Realizam u
južnoslavenskim
zemljama
Karović Emela III3

Šta je realizam i u kom se vremenskom periodu on pojavljuje u BiH, Hrvatskoj i Srbiji?
Realizam se javlja kao književni pravac u kom se pisci realisti protive upotrebi
mašte, pretjeranog veličanja i uljepšavanja. Fabula je socijalna i psihološki
motivirana.
BiH do 1878. ne baštini evropske kulturne pa ni književne tekovine.
Realizam u Hrvatskoj traje od 1860. do kraja 19. stoljeća
Realizam u Srbiji se javlja 60 -ih, a postaje dominantan 70 -ih godina 19. stoljeća

Kroz koje faze prolazi srpski realizam?
Srpski realizam za:
● JOVANA DERETIĆA prolazi kroz dvije faze: ranu i kritičku
● DUŠANA IVANIĆA prolazi kroz više faza: protorealizam, programski
realizam, folklorni realizam, poetski realizam, potpuni/visoki
realizam.

Reci nešto o ovim književnicima: Jakov Ignjatović, Svetozar Marković, Milovan
Gilišić, Laza Lazarević, Simo Matavulj i Stevan Stremac, Vojislav Ilić, Radoje
Domanović
Jakov Ignjatović - predstavnik protorealizma. Dao najpotpuniju sliku društva i najbogatiju
galeriju likova
Svetozar Marković - prvi ideologi promotor realizma u ranoj/kanonskoj fazi
Milovan Gilišić - uvodi temu sela i satiru
Laza Lazarević - smatran najboljim pripovjedačem, stilistom i tvorcem psihološke
pripovijetke srpskog realizma
Simo Matavulj i Stevan Stremac - u svoja unose humor dajući vedriju sliku dalmatinskog i
vojvođanskog života na selu.
Vojislav Ilić - raskinuo sa romantičarskom tradicijom i opredijelio se za deskripciju i
objektivnost u poeziji. Stihove je dotjerao do savršenstva, što ga jednim dijelom
dovodi u vezu sa modernističkom težnjom za skladom.
Radoja Domanović - najveći srpski satiričar (Stradija, Vođa i Mrtvo more)

Šta je poetski realizam, a šta potpuni ili visoki realizam?
Poetski realizam nastoji premostiti polarnost ideala i stvarnosti.
Preovladavaju izolovane sfere života (porodica, selo, zavičaj, religija)
Potpuni ili visoki realizam odlikuje se dosljednom karakterizacijom na
temama socijalno - psihološke motivacije likova.
Šta se uvodi tako da nastaje faza raslojavanja ili dezintegracije
realizma?
Uvode se nerealistički žanrovi kao što su bajka, alegorijska
satirična priča i alegorija.

Koje su faze hrvatskog realizma i navedi predstavnike?
Faze hrvatskog realizma su:
predrealizam/protorealizam/Šenoino doba - od 1860. do Šenoine
smrti 1881. Predstavnik August Šenoa.
razvijena faza realizma - od 1881. do kraja 19. stoljeća. Predstavnici
su Ante Kovačić, Vjenceslav Novak, Ksaver Šander Gjalski,
Eugen Kamičić, Silvije Strahimir Kranjčević, Josip Kozarac.
Koji evropski pisci najviše utiču na hrvatske realiste?
Evropski pisci koji najviše utiču na hrvatske realiste su Emil Zola i Ivan
Turgenjev.

Šta je bilo specifično za hrvatski realizam?
Specifičnost hrvatskog realizma je bila u njegovu vezivanju za politčki život.
Koji su to tematski krugovi obuhvatili hrvatski realizam?
Tematski krugovi koji su obuhvatili hrvatski realizam su:
- propadanje plemstva
- građanski svijet
- selo
- proletarijat
- regionalne teme

Nabroj nacionalna društva i književne časopise ovog
vremena:
Nacionalna društva: “Prosvjeta”, “Gajret”, “Napredak”,
“La Benovalencija”
Književni časopisi: “Bosanska vila”, “Zora”, “Behar”,
“Gajret”, Nada”

Koji književnici uređuju, objavljuju ili pokreću časopise?
Petar Kočić i Svetozar Ćorović svoje tekstove objavljuju u
časopisu “Bosanska vila”
Mostarsku “Zoru” pokreću i uređuju Šantić, Ćorović i Dučić.
Silvije Strahimir Kranjčević je bio urednik lista “Nada”

Kojim temama se bavio Petar Kočić i Mulabić, šta je Strahimir tražio od
pisaca?
Petar Kočić se bavio temom bosansko - krajiškog sela i psihologijom srpskog
seljaka, suprotstavljenog pogubnom uticaju grada i mrskom okupatoru.
Kočić je uspio postići vrlo rijetko jedinstvo nacionalnog i socijalnog osjećanja
uže sredine.
Mulabdić se bavi aktuelnim pitanjima Bošnjaka, Bosne i temama “iz života”
te društvenim i ekonomskim promjenama.
Strahimir je često tražio od pisaca da realistički motiviraju radnju i postupke
junaka, a kompoziciju djela zasnivaju na klauznosti i logičnom slijedu
događaja te da psihološki motiviraju svoje junake.