1. Деновиве Сараево е во
знакот на театарот. На повеќе ло-
кации во градот се изведуваат по
три претстави дневно, секојдневни
прес - конференции, тркалезни ма-
си, работилници, концерти,
изложби, презентации на книги,
форуми... Оваа година најстариот
Интернационален театарски фес-
тивал на Балканот МЕСС се одржу-
ва по 51. пат, од 30 септември до
09 октомври.
Триесет и две театарски претста-
ви од 15 земји во четири фестивал-
ски програми „Ворлд МЕСС“, „Ми-
тел Европа“, „Фјучр МЕСС“ и „Чил-
дрен МЕСС“, ќе се натпреваруваат
за „Златен ловоров венец“ во своја-
та категорија, а за наградите ќе
одлучуваат две меѓународни жи-
рија. Мотото на годинашниот фес-
тивал е „Враќање во иднината“, а
на програмата се и три фестивал-
ски премиери.
Претставата „Уривање на Ајфе-
ловата кула“ по текст на Јетон Не-
зирај во режија на Куштрим Бекте-
ши и сценографија на Валентин
Светозарев, е првата фестивалска
премиера, изведена на денот на
отварањето. Претставата е копро-
дукција на театарот „Сартр“ од Са-
раево и на МЕСС, и е единствена-
та претстава во која учествуваат и
театарџии од Македонија.
По повод втората фестивалска
премиера „Писмо од 1920“ на кон-
троверзниот хрватски режисер,
Оливер Фрљиќ, деновиве не стив-
нува бурата од реакции во медиу-
мите, предизвикана откако босан-
скиот актер и поранешен минис-
тер за култура во БИХ, Емир Хаџи-
хафизбеговиќ, телефонски се прес-
мета со хрватскиот режисер, пора-
ди користење на негова реплика-
монолог од радио-драмата „Годи-
ни на измама“ во претставата
„Писмо од 1920“.
Самиот автор на проектот, на
порталот на Радио Сараево напи-
ша дека Емир Хаџихафизбеговиќ
неколку дена по премиерата на
претставата, телефонски го поба-
рал и го прашал дали е точно дека
во неговата претстава користи не-
гова реплика од воената монодра-
ма „Години на измама“. Откако
Фрљиќ одговорил потврдно и го
одбил неговото барање да ја изва-
ди монодрамата и било какво спо-
менување на неговото име во
претставата, Хаџихафизбеговиќ
почнал да му се заканува на режи-
серот дека на сараевската премие-
ра (која синоќа требаше да биде
изведена на МЕСС), ќе се качи на
сцена и ќе им одговори на актери-
те на споменување на неговото
име. По повод полемиката предиз-
викана од претставата „Писмо од
1921“ реагираше дирекцијата на
фестивалот МЕСС, истакнувајќи
дека ова го смета за притисок на
уметничката слобода и креатив-
ност.
Напоменувајќи дека една од
најголемите вредности на фести-
валот е тоа што тој е познат по не-
мање цензура, диктат, ниту нека-
ков политички императив, ди-
ректорот на фестивалот Дино
Мустафиќ изјави: „Фестивалот
МЕСС се гордее со тоа што оваа
година ќе биде затворен со две
претстави, дела на еден од нај-
добрите и најинтригантните ре-
жисери во регионов, Оливер
Фрљиќ. Неговите, претстави се
огледало на неговиот човечки и
уметнички карактер, кој се одли-
кува со бескомпромисност во
борба за вистината“.
Потсетувајќи дека Фестивалот е
уметнички простор на слобода и
креација, директорот Мустафиќ
посебно потцрта: „ Обидот на дис-
кредитирање на толку ценет и зна-
чаен уметник како што е Оливер
Фрљиќ од страна на колегата Емир
Хаџихафизбеговиќ, го сметам за
неучтив и заканувачки, и е под се-
какво цивилизациско ниво на ја-
вен дијалог. Актерот Емир Хаџиха-
физбеговиќ кој снима надвор од
Босна и Херцеговина, не дава ко-
ментари за медиумите, освен за
порталот „Депо“ каде кратко изја-
ви дека воопшто не го интересира
Дино Мустафиќ.
