..

1. SISTEMI PRESIDENCIAL NË SHBA-Bazat e sistemit politik në SHBA janëpërcaktuar
me kushtetutën vitit 1787 e cila është plotësuar edhe me 26amendamente dhe edhe sot
e kësaj dite është në fuqi. Ky sistem bazohetnë rregullat e qeverisjes shtetërore të
sistemit presidencial. Dallimi ngaformat e tjera të qeverisjes është në faktin e ndarjes së
pushtetit shtetërornë legjislativ, ekzekutiv, gjyqësor. Pra institucionet kryesore janë të
ndarasipas ndarjes horizontale të pushtetit shtetëror në : legjislativ, ekzekutiv ,gjyqësor.
Pra parimi themelor I këtij sistemi është se një pushtet e kufizojpushtetin tjetër.
Pushtetin legjislativ e ushtron Kongresi., pushtetinekzekutiv e ushtron presidenti dhe ai
gjyqësor që ushtrohet nga gjykatasupreme
.KONGRESI I SHBA-ve-Kongresi amerikan përbëhet nga dy dhoma :
dhomapërfaqësues dhe senatit .Puna dhe struktura e kongresit është e rregulluarme
nenin 1. Dhoma e përfaqësuesve është dhoma e lartë e kongresit tëcilën e zgjedhin në
mënyrë të drejtpërdrejtë qytetarët me të drejtë vote. Nëparim të dy dhomat e kongresit
kanë fushëveprim të njëjtë. Dhomapërfaqësues ka tri grupe themelore të funksioneve
që I ushtron në mënyrëtë pavarur nga senati: Ajo shqyrton numrin më të madh të ligjeve
të cilatpas miratimit nga ana e sajë shqyrtohen edhe ne senat. Ajo së parideklarohet për
vendimet që janë të lidhura me tatimet dhe ajo së pari ka tëdrejtë ekskluzive që të
fillojë procedurën kundër funksionarëve të lartështetëror duke përfshirë këtu edhe
kryetarin e shtetit të ashtuquajturinIMPEACHMENT.
SENATI- Është aplikuar në sistemin amerikan si zgjidhje kompromisi në mestë
tendencave centraliste dhe federaliste me rastin e miratimit tëkushtetutës së vitit 1787.
Formimi I senatit, mënyra e zgjidhjes së tyreështë në favor të shteteve të vogla. Në fakt
sipas kushtetutës ështëpërcaktuar që senati të përbëhet nga dy senator nga çdo shtet
të cilët Izgjedh trupi ligjdhënës I shtetit., në do 6 vjet dhe çdo senator ka një votëme atë
që çdo dy vite zgjidhet një e tretat e senatorëve të ri. Pasi që SHBAkanë 50 shtete
senati I ka 100 anëtar. Senati ka ndikim më të theksuar nëkongres: Senati e ka rolin e
gjykatës së KASACIONIT( të instancës më tëlartë gjyqësore) për shqiptimin e dënimeve
ne bazë të të institutit tëimpeachemntit. Instituti I impeachmentit e ka origjinën nga
Anglia. Ai ështënjë procedim gjyqësore kundër nja anëtari të dhomës së lordëve
ose tëdhomës së komunave që akuzohej për një kundërvajtje politike. Në këtëprocedim
akuzues ishte dhoma e komunave ndërsa dhoma e lordëve ishteinstancë gjyqësore e
shqyrtonte çështjen. Ndjekja fillon nga deputetët pornuk është përdorur gjykimi I të
pandehurit kurrë në kongres. Senati ka tëdrejtë të formojë komision hetues për çdo
çështje të cilën e vlerëson tëarsyeshme. Senati jep mendimin për zgjedhjen e
disa funksionarëve të lartështetëror( ministrat , ambasadorët) të cilët I emëron kryetari
SHBA-ve dhesenati karakterizohet me modelin dypartiak të bazuar në dominimin
dherivalitetin në mes të dy partive kryesore politike Partisë demokratike dhepartisë
republikane.
