фаыфафафыы

1. Бақылау-өлшеу аспаптары және
автоматика жөніндегі cлесарь

2. БӨА мақсаты
Бақылау-өлшеу аспаптары
тұтастай алғанда автомобильдің
және оның жекелеген
агрегаттарының жұмысын
сипаттайтын параметрлерді
бақылауға арналған.

3. БӨА-ға қойылатын талаптар
• Ақпараттылық-ақпаратты дұрыс оқуға кететін
уақытпен немесе шектеулі оқу уақытында
ақпаратты оқудағы қателер санымен
бағаланады.
• Көліктің борттық желісіндегі пульсацияға және
кернеудің өзгеруіне төмен сезімталдық.
• Дірілге, температураның өзгеруіне, агрессивті
ортаға төзімділік.

4. БӨА классификациясы
• 1. Ақпаратты көрсету әдісі бойынша Бақылау-
өлшеу құралдары бөлінеді:
• көрсету;
• сигнал беру.
• Көрсеткіш аспаптарда өлшенетін параметрдің
мәндері көрсетілген шкала болады.
• Дабыл аспаптары өлшенетін параметрдің
критикалық мәні туралы, дыбыстық немесе
жарық сигналының көмегімен автомобиль
торабының немесе агрегатының
функционалдық жай-күйі туралы хабарлайды.

5. БӨА классификациясы
2. Конструктивті орындау бойынша
құрылғылар бөлінеді:
• механикалық;
• электрлік;
• магнитоэлектрлік,электромагниттік,импуль
стік жүйелер.
• электрондық.

6. БӨА классификациясы
3. Мақсаты бойынша Бақылау-өлшеу аспаптары:
• температура өлшегіштер (термометрлер),
• қысым өлшегіштер (манометрлер),
• жанармай өлшегіштер,
• батарея зарядтау режимінің өлшегіштері
(амперметрлер),
• автомобиль жылдамдығының және жүріп өткен
жолдың өлшегіштері (спидометрлер,
одометрлер),
• қозғалтқыштың айналу жиілігін өлшегіштер
(тахометрлер),
• эконометрлер,тахографтар.

7. Бақылау-өлшеу аспаптары
• Кез келген БӨА екі негізгі түйіннен тұрады:
сенсор және көрсеткіш.
• Сенсор өлшенетін физикалық шаманы
электрлік шамаға айналдырады, бақыланатын
қондырғыда орналасқан.
• Көрсеткіш электр шамасын аспаптар
тақтасында орналасқан көрсеткінің ауытқу
бұрышына түрлендіреді.

8. Термометлер
Автокөліктердегі температураны өлшеу үшін
магнитоэлектрлік логометриялық көрсеткіші
және терморезистивті сенсоры бар жүйелер жиі
орнатылады,
аз - импульстік жүйелер.

9. Термометрлер
Терморезистивті сенсор:
а-конструкция; б-сенсор кедергісінің температураға
тәуелділігі; 1-корпус; 2-өткізгіш серіппе; З-оқшаулағыш
втулка; 4 істікшелі втулка; 5-термистор таблеткасы; 6-
изолятор; 7-шығу.

10. Термометрлер
Логометриялық көрсеткіші бар Термометр:
а-термометрдің электр тізбегі; б-магнитоэлектрлік
логометриялық көрсеткіштің дизайны; 1-жақтау; 2-
магниттік экран; 3-көрсеткі осі; 4-орамалар; 5-
тұрақты магнит.

11. Термометрлер
Логометриялық көрсеткіші бар Термометр:
а-магнитоэлектрлік логометриялық көрсеткіштің пайда болуы;
б-электр тізбегі;
26-салқындатқыш температурасының көрсеткіші;
24 — катушкалардың қаңқасы;
22-температура көрсеткішінің катушкалары;
43-температура көрсеткішінің датчигі;
44-магнит пен көрсеткі теңгергіштері;
45-тұрақты магнит.

12. Термометрлер
Логометриялық көрсеткіші бар Термометр:
а-магнитоэлектрлік логометриялық көрсеткіштің пайда болуы;
б-электр тізбегі;
26-салқындатқыш температурасының көрсеткіші;
24-катушкалардың қаңқасы;
22-температура көрсеткішінің катушкалары;
43-температура көрсеткішінің сенсоры;
44-магнит пен көрсеткі баланстары;
45-тұрақты магнит.

13. Импульстік жүйенің термометрі
• а-термометрдің электр схемасы; б-термобиметалл датчигінің
құрылғысы; в - импульстік жүйенің көрсеткішінің құрылғысы; г-
термосигнализатордың электр схемасы:
• 1-сенсор; 2 — биметалл пластина; З— қыздыру спиралы; 4—
түйреуіштер; 5— көрсеткіш; 6— реттеу секторы; 7-көрсеткі бар серпімді
пластина.

14. Импульстік жүйенің термометрі
I
I
t
t
"Суық" қозғалтқыш
"Ыстық" қозғалтқыш
Iэф
Iэф

15. Жанармай өлшегіштер
• а-реостат датчигі; б, в-тиісінше 12 және 24 В өлшегіштің электр
схемасы;
• 1-реостат; 2-жүгірткі;3, 5 - жанармайдың резервтік сигнализаторының
түйреуіштері; 4-сымдар; 6-қалқымалы ось; 7-қалқымалы.
• L1,L2, L3 - логометрдің орамалары; RD — сенсордың кедергісі; rт —
термокомпенсация резисторы; Rдоб. - қосымша резистор

16. Электромагниттік жүйе көрсеткіші бар
отын деңгейін өлшегіштер
• 1-якорь; 2-көрсеткі; 3-полюсті кеңестер; 4-қалқымалы;
L1, L2-көрсеткіш катушкалары;
• RD-сенсордың кедергісі.

17. Қысым өлшегіштер
• а-реостат шығысы бар сенсор; B-импульстік жүйе;1-
штуцер; 2-мембрана; З-реостат; 4-реостат қозғалтқышы;
5-қозғалмайтын жанасу пластинасы; 6-спираль және
жылжымалы жанасуы бар биметалдық пластина; 7-
реттегіш;

18. Қысым өлшегіштер
• в-логометриялық өлшегіші бар манометрдің схемасы;
• G-импульстік жүйе манометрінің схемасы;
• 8-биметалды көрсеткіш тақтасы;
• L1, L2, L3 — логометр орамдары;
• RD, RT-сенсорлық резисторлар және термиялық
өтемақы.

19. Батарея зарядтау режимінің өлшегіштері
• амперметрлер;
• Электромагниттік жүйе;
• Магнитоэлектрлік жүйе;
• вольтметрлер;
• Жылжымалы катушкасы бар магнитоэлектрлік
жүйе

20. Батарея зарядтау режимінің өлшегіштері
• Электромагниттік жүйенің
амперметрі
• 1-жезден жасалған шина;
• 2-көрсеткі;
• 3-тұрақты магнит;
• 4-негіз;
• 5-якорь.

