Technik.architektury.krajobrazu 321[07] z4.01_u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Beata Figarska-Wysocka
Organizowanie procesu inwestycji
321[07].Z4.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
mgr inż. Małgorzata Kapusta
mgr inż. Sylwester Karbowiak
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Beata Figarska-Wysocka
Konsultacja:
mgr inż. Lidia Staniszewska
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 321[07].Z4.01,
"Organizowanie procesu inwestycji", zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik architektury krajobrazu.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy na terenie budowy 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Organizacja terenu robót 12
4.2.3. Ćwiczenia 13
4.3. Zabezpieczanie elementów zieleni istniejącej na terenie budowy 15
4.4. Roboty ziemne 18
4.5. Metody zabezpieczania gruntu 23
4.6. Zasady transportowania i składowania materiałów budowlanych
oraz przechowywania zieleni 26
4.7. Dokumentacja robót 30
4.8. Prowadzenie działalności gospodarczej związanej z architekturą krajobrazu 35
5. Sprawdzian osiągnięć 39
6. Literatura 45

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o organizowaniu procesu
inwestycji, a także ułatwi Ci zorganizowanie terenu robót oraz ich odbiór.
W poradniku zamieszczono:
− Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
− Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
− Materiał nauczania (rozdział 4), który umożliwia samodzielne przygotowanie się
do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on również ćwiczenia, które
zawierają wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczeń.
Przed ćwiczeniami zamieszczono pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do ich
wykonania. Po ćwiczeniach zamieszczony został sprawdzian postępów. Wykonując
sprawdzian postępów, powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza,
że opanowałeś materiał albo nie.
− Sprawdzian osiągnięć, w którym zamieszczono instrukcję dla ucznia oraz zestaw zadań
testowych sprawdzających opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki.
− Zamieszczona została także karta odpowiedzi.
− Wykaz literatury obejmujący zakres wiadomości, dotyczącej tej jednostki modułowej,
która umożliwi Ci pogłębienie nabytych umiejętności.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela
lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną
czynność
Jednostka modułowa: Organizowanie procesu inwestycji, której treści teraz poznasz,
zawarta jest w module 321[07].Z4 ,,Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni’’ i jest
oznaczona na schemacie na stronie 4.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

4
Schemat układu jednostek modułowych
321[07].Z4
Urządzanie i pielęgnacja
terenów zieleni
321[07].Z4.01
Organizowanie
procesu inwestycji
321[07].Z4.02
Wykonywanie i konserwacja
elementów architektury krajobrazu
321[07].Z4.03
Kosztorysowanie
robót

5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
− rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,
− posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
− wykonywać szkice podstawowymi technikami rysunkowymi,
− dobierać materiały i sprzęt do pracy,
− posługiwać się dokumentacją projektową,
− prowadzić w terenie pomiary liniowe, niwelację geometryczną i pomiary realizacyjne,
− interpretować wyniki pomiarów,
− sporządzać dokumentację inwentaryzacyjną,
− zbierać informację do analiz przyrodniczych, historycznych, funkcjonalno –
przestrzennych i kompozycyjnych,
− stosować podstawowe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
− korzystać z różnych źródeł informacji.

6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
− posłużyć się dokumentacją projektową dla poszczególnych etapów realizacji obiektów
architektury krajobrazu,
− zaplanować prace związane z urządzaniem, pielęgnacją i konserwacją terenów zieleni,
− zorganizować miejsca realizacji robót zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
− zastosować odpowiednie zabezpieczenie terenu robót,
− zabezpieczyć elementy roślinne na terenie budowy,
− scharakteryzować wpływ czynników przyrodniczych i organizacyjno – ekonomicznych
na przebieg prac,
− określić właściwości gruntów,
− dobrać sposoby odspajania, ładowania, transportu i stabilizacji gruntu,
− dobrać sposoby zabezpieczania warstwy urodzajnej gleby,
− dobrać metody zabezpieczania gleby przed erozją,
− obliczyć objętość mas ziemnych przy pracach związanych z kształtowaniem terenu,
− zaplanować miejsce składowania materiałów budowlanych i przechowywania roślin,
− określić zasady transportu materiałów budowlanych oraz mas ziemnych,
− zorganizować pracę i kierować zespołem pracowników,
− udokumentować przebieg robót,
− zastosować przepisy prawa budowlanego, ochronny środowiska, bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,
− przygotować dokumenty niezbędne do podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej
związanej z architekturą krajobrazu,
− założyć i prowadzić firmę związaną z architekturą krajobrazu.

7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy na terenie budowy
4.1.1. Materiał nauczania
W pracy na budowie występują liczne i różnorodne zagrożenia zdrowia i życia ludzkiego.
Szkolenie wszystkich pracowników i młodocianych (do 18 lat, np. uczniów) w zakresie
przestrzegania zasad i przepisów bhp informuje i uświadamia, jak wystrzegać się
poszczególnych rodzajów zagrożeń i jak im przeciwdziałać. Nieznajomość przepisów prawa
nie zabezpiecza pracownika przed odpowiedzialnością. Przepisy są tak opracowane, aby
można było uniknąć wypadków i awarii, jeżeli będą one przestrzegane.
Szkolenie pracowników, a także uczniów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
na budowie, obejmuje:
− ogólne przeszkolenie wstępne, przed rozpoczęciem pracy,
− przeszkolenie na określonym stanowisku pracy,
− każdorazowe przeszkolenie przy zmianie stanowiska pracy lub usprawnieniu technologii
i organizacji robót budowlanych,
− przeszkolenie przy wprowadzeniu nowych maszyn i urządzeń budowlanych.
Szkolenie pracowników odbywa się głównie w aspekcie technicznym i technologiczno –
organizacyjnym, ale także (na etapie szkolenia wstępnego) w aspekcie socjalnym, prawnym
i finansowym. W większych przedsiębiorstwach szkolenie odbywa się w pomieszczeniu
odpowiednio wyposażonym w plansze, modele i inne pomoce dydaktyczne. Zwykle
po wstępnym etapie przeszkolenia pozostaje poświadczenie o jego odbyciu w aktach
personalnych pracownika. Pracownik przeszkolony w zakresie ogólnym, właściwym
dla specyfiki danego przedsiębiorstwa i jego kwalifikacji zawodowych, jest ponownie
instruowany przez bezpośredniego przełożonego (brygadzistę, majstra).
Oprócz wymienionych szkoleń, przy zatrudnianiu pracowników do obsługi urządzeń
elektrycznych i innych oraz pojazdów i ciężkich maszyn budowlanych, muszą oni
udokumentować odpowiednią wiedzę i praktykę zawodową oraz odpowiednie wiadomość
z dziedziny bhp związanej z kwalifikacjami.
Obowiązki i prawa osób młodocianych na budowie są takie same jak innych
pracowników odpowiednich zawodów. Jednak prawodawstwo otacza tę grupę pracowników
dodatkową ochroną w zakresie bhp. Dotyczy to w szczególności wykonywania ciężkich
i szkodliwych robót. Na przykład, młodociani (16 – 18 lat) mogą podnosić dorywczo ciężar
do 10 kg – dziewczęta i do 16 kg – chłopcy. Młodocianym zabrania się też obsługi urządzeń
o działaniu drgającym, stawianiu i rozbieraniu rusztowań, itp.
Ochrona przeciwpożarowa
Ochrona przeciwpożarowa na budowie obejmuje:
− przeszkolenie wszystkich pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej (odbywa
się łącznie z przeszkoleniem bhp),
− przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych oraz przepisów organizacji placu budowy
i wznoszonych obiektów,
− umieszczenie w odpowiednich miejscach instrukcji przeciwpożarowej,
− zaopatrzenie budowy w sprawny sprzęt gaśniczy,
− zorganizowanie odpowiednich dróg ewakuacji,
− zapewnienie możliwości zaalarmowania Straży Pożarnej,
− zorganizowanie punktu udzielenia pierwszej pomocy.

8
Każda budowa musi być wyposażona we właściwy, sprawny i racjonalnie rozmieszczony
sprzęt ochrony przeciwpożarowej. Sprzęt ten obejmuje: zbiorniki i beczki z wodą, skrzynie
z piaskiem, wiadra, siekiery i topory, bosaki, drabiny, hydronetki, koce, gaśnice (śniegowe,
proszkowe, pianowe i halonowe).
Gaśnice powinny być umieszczone na budowie w pobliżu składowisk (magazynów)
materiałów palnych, w warsztatach pomocniczych (np. ciesielnie, spawalnie),
w pomieszczeniach użytkowanych przez pracowników (np. szatnie, biura), w kabinach
wszystkich ciężkich samojezdnych maszyn budowlanych.
Do gaszenia pożarów na placu budowy wykorzystuje się także wewnętrzne i zewnętrzne
sieci wodociągowe. Sieci wodociągowe przeznaczone do celów przeciwpożarowych powinny
być wyposażone w hydranty. W żadnym wypadku dostęp do hydrantów nie może być
utrudniony przez cały czas prowadzenia budowy.
Jednym z elementów zabezpieczenia przeciwpożarowego na placu budowy jest
zachowanie bezpiecznej odległości między budynkami tymczasowymi i innymi budynkami
w zależności od stopnia palności dachów, – co jest określone odpowiednimi przepisami.
Ochrona środowiska
Na placu budowy musi być zapewniona ochrona: ziemi, wody, powietrza
atmosferycznego, świata roślinnego i zwierzęcego, a także ochrona przed hałasem,
wibracjami, promieniotwórczością i promieniowaniem elektromagnetycznym. Tę ochronę
powinni zapewnić: inwestor, projektant i wykonawcy robót.
Inwestor i projektant mają wpływ na warunki ochrony środowiska poprzez
ukierunkowanie działalności uczestników procesu inwestycyjnego; dotyczy to m.in.:
− oszczędnego korzystania z terenu potrzebnego na plac budowy,
− stosowania procesów technologicznych najmniej uciążliwych dla środowiska,
− stosowanie materiałów i elementów budowlanych oraz maszyn i urządzeń
nie zagrażających środowisku przyrody,
− racjonalnego rozwiązywania problemów z odpadami.
Ziemia na placu budowy nie może być poddana erozji, niszczeniu mechanicznemu
i zanieczyszczeniu szkodliwymi substancjami. Przed zagospodarowaniem placu budowy
może zaistnieć konieczność zdjęcia wierzchniej warstwy gleby o zawartości próchnicy
powyżej 1,5% i zmagazynowania jej na czas budowy lub przetransportowania na inne
miejsce.
Roboty ziemne oraz inne prace w pobliżu drzew i krzewów wykonywane sprzętem
mechanicznym lub za pomocą urządzeń technicznych nie mogą doprowadzić do:
− mechanicznego uszkodzenia pnia lub systemu korzeniowego,
− długotrwałego obniżenia poziomu wód podskórnych,
− pogarszania właściwości fizyko – chemicznych gruntu.
Na czas budowy pnie drzew należy ochronić deskami połączonymi za pomocą drutu.
Za zniszczenie lub usunięcie drzewa lub krzewów bez zezwolenia grozi grzywna.
W trakcie budowy powstają nieprzydatne odpady, zanieczyszczone powietrze oraz hałas,
które są uciążliwe dla środowiska przyrodniczego. Dlatego należy stosować technologie
bezodpadowe lub małoodpadowe z uwzględnieniem możliwości gospodarczego
wykorzystania odpadów, np. gruzu budowlanego. W przypadku, gdzie taki proces jest
niemożliwy, należy segregować odpady w odpowiednich miejscach, a następnie
przetransportować je do miejsc utylizacji lub na wysypiska. Spalanie odpadów na placu
budowy jest niedozwolone.
Ścieki w postaci zanieczyszczonych, zużytych wód powinny być odprowadzone
do ogólnodostępnej kanalizacji lub gromadzone w odpowiednich zbiornikach, a następnie
odtransportowane beczkowozami do oczyszczalni. Ścieki bezpośrednio odprowadzone