PRESIDENTI I SHBA-ve-Kryetari paraqet institucion kryesor ne ShBA në bazëtë rolit
the të ndikimit politik të tij edhe quhet sistem presidencial.Funksionet më të
rëndësishme të tij janë është shefi I shtetit ,është
komandant I forcave të armatosura ,shef I pushtetit ekzekutiv etj. Aizgjidhet për
përudhen prej 4 viteve dhe mund të zgjidhet më së shumti për2 mandate radhazi.

2. Kryetari zgjidhet drejtpërdrejt nga ana e zgjedhësvedhe kjo procedurë kalon nëpër 5
faza
1-partitë politike bëjnë marrëveshjeBrenda partiake për nominimin e kandidatit të tyre
në garën presidenciale
2-bëhen zgjedhjet brenda partiake në të cilat caktohen kandidatet e partiveqë do të
hynë në garat presidenciale (këto zgjedhje bëhen vetëm nëkuadrin e partisë
republikane dhe demokratike )
3-qytetaret zgjedhinpërfaqësuesit e partive por edhe njërin nga kandidatet presidencial
4-bahetnë mesin e dhjetorit ku zgjedhësit në çdo shtet federal me vota të
fshehtadeklarohet për zgjedhjen e kryetarit
5-inaugurimi I presidentit që bëhet me3 janarRaporti i kongresit dhe kryetarit të
SHBARaporti I këtyre 2 organeve mund të përmblidhet si në vijim :
A Kongresinuk mund ta shkarkoj presidentin e as ministrin
B-Presidenti nuk mund tëshpërndaj kongresin
C-As presidenti e as ministrat nuk asistojnë në seancate kongresit
E) pushteti ekzekutiv nuk ka iniciative legjislative
Presidenti I ka këto institute të ndikimit në punën e kongresit:
1-ai I drejtonkongresit mesazh mbi gjendjen e federatës
2- I drejton mesazhe kongresitpër buxhetin
3- çdo 6 muaj mund të I drejtoje mesazhe të tjera
4- ka tëdrejtën e vetos ndaj ligjeve të miratuara nga kongresi.
E drejta e vetos ndaj ligjeve të kongresit paraqet institutin kryesor tëpresidentit ndaj
kongresit dhe janë të njohura dy lloje : vetoja suspenzivedhe vetoja e xhepit. Vetoja
suspenzive është e drejta e e presidentit që tëmos e nënshkruaj ligjin e miratuar në
të dy dhomat e kongresit dhe që taktheje sërish në shqyrtim. Ky ligj I kthyer prapë për
shqyrtim për të hyrë nëfuqi duhet të miratohet nga dy të tretat e deputetëve. Duke e
pasurparasysh strukturën dypartiake të kongresit është vështirë që të realizohetkjo..
ndërsa vetoja e xhepit është formë specifike e së drejtës së vetos metë cilën presidenti
mund të parandalojë miratimin e ndonjë ligji nëparlament. Kjo do të thotë se në rast se
ligji është dorëzuar jo më par se 10ditë para mbylljes se sesionit presidenti mund
të mos e ktheje fare ligjinkongresit dhe të mos e nënshkruaj pa dhen shpjegime.
Si rezultat I kësajkongresit I mbetët që në legjislacionin e radhës të rifillojë nga
fillimiprocedurën e re legjislative. Ndonëse kryetari I SHBA-ve është politikisht
jopërgjegjës ai sipas kushtetutës është penalisht përgjegjës. Dhe kjopërgjegjësi e tij

3. mund të fillohet nga kongresi në bazë të institutit tëimpeachmentit. Në rastet kur
dyshohet s presidenti ka kryer vepër të rëndëpenale procedura kundër tij fillohet nga
dhoma përfaqësuese ndërsa egjykon dhe dënon senati. Kjo ka ndodhë vetëm një herë
kundër kryetaritXhonson I cili me atë rast është liruar nga akuza.Gjykata supreme e
shba-ve-ajo e ushtron në mënyrë të pavarur pushtetingjyqësor. Ajo përveç kësaj
ushtron edhe funksionin e kontrollit tëkushtetutshmërisë . Ajo përbëhet nga 9 gjyqtarë të
cilët I emëron kryetari ISBA-ve pas konsultimit dhe marrjes së mendimit nga senati.