21. Батарея зарядтау режимінің өлшегіштері
• Магнитоэлектрлік
жүйенің амперметрі
• 1-тұрақты магнит;
• 2 - бекітілген катушка;
• 3-шунт;
• 4-көрсеткі;
• 5-Тұрақты тұрақты
магнит.

22. Батарея зарядтау режимінің өлшегіштері
• Жылжымалы катушкасы бар магнитоэлектрлік жүйенің
вольтметрі

23. Батарея зарядтау
режимінің
өлшегіштері
• Вольтметр:
• қызыл сектор-кернеу 8...11В, батарея зарядталмайды;
• ақ сектор-кернеу 11...12В, батарея зарядталмайды;
• жасыл сектор-кернеу 12...15В, батареяны зарядтау және
генератор қондырғысының жұмысы қалыпты;
• қызыл сектор-кернеу 15...16 В, батареяны қайта зарядтау,
генератор қондырғысы ақаулы.

24. Спидометрлер
• диск түрі бойынша болуы мүмкін:
• механикалық жетегі бар (икемді білік);
• электр жетегімен.
• әрекет принципі бойынша:
• магнитоиндукциялық;
• электрондық.

25. Спидометрлер
• Магнитоиндукциялық
спидометр:
• а-жылдамдық түйіні;
• 1-жетек білігі;
• 2-термомагниттік шунт,
• 3-магнит;
• 4-картушка;
• 5-экран-магниттік сым;
• 6-реттеу реттегіші;
• 7-көктем;
• 8-көрсеткі;
• 9-санау жинағының жетегі;

26. Спидометрлер
• Магнитоиндукциялық спидометр:
• б-санау түйіні;
• 10 - санау түйінінің барабаны;
• 11-трибуна.

27. Электр жетегі бар Спидометр

28. Тахометрлер
Электрондық тахометр схемасы

29. КЖП ақаулары
• Спидометр:
• Спидометр жұмыс істемейді;
• Қате жылдамдық көрсеткіші;
• Спидометр инесінің тербелісі;
• БКП көрсеткіштерінің болмауы:
• Бастапқы күйдегі көрсеткі (сенсордан сымның үзілуі);
• Максималды мәндегі көрсеткі (массаға тұйықталу);
• Сенсордың ақаулығы:
• толық бас тарту;
• сипаттамалардың бұзылуы.
• Көрсеткіш ақаулығы:
• механикалық зақымдану;
• электр қосылымдарының бұзылуы.

30. БАҚЫЛАУ-ӨЛШЕУ АСПАПТАРЫ
30
Бақылау-өлшеу аспаптары-
технологиялық процестердің жай-күйі
туралы олардың параметрлерін
(температураларды, қысымдарды,
шығыстарды, деңгейлерді) өлшеу
арқылы ақпарат алуға арналған
құрылғылар. Бақылау-өлшеу
аспаптарына бастапқы аспаптар мен
өлшеу түрлендіргіштері жатады.
Бастапқы аспаптар сигнал беру, өзін-өзі
жазу және қашықтықтан оқуды беру
арқылы көрсетілуі мүмкін (е.
кінші құралға). Өлшеу түрлендіргіштеріне қосалқы немесе реттеуші құралдармен бірге
жұмыс істейтін датчиктер мен түрлендіргіштер жатады. Екінші аспаптар-бастапқы
аспаптан немесе таратушы өлшеу түрлендіргішінен сигналдарды қабылдайтын және
оны пішінге айналдыратын, диспетчер мен қызмет көрсетуші персоналдың ақпаратты
қабылдауы үшін тыңайтқыш беретін құрылғылар. Олар КӨРСЕТУ, тіркеу (өзін-өзі жазу,
теру) және аралас болуы мүмкін. Екінші құрылғылар қалқандар мен шкафтарда дірілге
және электромагниттік өрістердің әсеріне аз ұшырайтын жерлерде орнатылады.

31. ТЕРМОПАРАЛАР
31
Термопар ГОСТ Р 8.585-2001-бұл
температураны өлшейтін құрылғы,
ол бір-бірімен бірнеше немесе бір
нүктеде жанасатын екі гетерогенді
өткізгіштерден тұрады, олар кейде
компенсациялық сымдарды қосады.
Осы бөлімдердің бірінде температура өзгерген кезде белгілі бір кернеу пайда
болады. Егер өткізгіш әсер етсе, оның кедергісі мен кернеуі өзгереді — бұл
термоэлектрлік әсер немесе Зебек эффектісі деп аталады. Бұл кернеуді
өлшеудің кез-келген әрекеті басқа өткізгішті термопараның "ыстық" ұшына
қосуды қамтиды. Тізбекті жабу үшін гетерогенді қорытпаларды қолдану жаңа
тізбекті тудырады, онда екі ұшы әртүрлі кернеулер тудыруы мүмкін,
нәтижесінде өлшеуге болатын кернеудің шамалы айырмашылығы пайда
болады. Бұл айырмашылық температураның жоғарылауымен жоғарылайды
және стандартты металл комбинациялары үшін Цельсий бойынша 1-ден 70
микровольтқа дейін (мкВ / ° c).

32. Термопара түрлері
32
E Түрі
Хромель-константан қорытпасы. Бұл қосылыс жоғары
өнімділікке ие (68 м кВ / ° c), бұл оны криогендік қолдануға
жарамды етеді. Температура диапазоны -50 ° С-тан +740 ° С-
қа дейін.
J Түрі
Бұл темір-тұрақты. Мұнда жұмыс аймағы -40 ° C-тан +750 °
C-қа дейін сәл тар, бірақ сезімталдығы жоғары – шамамен 50
мкВ / ° с. K Түрі Бұл термопаралар жасалған хромель
қорытпасы алюминий. сезімталдығы шамамен 41 мкВ / ° C.
Бұл құрылғылар -200 ° C-тан 1350 ° C-қа дейін жұмыс істей алады.
K типті
Термопараларды тез қартаюсыз тотықтырмайтын немесе инертті атмосферада ° c қолдануға болады. қоса алғанда 1260
дейін
M Түрі
Термопара класы m (ni / mo 82% / 18% — ni / Co 99,2% / 0,8%, салмағы бойынша) вакуумдық пештерде қолданылады.
Максималды температура 1400 ° C дейін.
N Түрі
Никросил-нисилді термопаралар -270 ° C және 1300 ° C арасында қолдануға жарамды, өйткені оның тұрақтылығы мен
тотығуға төзімділігі. Сезімталдық шамамен 39 мкВ / °с. родий және платина қорытпаларыB, R және S типті платина
термопаралары ең тұрақты термопаралардың бірі болып табылады, бірақ басқа түрлерге қарағанда Термо ЭҚК төмен,
барлығы шамамен 10 мкВ / ° С.B, R және S класы әдетте жоғары температура мен төмен сезімталдыққа байланысты
жоғары температураны өлшеу үшін ғана қолданылады.
B, S, C Түрі
Термопарадағы B белгісі оның құрамына pt / Rh 70% / 30% — pt / Rh 94% / 6% сияқты металдар кіретінін білдіреді, 1800 °
C дейінгі ортада қолдануға жарамды.Рений және вольфрам қорытпаларыБұл термопаралар өте жоғары температураны
өлшеу үшін жақсы жұмыс істейді. Оларды қолданудың типтік саласы-Өнеркәсіптік процестердің автоматикасы, сутегі
өндірісі, вакуумдық пештер (әсіресе өңделетін материал шыққанға дейін). Бірақ олар қышқыл ортада жұмыс істей
алмайды.