9
do ziemi mogą zmienić jej stan fizyczny, chemiczny i biologiczny (zniszczyć świat roślinny,
zwierzęcy).
Należy unikać zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego substancjami
stałymi(pyłami), ciekłymi lub gazowymi w takich ilościach, które mogą ujemnie wpływać
na zdrowie człowieka lub spowodować inne szkody w środowisku.
Hałas dochodzący z placu budowy nie może przekraczać dopuszczalnych norm natężenia
dla danego terenu (np. osiedla mieszkaniowego).
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie obowiązki nakłada Kodeks Pracy na pracodawcę pod względem bezpieczeństwa
i higieny pracy?
2. W jakim celu przeprowadza się szkolenie okresowe pracowników?
3. Jakie obowiązki nakłada na pracodawcę ochrona przeciwpożarowa na placu budowy?
4. Jaki sprzęt zaliczamy do sprzętu gaśniczego?
5. Jakie gaśnice umieszcza się na placu budowy?
6. Gdzie umieszcza się gaśnice?
7. Od jakich czynników zależy ochrona środowiska na placu budowy?
8. Jak chronimy ziemię na placu budowy?
9. Jak chronimy pnie drzew na placu budowy?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj zabezpieczenie określonego placu robót.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał nauczania z rozdziału 6 dotyczący ćwiczenia,
2) przeanalizować przepisy dotyczące zabezpieczania terenu robót,
3) wypisać na kartce odpowiednie zabezpieczenie wybranego terenu robót,
4) zaprezentować swoją pracę,
5) zapisać w notatniku spostrzeżenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
– określony teren,
– zbiór przepisów dotyczących metod zabezpieczania terenu robót,
– przybory do pisania,
– kartka papieru,
– notatnik,
– literatura z rozdziału 6 dotycząca ćwiczenia.
Ćwiczenie 2
Dla grupy pracowników, zatrudnionych na określonym terenie budowy, zaproponuj
rodzaj szkoleń dotyczących przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

10
2) przeanalizować przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) zaproponować dla wszystkich pracowników ogólne szkolenia bhp,
4) przeanalizować prace przewidziane na wybranym terenie,
5) wypisać na kartce prace, jakie będą wykonane na wybranym terenie,
6) wypisać na kartkach samoprzylepnych pracowników, którzy będą zatrudnieni
na wybranym terenie,
7) dopasować pracowników do rodzaju prac wykonywanych na wybranym terenie budowy,
8) wypisać obok robotników, jakie szkolenia bhp należy przeprowadzić dla każdego
z nich,
– określony teren budowy,
– zbiór przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy,
– kartka papieru,
– kartki samoprzylepne,
– notatnik,
Ćwiczenie 3
Dla grupy pracowników, zatrudnionych na określonym terenie budowy, zaproponuj
rodzaj szkoleń dotyczących przepisów przeciwpożarowych.
2) przeanalizować przepisy przeciwpożarowe,
3) zaproponować dla wszystkich pracowników ogólne szkolenia przeciwpożarowe,
4) przeanalizować rodzaje prac wykonywanych na wybranym terenie,
5) wypisać na kartce prace, jakie będą wykonane na wybranym terenie,
6) wypisać na kartkach samoprzylepnych pracowników, którzy będą zatrudnieni na danym
terenie,
7) dopasować pracowników do rodzaju prac wykonywanych na wybranym terenie budowy,
8) wypisać obok robotników, jakie szkolenia przeciwpożarowe należy przeprowadzić
dla każdego z nich,
– określony teren budowy,
– zbiór przepisów przeciwpożarowych,

11
– kartka papieru,
– notatnik,
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dobrać metody zabezpieczenia na terenie budowy poszczególnych drzew
i krzewów?
2) określić przepisy przeciwpożarowe na budowie?
3) opisać przepisy ochrony środowiska dla terenu budowy?
4) dobrać metody zabezpieczania gleby przed erozją?
5) opisać sprzęt gaśniczy?
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨

12
4.2. Organizacja terenu robót
Placem budowy nazywa się wydzielony teren wraz z odpowiednimi urządzeniami,
stanowiącymi prowizoryczny warsztat przeznaczony do wykonania jednej lub kilku budowli.
Zagospodarowanie placu budowy rozpoczyna się od uporządkowania i czasem
wyrównania terenu, następnie ustawienia toalet, ogrodzenia i tablicy informacyjnej. W dalszej
kolejności wykonuje się:
− tymczasowe drogi dojazdowe, sieci energetyczne, wodociągowe i inne,
− tymczasowe budynki związane z produkcją, administracyjne, socjalne i sanitarne,
− składowiska i magazyny na materiały budowlane,
− instalacje maszyn i urządzeń.
W tym samym czasie powinny być wykonane następujące roboty podstawowe:
− przeprowadzone odwodnienie terenu budowy,
− wykonane ujęcie wody lub połączenie z siecią miejską,
− ułożone i podłączone podziemne sieci kanalizacyjne lub ewentualnie wykonany osadnik
gnilny,
− wykonane stałe drogi kołowe i ewentualnie kolejowe,
− wyposażone w odpowiedni sprzęt punkty przeciwpożarowe.
Po wykonaniu tych robót można przystąpić do prac budowlano – montażowych.
Po zasypaniu wykopów można ułożyć torowiska szynowe dla żurawi wieżowych
albo odpowiednie jezdnie dla żurawi samochodowych lub samojezdnych.
Ogrodzenie placu budowy jest konieczne ze względu na ochronę urządzeń, składowanych
materiałów, maszyn, itp. oraz w celu zapobieżenia możliwym niebezpieczeństwom grożącym
osobom nieupoważnionym przebywającym na terenie robót. Ogrodzenie powinno być
wykonane tak, aby nie stwarzało zagrożenia dla ludzi, o wysokości minimum 1,50 m.
W ogrodzeniu powinny być wykonane oddzielne wejścia dla pracowników i bramy dla
pojazdów drogowych i szynowych. Bramy powinny mieć zabezpieczenie przed
samoczynnym zamykaniem się. Jeżeli teren budowy jest rozległy i całkowite jego ogrodzenie
jest nieuzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia, należy ogrodzić miejsca składowania
materiałów i elementów, miejsca wykonania robót pomocniczych, naprawy sprzętu
czy składowiska roślin i inne powierzchnie wymagające ochrony.
Tablica informacyjna powinna zawierać:
− określenie rodzaju budowy wraz z adresem i numerem telefonu,
− numer pozwolenia na budowę oraz nazwę, adres i numer telefonu właściwego organu
nadzoru budowlanego,
− nazwę lub imię i nazwisko, adres oraz numer telefonu inwestora,
− nazwę, adres i numer telefonu wykonawcy lub wykonawców robót,
− imiona, nazwiska, adresy i numery telefonów: kierownika budowy i inspektora nadzoru
oraz projektanta,
− numery telefonów alarmowych oraz okręgowego inspektora pracy.
Napisy na tablicy informacyjnej powinny być wykonane w sposób czytelny i trwały,
na sztywnej płycie koloru żółtego, literami i cyframi koloru czarnego. Kierownik budowy jest
zobowiązany do wywieszenia tablicy informacyjnej w widocznym miejscu od strony drogi
publicznej, przy wjeździe na budowę, na wysokości nie mniejszej niż 2 m.
Na terenie budowy należy wykorzystać istniejącą sieć dróg stałych, a ponieważ są one
zwykle niewystarczające, trzeba je uzupełnić drogami tymczasowymi, wykonanymi na czas

13
trwania budowy. Drogi dojazdowe do placu budowy oraz drogi w obrębie placu budowy
powinny mieć nawierzchnię utwardzoną, dostosowaną do przewidywanych środków
transportu – ich obciążeń i intensywności ruchu. Do utwardzania nawierzchni można
stosować masy bitumiczne układane na odpowiednio przygotowanym podłożu ze żwiru lub
tłucznia kamiennego. Przy średnim ruchu pojazdów i gruntach gliniasto – piaszczystych
można stosować nawierzchnie z uwałowanego żużla.
Szerokość dróg powinna być następująca:
− przy ruchu jednokierunkowym – 3,00 m, a przy placach wyładunkowych do 5,50 m,
− przy ruchu dwukierunkowym – 5,50 m, a przy placach wyładunkowych do 8,00 m.
Spadki poprzeczne dróg tymczasowych powinny wynosić 2 – 3%. Największe spadki
podłużne nie powinny być większe niż:
− 8% dla dróg o nawierzchni lekkiej,
− 4% dla dróg o nawierzchni ulepszonej,
− 5% dla dróg gruntowych o nawierzchni nieulepszonej.
Wszystkie drogi powinny mieć rowy do odprowadzania wód opadowych.
Drogi dojazdowe i drogi na placu budowy należy oznakować zgodnie z wymogami
przepisów drogowych oraz ustalić i podać na tablicach informacyjnych dopuszczalne
maksymalne prędkości ruchu pojazdów na poszczególnych odcinkach dróg, miejsca mijania
i inne dane, ważne dla bezpieczeństwa ruchu.
1. Od jakich elementów rozpoczynamy zagospodarowanie placu budowy?
2. W jakim celu wykonujemy ogrodzenie terenu?
3. Kiedy nie ogradzamy całego placu budowy?
4. Jakie dane zawiera tablica informacyjna?
5. Jakiego koloru jest tablica informacyjna?
6. Gdzie umieszcza się tablicę informacyjną?
7. Jaką nawierzchnię powinny mieć drogi dojazdowe na plac budowy?
8. Jakie materiały stosuje się do utwardzania nawierzchni?
9. Jaka jest szerokość dróg dla ruchu jednokierunkowego?
10. Jaka jest szerokość dróg dla ruch dwukierunkowego?
11. Jakie znasz spadki poprzeczne dróg tymczasowych w zależności od ułożonej
nawierzchni?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Z przygotowanych 5 kolorowych arkuszy papieru wybierz ten, z którego można wykonać
tablicę informacyjną i uzupełnij ją odpowiednimi informacjami.
2) wybrać arkusz papieru odpowiedniego koloru do wykonania zadania,
3) wypisać na arkuszu dane potrzebne do wykorzystania jej jako tablicy informacyjnej placu
budowy,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,

