DJFDFDLKFLSDD

1. Fiscale wetgeving
1 KMO/1Ma/1RP AJ 2022-2023
Brigitte Cuypers

2. Deel 1: Basisbeginselen belastingen

3. OVERZICHT DEEL 1
Deel 1. Basisbeginselen belastingen
• 1.1 Definitie
• 1.2 Kenmerken
• 1.3 Functies
• 1.4 Wie mag belastingen heffen?
• 1.5 Beginselen
• 1.6 Indeling van de belastingen
• 1.7 Administratieve inrichting

4. 1.1 Definitie belastingen
→ Geen wettelijke definitie
→ Wel rechtspraak Hof van Cassatie en Grondwettelijk Hof
 Een bijdrage 1
 opgelegd 2
 door openbare instellingen 3
 voor de noodwendigheden van hun diensten van algemeen nut 4
 aan de personen of groepen die gevestigd zijn op het grondgebied van
die instellingen of die er belangen hebben 5
 voor zover die bijdrage bij wet of decreet als belasting erkend wordt 6.
Bron: Begrippendatabank Vlaamse overheid – Financiën en Begroting

5. 1.1 Definitie belastingen
1. Bijdrage
 Principe = geldelijke bijdragen
2. Opgelegd
 Het vestigen van de aanslag is exclusief een overheidsopdracht
 Verplichtend karakter van de bijdrage
 Bij niet-betaling is vervolging mogelijk

6. 1.1 Definitie belastingen
3. Opgelegd door openbare instellingen
 Verschillende niveau’s
 Europees – Federaal – Regionaal – Provincies - Gemeenten
4. Voor de noodwendigheden van hun diensten van
algemeen nut
 Belastingen zijn bestemd om de algemene uitgaven van de overheid
te dekken

7. 1.1 Definitie belastingen
5. Gericht op personen en/of groepen
 Alle (rechts)personen, verenigingen en groeperingen indien zij op het
grondgebied gevestigd zijn of er belangen hebben
6. Die als belasting wordt erkend

8. 1.2 Kenmerken belastingen
 (1) Budgettair - financieel doel
 Belastingen worden geheven en aangewend ter financiering van
diensten van openbaar nut
 Noodzakelijk in een moderne samenleving
= de prijs die wij willen betalen voor onze grondwettelijke rechten en
vrijheden
Om de overheid haar specifieke overheidstaak te laten vervullen →
zorgen voor het algemeen welzijn
Vb. kosteloos aanbieden van lager en middelbaar onderwijs
Vb. zorgen voor landsverdediging
vb. aanleg en onderhoud wegennet

9. 1.2 Kenmerken belastingen
 (2) Dwingend karakter
 Eenzijdig opgelegde en verplichte bijdrage
 Belastingadministratie kan
Sancties opleggen
Administratieve sancties (via fiscus)
Strafrechtelijke sancties (via parket)

10. 1.3 Functies van de belasting
 (1) Financiële functie
 Meest essentiële functie
 Belastingen= belangrijkste bron van overheidsinkomsten (94%)
 Doel = financieren van bepaalde gemeenschappelijke uitgaven
 Er bestaat geen rechtstreekse en individuele tegenprestatie
De belastingbetaler weet niet wat er precies met de door hem
betaalde belastingen gebeurt
In tegenstelling tot “retributie”= heffing die bestemd is om een door
de overheid verstrekte dienst rechtstreeks te laten vergoeden
Voorbeeld: retributie op inzameling huishoudelijk afval

11. 1.3 Functies van de belasting
 (2) Economische functie
Via belastingheffing kan men een zekere economische en
sociale politiek voeren
Belastingen hebben (on)gewild een sterke invloed op de
economie:
prijsvorming
spaarwezen
consumptie
investeringen
tewerkstelling

12. 1.3 Functies van de belasting
 (3) Sociale functie
Belastingen zijn een middel voor de overheid om haar sociale
politiek te verwezenlijken
Draagkrachtbeginsel
 De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten
 Iemand met een hoog inkomen zal procentueel meer belasting
betalen dan iemand met een laag inkomen