33. ОПТИКАЛЫҚ ПИРОМЕТР
33
Оптикалық пирометрлердің жұмыс істеу принципі зерттелетін қыздыру
денесінің сәулелену жарықтығын монохроматикалық жарықта температураға
байланысты сәулелену қарқындылығы белгілі жіп жарығымен салыстыруға
негізделген. Сонымен, 600-700 С температурада қыздырылған денелерде
шие-қызыл жарқыл болады, ал 1500 С және одан жоғары температурада
олар көздің жауын алатын ақ түспен ерекшеленеді. Құрылғыдағы ыстық
жіптің түсін ( оның температурасын біле отырып) ыстық материалдың түсімен
салыстыра отырып, соңғысының температурасын орнатыңыз
Оптикалық пирометрлердің жұмыс принципі
екі дененің монохроматикалық сәулеленуінің
жарықтығын салыстыруға негізделген:
анықтамалық дене және температурасы
өлшенетін дене. Анықтамалық дене ретінде
әдетте сәулелену жарықтығы реттелетін
қыздыру шамының жіпі қолданылады.

34. Пирометрлердің жіктелуі
34
.
Пирометрлердің бірнеше жіктеу бөлімшелері
бар:Жұмыстың негізгі әдістемесі бойынша:шектеулі
инфрақызыл толқын диапазоны үшін радиациялық
әдісті қолданатын инфрақызыл (радиометрлер);
нысанаға дәл бағыттау үшін лазерлік көрсеткішпен
жабдықталған;кем дегенде екі диапазонда жұмыс
істейтін оптикалық пирометрлер: инфрақызыл
сәулелену және көрінетін жарық спектрі.Оптикалық
құралдар, өз кезегінде, бөлінеді жарықтық (жоғалған
жіп пирометрлері), объектінің сәулеленуін жіптің
сәулелену шамасымен эталондық салыстыруға
негізделген,
электр тогы өтетін жіптің сәулелену шамасы бар заттар. Ток күші мәні Объектінің өлшенетін беткі
температурасының көрсеткіші ретінде қызмет етеді.спектрдің әртүрлі аймақтарындағы дененің
энергетикалық жарықтығын салыстыру принципі бойынша жұмыс істейтін түсті (немесе
мультиспектральды) кем дегенде екі детекторлық учаске қолданылады.Нысанаға алу әдісі
бойынша: оптикалық немесе лазерлік көрінісі бар құралдар.Қолданылатын сәулелену
коэффициенті бойынша: айнымалы коэффициент немесе бекітілген.Тасымалдау әдісі
бойынша:ауыр өнеркәсіпте қолданылатын стационарлық;ұтқырлық маңызды болып табылатын
жұмыс орындарында қолданылатын портативті.Өлшеудің температуралық диапазонына сүйене
отырып:төмен температура (-35...-30°C бастап);жоғары температура (+400°C және одан жоғары).

35. Өндіріс процесін механикаландыру және автоматтандыру.
35
Өндірісте автоматты басқару және автоматты
реттеу процестері ажыратылады. Осы процестің
түпкілікті нәтижесін алу үшін технологиялық
процесте қолданылатын операцияларды
автоматтандыру автоматты басқару процесін
анықтайды. Ол соңғы өнімді алғанға дейін бір
операция екіншісінен кейін жүретіндігімен және
орындалудың бұзылуымен сипатталады
бір операция бүкіл тізбектің жұмысын тоқтатады. Құю өндірісіне қолданылатын
автоматты басқару келесі процестерді автоматтандыру үшін жүзеге асырылуы мүмкін:
қалыптау және өзек қоспаларын жасау, араластырғыш қондырғыға бастапқы қалыптау
материалдарын беру, қалыптар мен өзектерді жасауға арналған машиналардың
жұмысы, құймаларды қағу, вагранкаларды тиеу және т. б. технологиялық процестің
сапалы орындалуын және оны берілген цикл бойынша жүргізуді қамтамасыз ететін
автоматтандыру мыналарды анықтайды автоматты реттеу процесі туралы түсінік.
Автоматты басқарудан айырмашылығы, жеке реттеу операциясының жұмыс істемеуі
бүкіл процестің барысын тоқтатпауы мүмкін, бірақ кейбір жағдайларда соңғы өнімнің
сапасына әсер етеді.

36. Құю өндірісіндегі механикаландыру және автоматтандыру
36
Құю өндірісіне кешенді механикаландыру мен
автоматтандыруды енгізу әсіресе тиімді.
Автоматты қалыптау, құрастыру және құю
желілері құймаларды салқындатумен және
оларды нокаутпен құю перспективалы болып
табылады. Мысалы, бюрер — Фишер
(Швейцария) жүйесінің сызығында қалыптарды
жасау, оларды қорытпамен құю және
қалыптардан құймаларды қағу
автоматтандырылған.
Үздіксіз қозғалатын конвейерде қалыптарды қорытпамен автоматты түрде
құюға арналған қондырғы сәтті жұмыс істейді. Нысандарды толтыруға
арналған сұйық қорытпаның массасы белгілі бір нысанның металл
сыйымдылығын ескеретін электрондық аппаратпен бақыланады. Қондырғы
автоматты қоспа дайындау жүйесімен жабдықталған, қалыптау
қоспасының сапасын бақылау және қоспаны дайындауды реттеу
автоматты құрылғымен ("Молдабилити-контроллер" жүйесі, Швейцария)
жүзеге асырылады.

37. Қалыптарды құюды автоматтандыру схемасы
37
Құю қалыптарын металмен қолмен құю
құю өндірісінің бүкіл процесін кешенді
автоматтандырумен үйлеспейді, сондықтан
қазіргі құю цехтарында қалыптарды құюға
арналған автоматты құрылғылар
қолданылады. Нақты жағдайларға
байланысты құю процесін
автоматтандырудың екі түрі қолданылады:
тесікте пайда болатын сұйық металдың
импульсін қабылдайтын фотоэлементтен;
металдың алдын-ала белгіленген массасы
бойынша. Фотоэлементтің әсеріне
негізделген әдіс өндірістің жаппай сипаты
бар кәсіпорындарда қолданылады. Жаппай
қалыптарды автоматты түрде құю сериялық
өндірісте де қолданыла бастады.