14
5) zapisać w notatniku, gdzie taką tablicę należy umieścić,
6) dokonać oceny ćwiczenia.
– pięć kolorowych arkuszy papieru,
– notatnik,
Ćwiczenie 2
Po obejrzeniu filmu dydaktycznego na temat organizacji terenu budowy, wypisz
na kartce zasady zagospodarowania placu budowy.
1) obejrzeć uważnie film dydaktyczny – „Organizacja terenu budowy”,
2) wypisać zasady zagospodarowania placu budowy na arkuszu szarego papieru,
3) zaprezentować efekty swojej pracy,
4) zapisać spostrzeżenia w notatniku.
– film dydaktyczny – „Organizacja terenu budowy”,
– kartka papieru szarego,
– ołówek i gumka,
– długopis,
– notatnik.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić podstawowe czynności, które należy wykonać podczas
zagospodarowywania placu budowy?
2) wymienić elementy składowe tablicy informacyjnej?
3) określić kolor tablicy informacyjnej?
4) określić kolor i wielkość liter na tablicy informacyjnej?
5) opisać zasady poruszania się po terenie budowy?
6) określić szerokości dróg dla ruchu jednokierunkowego?
7) określić szerokości dróg dla ruchu dwukierunkowego?
8) wymienić spadki poprzeczne dróg tymczasowych dla poszczególnych
nawierzchni?
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨

15
4.3. Zabezpieczanie elementów zieleni istniejącej na terenie
budowy
Między uzbrojeniem terenu zieleni a jego roślinnością istnieją związki bardzo istotne
dla praktyki zawodowej. Oddziaływanie jest dwukierunkowe. Od dawna są znane przykłady
agresji korzeni niektórych gatunków drzew wobec wielu urządzeń i instalacji podziemnych.
Znane jest też niekorzystne oddziaływanie niektórych instalacji, zwłaszcza ciepłowniczych,
na znajdującą się w sąsiedztwie roślinność.
Do największych uszkodzeń i zniszczenia roślinności drzewiastej dochodzi wówczas,
gdy w bliskim sąsiedztwie drzew układa się przewody lub buduje kanały. W takich sytuacjach
dochodzi do przecięcia 20 ÷ 40 % korzeni. Następuje wówczas zachwianie procesów
fizjologicznych drzewa, wywołane ograniczeniem pobierania wody i składników
pokarmowych. W przypadku wykonywania wykopów w lecie, gdy istnieją trudności
w zdobywaniu dostatecznej ilości wody przez drzewo, wpływ na rozwój drzew jest
negatywny. Pogorszenie sytuacji powoduje znaczne osuszenie gruntu przez zwiększenie
powierzchni parowania. Długotrwałe prowadzenie tego rodzaju robót może doprowadzić
do szybkiego zamierania drzew. Największe straty w drzewostanie miast i osiedli obserwuje
się po przeprowadzeniu magistrali ciepłowniczych, zwykle wzdłuż zadrzewionych arterii
komunikacyjnych.
Tym niekorzystnym następstwom można zapobiec przez:
– zachowanie odległości prowadzenia przewodów nie mniejszej od zasięgu korony drzewa;
przykłady podano w tabeli nr 1,
– zapewnienie drzewu nawodnienia i nawożenia w czasie trwania robót, w części
nie naruszonej wykopem,
– prawidłowe wykonanie cięcia korzeni i właściwą pielęgnację ran,
– wprowadzenie do podłoża od strony wykopu substratu glebowego, ułatwiającego
regenerację korzeni po zasypaniu wykopu,
– zapewnienie drzewu odpowiedniej pielęgnacji w okresie 3 ÷ 5 lat po zakończeniu robót.
Miejsca występowania przewodów i instalacji powinny być odpowiednio zabezpieczone
i oznakowane.
Występująca na danym terenie roślinność drzewiasta, która ma być zachowana, powinna
być również zabezpieczona przed uszkodzeniami mechanicznymi. Pnie drzew powinny być
obłożone słomą lub miękką tkaniną, a następnie deskami i obwiązane drutem. Owijanie drzew
tylko matami słomianymi nie chroni ich przed uszkodzeniami mechanicznymi. Zwisające
gałęzie poniżej wysokości poruszającego się sprzętu i pojazdów, powinny być w miarę
możliwości uniesione przez podwiązanie lub podparcie. Usuwanie takich gałęzi powoduje
często zniekształcenie korony drzewa i nie powinno być stosowane.
W miejscach przeznaczonych do uprawy roślin, pod warstwą nasypanej ziemi
nie powinny się znajdować materiały, które utrudniałyby normalny wzrost roślin. Na przykład
pozostawienie na niewielkiej głębokości starej, nieprzepuszczalnej nawierzchni w miejscu,
gdzie przewiduje się założenie trawnika, odbija się zawsze niekorzystnie na jego wyglądzie.
Po nasypach o płaskich powierzchniach nie powinno się pozostawiać nadmiernie ubitych
(nieprzepuszczalnych) powierzchni gruntu, ponieważ w miejscach tych może dochodzić
do długotrwałego utrzymywania się wód opadowych, a to z kolei może utrudniać normalny
rozwój roślinności. Nadmiernie zagęszczone grunty i różne nieprzepuszczalne warstwy
w podłożu mogą uniemożliwiać podsiąkanie kapilarne wody gruntowej.
W miejscach prowadzenia wykopów jest konieczne usunięcie zanieczyszczeń,
znajdujących się w warstwie ziemi urodzajnej podlegającej ochronie i zabezpieczeniu

16
oraz wszystkich przeszkód, jak np. stare fundamenty, pozostawione słupy, pnie po usuniętych
drzewach, które mogą utrudniać poruszanie się pojazdów i pracę sprzętu lub grozić
ich uszkodzeniem.
Tabela 1. Dopuszczalne minimalne odległości sadzenia drzew i krzewów od różnych obiektów i urządzeń w terenie.
1. Jakie znasz największe uszkodzenia i zniszczenia roślin drzewiastych?
2. W jakiej porze roku dochodzi do szybkiego zamierania drzew?
3. W jaki sposób zapobiegamy uszkodzeniom i zniszczeniom roślin?
4. Jakie znasz sposoby zabezpieczenia drzew przed uszkodzeniami?
5. Jakie roboty należy wykonać w celu zabezpieczenia wykopów?
6. Jakie znasz sposoby zabezpieczania nasypów?
7. W jakiej odległości od drzewa powinno się wykonać 2 m ogrodzenie?
8. W jakiej odległości od krzewu można poprowadzić linie kabli elektrycznych?
9. W jakiej odległości od drzewa można poprowadzić linie przewodów kanalizacyjnych?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaproponuj zabezpieczenie elementów roślinnych na określonym terenie budowy.
2) wypisać na arkuszu papieru szarego nazwy elementów roślinnych występujących
na wybranym terenie,
3) wypisać na kartkach samoprzylepnych, metody zabezpieczania roślinności na budowie,
4) przyporządkować metody zabezpieczania roślin do poszczególnych ich rodzajów,
6) zapisać wnioski w notatniku,
Odległość
minimalna
(m)
Nazwa obiektu lub urządzenia
drzew krzewów
Obiekty budowlane o wysokości ponad 7 m 5 1,5
Obiekty budowlane o wysokości mniejszej niż 7 m 4 1,5
Stopy ścian oporowych, strome skarpy i tarasy 1 0,5
Ogrodzenia o wysokości 2 m i wyższe 4 1
Słupy sieci oświetleniowej, tradycyjnej, itp. 2 2
Krawędzie ścieżek ogrodowych i parkowych 0,75 0,4
Krawężniki jezdniowe 2 0,5
Linie przewodów gazowych 2 2
Krawędzie kanałów sieci cieplnej 2 1
Linie przewodów kanalizacyjnych i wodociągowych 1 1
Linie kabli elektrycznych 1,5 0,8

17
– arkusze papieru szarego,
– ołówek lub długopis,
– notatnik,
Ćwiczenie 2
Zabezpiecz drzewa i krzewy występujące na określonym terenie budowy.
2) wypisać na arkuszu papieru nazwy drzew i krzewów występujących na wybranym
terenie,
3) wypisać na kartkach samoprzylepnych sposoby zabezpieczenia drzew i krzewów,
4) przyporządkować metody zabezpieczenia poszczególnym krzewom i drzewom,
5) skonsultować z nauczycielem poszczególne metody zabezpieczenia drzew i krzewów,
7) przygotować zestaw narzędzi i materiałów do wykonania zabezpieczenia drzew
i krzewów na wybranym terenie,
8) wykonać zabezpieczenia drzew i krzewów, stosując przepisy bhp,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
– określony teren
– arkusz papieru,
– ołówek lub długopis,
– notatnik,
– narzędzia i materiały do wykonania zabezpieczenia drzew i krzewów,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić sposoby zabezpieczania drzew i krzewów?
2) sklasyfikować drzewa ze względu na sposób ich zabezpieczenia?
3) sklasyfikować krzewy ze względu na sposób ich zabezpieczenia?
4) zabezpieczyć drzewa na terenie budowy?
5) zabezpieczyć krzewy na terenie budowy?
6) Określić, w jakiej odległości od krzewów można poprowadzić linie
przewodów gazowych?
7) Określić, w jakiej odległości od drzew można poprowadzić linie
przewodów wodociągowych?
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨

