2. Ina, Mahalaga Ka
Si Clarence ay bunso sa siyam na magkakapatid. Dating mayaman ang kanilang
pamilya, ngunit dahil sa pagiging sabungero ng kanyang tatay ay nawala lahat ang
kanilang naipundar. Sa biglang paghihirap, nagawa ng kaniyang nanay na ipalaglag
ang iba niyang mga kapatid, maging siya man ay tinangkang ipalaglag ng kaniyang
nanay nang apat na beses, ngunit sa kabutihan ng Diyos ay nailigtas siya at
naipanganak na normal. Hindi ito lingid sa kaalaman ni Clarence, sapagkat sa tuwing
may ayaw ang kaniyang nanay o may problemang pinagdadaanan, isinisigaw niya ang
“Hindi ko alam kung bakit nabuhay ka pa sa kabila ng apat na beses kitang
pinalaglag.”
Gayunpaman, lumaki si Clarence nang mabuting kalooban. Sa kabila ng
pagmamalupit at paninisi sa kanya ng kaniyang ina sa pagguho ng kanilang buhay,
nagsumikap siyang mag-aral nang mabuti at kailanman ay hindi niya kinamuhian ito.
Sinikap niyang sundin ang lahat ng utos at kagustuhan ng kaniyang ina.
3. Noong siya ay magsesekondarya na, siya ay nagging working student dahil
ayaw na siyang pag-aralin ng sariling ina. Ang prinsipyo ng kaniyang magulang ay
walang silbi ang pag-aaral dahil mag-aasawa din lang naman siya nang maaga
kagaya ng kaniyang mga kapatid. Tinanggap niya ang mga pagsubok na ito at siya
ay nagbanat ng buto upang maging valedictorian at makakuha ng scholarship.
Nalampasan niya lahat ng pagsubok na ito hanggang siya ay nakapagtapos ng pag-
aaral at nakakuha ng trabaho.
Ngayon, isa na siya sa mga kinikilala at pinagpipitagang punong-guro sa
kanilang lugar. Sa kabila ng tugatog ng tagumpay na kaniyang naabot, nanatili
siyang mapagpakumbaba at taos-puso niyang tinanggap ang responsibilidad na
alagaan ang kaniyang mga magulang na may sakit. Ang kaniyang ina na noon ay
puno ng galit at poot sa kaniya ay nasa kaniyang piling. Mas pinili niyang hindi mag-
asawa upang maalagaan niya ang mga magulang at mapag-aral niya ang kaniyang
pamangkin.
4. Iba’t ibang panloob na salik ng tao.
1. Konsiyensiya– Ito ay tumutukoy sa kakayahan ng isip na tukuyin kung ang isang kilos ay
mabuti o masama. Inilahad ni Esther Esteban ang ilan sa mga hakbang na maaaring sundin at
gawin ng bawat magulang at guro tungo sa paghubog ng konsiyensiya ng bata. Ito ay ang
sumusunod:
A. Makatulong sa isang bata upang masuri ang lahat ng bagay na kanilang ginagawa at
ninanais o hinahangad.
B. Mamulat sa kung paano inuunawa ng isang bata ang tama at mali.
C. Maging bukas sa pagtanggap sa kanilang kabuuuan, ano man o sino man ang mga ito.
D. Maiparamdam sa mga bata ang paggalang sa kanilang pagiging tao.
E. Maging mapagpasensiya at matatag sa pagharap sa kanilang mga pagkakamali, maliit man
ang mga ito o malaki, at tiyakin na lalakipan an ang pagharap na ito ng malalim na pag-
unawa.
2. Mapanagutang Paggamit ng Kalayaan– kasabay ng paglawak ng kalayaan ang paglaki ng
sariling pananagutan, kung kaya’t mahalagang ituring na pamantayan ng pagkilos ayon sa
kalayaan ang sumusunod:
A. Nakikilala ang tama at mali.
B. Sinusunod ng tao ang kaniyang likas na kakayahang gawin ang tama at iwasan ang
masama.
5. 3. Pagiging Sensitibo sa Gawaing Masama – Ito ay maisasagawa sa pamamagitan ng mga
sumusunod:
A. Layon o End – tumutukoy sa layunin, dahiulan, o intensiyon ng kilos at ng gumagawa nito.
B. Pamamaraan o means – tumutukoy sa mismong kilos o gawa.
C. Mga pangyayari o circumstances – tumutukoy sa oras, lugar, paraan o ang tumutugon sa
tanong na kalian, saan, paano, o gaano.
4. Pagsasabuhay ng mga Birtud o Practice of virtues – Ang mga birtud ang nagsasasabuhay ng
mga birtud ang nagsisislbing patunay na naging matagumpay ang iyong mga magulang at mga
guro sa pagtuturo sa iyo ng mga pagpapahalaga.
5. Disiplinang Pansarili – Ito ay hindi maaaring idikta ng iba sa isang tao sapagkat ito ay
magmumula lamang sa sariling pagnanais na ito ay isabuhay. Kung kaya’t upang mahubog ang
disiplinang pansarili, kailangan ng taong matutunan ang mga sumusunod:
A. Magsikap na mag-isip at magpasiya nang makatwiran o rasyonal.
B. Maging mapanagutan sa lahat ng kaniyang kilos.
C. Tanggapin ang kalalabasan o consequences ng pasiya at kilos.
D. Gamitin nang wasto ang kaniyang kalayaan.
6. 6. Moral na Integridad – Ito ay maipakikita sa pamamagitan ng pagtataguyod ng
katotohanan at kabutihan at malilinang naman sa pamamagitan ng maingat na
paghusga ng konsiyensiya at pagsasabuhay ng mga birtud. Bunga ito ng pagsasama
ng mga sumusunod:
A. Masusing pag-iisip batay sa Moral na Pamantayan o Moral Discerment – Bahagi
nito ang pagsusuri at paghihiwalay ng tama sa mali, at naisasagawa lamang
matapos ang malalim na pagmumuni sa kahulugan ng mabuti at masama at
pagtukoy kung paano ito mailalapat sa mga gawaing pansarili at pakikipagkapwa.
B. Matibay na pagkapit sa Sariling Paniniwala o Consistent Behaviour – Ang
pagkakaroon ng matibay na paninindigan sa sariling paniniwala o convictions ay
makatutulong sa isang tao na harapin ang ano mang sitwasyon sa kaniyang buhay.
C. Hayagang Paninindigan o Public Justification – Ito ay maipakikita sa
pamamagitan ng kilos ng tao ayon sa kaniyang sariling paniniwala, na siyang bunga
naman ng kaniyang masusing pag-iisip at malalim na pagsusuri.