38. Құю қалыптарын құюға арналған қондырғы
38
Конвейердегі масса бойынша қалыптарды
автоматты түрде құюға арналған қондырғы
суретте көрсетілген. 52. Оның жұмыс принципі
литниктік жүйенің қабылдау шұңқырының
орналасуының тұрақтылығына негізделген 3.
Орнату келесідей жұмыс істейді. 1 құю шөміші
бұрылған сайын ондағы барлық металды береді.
Металл мөлшері металл сыйымдылығының үш
нұсқасына мүмкіндік беретін 2 Таразы
көрсеткісімен бекітіледі.
Модельдерді плиталарға теру кезінде бұл ескеріледі және плиталарды
ауыстырған кезде таразы көрсеткісі сәйкесінше орнатылады. Барлық үш нұсқаны бір
уақытта, бірақ берілген ретпен жасауға болады. Құю шөміштері екі; біреуінен қалып
құйылады, екіншісі берілген металл мөлшерін өлшейтін 4 бекіткіш құрылғыдан
толтырылады. Құю кезінде Шелек конвейермен синхронды түрде 5 арбада қозғалады.

39. Пішіндерді автоматты түрде құю
39

40. Бақылау сұрақтары
КИП түрлері және жұмыс принциптері 66
1. Қысым түрлері?
2. Температураны өлшеу құралдарының жіктелуі?
3. Автоматты өрт детекторларының түрлері?
4. Ағынды құрылғылардың жіктелуі?
5. СОД дегеніміз не. СОД мақсаты?
6. Құбырішілік құрылғылардың өту
сигнализаторларының жұмыс әдістері?
7. ТОР ТП АБЖ қандай жұмыстарды
қарастырады?
8. Газдану құралдарының жіктелуі?

41. Сала кәсіпорындарында
КИПиА қызметін
ұйымдастыру

42. Бақылау-өлшеу аспаптары және
автоматика цехының функциялары
● КИП және А цехы қосалқы өндірістерге жатады.
Қосалқы өндірістердің негізгі мақсаты-еңбек пен
материалдық ресурстардың минималды
шығындарымен негізгі өндірістердің қалыпты
жұмысын қамтамасыз ету.
● Техникалық қызмет көрсету Күн сайын
жүргізіледі. Барлық басқа іс-шаралар арнайы
жасалған кесте бойынша өткізіледі.

43. Кипия цехының міндеттері

44. КИПиА бөлімінің функционалдық
байланыстары
● КИП және А цехы - кәсіпорынның ажырамас бөлігі және
оның қалыпты жұмысының шарты. КИП және А цехының
өнімдері-негізгі өндіріс цехтарына ұсынылатын өнімдер
мен қызметтер.

45. Техникалық қызмет көрсету мен
монтаждау жұмыстарының еңбек
сыйымдылығын есептеу

46. ● КЖП және А цехын ұтымды басқару үшін цехтың
жұмысшыларын жоспарлы іс-шараларды орындауға дұрыс бөлу
қажет, бұл олардан талап етілетін жұмыс көлемін түсінуді талап
етеді.

47. Жөндеу мен тексерудің
күрделілігін есептеу

49. Слесарь КИП және А жұмыс
орнына қойылатын жалпы
талаптар

51. ● Жарықтандыруды көлеңке жасамай және көзге жарқырамай,
үстелге мүмкіндігінше біркелкі бөлінетін етіп таңдау керек.
Бірнеше жарық көздерін пайдаланған кезде оларды бір-
бірінен жеткілікті қашықтықта орналастыру керек (жарықтың
біркелкі таралуы үшін) және көлеңкелер олардан
жойылатындай етіп бағыттау керек. Бір жарық көзін
пайдаланған кезде көлеңкелерді жұмыс үстелінде
орналасқан жабдықтар мен құралдар жасай алатынын есте
ұстаған жөн. Сондықтан жарықтың үстелге перпендикуляр
түскені жөн.

52. Слесарьдың жұмыс орнын
ұйымдастырудың ерекшеліктері
● Пайдаланудағы әрбір
аспапқа паспорт енгізіледі,
оған енгізіледі:
● Құрылғы туралы ақпарат
қажет (жинақтау,
техникалық
сипаттамалары, мақсаты,
жұмыс принципі);
● Пайдалану басталған күн;
● Жөндеу және тексеру
туралы мәліметтер.

53. ● Жұмыс орнын ұйымдастыру кезінде келесі ережелерді сақтау
қажет:
● Әрбір құрал, барлық құрылғылар мен материалдардың
өзіндік орны болуы керек.
● Өлшеу және тексеру құралдары жұмыс құралынан бөлек
арнайы сөреге немесе планшетке орналастырылады.
● Жөндеуге келіп түскен және жөндеуден және тексеруден
өткен қаражатты жинау бөлек жүргізілуі тиіс.
● Сақтау үшін тиісті сөрелер бар.
● Әрбір сөреге шекті рұқсат етілген жүктеме тиісті белгімен
көрсетіледі.
● Жергілікті жарықтандыру кезіндегі электр желісінің кернеуі 36
в аспауы тиіс.

54. ● Пайдаланудағы өлшеу құралдарына арналған
Картотека, сондай-ақ өлшеудің үлгілі және
бақылау шараларына арналған аттестаттар
жөндеумен және тексерумен айналысатын
учаскеде сақталады.
● Жөндеуді және тексеруді жүзеге асыру үшін
учаскеде Өлшеу техникасының әрбір түріне
жөндеу жүргізуді, сондай-ақ оны тексеруді
регламенттейтін конструкторлық құжаттама
болуға тиіс.