13. 1.3 Functies van de belasting
 Voorbeelden
progressiviteit van de tarieven van de personenbelasting, de
erfbelasting en de schenkbelasting op schenkingen van OG
vrijstelling van personenbelasting voor bepaalde vergoedingen
uitgekeerd krachtens sociale wetten
familiale aanpassing van de belasting
vb. verhoging belastingvrije som in functie van gezinstoestand
Vb. verminderingen en vrijstellingen inzake erfbelasting en
schenkbelasting
verlaagd btw-tarief bij de levering van levensnoodzakelijke
goederen

14. 1.3 Functies van de belasting
Sociale aanpassing van de belasting in onze fiscale wet
 Belastingen kunnen gebruikt worden om in te grijpen op de
verschillen in inkomsten van de belastingplichtigen
Verschillen verkleinen → progressieve belasting
= belasting waarbij het tarief hoger wordt naarmate de
grondslag stijgt
Vb. tarief erfbelasting, personenbelasting

15. 1.4 Wie mag belastingen heffen?
 Limitatieve opsomming in art. 170 en 173 Grondwet
(Gw.)
 (1) Federale overheid
 (2) Regionale besturen
 (3) Lokale besturen
 (4) Supranationale overheden

16. 1.4 Wie mag belastingen heffen?
 Wetboek: Grondwet
 VRG-codex, deel 1, publiek recht

17. 1.4 Wie mag belastingen heffen?
 België is een federale staat (art. 1 Gw.) samengesteld uit
 Drie gewesten
1. Vlaams Gewest
2. Brussels Hoofdstedelijk Gewest
3. Waals Gewest
 Drie gemeenschappen
4. Vlaamse Gemeenschap
5. Franse Gemeenschap
6. Duitstalige Gemeenschap

18. 1.4 Wie mag belastingen heffen?
 (1) Federale overheid
 Federale parlement (Kamer van Volksvertegenwoordigers +
Senaat)
 Federale regering
 Vb. personenbelasting, vennootschapsbelasting,

19. 1.4 Wie mag belastingen heffen?
 (2) Regionale besturen
 Regionaal parlement
 Regionale regering
 Vb. verkeersbelasting, erfbelasting, schenkbelasting

20. 1.4 Wie mag belastingen heffen?
 (3) Lokale besturen
 10 provincies
• Provincie Antwerpen
• Provincie Henegouwen
• Provincie Limburg
• Provincie Luik
• Provincie Luxemburg
• Provincie Namen
• Provincie Oost-Vlaanderen
• Provincie Vlaams-Brabant
• Provincie Waals-Brabant
• Provincie West-Vlaanderen

21. 1.4 Wie mag belastingen heffen?
 581 gemeenten
 Als inwoner van een bepaalde gemeente en provincie betaal je
jaarlijks één of meer lokale belastingen, zoals:
Provinciebelasting op gezinnen tot dekking van de algemene uitgaven van
het provinciaal beleid
Gemeentelijke en provinciale opcentiemen op de onroerende voorheffing
Gemeentelijke opcentiemen op de personenbelasting.
→ opcentiem = bijkomende belasting van 1% op het verschuldigd bedrag
van een belasting van een andere overheid

22. 1.4 Wie mag belastingen heffen?
 (4) Supranationale besturen
 Elke lidstaat die deel uitmaakt van de EU moet een deel van haar
nationale btw-opbrengst aan de Unie afstaan
 Douanerechten op de ingevoerde goederen ten bate van de eigen
middelen van de EU

23. 1.5 Beginselen van de belastingheffing
 (1) Legaliteitsbeginsel (=wettelijkheidsbeginsel)
 Art. 170 Gw.
 = bescherming van de burgers tegen buitensporige belastingen
 No taxation without representation: geen belasting zonder wet/decreet
 Voorwaarde voor het invoeren van een nieuwe belasting of
wijzigen van een bestaande belasting:
een wet (federale belasting)
een decreet (VL/WAL)/ordonnantie(BR)(regionale belasting)
een besluit van de gemeenteraad of provincieraad (lokale belasting)

24. 1.5 Beginselen van de belastingheffing
 (2) Eenjarigheidsbeginsel (annualiteitsbeginsel)
 Art. 171 Gw.
 Regering (UM) moet elk jaar opnieuw de uitdrukkelijke
toestemming krijgen van het Parlement (WM) om uitgaven te
doen en belastingen te heffen in overeenstemming met de
bestaande wetgeving
 = controle van de WM op de UM (scheiding der machten)
 Dit gebeurt door een geijkte formule in de Wet houdende de
Rijksmiddelenbegroting/aparte Financiewet
 Analoge voorschriften voor de hernieuwing van belastingen ten
behoeve van de gemeenschappen en gewesten en van de lokale
besturen