Mandati I tyreështë I përjetshëm. Përveç çështjeve penal dhe civile ajo shqyrton
edhekonfliktet e kompetencave ndërmjet federatës dhe shteteve federale. Çdoshtetas
ka të drejtë të marrë iniciativë për fillimin e procedurës para kësajgjykate.
SISTEMI PARLAMENTAR NË ANGLI—Anglia është vendi ku është paraqitur për herë
të par regjimi parlamentar dhe rregullat e qeverisjes shtetërore tëdemokracisë
përfaqësuese të bazuara në parlamentarizëm. Institucionetkryesore të sistemit politik në
Angli janë: kurora mbretërore ( mbretëresha),parlamenti dhe qeveria. kurora
mbretërore- është institucion qëfunksionon me shekuj mirëpo kjo pozitë ka evoluar prej
formës MONARKISËABSOLUTE, NE ATË PARLAMENTARE e deri ne formë e
sotshme ku ajo mëshumë paraqet institucion formal. Kompetencat e sajë janë si në
vijim:a) ajo formalisht konvokon dhe shpërndan parlamentin, ajo jep pëlqimindhe bën
firmosjen formale të ligjeve dhe akteve të tjera të miratuara ngaparlamenti.b) B) Ajo
emëron ministrin e par( kryeministrin) duke I besuar këtëmandate liderit partiak të
partisë dominuese në dhomën e ulët. Ajo Inënshkruan aktet e rëndësishme te qeverisë
pas firmosjës nga ministripërkatës ose kryeministri.c) Sa I përket politikes së jashtme
dhe të brendshme roli I sajë eshte mjaft Ikufizuar.Parlamenti anglez- është paraqitur për
herë të par me emërtimin Magnumconzulium. Parlamenti anglez është I përbërë prej dy
dhomave. Dhomës sëlordëve dhe dhomës së komunave.:1- Dhoma e lordëve përbëhet
nga 1100 anëtar nga të cilët shumica zgjidhensipas parimit të trashëgimisë. ndikimi I
sajë ka rënë me kalimin e kohës.2-Dhoma e komunave paraqet dhomën e
përfaqësuesve e cila paraqetshtyllën kryesore të sistemit parlamentar . Kjo dhomë ka
659 deputetë kushumica e tyre 90 përqind janë nga dy partitë kryesore Konservatore
dheasaj laburiste. Kjo dhomë ka kompetencë të gjëra legjislative , ajo zgjedhdhe
kontrollon punën e qeverisë miraton vendime lidhur me financa dhepolitikën monetare
etj. Punën e saj e udhëheq spikeri. I cili është jashtë-partiak.Qeveria-Ajo është specifike
dhe dallon nga shtete e tjera. Qeveria zgjidhetnga dhoma e komunave në bazë të
propozimit të kryeministrit. Paszgjedhjeve partia e cila ka fituar shumicën ka të drejtë ta
nominoj përkryeministër liderin saj politik dhe kurora është e obliguar që atij të I
ofrojëmandatin për formimin e qeverisë . qeveria I ka 22 ministra.. Qeveria përpunën e
saj ka përgjegjësi të dyfishtë : ndaj parlamentit dhe ndaj qeverisë.Raporti I
mbretëreshës dhe qeverisë është I ngushte, parlamenti emëronkryeministrin I cili për
punën ë tij duhet të njoftojë mbretëreshën. Në anëntjetër mbretëresha duhet të
konsultohet për të gjitha çështjet mekryeministrin..Ndërsa sa I përket parlamentit ai ka

4. të drejtë që të formojëdhe ushtrojë kontrollin parlamentar ndaj punës së qeverisë.