55. КИП және А жөндеу кезіндегі
еңбек қауіпсіздігі

56. Электр тогының соғуы

59. Улы булар мен газдармен
улану

61. Термиялық күйіктер

62. Автоматика аспаптарын
пайдалану қауіпсіздігі

63. Төтенше жағдайларда
еңбекті қорғау талаптары

64.  Өлшеу құралы: арналған техникалық құрал
өлшеу үшін.
 Өлшеу құралы:
 өлшеу құралы, арналған өлшенетін
физикалық шаманың мәндерін алу үшін
белгіленген диапазон.
 Өлшеу түрлендіргіші:
 өлшеу құралы, өлшенетін шаманы сигналға
түрлендіру кейіннен беру, өңдеу немесе тіркеу.
Терминдер. Анықтамалар
Бума түрлері және жұмыс принциптері
5

65.  Бастапқы өлшеу түрлендіргіші: өлшенетін
физикалық шама тікелей әсер ететін өлшеу
түрлендіргіші.
 Сенсор: құрылымдық оқшауланған бастапқы
түрлендіргіш.
 Өлшеу жүйесінің өлшеу арнасы: өлшенетін шаманы
қабылдаудан бастап санмен немесе оған сәйкес
кодпен көрсетілген өлшеу нәтижесін алғанға дейін
немесе аналогтық сигнал алғанға дейін толық
функцияны орындайтын өлшеу жүйесінің
құрылымдық немесе функционалды түрде бөлінетін
бөлігі
Терминдер. Анықтамалар
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 6

66. Қысым-дене бетінің белгілі бір бөлігіне осы бетке
перпендикуляр бағытта әсер ететін күштердің
қарқындылығын сипаттайтын шама. (дененің
бетіне әсер ететін біркелкі бөлінген күш.)
Р=F/S , Р – қысым,
F – күш, S – аудан [Н/м2]= [Па] – Паскаль
"Транснефть" ЖАҚ объектілерінде, әдетте, қысымды білдіру
үшін "МПа"қолданылады. "МПа" - да қысымды көрсету
көрсететін аспаптарда да, оператордың АЖО-да да
жүргізіледі.
НОУ ДПО НУК
Қысымды өлшеуге арналған аспаптар
Бума түрлері және жұмыс принциптері
7

67. НОУ ДПО НУК
Қысым түрлері:
НАЗВАНИЕ
РАЗДЕЛА
Иә-абсолютті
ДБ-барометрлік
ДИ-артық
ДВ-Вакууметриялық
ДД-дифференциалды
67

68. НОУ ДПО НУК
Қысым бірліктері
Бума түрлері және жұмыс принциптері 9
Аударма:
Бірлік:
Па (Н/м2) МПа bar ат кгс/см2
Көбейту керек:
Па (Н/м2) 1 1*10-6 10-5 9.87*10-6 1.02*10-5
МПа 1*106 1 10 9.87 10.2
бар 105 10-1 1 0.987 1.0197
ат 1.01*105 1.01* 10-1 1.013 1 1.03
кгс/см2 9.8*104 9.8*10-2 0.98 0.97 1

69. НОУ ДПО НУК
Қысымды өлшеуге арналған аспаптар
Бума түрлері және жұмыс принциптері 10
Мақсатына байланысты қысымды
өлшеу құралдары келесі негізгі
топтарға бөлінеді:
Манометрлер – артық қысымды өлшеуге
арналған.
Вакуумметрлер-вакуумметриялық
өлшеуге арналған қысым (вакуум).
Мановакуумметрлер – вакуумметриялық
және артық қысымды өлшеуге
арналған.Барометрлер-өлшеу үшін
атмосфералық қысым.

70. НОУ ДПО НУК
Қысым құралдарын әрекет
принципі бойынша жіктеу
КИП түрлері және жұмыс принциптері 11

71. НОУ ДПО НУК
Тензометриялық әдіс қысымын
өлшеуге арналған аспаптар
КИП түрлері және жұмыс принциптері 12
Тензо түрлендіргіштердің жұмыс принципі материалдардағы
тензоэффект құбылысына негізделген. Сезімтал элемент-
көпір тізбегіне қосылған тензорезисторлары бар
мембрана.
ТЖИУ 406

72. НОУ ДПО НУК
Сыйымдылық әдісінің қысымын
өлшеуге арналған аспаптар
КИП түрлері және жұмыс принциптері 13
Сыйымдылық түрлендіргіштері пластиналар
арасындағы қашықтық өзгерген кезде
конденсатордың сыйымдылығын өзгерту әдісін
қолданады. Бөлу мембраналары мен толтырғыш
сұйықтық арқылы конденсатор плиталарының
арасында орналасқан өлшеу мембранасына
беріледі. Өлшенетін қысымның әсерінен
мембрана бүгіліп, нәтижесінде сенсорлық
мембрана мен конденсатор плиталары түзетін
жасушалардың электр сыйымдылығы өзгереді.
Rosemount 3051S

73. НОУ ДПО НУК
Жиілік-резонанстық әдіс қысымын өлшеуге
арналған аспаптар
КИП түрлері және жұмыс принциптері 14
Серпімді элемент ретінде кремний диафрагмасы қолданылады, оның үстінде
екі che орналасқан және олардың деформациясы сенсорға қысым
айырмашылығын қолданған кезде әр түрлі болады. Резонаторлардың
табиғи жиілігінің өзгеруі қолданылатын қысымға тура пропорционалды.

74. НОУ ДПО НУК
Қысым қосқышы
Бума түрлері және жұмыс принциптері 15
Қысым параметрі үшін сигнал беруші қысым қосқышы деп аталады.
H100-702 қысым қосқышы
United Electric controls қысым қосқышы
1 Штуцер
2
Камера
чувствительного
элемента
3
Сильфон
5 Пружина
6 Маховик
7
Шток
Микропере-
ключатель
4
Әрекет принципі серіппенің серпімді деформация күшімен Чэ (сильфон)
үстіндегі бақыланатын ортаның қысымымен пайда болатын күштің тепе-
теңдігіне негізделген.

75. НОУ ДПО НУК
"Транснефть" ЖАҚ-да қолданылатын
қысымды өлшеуге арналған аспаптар
КЖП түрлері жұмыс принциптері 16

76. НОУ ДПО НУК
Температураны өлшеуге арналған аспаптар
КИП түрлері және жұмыс принциптері 17
Температура дененің жылу күйін сипаттайтын
шама деп аталады. Кинетикалық теорияға
сәйкес температура дененің немесе заттың
молекулаларының жылу қозғалысының орташа
кинетикалық энергиясының өлшемін сандық
сипаттайтын физикалық шама деп аталады.
SI жүйесінде негізгі бірлік-Кельвин.
Температураны өлшеуге болады :
Цельсий (°С);
Кельвин (К).

77. НОУ ДПО НУК
Температура құралдарының жіктелуі
КИП түрлері және жұмыс принциптері 18
 әрекет ету принципі сұйықтықтың
көлемдік кеңеюі мен қатты денелердің
сызықтық өлшемдерінің температураға
тәуелділігіне негізделген кеңейту
термометрлері;
00жұмыс принципі температураға
байланысты жұмысшы
(термометриялық) заттың қысымының
өзгеруіне негізделген манометриялық
термометрлер;

78. НОУ ДПО НУК
Температура құралдарының жіктелуі
КИП түрлері және жұмыс принциптері 19
 термоэлектрические термометры (термопары), принцип
действия которых основан на использовании зависимости
термоэлектродвижущей силы от температуры;
 термометры сопротивления, принцип действия
которых основан на зависимости электрического
сопротивления чувствительного элемента (проводника или
полупроводника) от температуры. Это наиболее часто
встречающийся в системах автоматизации трубопроводного
транспорта нефти и нефтепродуктов тип
приборов для измерения температуры.