18
4.4. Roboty ziemne
Robotami ziemnymi nazywa się wszelkie roboty polegające na odspajaniu, wydobywaniu,
przemieszczaniu i układaniu gruntu budowlanego według charakterystycznych dla danej
budowli kształtów geometrycznych.
Celem robót ziemnych jest trwałe ukształtowanie powierzchni terenu, np. pod drogę,
wznoszenie trwałych budowli ziemnych, np. nasypów, a także wykonanie tymczasowych
budowli ziemnych, np. wykopów do ułożenia instalacji.
W robotach ziemnych rozróżnia się następujące procesy robocze:
– roboty przygotowawcze,
– odspajanie gruntu,
– wydobywanie gruntu z wykopu,
– przemieszczanie urobku,
– formowanie nasypu,
– zagęszczanie mas ziemnych,
– zabezpieczanie skarp.
Roboty przygotowawcze polegają na oczyszczeniu terenu i wytyczeniu na nim
projektowanych robót.
Odspajanie gruntu można wykonywać różnymi sposobami, które dostosowuje się do jego
kategorii i innych warunków. Odspajanie może być ręczne i mechaniczne.
Wydobywanie gruntu z wykopu powinno odbywać się zgodnie z zasadami bhp
i o odpowiednim pochyleniu skarp. Gdy podczas robót przypadkowo zostaną napotkane
niewypały, należy:
– nie dotykać ich,
– przerwać roboty i oddalić pracowników z bezpośredniego sąsiedztwa,
– uniemożliwić dostęp do miejsca zagrożenia osobom postronnym,
– zawiadomić policję lub najbliższą grupę rozminowywania.
Przemieszczanie urobku może odbywać się przy zastosowaniu spycharek lub zgarniarek
w przypadku małych odległości i samochodów – wywrotek, gdy mamy do pokonania duże
odległości.
Nasypy można wykonać metodami:
– warstwową,
– czołową,
– boczną.
Zagęszczanie odspojonych gruntów układanych w nasypie może następować pod
wpływem masy własnej lub sposobami sztucznymi (statyczną lub dynamiczną).
Zabezpieczanie skarp może polegać na odpowiednim zagęszczeniu lub stabilizacji gruntu,
wprowadzeniu i zasiedleniu różnych roślin, a także przykryciu powierzchni różnymi
materiałami.
Ze względu na kształt i rozmiary pasa terenu przeznaczonego do robót ziemnych,
rozróżnia się:
– roboty ziemne liniowe – wykonywane na wąskim, lecz długim pasie terenu, np. roboty
ziemne przy budowie drogi,
– roboty ziemne powierzchniowe – wykonywane w celu dostosowania powierzchni terenu
do potrzeb przyszłej zabudowy, np. pod lotnisko,

19
– wykopy budowlane – niezbędne do wykonania podziemnych części budynków lub innych
obiektów inżynierskich oraz posadowienia ich fundamentów; w zależności od wymiarów
w planie rozróżnia się wykopy: szerokoprzestrzenne, wąskoprzestrzenne i jamiste.
Przed rozpoczęciem robót ziemnych na danym terenie jest konieczne odpowiednie
oznaczenie powierzchni przyszłych wykopów i nasypów, oznaczenie punktów
charakterystycznych i podanie projektowanych rzędnych. Miejsca charakterystyczne oznacza
się przez wbicie palików określających sytuację, projektowaną wysokość, itp. Ze względu
na wymaganą widoczność wszelkich oznaczeń w terenie, maluje się paliki na biało.
Oznaczenia dotyczące robót mogą być zmieniane wraz z postępem prac.
Grunty stanowią zewnętrzną warstwę skorupy ziemskiej i są produktem fizycznego,
chemicznego i organicznego wietrzenia skał oraz ich mechanicznego rozdrobnienia,
spowodowanego przemieszczeniami okruchów skalnych. Te z nich, które znajdują się
w zasięgu oddziaływania obciążeń od obiektów inżynierskich lub mogą być zastosowane jako
materiał na budowle ziemne, w technice noszą nazwę gruntów budowlanych.
Grunty mogą być klasyfikowane ze względu na pochodzenie, wytrzymałość, uziarnienie,
charakterystykę geologiczną, spoistość, zagęszczenie, wilgotność, plastyczność, zawartość
części organicznych, itd. Niezależnie od przyjętych kryteriów, głównym celem każdej
klasyfikacji jest takie usystematyzowanie, które po ustaleniu nazwy i stanu gruntu,
pozwoliłoby określić jego właściwości, informujące o przydatności dla danej dziedziny
budownictwa.
Ze względu na skład, rozróżnia się grunty mineralne i organiczne, a w zależności
od pochodzenia grunty miejscowe i naniesione.
Rodzaj, stan, barwę, wilgotność gruntu można ustalić za pomocą tzw. badań
makroskopowych. Prowadzi się je w terenie bezpośrednio po pobraniu próbki gruntu tak,
aby przed zbadaniem nie uległa ona wysuszeniu i nie zmieniła zabarwienia.
Do projektowania, obliczania i wykonywania prac z zakresu kształtowania powierzchni
i robót ziemnych, konieczna jest znajomość podstawowych właściwości gruntów.
Do właściwości fizycznych zalicza się: gęstość pozorną, uziarnienie, porowatość
i wilgotność.
Do ważniejszych właściwości mechanicznych gruntów zalicza się: nośność, tarcie
wewnętrzne i spójność.
Grunty w stanie rodzimym wykazują określoną spoistość, która zależy od wielu różnych
czynników, a przede wszystkim od uziarnienia, wilgotności i zawartości próchnicy.
Do rozluźniania, czyli odspajania gruntów o różnej spoistości, są potrzebne różne siły.
Na podstawie stopnia trudności odspajania wszystkie grunty podzielono na siedem kategorii.
W urządzaniu terenów zieleni uwzględnia się cztery kategorie.
Dokładne określenie objętości wykopów i nasypów jest konieczne do opracowania
właściwej organizacji robót, ustalenia potrzebnego sprzętu i środków transportowych
oraz do obliczenia kosztu i opracowania harmonogramu robót.
Obliczenia dokonuje się w tabeli na podstawie projektów techniczno – roboczych,
w których projektowane wysokości terenu są oznaczone za pomocą rzędnych, warstwic
i innych stosowanych znaków. Objętości wykopów i nasypów oblicza się oddzielnie
po wyznaczeniu na planie położenia: linii zasięgu wykopów i nasypów, które określają
wielkości powierzchni objętej robotami ziemnymi, oraz linii rozgraniczającej powierzchnie
wykopów i nasypów. Linia ta, zwana linią zerową, powstaje z przecięcia się powierzchni
projektowanego wykopu i nasypu z powierzchnią istniejącą.
Obliczenia objętości mas ziemnych mogą być przybliżone lub dokładne. Zależy
to od wymaganej dokładności, zgodności pomiarów przedstawionych na planie ze stanem
istniejącym, przyjętej metody obliczania, itp.

20
Obliczanie objętości projektowanych wykopów i nasypów można prowadzić różnymi
metodami. Do najczęściej stosowanych należą metody: przekrojów, siatki kwadratów
oraz metoda warstwicowa. Wyniki obliczeń wpisuje się do tabel, których przykładową formę
podano poniżej.
Tabela 2. Obliczanie objętości wykopów i nasypów wzór 1
Powierzchnia Średnia
powierzchnia
Objętość
NUMERPRZEKROJU
W
Y
K
O
P
+
N
A
S
Y
P
-
W
Y
K
O
P
+
N
A
S
Y
P
-
ODLEGŁOŚĆ
W
Y
K
O
P
+
N
A
S
Y
P
-
Tabela 3. Obliczanie objętości wykopów i nasypów wzór 2
Objętość mas
(m2
)Nr kwadratu
Różnica
rzędnych
wierzchołków
(m)
Średnia
różnica
rzędnych
(m)
Powierzchnia
figury
(m2
)
W N
Bilans
1. Co oznacza pojęcie – roboty ziemne?
2. Jakie procesy robocze składają się na roboty ziemne?
3. W jaki sposób wykonujemy nasypy?
4. Jak należy się zachować w przypadku napotkania niewypałów w czasie wykonywania
wykopów?
5. Jakie czynności wykonujemy przed rozpoczęciem robót ziemnych na danym terenie?
6. Co oznacza pojęcie – grunty?
7. Jak możemy sklasyfikować grunty?
8. Jakie badania nazywamy makroskopowymi?
9. Jakie znasz metody obliczania objętości wykopów i nasypów?

21
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie obejrzanego filmu dydaktycznego na temat robót ziemnych, wypisz
na kartce sposoby odspajania, ładowania, transportu i stabilizacji gruntu.
2) przeanalizować treść filmu dydaktycznego pt. ,,Roboty ziemne na placu budowy”,
3) wypisać na kartce sposoby odspajania i ładowania gruntu,
4) wypisać różne rodzaje transportu gruntu,
5) wypisać na kartce metody stabilizacji gruntu,
7) zapisać spostrzeżenia w notatniku,
8) dokonać oceny pracy.
– film dydaktyczny pt. ,,Roboty ziemne na placu budowy”,
– kartki papieru,
– notatnik,
Ćwiczenie 2
Oblicz objętość wykopów i nasypów dowolną metodą, z wykorzystaniem tabeli.
2) przeanalizować dokumentację wybranego przez nauczyciela terenu,
3) zaproponować metodę obliczenia objętości wykopów i nasypów,
4) skonsultować z nauczycielem wybór metody,
5) obliczyć objętości wykopów i nasypów,
8) dokonać samooceny.
– dokumentacja wybranego przez nauczyciela terenu,
– kalkulator,
– przybory potrzebne do obliczenia objętości wykopów i nasypów różnymi metodami,
– notatnik,

22
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wskazać rodzaje robót ziemnych?
2) określić właściwości poszczególnych gruntów?
3) określić sposoby odspajania gruntów?
4) określić sposoby transportu gruntów?
5) przygotować grunt do stabilizacji?
6) obliczyć objętość wykopów i nasypów?
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨

