4. • Мәдениет (араб. “маданият” – қала, қалалық;
лат. – өңдеу, өсіру)
• 1) белгілі бір халықтың қол жеткізген
табыстары мен шығармашылығының
жиынтығы;
• 2) адамзат қауымының белгілі бір тарихи
кеңістіктегі қызметі мен өзіндік ерекшеліктері
(палеолит мәдениеті, крит-микен мәдениеті,);
• 3) адамдық әрекеттің белгілі бір саласының
жетілу деңгейі (сөйлеу мәдениеті, еңбек
мәдениеті, құқық мәдениеті);
5. • Өркениет (лат. сіvіlіs – азаматтық) –
қоғамның материалдық және рухани
жетістіктерінің жиынтығы.
6. Ғасырлар бойы қалыптасқан Өркениет пен мәдениет ұғымының
мағыналарын төмендегідей топтастыруға болады:
1. Мәдениет пен Ӛркениет бір, олар синонимдер (И.Гердер, Э.Тайлор);
2. Ӛркениет – мәдениеттің ақыры, оның “кәрілік” шағы, руханилықтың
антиподы (Ж.Ж. Руссо, Ш.Фурье, О.Шпенглер);
3. Ӛркениет – мәдениеттің прогресі, болашаққа бой сермеуі, қоғамның
парасаттылық деңгейі (Вольтер, Д.Белл);
4. Ӛркениет – тағылық пен варварлықтан кейінгі тарихи-мәдени саты
(Л.Морган);
5. Ӛркениет – этностар мен мемлекеттерге тән мәдениеттің оқшау түрі
А.Тойнби, Н.Я. Данилевский
6. Ӛркениет – мәдениеттің техникалық даму деңгейі, оның материалдық
жағы.
7.
8. Қазақ Ӛркениеті 3 үлкен
ӛркениеттердің:
православиялық
исламдық
конфуцийлік
тоғысқан жерінде орналасқан.
9.
10. • Қазақ халқының және оның ата-
тектерінің әлемдік Өркениетке
қосқан басты құндылықтарына
мыналар жатады:
11. • 1) еуразиялық кӛшпелілер кеңістікті игеруде адамзат
тарихындағы бірінші жетістікке жетті;
2) кӛшпелілер шӛл мен шӛлейттерді үйлесімді игере алды;
3) еуразиялық кӛшпелілер тарих катализаторлары қызметін
атқарды, олардағы миграциялық процестер жаңа ӛркениеттердің
қалыптасуының себебі болды
• 4) Ұлы Жібек жолы және басқа да мәдени байланыс жүйелері
арқылы түркілер батыс пен шығыстың арасында дәнекерлік
қызмет атқарды, олардың сұхбатына себепкер болды;
5) қазақтың арғы тектері әлемдік ӛркениеттіліктің шалбар,
алдаспан, киіз үй, күйме, металл ӛңдеу, зергерлік, ұсталық
сияқты артефактілерін алғашқылардың бірі болып енгізді;
6) түркілердің әмбебап дүниетанымдық жүйесі – тәңіршілдік
адамдық ынтымақтастық пен келісімділіктің маңызды формасы
болды;
7) “адам бол!” ұстанымы, әлемді жарық дүние деп түсіну,
адамның кӛңіл-күйіне мән беру, ғарышпен және адамдармен
үйлесімділікте болу, жасы үлкендер мен баланы қастерлеу
сияқты қазақтың дәстүрлі әдеп жүйесінің құндылықтары қазіргі
руханиятта ерекше орын алады.
12. • Бүгінгі ғасырымыздағы
Батыс пен Шығыстың теке
тіресуі ешкімге пайда
әкелмейді. Батыс әлемі
ғылыми, технологиялық,
экономикалық және әскери
қуатты орта, ал Шығыс
қоғамы бұзылмаған таза,
тамыры Құран мен
сүннеттен коректенетін тірі
рухани дәстүрлерді иеленіп
отыр. Сондықтан да екі
ғаламның адамзаты бір-
біріне кӛз аларта бермей,
татулық пен үндестіктің
жолын тауып табысқаны
абзал.
13. Қазақстан
өркениеттер
тоғысында
• Елбасы, Нұрсұлтан
Назарбаев, қоғамдағы өсіп
келе жатқан діннің рөлін
және дін атын жамылған
террористік ұйымдар тарапынан
туындайтын қатерлерді ұғына
отырып,
2003 жылы Қазақстанның
Елорасы – Астана қаласында
діни лидерлердің дінаралық
форумын
өткізу жөнінде ұсыныс білдірді.
14. • І Съезде келісімді нығайту мен
ӛркениеттер, конфессиялар, елдер мен
халықтар арасында сындарлы диалогты
орнату бағытында табанды қадам жасалды.
Дінарарық диалог қоғам дамуы мен барлық
халықтардың әл-ауқаты жақсаруының
негізгі тәсілі екендігі белгіленді.
15. • Қазақстан ӛзінің 20 жылдық тәуелсіздігі
мерзімінде ӛз қоғамының дара
этносаралық және конфессияаралық
келісім моделін қалыптастыра білді.
• Бүгінгі күні біздің елімізде 17 діни
конфессияға бірігетін 130-дан астам халық
пен этникалық топтар ӛмір сүруде.
16. • Біздің толерантты кӛңіл-күйімізді сезінген
халықаралық қауымдастық ӛзінің жоғары
бағасын беріп отыр. Әлемнің бізді жете
тануына тағы бір себеп, ол 2010 жылы
Қазақстанның ОБСЕ-ге жетекшілік етуі.
Қазақстан дәл бүгінгі күні ӛркениеттер
сұхбатындағы Батыс пен Шығыстың
арасын жалғастырушы кӛпір деп
танылуда. Елбасымыздың ӛзі осындай
сенімді нықтай түсу мақсатында кӛптеген
халықаралық және аймақтық жобалардың
ынталы кӛшбасшысына айналып отыр.
17. - Қазақстанның аумағы географиялық,
демографиялық, мәдени кӛрсеткіштер
бойынша С. Хатингтон ұсынған
ӛркениеттердің қай түріне жатады?
- Біз ӛркениеттің бір түріне жатамыз ба
немесе бізге бірнеше ӛркениеттердің
белгілері тән бе? Ойыңызды нақты
деректермен дәлелдеңіз.
- Осындай жағдай қалай қалыптасты?
18. • Басқа ӛркениеттер әсері…
• Мәдени алуантүрлілік
ынталандырылуы (-мауы) керек,
себебі…
• Мен ... деп ойлаймын, себебі…
• Мен келісемін (-пеймін), себебі…
• Бұл айырмашылықтар Қазақстанға
пайдалы/ зиян, себебі…