79. НОУ ДПО НУК
Температураны өлшеу әдістері
Бума түрлері және жұмыс принциптері 20
Меншікті жылу немесе оптикалық сәулеленуді тіркеуге негізделген
байланыссыз әдістерді келесі бағыттар бойынша ұсынуға болады:
пирометрия-өзін-өзі жарықтандыратын температураны өлшеу
объектілер:
жалын, плазма, астрофизикалық объектілер;
радиометрия-температураны дененің меншікті жылу сәулеленуімен
өлшеу.
төмен және бөлме температурасында бұл сәуле толқын
ұзындығының инфрақызыл диапазонында болады;
жылулық бейнелеу-температураны кеңістіктік ажыратымдылықпен
және температура өрісін теледидарлық кескінге түрлендірумен,
кейде түс контрастымен радиометриялық өлшеу.

80. НОУ ДПО НУК
Температура аспаптарын монтаждау және пайдалану
БКП түрлері және жұмыс
принциптері 21
Құрылымдық орындалуына байланысты температураны өлшеу құралдары
орнатылады:
Температура сенсорын жұмыс ортасы мен
қысымның әсерінен қорғау үшін май
толтырылған жылу қалталары қолданылады.

81. НОУ ДПО НУК
Деңгейді өлшеуге арналған
аспаптар
Типы КИП и принципы работы
22

82. НОУ ДПО НУК
Деңгей құрылғыларының жіктелуі
БКП түрлері және жұмыс принциптері 23

83. НОУ ДПО НУК
Деңгей сигнализаторлары
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 24
Деңгей сигнализаторы қалқымалы
шатыры бар немесе понтоны бар
(РВСПК/РВСП) резервуарлардағы
мұнайдың, мұнай өнімдерінің рұқсат
етілген жоғарғы деңгейін бақылауға
арналған.

84. НОУ ДПО НУК
Радарные уровнемеры
Типы КИП и принципы работы 25
Радарный (микроволновый) уровнемер излучает
микроволновый сигнал по направлению к
поверхности продукта. Нет движущихся частей и
нет контакта с жидкостью. Радарный сигнал
отражается от поверхности жидкости и
возвращается на антенну.

85. НОУ ДПО НУК
Ультрадыбыстық деңгей
өлшегіштер
Бума түрлері және жұмыс принциптері 26
Ультрадыбыстық деңгей
өлшегіштерде сұйық - газ
ортасының бөліну
жазықтығынан
ультрадыбыстық тербелістердің
шағылысу құбылысы
қолданылады. Осы типтегі
деңгей өлшегіштердің әрекеті
ультрадыбыстық импульстің
эмитенттен сұйықтық бетіне
және артқа өту уақытын
өлшеуге негізделген.

86. НОУ ДПО НУК
"Транснефть" ЖАҚ-да қолданылатын
деңгейді өлшеуге арналған аспаптар
Бума түрлері және жұмыс принциптері 27

87. НОУ ДПО НУК
Газдануды және өртті бақылау
аспаптары
Бума түрлері және жұмыс принциптері
28
Газдануды бақылау аспаптары
Газды талдау, газ қоспаларының
компоненттерін сапалы анықтау
және сандық анықтау. Ол автоматты
газ анализаторларының көмегімен
жүзеге асырылады.
Газ талдағыштар газ пайдаланатын
және өзге де объектілердің
атмосферасындағы жанғыш және
басқа газдардың құрамын бақылауға
арналған.

88. НОУ ДПО НУК
Газдану құралдарының жіктелуі
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 29
• Орындау (стационарлық, тасымалды)
• Мақсаты (газ анализаторлары,
сигнализаторлар) Өлшеу арналарының саны
(бір арналы, көп арналы)
• Әрекет принципі (фотоионизациялық,
термохимиялық, электрохимиялық,оптикалық-
абсорбциялық)
• Ауа алу тәсілі (мәжбүрлі ауа
алу,конвекциялық-диффузиялық)
• Сигнал беру тәсілі (бағыттамалық
индикаторлар, цифрлық индикаторлар, әріптік-
цифрлық индикаторлар, колористикалық)

89. НОУ ДПО НУК
СГОЭС оптикалық газ анализаторы
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 30
жанғыш сұйықтықтар буының (Мұнай және
мұнай өнімдері), сондай-ақ әртүрлі жанғыш
газдардың (мысалы, метан, пропан, бутан)
жарылысқа дейінгі концентрациясын өлшеуге
арналған.
СГОЭС құралының жұмыс принципі-оптикалық
сіңіру ("сіңіру" ).

90. НОУ ДПО НУК
СГОЭС газдандыру датчигі
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 31
1-СГОЭС корпусы;
2-негіз (кіріспе бөлім);
3-терминал (өтпелі) бөлім;
3А-индикация тақтасы;
3B-HART қосқышы;
4-ылғал шаң қақпағы;
4А-калибрлеу қоспасын беру
штуцері;
5-бекіту кронштейні;
6-жерге қосу;
7 - кабельді енгізу

91. НОУ ДПО НУК
Газдануды бақылау аспаптары
Бума түрлері және жұмыс принциптері 33
Жарылысқа дейінгі қауіпті концентрацияларды бақылау аспаптарының бастапқы
түрлендіргіштері МПСА МПС (қайталама аспапсыз) УСО кіріс модульдеріне
тікелей қосылуы тиіс.

92. НОУ ДПО НУК
ДЗИ-К-01 Газдану датчигі
Бума түрлері және жұмыс принциптері
34
Джи-К-01/Джи-К-02 сенсоры-
стационарлық, жылдам әрекет
ететін, автоматты құрылғы -
үздіксіз газ анализаторы.
Сенсор талданатын заттардың
инфрақызыл сіңуін өлшеуге
негізделген жұмыс аймағының
ауасындағы көмірсутек буын
анықтаудың оптикалық әдісін
қолданады.

93. НОУ ДПО НУК
ДЗИ-К-01 Газдану датчигі
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 35
Джи-К-01/Джи-К-02
сенсорында
микропроцессорлық
контроллер тақтасы
бар, оның ROM-да
сенсордың
бағдарламалық
жасақтамасы
жыпылықтайды.
Сенсор жарылыстан
қорғалған, 2exeiiat4
белгісі бар.

94. НОУ ДПО НУК
Өртті бақылау аспаптары
Бума түрлері және жұмыс принциптері
36
Өрт детекторларының жіктелуі

95. НОУ ДПО НУК
Өртті бақылау құралдарының жіктелуі
КИП түрлері және жұмыс
принциптері 37
Жылу детекторлары
Жылу детекторлары қоршаған ортадағы температураның күрт
өзгеруіне жауап береді. Әдетте, оларда 75 градусқа дейінгі
температураға жауап бере алатын механизм орнатылған. ЖЗҚ
технологиялық алаңдарында жылу детекторлары 90 градус Цельсийде
іске қосылуға бейімделеді.