Третата и последна фестивалска
премиера беше „Ружи за Ана Тере-
за/Фудбалски приказни“ на позна-
тиот сараевски режисер Харис Па-
шовиќ, работена по кореографија
на Едвард Клуг од Словенија. Прет-
ставата се занимава со стереотипи
на машко-женските односи на Бал-
канот.
18 ПOНЕДЕЛНИК-ВТОРНИК 10-11 ОКТОМВРИ 2011КУЛТУРА
Дваесет и осум женски ма-
кедонски народни носии, во најго-
лем број невестински, се презенти-
рани во Санта Фе, САД во Музејот за
меѓународна фолклорна уметност -
(МОИФА), на изложбата под наслов
„Млади невести, стари ризи - маке-
донски везени носии“, отворена на
први октомври. Тие се дел од бога-
тата музејска колекција на македон-
ски народни носии што се смета за
најголема и најсеопфатна досега од
тој тип во САД, која брои 485 носии,
со проценета вредност од 600.000
долари. Публиката ќе може да ги
погледнедо6јануари2013година,а
дотогашвоизложбениотпросторќе
биде прикажуван и филмот „Пре-
дилки’ на браќата Манаки, кој Кино-
теката на Македонија го отстапила
без надомест.
На отворањето е промовирана и
истоимената монографија од 274
страници во која се поместени
стручни текстови од македонските
етнолози: Ангелина Крстева, Татја-
на Ѓорѓиоска, Сања Димовска, Вла-
димирЈаневски,ЈасеминНазим,Да-
ворин Трпевски и Славица Христо-
ва.
СпоредПавлинаПроевска,дирек-
торка на Македонскиот центар за
уметност од САД, кој е задолжен за
организацијата на изложбата, печа-
тењето на монографијата што чине-
ло 20 илјади долари е овозможено
со донации на неколку американ-
ски филантропи и со значајна под-
дршка од македонскиот бизнисмен
Ристо Гуштеров и од неколку члено-
ви на организацијата „Македонија
2025“ - Мајк Зафировски, Емил
Христов и Алекс Комушев. Моног-
рафијатавоноемвриќебидепромо-
виранаивоЛосАнџелесивоТорон-
то - Канада, а нејзин уредник е му-
зејскиот кустос, кураторката на
изложбата Боби Сумберг. „Моног-
рафијатанеесамовизуелнаприказ-
на, најважно е што поместените
текстови во неа се стручни, исто-
риски необоени и непристрасни,
што е најчестиот проблем со вакви-
те изданија“, вели Проевска, која е
авторка на предговорот, посветен,
како што вели самата, на важноста
на овој вид документација на кул-
турното богатство на Македонија.
„Предговор е напишан за читатели-
теодсветот,анезанашесамоубеду-
вање“, вели таа.
Авторканавоведниоттекствомо-
нографијата е директорката на Му-
зејот за меѓународна фолклорна
уметност, Марша Бол, додека истата
е илустрирана со фотографии од му-
зејската колекција. Ја дистрибуира
Универзитетот „Вашингтон прес“.
Покровител на изложбата во Санта
Фе е претседателот на република
Македонија Ѓорге Иванов.
Во Санта Фе промовирана и
монографија за македонските носии
Сараево во знакот на театарот
Триесет и две театарски
претстави од 15 земји
учествуваат на 51. МЕСС
ЕЛЕНА АНГЕЛОВСКА
Сцена од
претставата
„Уривање на
Ајфеловата
кула“,
единствената
во која
учествуваат
и театарџии
од
Македонија
Босанскиот актер
Емир
Хаџихафизбеговиќ
направи скандал,
упатувајќи му
закани на
режисерот Оливер
Фрљиќ, бидејќи во
претставата
„Писмо од 1920“
користи негова
реплика од воената
монодрама
„Години на
измама“
На изложбата „Млади
невести, стари ризи -
македонски везени
носии“ ќе се прикажува
и филмот „Предилки“
на браќата Манаки
КАТЕРИНА БОГОЕВА
Влезот на изложбата во МОИФАОд отворањето на изложбата на вредните носии