25. 1.5 Beginselen van de belastingheffing

26. 1.5 Beginselen van de belastingheffing
 (3) Gelijkheidsbeginsel
 Art 10 Gw.: alle Belgen zijn gelijk voor de wet
Iedereen die zich in eenzelfde feitelijke toestand bevindt, moet
op een gelijke wijze behandeld worden
 Art. 172 Gw.: trekt dit voorschrift door naar de belastingen
Absoluut verbod voor het invoeren van voorrechten
Relatief verbod: geen vrijstelling of vermindering van belasting kan
worden ingevoerd dan door een wet

27. 1.6 Indeling van de belastingen
 (1) Indeling op basis van de belastingheffende overheid
 Staatsbelastingen (federale overheid)
 Regionale belastingen (gemeenschappen en gewesten)
 Lokale belastingen (provincies, gemeenten)
 Supranationale belastingen (supranationale overheid)

28. 1.6 Indeling van de belastingen
 (2) Indeling op basis van de grondslag van de belastingen
 Zakelijke en persoonlijke belastingen
Zakelijke belastingen worden geheven zonder rekening te houden
met het voorwerp en zonder rekening te houden met de persoonlijke
situatie van de belastingplichtige
Vb. btw, douanerechten
Persoonlijke belastingen houden rekening met de persoonlijke
toestand
Vb. personenbelasting, erfbelasting

29. 1.6 Indeling van de belastingen
 Kapitaal- of vermogensbelastingen en
inkomstenbelastingen
Kapitaal- of vermogensbelastingen hebben betrekking op het
vermogen zelf
Enige voorbeeld: erfbelasting
Inkomstenbelastingen de (periodieke) opbrengsten van het
vermogen
Vb. de personenbelasting

30. 1.6 Indeling van de belastingen
 (3) Indeling op basis van de wijze van vereffening van de
belasting
 Vaste belastingen = vast tarief
Vb. vast registratierecht van 50 EUR
 Evenredige belastingen = vast %
Vb. registratierecht bij verkoop OG
 Progressieve belastingen = progressief klimmend tarief
Vb. personenbelasting, erfbelasting

31. 1.6 Indeling van de belastingen
 (4) Indeling op basis van “de drager” van de belasting
 Directe belastingen: de schuldenaar is de uiteindelijke drager
van de belastingen
Vb. erfbelasting, inkomstenbelasting
 Indirecte belastingen: de schuldenaar is niet de uiteindelijke
drager van de belastingen
Vb. btw, accijnzen

32. 1.6 Indeling van de belastingen
 (5) Indeling op basis van directe en indirecte belastingen
volgens het fiscaal-administratief criterium
 Zie schema op volgende slide

33. 1.6 Indeling van de belastingen
Directe belastingen Indirecte belasting
= betreffen een voortdurende of permanente
toestand en worden periodiek geïnd door een
rechtstreekse aanslag op naam naar aanleiding
van de verwerving van een inkomen
= belastingen op handelingen of feiten van
toevallige of voorbijgaande aard, zonder dat de
persoon van de belastingplichtige (BP) in acht
wordt genomen
1. De inkomstenbelastingen
- Personenbelasting (PB)
- Vennootschapsbelasting (VenB)
- Rechtspersonenbelasting
- Belasting niet-inwoners
1. Indirecte belastingen op het verbruik
van goederen (verbruiksbelastingen)
- Douanerechten en accijnzen
- Verpakkings- en milieuheffing
2. Met de inkomsten gelijkgestelde
belastingen
- Verkeersbelasting
- BIV (belasting op inverkeerstelling)
- Kilometerheffing zware vrachtwagens in B
2. Indirecte belastingen op het
rechtsverkeer
- Btw
- Registratiebelasting
- Erfbelasting

34. 1.7 Administratieve inrichting
 FOD Financiën (onder het gezag van de
minister van Financiën)
 Vlaamse Belastingdienst (VLABEL)