23
4.5. Metody zabezpieczania gruntu
Powierzchnia gleby i gruntu może ulegać niszczącemu działaniu czynników
atmosferycznych, czyli erozji. Czynnikami tymi są przede wszystkim wiatr i wody opadowe.
Niszczące działanie wiatru polega na wydmuchiwaniu mało spoistego gruntu lub gleby.
Erozji takiej najłatwiej ulegają grunty i gleby piaszczyste w stanie przesuszonym.
Niszczące działanie wody powierzchniowej występuje wtedy, gdy ilość wody opadowej
jest w danym czasie większa od ilości wody wsiąkającej w grunt. Dlatego najintensywniejsza
erozja wodna występuje podczas gwałtownych opadów. Erozyjne działanie wód opadowych
polega na upłynnianiu powierzchni gleby lub gruntu. Na pochyłości prowadzi do spławiania
drobniejszych cząstek gruntu. Powstają w ten sposób typowe bruzdy i wyżłobienia.
Sposoby zapobiegania erozji wietrznej i wodnej są bardzo różne. Mogą one polegać
na odpowiednim zagęszczeniu lub ustabilizowaniu gruntu, wprowadzeniu i zasiedlaniu
różnych roślin, a także przykryciu powierzchni różnymi materiałami.
Sposób zapobiegania erozji wietrznej gleb i gruntów piaszczystych zależy
od przeznaczenia i sposobu użytkowania danego miejsca. Grunt piaszczysty wykorzystany
jako nawierzchnia, można stabilizować różnymi spoiwami (cementem, wapnem, masami
bitumicznymi) lub dodatkami gruntów o większej spoistości. Natomiast grunty i gleby
piaszczyste, przeznaczone pod uprawę różnych roślin, powinny być stabilizowane przez
dodawanie w określonych ilościach gleb dostatecznie spoistych.
Warstwa ściółki jest również bardzo skuteczną ochroną powierzchni gruntu. Materiałami
tworzącymi ściółkę mogą być: igliwie, torf, rozdrobniona kora, rozdrobnione gałęzie, pocięta
słoma, itp. Grubość warstwy, zależnie od użytego materiału, może wynosić 5 ÷ 10 cm.
W celu zabezpieczenia ściółki przed zsunięciem się konieczne jest wykonanie
na powierzchni skarpy bruzdek lub dołków za pomocą różnych narzędzi. W powstałych w ten
sposób nierównościach lepiej zatrzymuje się woda i lepiej opiera się warstwa ściółki. W celu
zabezpieczenia przed zdmuchnięciem przez wiatr, ściółkę przykrywa się 2 – 5 cm warstwą
ziemi, z którą mogą być zmieszane nasiona różnych roślin, np. traw.
Bardzo dobrym sposobem zabezpieczenia pochyłości gruntu przed erozją jest
wytworzenie i utrzymanie na niej zwartej pokrywy roślinnej. Najbardziej skuteczne
w ochronie powierzchni gruntu jest stosowanie roślinności trawiastej. Trawy tworzą bardzo
gęste i silnie rozgałęzione korzenie na głębokość 10 – 15 cm i przez to mogą skutecznie
utrzymywać najdrobniejsze cząstki gleby, nawet na pochyłościach. Dlatego też od dawna
jednym z najskuteczniejszych sposobów umacniania powierzchni gruntu jest pokrycie jej
darniną. Darń użyta do darniowania może pochodzić z tego samego miejsca, jeżeli była zdjęta
i zabezpieczona przed rozpoczęciem robót ziemnych. Jest to nawet korzystniejsze, ponieważ
skład gatunkowy roślin jest już dostosowany do miejscowych warunków. Oczywiście może
być darń przygotowana również na specjalnych plantacjach. Sposób ten umożliwia
przygotowanie dowolnej jej ilości na określoną porę, bez potrzeby szkodliwego dla darni
składowania. Darń pochodzącą z takich upraw można zdejmować sposobami
zmechanizowanymi i dostarczać na miejsce w zwiniętych płatach. Darniowanie najlepiej
przeprowadzić w okresie wczesnojesiennym, kiedy temperatury uniemożliwiają przesuszenie
darni, a dość częste opady w tym okresie ułatwiają jej przyrośnięcie do podłoża.
Innym ze sposobów zabezpieczania przed erozją jest przykrywanie skarp warstwą słomy
i przytrzymywanie jej za pomocą siatki przybijanej do wbitych kołków.
Najbardziej złożonym sposobem zabezpieczenia przed erozją jest wykonanie
na powierzchni skarpy progów z wbitych kołków i opartych o nie wiązek faszynowych.

24
Przestrzeń między progami wypełnia się ziemią urodzajną, a po jej wyrównaniu całą
powierzchnię pokrywa się warstwą ściółki.
Powierzchnie skarp o znacznej pochyłości pokrywa się często specjalnymi
sześciokątnymi płytami betonowymi z otworami umożliwiającymi wprowadzenie
i utrzymanie roślinności.
Powierzchnie skarp można również obsadzać różnymi gatunkami roślin ogrodowych,
tworzącymi ciekawe kompozycje o dużej wartości dekoracyjnej.
Innym problemem jest zabezpieczanie urodzajnej warstwy gleby. Jej wartość dla uprawy
roślin jest zawsze duża, choć niejednolita. Zależy to od jej grubości, zawartości materiału
organicznego i ogólnej żyzności. Odtworzenie warstwy urodzajnej w sposób sztuczny jest
niemożliwe. Dlatego też obowiązuje ochrona i konieczność zabezpieczania tej warstwy
na terenie prowadzonych robót ziemnych i budowlanych. Istnieją w tym zakresie specjalne
zarządzenia, zobowiązujące do zabezpieczenia ziemi urodzajnej przez zbieranie
i magazynowanie.
Zabezpieczenie warstwy urodzajnej w miejscach robót ziemnych polega między innymi
na niedopuszczeniu do jej zanieczyszczenia innymi materiałami, ziemią pochodzącą
z głębszych warstw oraz nadmiernemu ubiciu powodującemu niszczenie jej struktury.
Dlatego w miejscach nie objętych robotami ziemnymi zachodzi często konieczność zdjęcia tej
warstwy na pewien okres. Po zdjęciu ziemię magazynuje się w pryzmach o odpowiednim
kształcie i w niewielkiej odległości od terenu robót.
Nie powinno się dopuszczać do wjeżdżania pojazdów na górne powierzchnie pryzmy i jej
zachwaszczania.
Jeżeli na terenie prowadzonych robót ziemnych występują powierzchnie trawiaste
o dobrej jakości darni, to w razie możliwości jej wykorzystania, powinno się ją zdjąć. Trawa
przed zdjęciem darni powinna być skoszona. Darń nie można zdejmować i przechowywać
w wysokich temperaturach i dużej wilgotności.
1. Jak wyjaśnisz pojęcie erozji?
2. Jak wyjaśnisz niszczące działanie wody na nasypy?
3. W jaki sposób zapobiegamy erozji wietrznej i wodnej?
4. Gdzie wykorzystujemy ściółkę?
5. Jakie materiały tworzą ściółkę?
6. W jaki sposób zabezpieczamy warstwę urodzajną?
7. W jaki sposób magazynuje się warstwę urodzajną?
8. W jaki sposób zabezpieczamy powierzchnie trawiaste?
9. W jakich warunkach nie można zdejmować i przechowywać darni?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Po obejrzeniu filmu dydaktycznego pt. ,,Sposoby zabezpieczania gruntu i gleby”,
wypisać w notatniku sposoby zabezpieczania warstwy urodzajnej gruntu, gleby oraz metody
przeciwdziałania erozji gleby.

25
2) przeanalizować treść filmu dydaktycznego pt. ,,Sposoby zabezpieczania gruntu i gleby
na terenie budowy’’,
3) wypisać na kartce sposoby zabezpieczania gruntu na terenie budowy,
4) wypisać na kartce sposoby zabezpieczania warstwy urodzajnej gleby,
5) wypisać na kartce metody zabezpieczania gleby przed erozją,
7) wpisać wnioski do notatnika.
− film dydaktyczny pt. ,,Sposoby zabezpieczania gruntu i gleby na terenie budowy”,
− kartka papieru,
− przybory do pisania,
− notatnik,
− literatura z rozdziału 6 dotycząca ćwiczenia.
Ćwiczenie 2
Omów sposób zabezpieczenia powierzchni gruntu z wykorzystaniem ściółki.
2) wypisać na kartce, jakie materiały mogą tworzyć ściółkę,
3) określić grubość warstwy ściółki,
4) wypisać sposoby zabezpieczania ściółki przed zsunięciem z powierzchni skarpy,
6) wpisać wnioski do notatnika.
− kartka papieru,
− notatnik,
1) scharakteryzować pojęcie erozji?
2) określić niszczące działanie wody?
3) wymienić sposoby zapobiegania erozji wietrznej?
4) wymienić sposoby zapobiegania erozji wodnej?
5) opisać, z jakich materiałów tworzy się ściółkę?
6) wymienić sposoby zabezpieczania warstwy urodzajnej?
7) określić kształt magazynowanej gleby?
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨

26
4.6. Zasady transportu i składowania materiałów budowlanych
oraz przechowywania zieleni
Sposoby magazynowania poszczególnych materiałów i wyrobów budowlanych zależą
przede wszystkim od ich wrażliwości na wpływy atmosferyczne. Dlatego na placu budowy
urządza się składowiska otwarte, magazyny półzamknięte i magazyny zamknięte. Wielkości
tych składowisk i magazynów, ich liczba i rozmieszczenie wynikają z rzeczywistych potrzeb
wykonawców poszczególnych robót, warunków składowania i minimalnych potrzebnych
zapasów, zabezpieczenia przed pożarem i kradzieżą, harmonogramu realizacji budowy
i harmonogramu dostaw materiałowych.
Powierzchnia składowania brutto, obejmuje również powierzchnię potrzebną na odbiór,
przejścia, przejazdy, powierzchnię zajmowaną przez słupy, przegrody, itp.
Przy rozmieszczaniu magazynów na placu budowy należy kierować się następującymi
zasadami:
− powinny one znajdować się przy drogach kołowych,
− materiały i wyroby budowlane, szczególnie ciężkie, należy w miarę możliwości
magazynować bezpośrednio obok miejsca wbudowania,
− składowiska elementów prefabrykowanych należy organizować bezpośrednio w zasięgu
maszyn montażowych,
− wszystkie powierzchnie magazynowania należy obliczać na podstawie wskaźników
składowania materiałów.
Rozmieszczenie składowisk i magazynów oraz ich charakterystyki powinny być podane
w projekcie zagospodarowania placu budowy.
Materiały i wyroby budowlane powinny być odpowiednio oznakowane, by mogły być
według przyjętego porządku rozmieszczone na składowiskach i w magazynach według
rodzaju, gatunku, jednego kształtu i wymiaru, jednej barwy, jednego opakowania, terminu
zużycia, itp.
Na składowiskach otwartych przechowuje się materiały:
− występujące luzem, np. kruszywa,
− wyroby ceramiczne i kamionkowe pełne, dobrze wypalone,
− prefabrykaty żelbetowe,
− stal zbrojeniową.
W pomieszczeniach zamkniętych przechowuje się materiały wrażliwe na działanie
wilgoci i innych czynników atmosferycznych:
− spoiwa: cement, wapno niegaszone i sproszkowane,
− drewniane materiały posadzkarskie i okładzinowe,
− materiały ceramiczne,
− farby suche i puszkowane,
− kleje, itp.
Pod zadaszeniem należy przechowywać
materiały łatwonasiąkliwe:
− wyroby ceramiczne, betonowe i gipsowe,
− pustaki i bloki gazobetonowe,
materiały wrażliwe na wpływ opadów atmosferycznych:
− drewniane, np. stolarkę budowlaną,
− ciepłochronne, np. wełnę mineralną,