96. НОУ ДПО НУК
Өртті бақылау аспаптары
КИП түрлері және жұмыс
принциптері 38
Түтін туралы хабарлағыштар Түтін туралы хабарлағыштар
қоршаған ортада түтін бөлшектерінің концентрациясы
күрт өскен жағдайда өрт туралы хабарлайды.
Түтін әртүрлі параметрлермен сипатталуы мүмкін
болғандықтан, түтін туралы хабарлағыштардың бірнеше
түрі бөлінеді:
Иондану;Оптикалық;
Сызықтық;
Біріктірілген (жоғарыда келтірілген бірнеше түрлерді
біріктіреді).

97. НОУ ДПО НУК
Өртті бақылау аспаптары
КИП түрлері және жұмыс
принциптері 39
Оптикалық жалын детекторлары
Оптикалық жалын детекторлары-жалынның
электромагниттік сәулеленуіне жауап беретін
сенсорлар. Ультракүлгін және инфрақызыл болып
бөлінеді.

98. НОУ ДПО НУК
"Транснефть" ЖАҚ-да қолданылатын
өртті бақылау аспаптары
КИП түрлері және жұмыс
принциптері 40

99. НОУ ДПО НУК
Дірілді бақылау құралдары
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 41
Діріл-бұл кең жиілік диапазонында жүзеге
асырылатын күрделі тербеліс процесі. Дірілді
өлшеу машинаның тербелістерінің жиілік
спектрін қамтитын жиілік диапазонында
жүргізілуі керек. Бұл диапазон массалық
көрсеткіштерге, машинаның айналу жиілігіне
және оның басқа сипаттамаларына
байланысты.

100. НОУ ДПО НУК
Дірілді бақылау құралдары
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 42
Корпустың ішінде пьезоэлектрлік материалы бар серпімді элементтерге ілінген инертті дене бар. Діріл
кезінде серпімді элементтер денеге тікелей бекітілмеген инертті дененің тербелістерін тіркейді.

101. НОУ ДПО НУК
Діріл түрлендіргіштерінің түрлері
НАЗВАНИЕ РАЗДЕЛА 101
Датчик
вибрации
ВК-310 С
DV-1 (НПП «ТИК»)
Акселерометр
АНС 066
Датчики вибрации
серии ИВД3

102. НОУ ДПО НУК
Дірілді бақылау құралдары
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 43
Дірілді өлшеу нүктелерінің орналасу схемасы
В-тік компонент (жоғарғы қақпақта мойынтіректің ортасынан жоғары)
Г-Көлденең
О-осьтік нүкте

103. НОУ ДПО НУК
Дірілді бақылау құралдары
Бума түрлері және жұмыс принциптері 43
Діріл сенсорының орналасуы тік
өлшеу нүктесі
Діріл сенсорының орналасуы көлденең
өлшеу нүктесі МНО
Діріл сенсорының орналасуы осьтік
өлшеу нүктесі МНО

104. НОУ ДПО НУК
Мұнай шығыны мен мөлшерін өлшеу
аспаптары
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 45
Сұйықтықты немесе газды тұтыну деп уақыт
бірлігінде құбырдың белгілі бір бөлігі арқылы
өтетін заттың мөлшері түсініледі.Мақсатына
сәйкес Сұйықтықтар мен газдардың мөлшерін
өлшеу құралдарын екі түрге бөлуге болады:
Шығын өлшегіштер және мөлшер есептегіштері.
Ағынның өлшем бірліктері Сұйықтық пен газдың
массалық шығыны = [кг / с, т / с, кг / сағ,
т/сағ];
Сұйықтықтың көлемдік шығыны - [м3 / сағ].

105. НОУ ДПО НУК
Әрекет принципі бойынша Сұйықтықтар
мен газдардың мөлшерін өлшеу
құралдары бөлінеді:
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 46
 көлемді;
 айнымалы және тұрақты қысым дифференциалы;
 жылдамдық қысымы (қысым түтіктері);
 Кориолис;
 жылу;
 ультрадыбыстық;
 магнитоиндукциялық;
 электромагниттік;

106. НОУ ДПО НУК
Ультрадыбыстық шығын
өлшегіштер
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 47
Ультрадыбыстық шығын өлшегіштер
барлық дерлік өнімдердің, соның ішінде
агрессивті өнімдердің шығынын өлшеуге
арналған. Жалғыз шарт-ағында қатты және
газ қосындыларының көп болмауы. Өлшеу
электр өткізгіштікке, тұтқырлыққа,
температураға және ортаның қысымына
байланысты емес.

107. НОУ ДПО НУК
Ультрадыбыстық шығын
өлшегіштер
Бума түрлері және жұмыс принциптері
48
Ультрадыбыстық (жиілігі 20 КГц-тен жоғары)
ағынды өлшеу әдісі қозғалатын ортаның
дыбыстық тербелісініңмещысу құбылысына
негізделген. Шығын өлшегіш құбырдың
сыртына орнатылған екі немесе төрт
ультрадыбыстық түрлендіргішті қамтиды.
Варианты расположения датчиков

108. НОУ ДПО НУК
Кориолис шығын өлшегіш
Бума түрлері және жұмыс принциптері
49
Түтіктің ортасында орналасқан электромагниттің әсерінен ол тербелістер жасайды және
түтік арқылы ағып жатқан сұйықтық қозғалыстың тік компонентін алады, бұл түтіктің
бұралуына әкеледі. Түтіктің деформациясы түтіктің екі жағында симметриялы орналасқан
және оның өтуін бекітетін датчиктердің сигналдары арасындағы уақыт сдысуын өлшеу
арқылы Шығыс сигналына айналады.
1.Құбыр жоғары қозғалған
кезде оған әсер ететін күштер
2.Сенсордың тербелмелі
құбырлары
3.Сенсор құбыры және оның
бұралуына әкелетін жұп
күштер

109. НОУ ДПО НУК
СОД. СОД өтуін бақылау
тәсілдері
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 50
Өткізу қабілетін ұстап тұру және су мен ішкі шөгінділердің жиналуын болдырмау,
сондай-ақ мұнай құбыры учаскесін құбырішілік инспекцияға дайындау үшін
және сынау алдында тазарту құрылғыларын өткізу арқылы мн ішкі қуысын
тазарту жүргізілуі тиіс. Ол үшін келесі функцияларды орындайтын тазалау және
диагностикалық құралдарды іске қосу, өткізіп жіберу және қабылдау
камералары қолданылады:
құбырішілік тазарту, диагностикалық және бөлу құрылғыларын іске қосу;
құбырішілік тазарту, диагностикалық, герметикалау және бөлу құрылғыларын
қабылдау;
құбырішілік тазарту өткізу, диагностикалық, герметикалық және бөлу
құрылғылары.
Камера приема СОД

110. НОУ ДПО НУК
СОД өтуін бақылау тәсілдері
БКП түрлері және жұмыс
принциптері 51
СОД өтуін бақылау үшін келесі әдістерге
негізделген құбырішілік құрылғылардың әртүрлі
сигнализаторлары қолданылады:
механикалық (мысалы, SCR-7M);
магниттік (мысалы, DPS-7);
акустикалық (мысалы, СПРА ,УЛИСС-А).

