.
* Bebek ilk anlamı kelimesini genellikle bu dönemde söyler.
* Dilin elementlerinden ses, sıra ve anlam mevcuttur.
* Bu dönem konuşma açısından KRİTİK DÖNEM ‘dir.
* Kavram gelişimi bu dönemde başlamıştır. (Kavram gelişimi, duyu
organlarıyla alınan bilgiyi nesnelerin zihinsel tasarımına dönüştürme
işidir.)
* Alıcı dil gelişmiş(ANLAMA, KAVRAMA), ancak ifade edici
dil(ÜRETME) gelişmemiştir. Dil gelişiminde kavrayış, üretimden önce
gelir. Çocuk sorulan bir soruyu anlayabilir, ancak cevap üretmede
zorlanır.
* MORGEM: Bebeklerin tek bir anlamlı sözcükle birçok şeyi
anlatmaya çalışmalarıdır. Bu durum bebeklerin nesnelerin veya
olguların adlarını bilmemelerinden kaynaklanır.
8. 3) Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar
d) Dönemsel Kuram
3) Telgrafik Konuşma Dönemi
* 18 ve 24. aylar arasını kapsamaktadır.
* Özne, yüklem, bağlaç ve ek gibi yapıları kullanmadan konuşma
(telgrafik) konuşma söz konusudur.
* İki farklı sözcükten oluşan, gramer yapılarına uymayan cümleler
kurulur.
* Kelime hazineleri bu dönemde genişlemeye başlar.
* Birinci iki heceli kelime üretildikten sonra, ikinci iki hecelik
kelime üretilinceye kadar bekleme söz konusudur.
9. 3) Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar
d) Dönemsel Kuram
4) İlk Gramer Dönemi
* 24 ve 72. aylar arasını kapsayan dönemdir.
* Bu dönemin sonunda çocuklar gramer yapılarını kullanarak
cümle kurabilirler.
* Bu döneminde sonunda çocuklar, iyi bir eğitimle, 2500 kelimeyi
anlayabilir ve kullanabilirler.
Aşırı Kurallaştırma: Çocukların öğrendikleri kuralları ilgili olan yada
olmayan bütün durumlarda kullanmasına aşırı genelleme denir.
(Kuaför – cü, bakkal – cı gibi.)
Eksik Kurallaştırma: Aşırı kurallaştırmanın tersidir.
* Eksik kurallaştırma bir durumda geçerli olan gramer kuralının
benzer durumlarda da aynı şekilde olacağının bilinememesidir.
* Ör: Simit satan kişiye Simit-çi derken, boya yapan kişiye boya-cı
diyememesi.
10. 3) Dil Gelişimini Açıklayan Kuramlar
d) Dönemsel Kuram
4) İlk Gramer Dönemi
Monolog: Çocukların karşılarında biri olmadığı halde, kendi
kendilerine gerçekleştirdikleri konuşmalardır. Bu konuşmalar tek yönlü
konuşmalardır ve sadece tekrarlamadan ibarettir.
Benmerkezci Dil ve Toplumsallaşmış Konuşma:
* Çocukların başkalarının bakış açısını dikkate almaksızın, kendi
duygu ve düşüncelerini referans alarak gerçekleştirdikler konuşmalar
ben merkezci konuşmalardır.
* Çocuğun başkaları ile iletişim kurmaya yönelik konuşmaları ise
toplumsallaşmış konuşmadır.