27
− szkło i wyroby ze szkła budowlanego.
Przesadzanie drzew średniej wielkości z bryłą korzeniową prawie zawsze wymaga
zastosowania specjalnego sprzętu lub maszyn. Drzewa o masie ponad 3000 kg stwarzają już
znaczne trudności. Do ich przesuwania mogą wystarczyć ciągniki lub nawet samochody
ciężarowe, natomiast przewożenie takich drzew na większe odległości wymaga ciężkich
i specjalnie przygotowanych pojazdów. Na niewielką odległość drzewa można przesuwać
lub przenosić w pozycji pionowej, natomiast na większe odległości drzewa trzeba przewozić
w pozycji leżącej ze względu na różne krzyżujące się z drogami przewody. Poruszanie się
po drogach wymaga również zmniejszenia średnicy korony przez związanie lub przycięcie
gałęzi.
Podczas sadzenia wszelkich roślin powinno się przestrzegać zasady możliwie
najkrótszego przetrzymywania ich od czasu wykopania ze szkółki do momentu posadzenia
w miejscu przeznaczenia.
W celu ograniczenia strat wody rośliny należy wykopywać, transportować i sadzić, jeżeli
jest to możliwe, tylko w chłodne, pochmurne dni. Nie należy jednak dopuszczać
do przemrożenia obnażonych korzeni. Na czas transportu rośliny powinny być okryte,
co chroni je przed osuszającym działaniem wiatru i osłania przed promieniami słonecznymi.
Podczas transportu roślin z bryłą korzeniową należy unikać wstrząsów, które mogą
powodować jej rozkruszenie. Do przewożenia roślin, zwłaszcza drzew, konieczne jest
zabezpieczenie ich również przed uszkodzeniami mechanicznymi, takimi jak skaleczenia
kory, złamania gałęzi, korzeni, itp. Rośliny przeznaczone do przewożenia na większe
odległości powinny być odpowiednio pakowane i zabezpieczone w szkółce.
Jeżeli rośliny po dostarczeniu ich na miejsce przeznaczenia nie mogą być natychmiast
posadzone, należy je odpowiednio przechowywać, żeby nie dopuścić do ich wysychania,
pobudzenia wegetacji, przemrożenia, itp. Kilkudniowe przechowywanie jest najmniej
niebezpieczne dla roślin w chłodne dni jesienne. Na ten okres należy jednak rośliny układać
w miejscach osłoniętych od wiatru i ocienionych, najlepiej w szopach, pod ścianami
budynków lub ogrodzeń od strony północnej lub też pod koronami drzew. Korzenie należy
obłożyć torfem, słomą lub liśćmi i dość obficie spryskać wodą.
W razie konieczności dłuższego przechowywania roślin, zwłaszcza w miejscach
niedostatecznie osłoniętych, stosuje się dołowanie. W tym celu należy w najbardziej
odpowiednim miejscu wykopać rowek umożliwiający swobodne umieszczenie korzeni
i ustawić w nim rośliny. W miejscach nie ocienionych rośliny ustawia się w pozycji
pochylonej w kierunku południowym, dzięki czemu zmniejsza się nagrzewanie powierzchni
pni i pędów. W miejscach ocienionych rośliny ustawia się zgodnie z kierunkiem wiejących
wiatrów; takie ustawienie zmniejsza ich działanie osuszające. Następnie należy zasypać
korzenie sypką ziemią lub kompostem torfowym i podlać.
W odniesieniu do każdego sposobu przechowywania roślin, nawet krótkotrwałego,
konieczne jest zachowanie określonego porządku roślin. Najwygodniej jest dołować rośliny
w porządku alfabetycznym nazw rodzajowych i gatunkowych, według posiadanego spisu.
Wszystkie rośliny powinny mieć etykiety z podaną na nich nazwą gatunku lub odmiany,
lub przynajmniej liczbę porządkową według wykazu.
1. Jakie materiały budowlane przechowuje się w pomieszczeniach zamkniętych?
2. Jakie materiały budowlane przechowuje się pod zadaszeniem?
3. Jakimi zasadami należy się kierować podczas rozmieszczania składowisk materiałów
budowlanych?

28
4. Jakie środki transportowe przygotujesz w celu przewiezienia lub przesunięcia drzew?
5. W jakie dni transportujemy drzewa?
6. Jakie znasz sposoby przechowywania roślin na budowie?
7. Jak powinny być oznaczone rośliny przeznaczone do przechowywania przez dołowanie?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na budowę dostarczono: deski na podłogę, cement w workach, piasek i żwir. Ustal
miejsce przechowywania dostarczonych materiałów.
2) wypisać na kartce nazwy przywiezionych materiałów,
3) zapisać na kartkach samoprzylepnych miejsca składowania materiałów na budowie,
4) przyporządkować do materiałów miejsca ich składowania,
5) określić, dlaczego dokonano takiego przyporządkowania,
− kartka papieru,
− samoprzylepne kartki,
− notatnik,
Ćwiczenie 2
Na określonym przez nauczyciela placu budowy, mają być wykonane dwa kwietniki
betonowe, trzy kamienne ławki oraz ozdobny karmnik dla małych ptaków. Zaproponuj
miejsce składowania materiałów budowlanych do wykonania tych elementów małej
architektury.
2) przeanalizować dokumentację poszczególnych elementów małej architektury,
3) wyliczyć na podstawie dokumentacji ilość materiałów potrzebnych do wykonania tych
elementów,
4) zaproponować dla poszczególnych materiałów rodzaje magazynów,
5) przeanalizować teren budowy,
6) zaproponować lokalizację poszczególnych składowisk materiałów,

29
− dokumentacja określonego terenu budowy,
− dokumentacja poszczególnych elementów małej architektury,
− kalkulator,
− notatnik,
Ćwiczenie 3
Na określonym przez nauczyciela terenie ma być posadzonych 5 dużych drzew.
Zaproponuj dla nich zasady transportu ze szkółki i miejsce przechowywania do czasu
posadzenia.
2) przeanalizować wielkość, gatunki i rodzaje drzew,
3) przeanalizować pogodę na najbliższe dni,
4) zaproponować najdogodniejszy dzień do transportu,
5) zaproponować zasady transportu drzew ze szkółki na miejsce przechowywania,
6) wybrać miejsce dołowania drzew po analizie wybranego terenu,
− instrukcje dotyczące gatunku, wielkości i rodzaju drzew,
− opisy środków transportu,
− prognozy pogody z gazet lub Internetu czy telewizji,
− notatnik,
1) wymienić zasady transportu materiałów i wyrobów budowlanych?
2) określić zasady przechowywania materiałów i wyrobów budowlanych?
3) wymienić zasady przechowywania drzew?
4) opisać zasady przechowywania i transportu krzewów?
5) zastosować poznane wiadomości w praktyce?
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨

30
4.7. Dokumentacja robót
Dokumentacja budowlana stanowi komplet materiałów umożliwiających wykonanie
bądź remont określonego obiektu. Składa się z dwóch zasadniczych części:
− prawnej,
− technicznej.
Dokumentacja prawna zawiera wszelkiego rodzaju dokumenty, przede wszystkim:
− dowód stwierdzający prawo do dysponowania działką budowlaną,
− decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
− opinie,
− uzgodnienia,
− pozwolenia, w tym pozwolenie na budowę.
Zgodnie z ustawą Prawo budowlane do wniosku o pozwolenie na budowę należy
dołączyć tzw. Projekt budowlany, zawierający: projekt zagospodarowania działki lub terenu,
projekt architektoniczno – budowlany, oświadczenia właściwych jednostek organizacyjnych
o zapewnieniu dostaw odpowiednich mediów, np. wody oraz o warunkach przyłączenia
do odpowiednich sieci uzbrojenia i dróg lądowych.
W dokumentacji technicznej znajdują się projekty wykonawcze dotyczące:
− terenu, tzn. szczegółowy plan zagospodarowania terenu, uściślający projekt
zagospodarowania terenu, zawierający m.in. projekty dróg, ukształtowania terenu, sieci
uzbrojenia, zieleni i krajobrazu, drobnych form architektury,
− obiektów realizowanych na tym terenie,
− zagospodarowania placu budowy i organizacji robót.
Oczywiście nie wszystkie wyżej wymienione elementy dokumentacji technicznej
występują w dokumentacji każdego przedsięwzięcia.
Dokumentacja techniczna zawsze składa się z następujących elementów:
− karty tytułowej,
− opisu technicznego,
− obliczeń,
− planu orientacyjnego,
− planu sytuacyjnego,
− kosztorysów,
− rysunków,
− zestawienia materiałów.
Karta tytułowa zawiera podstawowe dane o dokumentacji technicznej, np. czego dotyczy,
kto ją wykonał i zatwierdził.
Opis techniczny to tekstowe informacje dotyczące projektu. Przykładowy opis
do projektu ulicy osiedlowej zawiera:
− materiały do opracowania projektu, czyli plan szczegółowy zagospodarowania terenu,
dokumentację badań podłoża gruntowego, mapę sytuacyjno - wysokościową,
− lokalizację, czyli miejsce usytuowania drogi, np. teren osiedla znajdujący się między
ulicami X, Y, Z,
− opis warunków gruntowo – wodnych, np. w części południowej występują piaski drobne,
− rozwiązanie wysokościowe, np. niweleta projektowanej ulicy jest w osi jezdni,
− rodzaj nawierzchni, np. z betonu na podbudowie z piasku.