111. НОУ ДПО НУК
СОД өтуін бақылау тәсілдері
БКП түрлері және жұмыс
принциптері 52
Механикалық әдіс қозғалудан тұрады (тік
немесе дабыл бергіштің өзегі, ол құбырдың
ішіне орнатылады.
Құбырішілік құрылғы арқылы өту кезінде
сигнализатор, қозғалыс салдарынан байланыс
штанга жабылады және сигнал береді
контроллердегі "құрғақ контакт" сияқты.

112. НОУ ДПО НУК
СОД өтуін бақылау тәсілдері
БКП түрлері және жұмыс принциптері
53
Магниттік әдіс ультрадыбыстық тербелістер
мен магнит өрісінің бұзылыстарын бір
уақытта қабылдауға және тіркеуге
негізделген.
Сигнализатор мыналардан тұрады:
электромагниттік сенсор блогы және
қабылдағыш блогы. Электромагниттік
сенсор блогына төмен жиілікті генератор
мен қуат көзі, қабылдағыш қорабына
антенна құрылғысы, сигнал көзінің
жиілігіне реттелген сүзгісі бар күшейткіш –
электромагниттік сенсор кіреді.

113. НОУ ДПО НУК
СОД өтуін бақылау тәсілдері
КИП түрлері және жұмыс принциптері
54
Акустикалық әдіс акустикалық
толқындардың таралуының ортаның
физика-механикалық сипаттамаларына
тәуелділігіне негізделген. Бұл әдісті
қолданған кезде сигнализатор тазарту
және диагностика құралдарының
қозғалысы кезінде магистральдық
құбырда пайда болатын акустикалық
шуды үнемі бақылайды.

114. НОУ ДПО НУК
SOD сигнализаторы: құрылғысы, жұмыс
принципі және олардың сипаттамалары
КИП түрлері және жұмыс
принциптері 55
Индикаторлар УЛИСС, УЛИСС-А
сұйықтық ағынының әсерінен қысымды
(толық толтырылған) құбырларда
қозғалатын тазарту құрылғыларын
("қырғыштарды") анықтауға арналған.
Индикаторлар мұнай құбырларын
жабдықтауға арналған телеметриялық
датчиктер болып табылады.
Индикаторлар қабырға қалыңдығы 20
мм-ге дейінгі болат құбырлардан
жасалған мұнай құбырларына арналған.

115. НОУ ДПО НУК
SOD сигнализаторы: құрылғысы, жұмыс
принципі және олардың сипаттамалары
КИП түрлері және жұмыс
принциптері 56
Техникалық сипаттамалары

116. НОУ ДПО НУК
Аспаптарды пайдалану ережесі.
КИП түрлері және жұмыс
принциптері 57
ТП АБЖ-ға техникалық қызмет көрсету және
жөндеу жұмыстары магистральдық құбыр
объектілерінің ТП АБЖ жабдықтарын
жоспарлау, дайындау және жүргізу,
жарамдылықты (жұмысқа қабілеттілікті) сақтау
және қалпына келтіру үшін қажетті құжаттама
мен орындаушылардың және нормативтік және
техникалық құжаттамада көзделген жұмыс
сапасының көрсеткіштерінің, пайдалану
шығындарын төмендетудің, Еңбек өнімділігі
мен мәдениетін арттырудың жиынтығы болып
табылады.

117. НОУ ДПО НУК
ТОР бойынша жұмыс жүргізу үшін
Персонал
КИП түрлері және жұмыс принциптері
58

118. НОУ ДПО НУК
Жабдықтың типтік құрылымы СА және ТМ
КИП түрлері және жұмыс принциптері
59

119. НОУ ДПО НУК
Баж ТП ТОР мынадай жұмыстарды
орындауды көздейді:
Бума түрлері және жұмыс
принциптері 60
 Жабдықтың техникалық жағдайын бақылау;
 күнделікті техникалық тексеру;
 техникалық қызмет көрсету;
 жоспарлы жөндеу (ағымдағы, күрделі);
 тексеру (калибрлеу)жүргізуге СИ және өлшеу
арналарын дайындау;
 ТП АБЖ-да алгоритмдердің жұмысын тексеру.

120. НОУ ДПО НУК
ТОР бойынша жұмыстарды жоспарлау
Бума түрлері және жұмыс принциптері 61

121. НОУ ДПО НУК
Жүйеге арналған
формулярлар
БКП түрлері және жұмыс принциптері
62

122. НОУ ДПО НУК
Жабдық бірлігіне арналған
формулярлар
БКП түрлері және жұмыс принциптері 63

123. НОУ ДПО НУК
Ақауларды анықтау
КИП түрлері және жұмыс принциптері 65
 Заттар мен материалдардың құрамы мен қасиеттерін талдау үшін
өлшеу құралдарының тораптарын көрсететін және тіркейтін
қоректендіру көздерін тексеру;
 Релелерді, датчиктерді, атқару механизмдерін, барлық жүйелер
мен мақсаттағы реттегіштерді тазалау, майлау және тексеру,
импульсті және жалғау желілерінің тығыздығы мен
герметикалығын тексеру, ақаулы жекелеген элементтер мен
тораптарды ауыстыру, оларды жұмыста сынау;
 Басқару, Дабыл беру, бұғаттау және қорғау схемаларында
қоректендірудің (электр, пневматикалық және т. б.), оның сапалық
параметрлерінің болуын тексеру, дыбыстық және жарық дабылын
сынау;

124. НОУ ДПО НУК
Ақауларды анықтау
КИП түрлері және жұмыс принциптері
65
 Тексеруді қоректендіру көздерін көрсететін және тіркеуші
тораптарды өлшеу құралдарын талдау, құрамы мен қасиеттері
заттар мен материалдар;
 Тазалауға, майлауға және тексеруді реле, датчиктер, атқарушы
механизмдер, барлық жүйедегі реттегіштерді мен тағайындаулар,
тексеруді тығыздығын және герметикалығын импульстік және қосу
желілерін ауыстыруға, ақауы бар жекелеген элементтер мен
тораптарды сынау, олардың жұмысы;
 Тексеруді тамақтану (электрлік, пневматикалық және т. б.), оның
сапалық параметрлерін басқару тәсімдеріндегі, сигнал беру,
блоктау және қорғау, сынамалау, дыбыстық және жарықтық дабыл
беру;