Mirëpo në anëntjetër qeveria ka të drejtë të I propozojë mbretëreshës marrjen e
vendimitpër shpërndarjen e parlamentit. Qeveria në Angli funksionon sipas modelittë
kabinetit. Ndërsa partia e cila është në opozitë formon të ashtuquajturënqeveri nën hije.
E cila ofron zgjidhje alternative me ato të qeverisë nëpushtet.
SISTEMI PARLAMENTAR NË FRANCË-Për dallim nga sistemi I Anglisë që kapasur
një zhvillim stabil , në Francë sistemi parlamentar ka pasurtransformime te shpeshta.
bazat e sistemit bashkohor janë të përcaktuaramë kushtetutën e vitit 1958. Për dallim
prej sistemi anglez Franca ka pasurndryshime dhe reformat ë shpeshta politike , pastaj
ka sistem shumëpartiak ku dhe shpesh vjen deri te formimi I qeverisë së koalicionit dhe
Inënshtrohet kontrollit parlamentar dhe shpesh q të rrëzohet si pasoje e
marrjes së besimit nga parlamenti., dhe me fund edhe roli I kryetarit ështëmë I avancuar
se ai I monarkut në Angli.
KRYETARI I REPUBLIKËS- është shef I shtetit dhe zgjidhet përmeszgjedhjeve të
drejtpërdrejta nga ana e trupit elektoral. Dhe ka autorizimetë gjëra . ai kujdeset për
sigurimin e respektimit të kushtetutës dhe tëkontinuitetit të funksionimit të pushtetit
shtetëror. Kryetari nuk ështëpolitikisht përgjegjës por mban përgjegjësi penale për
veprimet einkriminuara. Hetimet eventuale ndaj tij I zhvillon gjykata
e KASACIONITndërsa gjykimin eventual të tij e bën gjykata e lartë e cila është e
përbërënga 12 deputet dhe senator që I emëron parlamenti. Kryetari nuk mund
tëndërroj dhe shkarkoj qeverinë.
QEVERIA E FRANCËS- parqet organ ekzekutiv I cili zgjidhet nga ana ekryetarit të
shtetit. Në fakt ai zgjedh vetëm ministrin e par I cili më vonëpërpilon listën e të gjithë
ministrave të tjerë dhe a ofron për miratimkryetarit. Qeveria formalisht I
përgjigjet parlamentit ndërsa realisht Ipërgjigjet kryetarit. mbledhjet e qeveris I kryeson
kryetari I shtetit dhevetëm në mungesë të tij I kryeson kryetari I qeverisë
.PARLAMENTI-përbëhet nga dy dhoma; nga asambleja nacionale
dhe Senati.Asambleja paraqet dhomën e ulët me karakter përfaqësues popullor
memandate 5 vitesh. Senati parqet institucion me ndikim të theksuar të cilëtzgjidhen ne
bazë të parimit të përfaqësimit territorial te të gjitha viseve neFrancë dhe mandate I
tyre zgjat 9 vite. ndërsa struktura e parlamentitfrancez është multi-partiake ku
përfaqësohet një numër I madh I partivepolitike me orientime të ndryshme programore.
SISTEMI PARLAMENTAR NË ITALI-Parlamentarizmi ne Itali është relativisht Iri ne
krahasim me Britaninë e madhe, ShBA dhe Francën. Bazat e tij janëpërcaktuar pas
luftës së dytë botërore kur rivendoset demokraciaparlamentare.Parlamenti-përbëhet
prej dy dhomave : dhomës së deputetëve dhe Senatitte republikës. Mandate I të dy
dhomave është 5 vjet. Të dy dhomat eparlamentit kanë fushëveprim te
barabartë.Presidenti – zgjidhet nga të dy dhomat e parlamentit me mandat 7 vjet dheai
përfaqëson unitetin e popullit dhe ka kompetenca të gjëra. Ai shpallligjet dhe nxjerr
dekretet që kanë vlerën e ligjit si rregullore, shpallreferendum,in popullor etj. Edhe pse
ai zgjidhet nga parlamenti ai ka tëdrejtën që të marr vendimin për shpërndarjen e të
dy dhomave dhedisponon me të drejtën e vetos ndaj ligjeve të miratuara në parlament.
nëraport me qeveri asnjë firmë e presidentit nuk vlen edhe pa firmën eministrave

5. përkatës të qeverisë.Qeveria-është e organizuar në formë të këshillit të ministrave.