31
Obliczenia, wykonane na podstawie obowiązujących norm, są podstawą bezpiecznej
i ekonomicznej eksploatacji danego obiektu.
Plan orientacyjny, wykonany w odpowiedniej skali podanej w tabeli na końcu rozdziału,
określa położenie działki względem stron świata (wymagane jest oznaczenie kierunku
północnego) oraz planszę podstawową, przedstawiającą istniejące i projektowane elementy
w skali 1:250 lub 1:500. Na planszy podstawowej są podane niezbędne oznaczenia różnych
elementów, rzędne wysokościowe, itp. Dla lepszej czytelności różnych elementów sporządza
się w skali podstawowej plansze dodatkowe, dotyczące, np. tylko ukształtowania terenu lub
elementów roślinnych.
Na planach sytuacyjnych (podziałka 1:500), zaznacza się dokładnie miejsce, w którym
ma być usytuowany budynek.
Rysunki są niezbędne do wykonania poszczególnych elementów budynku oraz instalacji.
Składają się na nie rzuty poszczególnych kondygnacji, schematy i rozwinięcia instalacji,
rysunki szczegółowe. Podstawową podziałką rysunków wykonawczych jest 1:50.
Kosztorys zawiera szczegółowe wyliczenie kosztu wykonania robót inwestycji
z podziałem na koszty robocizny, materiałów i sprzętu. Podstawą wyceny są obowiązujące
cenniki.
Harmonogram robót to dokładny plan przebiegu realizacji inwestycji w czasie.
Na dokumentację budowy składają się: pozwolenie na budowę, projekt budowlany,
dziennik budowy, księga obmiarów, dziennik szkolenia bhp, dziennik bhp, dziennik kontroli,
mapy geodezyjne, atesty i świadectwa jakości materiałów, tablica informacyjna, protokoły
odbiorów.
Projekt organizacji robót powinien zawierać:
− zestawienie poszczególnych robót wraz z ich charakterystyką i parametrami,
− szczegółowe metody wykonania poszczególnych rodzajów robót,
− zestawienie roboczych projektów organizacji głównych rodzajów robót,
− harmonogram wykonania poszczególnych robót budowlanych,
− harmonogram zatrudnienia,
− harmonogram pracy maszyn, sprzętu i środków transportowych,
− harmonogram dostaw, zużycia oraz zapasów materiałów i wyrobów budowlanych.
Po zakończeniu każdego rodzaju robót ogólnobudowlanych powinna być
przeprowadzona kontrola jakości. Może ona być obowiązkowa i wynikać z aktualnych
przepisów o bezpieczeństwie konstrukcji lub o bezpiecznym wykonaniu robót albo może
wynikać z żądania nadzoru technicznego (inwestorskiego, autorskiego) lub organu
państwowego nadzoru budowlanego. Taka kontrola, zwana odbiorem robót, ma sprawdzić
zgodność wykonania z warunkami określającymi jakość i prawidłowość wykonania robót
oraz stwierdzić możliwość kontynuacji dalszych robót. Z każdego odbioru robót jest
sporządzany protokół, zakończony wnioskami oraz wpis do dziennika budowy o dokonaniu
odbioru.
Odbiór końcowy stanowi ostateczną ocenę techniczną wykonania obiektu. Celem jego
jest sprawdzenie, czy obiekt został wykonany zgodnie z dokumentacją budowlaną,
aktualnymi normami państwowymi, warunkami technicznymi wykonania, zasadami ogólnie
przyjętej wiedzy budowlanej oraz umową.

32
Tabela nr 4. Skale podstawowe i ich zastosowanie
Skala Rodzaje opracowań
1 : 100 000 plany regionalne ogólne
1 : 50 000
1 : 25 000
plany regionalne szczegółowe
1 : 10 000
1 : 5000
miejscowe plany ogólne,
plany orientacyjne
1 : 2000
1 : 1000
miejscowe plany szczegółowe,
plany realizacyjne
1 : 500 plany realizacyjne,
plany sytuacyjne
1 : 200 projekty w I stopniu dokładności na etapie założeń techniczno –
ekonomicznych
1 : 100
1 : 50
projekty w II stopniu dokładności na etapie projektu technicznego,
rysunki robocze w II stopniu dokładności
1 : 20 rysunki robocze skomplikowanych konstrukcji w III stopniu dokładności
1 : 1 szczegóły architektoniczne,
szczegóły konstrukcyjne
1. Jakie informacje zawiera dokumentacja budowlana?
2. Jakie dokumenty składają się na dokumentację prawną?
3. Jakie są elementy dokumentacji technicznej?
4. Jakie informacje zawiera harmonogram?
5. Jakie elementy zawiera projekt realizacji robót?
6. Co to jest kontrola robót?
7. W jakim celu wykonuje się końcowy odbiór robót?
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie przygotowanej przez nauczyciela dokumentacji budowlanej, sporządź
harmonogramy prac zespołów wykonawczych do prowadzenia robót, zgodnie z przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.
2) przeanalizować dokumentacją budowy przygotowaną przez nauczyciela,
3) przeanalizować normy i przepisy dotyczące organizacji pracy zespołów pracowniczych,
4) sporządzić harmonogramy prac zespołów wykonawczych do prowadzenia prac
na wybranej budowie,
5) sprawdzić sporządzone harmonogramy, czy są zgodne z poleceniem w ćwiczeniu,
7) zaprezentować efekty swojej pracy.

33
− dokumentacja budowy,
− normy i przepisy dotyczące organizacji i pracy zespołów pracowniczych,
− harmonogramy i sieci powiązań prowadzonych robót,
− notatnik,
Ćwiczenie 2
Po obejrzeniu filmu dydaktycznego na temat prowadzonych robót na budowie, wybierz
wspólnie z nauczycielem fragment robót inwestycyjnych i wykonaj dla nich dokumentację.
1) przeanalizować film dydaktyczny – ,,Budowa elementów małej architektury”,
2) przeanalizować przygotowane dokumenty dotyczące budowy na filmie,
3) wybrać fragment robót inwestycyjnych,
4) przygotować dokumenty potrzebne do wykonania ćwiczenia,
5) uzupełnić wybrane dokumenty, jeżeli zachodzi taka potrzeba,
6) przeanalizować wspólnie z nauczycielem wykonanie ćwiczenia,
7) poprawić dokumentację, jeżeli zachodzi taka potrzeba,
− film dydaktyczny – „Budowa elementów małej architektury”,
− dokumentacja budowy przedstawiona na filmie typu: dziennik budowy, dokumenty
materiałowe, druki rozliczeń kosztów materiałów, sprzętu i czasu na stanowisku pracy,
projekty organizacji budowy i robót,
− druki do uzupełnienia,
− kartki papieru,
− przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Sporządź protokół odbioru inwestycji na podstawie przygotowanej dokumentacji.
1) przeanalizować przygotowaną dokumentację budowy,
2) wybrać fragment robót inwestycyjnych,
3) sporządzić dla tego fragmentu protokół odbioru inwestycji,
− dokumentacja budowy,
− kartki papieru.

34
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić, co zawiera dokumentacja budowlana?
2) wymienić, z jakich elementów składa się dokumentacja techniczna?
3) wyjaśnić sposób kontroli jakości robót?
4) sporządzić harmonogram prac?
5) sporządzić protokół odbioru robót?
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨

35
4.8. Prowadzenie działalności gospodarczej związanej
z architekturą krajobrazu
Przed podjęciem działalności gospodarczej należy:
– określić rodzaj działalności,
– zapoznać się z przepisami prawa gospodarczego, cywilnego prawa administracyjnego
i finansowego,
– przeprowadzić badanie rynku, czyli wstępnie określić, ilu klientów może być
zainteresowanych towarem lub usługą,
– dokonać rachunku ekonomicznego,
– ustalić warunki rzeczowe i finansowe, potrzebne do prowadzenia działalności i sprawdzić
możliwości ich pozyskania,
– ocenić szansę i ryzyko przedsięwzięcia rozważając wszystkie pozytywy, zagrożenia
i bariery.
Najprostszą formą organizacyjną jest indywidualna działalność gospodarcza osób
fizycznych. Osoba fizyczna chcąc rozpocząć działalność gospodarczą, powinna:
– sprawdzić, czy działalność, którą pragnie rozpocząć, nie podlega koncesjonowaniu,
– uzyskać wpis do rejestru przedsiębiorców,
– oznaczyć podmiot gospodarczy,
– złożyć wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki
narodowej (REGON),
– założyć rachunek bankowy,
– złożyć wniosek o przyznanie numeru identyfikacji podatkowej (NIP),
– złożyć zgłoszenie rejestracyjne VAT,
– wybrać formę opodatkowania,
– zgłosić siebie do ubezpieczenia,
– zgłosić działalność do organów kontroli.
Gospodarka rynkowa wymusza na przedsiębiorcach konieczność samodzielnego
działania nastawionego na zysk. Aby zmniejszyć ryzyko, przedsiębiorca powinien
na początku swojej działalności stworzyć biznesplan. Jest to dokument sporządzany w formie
pisemnej, który:
– określa i wytycza działalność przedsiębiorstwa w przyszłości,
– pozwala obliczyć potrzebne zasoby, przewidywane koszty i ocenić, czy opłaci się
ponosić ryzyko związane z inwestowaniem,
– stanowi podstawę do kontrolowania, czy w praktyce działania zmierzają do wytyczonego
celu,
– pozwala podjąć właściwe decyzje, dotyczące teraźniejszości i przyszłości
przedsiębiorstwa.
Typowy biznesplan składa się z następujących części:
– streszczenia planu,
– charakterystyki firmy,
– analizy rynku,
– strategii marketingowej,
– profilu produkcji,
– zarządzania,
– planu finansowego,
– załączników.

36
Zarządzanie to działanie zmierzające do sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa,
zgodnie z założonymi celami. Organizując pracę przedsiębiorstwa, należy kierować się
następującymi zasadami:
– zasadą optymalnego wykorzystania maszyn i urządzeń oraz nakładów pracy
dla osiągnięcia jak najlepszego wyniku finansowego firmy,
– zasadą podziału pracy,
– zasadą koncentracji pracy – powtarzalności czynności jednej osoby,
– zasadą harmonii pracy – koordynacja pracy w miejscu i czasie, odpowiedni dobór ludzi,
narzędzi i materiałów,
– zasadą ciągłości pracy i równomiernego tempa pracy,
– zasadą kompleksowego działania,
– zasadą indywidualizacji – przydział pracy według predyspozycji pracowników.
Dobierając pracowników, należy brać pod uwagę:
– wykształcenie,
– kwalifikacje,
– referencje z poprzedniego miejsca pracy,
– dodatkowe uprawnienia i kwalifikacje,
– staż pracy na podobnym stanowisku w innej firmie,
– ewentualnie znajomość języka obcego, umiejętność samodzielnego myślenia
i podejmowania decyzji.
Ważnymi elementami zarządzania firmą są zarządzanie dokumentacją oraz przepływ
informacji. W związku z tym konieczne jest podjęcie następujących działań:
– utworzenie katalogu dokumentów, które w świetle obowiązujących przepisów powinny
znajdować się w firmie,
– wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za prowadzenie dokumentacji,
– wydanie wewnętrznej instrukcji o sporządzaniu i przechowywaniu dokumentów oraz
o prowadzeniu i kontroli ich obiegu,
– ustalenie zasad oznakowania, przechowywania i archiwizowania akt,
– sporządzenie wykazu stanowisk pracy.
Księgowość to ewidencjonowanie transakcji finansowych składających się na procesy
gospodarcze będące przedmiotem działalności firmy. Każda firma powinna prowadzić
księgowość według przepisów ustawy o rachunkowości. Rachunkowość w firmie polega
na ewidencjonowaniu transakcji gospodarczych w sposób chronologiczny i systematyczny,
pozwalający ustalić okresowo wyniki gospodarcze firmy. Podstawowe zasady rachunkowości
w firmie to:
– prowadzenie ewidencji księgowej,
– chronologiczne zapisywanie wszystkich operacji gospodarczych,
– sprawdzanie prawidłowości zapisów księgowych, które powinny być oparte
na prawidłowo wystawionych dowodach księgowych,
– dokonywanie w odpowiednich terminach prawidłowych zapisów w księgach
i uzgadnianie ksiąg.
1. W jaki sposób należy się przygotować przed podjęciem działalności gospodarczej?
2. Jakie są formy organizacyjne działalności gospodarczej?
3. Jakie czynności powinna wykonać osoba fizyczna chcąc rozpocząć działalność
gospodarczą?

37
4. Jakie mogą być formy opodatkowania podatkiem dochodowym działalności
gospodarczej?
5. Z jakich części składa się biznesplan?
6. Co należy brać pod uwagę dobierając pracowników?
7. Na czym polega rachunkowość w firmie?
4.8.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Załóż działalność gospodarczą związaną z architekturą krajobrazu.
2) przeanalizować przepisy związane z zakładaniem działalności gospodarczej,
3) przeanalizować wzory dokumentów związanych z działalnością gospodarczą,
4) przygotować dokumenty do założenia własnej działalności gospodarczej,
5) przygotować biznesplan dla własnej firmy,
– przepisy i wzory dokumentów związanych z zakładaniem działalności gospodarczej,
– dokumenty do uzupełnienia, potrzebne do założenia własnej działalności gospodarczej,
Ćwiczenie 2
Poprowadź założoną w poprzednim ćwiczeniu działalność gospodarczą.
2) wybrać formy prowadzenia rachunkowości w firmie,
3) przygotować dokumenty dla urzędów,
4) przygotować materiały reklamowe dla klientów firmy,
5) zaproponować formę wykonania prostego zlecenia,
6) zaproponować formę rozliczenia tego zlecenia,
– dokumenty potrzebne do prowadzenia rachunkowości w firmie,
– dokumenty potrzebne do rozliczania firmy w urzędach,
– materiały do przygotowania reklamy firmy,
– literatura rozdziału 6 dotycząca ćwiczenia.

38
Ćwiczenie 3
Przyjmij do własnej jednoosobowej firmy trzech pracowników i zorganizuj dla nich
pracę.
1) przeanalizować przepisy związane z przyjęciem pracowników,
2) określić, jakich pracowników potrzebujesz,
3) przeanalizować podaż siły roboczej w najbliższym otoczeniu,
4) przeczytać przygotowane listy motywacyjne od kandydatów,
5) przeprowadzić rozmowy indywidualne z kandydatami, których listy motywacyjne były
interesujące,
6) wybrać kandydatów i umotywować w notatniku swój wybór,
7) przygotować plan organizacji pracy dla wybranych pracowników,
8) rozliczyć pracowników po miesiącu pracy,
9) zaprezentować efekty swojej pracy.
– przepisy związane z przyjęciem pracowników,
– przygotowanych 10 listów motywacyjnych,
– 10 autorów listów motywacyjnych,
– przybory pisania,
– notatnik,
1) wymienić dokumenty, które trzeba przygotować w celu założenia
działalności gospodarczej?
2) scharakteryzować poszczególne części biznesplanu?
3) określić zasady przyjmowania pracowników?
4) określić sposoby prowadzenia dokumentacji firmy?
5) napisać list motywacyjny?
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨
¨

39
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 25 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane
są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; zaznacz
ją znakiem X.
7. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz za poprawną.
8. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,
natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe (dotyczy to zadań
o numerach od 20 do 25).
9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
11. Po rozwiązaniu testu sprawdź, czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
12. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia

40
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Każdy pracownik przed rozpoczęciem pracy powinien być przeszkolony w zakresie
przepisów
a) bhp.
b) urlopowych.
c) zdrowotnych.
d) ubezpieczeniowych.
2. Ochrona przeciwpożarowa na budowie nie obejmuje
a) umieszczenia w odpowiednim miejscu instrukcji przeciwpożarowej.
b) przeszkolenia przy wprowadzaniu nowych maszyn i urządzeń.
c) przestrzegania przepisów organizacji placu budowy.
d) organizacji dróg ewakuacji.
3. Do elementów konstrukcyjnych budynku zaliczamy
a) podłogi.
b) okładziny.
c) ściany nośne.
d) ściany osłonowe.
4. Zagospodarowanie placu budowy rozpoczyna się od:
a) ogrodzenia terenu i założenia telefonu.
b) ogrodzenia terenu i ustawienia tablicy informacyjnej.
c) uporządkowania terenu, ustawienia toalety i tablicy informacyjnej.
d) uporządkowania terenu, ustawienia toalety, tablicy informacyjnej i założenia
telefonu.
5. Tablica informacyjna ma kolor
a) biały.
b) żółty.
c) czarny.
d) czerwony.
6. Tablicę informacyjną ustawiamy
b) za barakiem socjalnym.
c) w miejscu widocznym obok wejścia.
d) w miejscu niewidocznym obok wejścia.
e) w miejscu niewidocznym za barakiem socjalnym.
7. Worki z cementem można składować
a) pod wiatą.
b) na wolnym powietrzu.
c) w magazynie zamkniętym na podłodze betonowej.
d) w magazynie zamkniętym na paletach powyżej posadzki.

41
8. Największe uszkodzenia drzew i krzewów następują, gdy na placu budowy
a) jeździmy walcem.
b) jeździmy wywrotkami.
c) prowadzimy magistralę ciepłowniczą.
d) prowadzimy głośne rozmowy i krzyczymy.
9. W miejscach przeznaczonych do uprawy roślin pod warstwą usypanej ziemi powinny
znajdować się
a) Stara, nieprzepuszczalna nawierzchnia.
b) warstwa nadmiernie ubitego gruntu.
c) warstwa spulchnionej ziemi.
d) stare fundamenty.
10. W miejscach prowadzenia wykopów należy zostawić
a) słupy.
b) fundamenty.
c) urodzajną ziemię.
d) pnie po usuniętych drzewach.
11. Przed uszkodzeniami mechanicznymi ochroni się pień drzewa przez obłożenie
a) słomą.
b) miękką tkaniną.
c) folią aluminiową.
d) deskami i obwiązanie drutem.
12. Po placu budowy należy się poruszać po
a) alejkach.
b) wyznaczonych drogach.
c) wyznaczonych drogach obok dźwigu.
d) wyznaczonych drogach przeciwpożarowych.
13. Na rysunku budowlanym obrys elementu został narysowany kreską
a) grubą.
b) cienką.
c) przerywaną.
d) kropkowaną.
14. Do zapraw jako wodę zarobową do betonów, jeżeli nie ma możliwości przeprowadzenia
badań, stosujemy wodę
a) mineralną.
b) wodociągową.
c) z najbliższej rzeki.
d) z najbliższego stawu rybnego.
15. Podstawą odbioru robót budowlanych są:
a) harmonogramy robót i projekt budynku.
b) kontrolki pracowników i dziennik budowy.
c) protokoły materiałów, dziennik budowy i harmonogram prac.
d) protokoły materiałów, dziennik budowy i projekt techniczny.

42
16. W razie zauważenia źródła pożaru należy zaalarmować:
a) straż i majstra budowy.
b) innych pracowników, straż, kierownictwo budowy.
c) majstra budowy, straż, inspektora nadzoru, projektanta.
d) innych pracowników, straż, inspektora nadzoru, straż miejską.
17. Podczas pracy z materiałami szkodliwymi, pracownik musi
a) palić papierosy.
b) mieć otwarte okna.
c) mieć włączony piecyk gazowy.
d) mieć włączone wszystkie urządzenia elektryczne.
18. Miejsce zerowe niwelety to przecięcie się linii
a) wykopu i terenu.
b) wykopu i nasypu.
c) terenu z istniejącą powierzchnią terenu.
d) nasypu z niweletą nawierzchni drogi gruntowej.
19. Dziennik budowy zobowiązany jest prowadzić
a) majster.
b) kierownik budowy.
c) operator zgarniarki.
d) przeszkolony pracownik.
20. Jaka jest rzeczywista wysokość murku, jeśli na rysunku budowlanym wykonanym
w skali 1:50 wysokość tego murku wynosi 4 cm?
a) 2 m.
b) 3 m.
c) 4 m.
d) 5 m.
21. Na wykonanie 100 m 2
muru według KNR 2 – 02/1111/03 norma czasu wynosi 90,28
roboczo – godziny (r-g). Oblicz, ile czasu potrzeba na wykonanie muru o długości 8 m
i wysokości 2,5 m?
a) 8,06 r – g.
b) 18,06 r – g.
c) 28,06 r – g.
d) 38,06 r – g.
22. Ile potrzebujesz kleju na zagruntowanie ściany o wymiarach 4 x 2,5 m, jeśli warstwa
kleju wynosi 0,5 cm?
a) 0,5 m3
.
b) 0,05 m3
.
c) 0,005 m3
.
d) 0,0005 m3
.

43
23. Ile kg suchej zaprawy klejowej należy użyć do przygotowania masy klejowej
do wykonania 20 m2
okładziny z materiałów powlekanych, jeśli zużycie suchej
mieszanki wynosi 3 kg/m2
?
a) 50 kg.
b) 60 kg.
c) 70 kg.
d) 80 kg.
Tabelka dotyczy zadania 24 i 25
Powierzchnia Średnia
powierzchnia
Objętość
KILOMETR
HEKTOMETR
W
Y
K
O
P
+
N
A
S
Y
P
-
W
Y
K
O
P
+
N
A
S
Y
P
-
ODLEGŁOŚĆ
W
Y
K
O
P
+
N
A
S
Y
P
-
20 100 5,62 0,62
1
123 ------ 3,04
2
143 3,04 ----
24. W miejsce 1 wstawisz
a) 0,62.
b) 2,81.
c) 3,04.
d) 5,62.
25. W miejsce 2 wstawisz
a) 0,62.
b) 1,52.
c) 1,83.
d) 3,04.

44
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ……………………………………………………..
Organizowanie procesu inwestycji
Zakreśl poprawną odpowiedź
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
25 a b c d
Razem:

45
6. LITERATURA
1. Bartosiewicz A.: Urządzanie terenów zieleni WSiP, Warszawa 1997
2. Bogusz W.: Dokumentacja budowlana WSiP cz.5, Warszawa1992
3. Kietlińska Z.: Miernictwo w budownictwie lądowym i wodnym WSiP, Warszawa 1997
4. Łuczyńska – Bruzda M.: Elementy naturalne środowiska skrypt PK, Kraków 1992
5. Popek M.: Planowanie elementów środowiska cz.1 WSiP, Warszawa 2004
6. Wiśniewski H.Ekologia z ochroną i kształtowaniem środowiska AGMEN, Warszawa
1997
7. Wojciechowski L.: Dokumentacja techniczna cz.1 WSiP, Warszawa 2003

Technik.architektury.krajobrazu 321[07] z4.01_u

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Technik.architektury.krajobrazu 321[07] z4.01_u

Similar to Technik.architektury.krajobrazu 321[07] z4.01_u (20)

More from Emotka

More from Emotka (17)

Technik.architektury.krajobrazu 321[07] z4.01_u