Kryetari dheanëtarët e këshillit të ministrave emërohen nga presidenti para të cilit
japinehe betimin. Qeveria për punën e saj I përgjigjet presidentit dheparlamentit.
Parlamenti kë të drejtën e shtrimit te çështjes së votëbesimittë qeverisë por votimi I
mosbesimit nuk do të thotë edhe shkarkimin e saje.Mirëpo qeveria pas emërimit të saj
nga presidenti Brenda 15 ditëve duhettë marrë votëbesimin e të dy dhomave të
parlamentit ( vota e inaugurimit).Po ashtu edhe Italia ka sistem shumë-partiak pra
ekzistojnë një numër Imadh e partive politike.
SISTEMI PARLAMENTAR NË GJERMANI-Pas përmbysjes së fashizmit mëmbarim të
luftës së dytë botërore edhe në gjemani aplikohet regjimiparlamentar.Parlamenti- edhe
këtu ka sistem bikameral dhe përbehet nga dy dhoma;
Bundestagu ( dhoma federale) dhe Bundesrati ( këshilli federal). Deputetete
Bundestagut zgjidhen në zgjedhjet e përgjithshme të drejtpërdrejtë dhetë lira , të
fshehta me mandat prej 4 vetëve. Ndërkaq Bundesrati përbëhetprej 3,4.5
përfaqësuesve të qeverisë së çdo landi në varësi nga madhësia epopullsisë. Përpos
këtyre dy dhomave në gjermani ekziston edhe asamblejafederale e cila është
e autorizuar që çdo 5 vjet të zgjedhe kryetarin erepublikës federale. Ndërsa s ai [përket
dhomave të parlamentit epërsi kadhoma e Bundestagut që shprehet në të drejtën e sajë
që të ushtrojekontrollin politik ndaj qeverisë dhe ne fushën e legjislativit. edhe
nëgjermani sistemi parlamentar është shumë partiak por roli I partive ështëmë I vogël
pasi që pushtetit politik është I koncentruar në qeveripërkatësisht ne
kancelarin.Presidenti federal.- Parqet institucion me ndikim të kufizuar dhe është
Ingjajshëmme atë të monarkut në Angli. Ai zgjidhet nga asambleja federaleme mandate
5 vjetai nuk mund të shpërndajë parlamentin pa vendim ngapartitë politike e sidomos të
kancelarit.Qeveria federale-përbëhet nga kancelari federal dhe nga ministrat
federal.kancelari propozohet nga presidenti I republikës dhe zgjidhet ngaBundestagu
me shumicën absolute. Në qofte se nuk zgjidhet ky kandidatparlamenti ka të drejtë ka të
drejtë që me shumicën e njëjtë të zgjedhe njakandidat vet. Pas emërimit të tij presidenti
federal është obliguar që nëafat prej 7 ditëve të emëroj këtë kandidat për kancelar
federal. Kancelariparaqet figurën kryesore politike I cili qeverisë me pushtetin
shtetëror.Kontrollin politik ndaj presidentit dhe kancelarit ka të drejtë ta
ushtrojëBundestagu. Ku në rast se Bundestagu me shumicë të votave
votonmosbesimin ndaj kancelarit atëherë presidenti duhet të bëjë shkarkimin etij.
Ndërsa në anën tjetër nëse propozimi për marrjen e besimit tëkancelarit nuk fiton
shumicën e nevojshme atëherë kancelari ka të drejtë tipropozojë presidentit që të
marr vendim për shpërndarjen e parlamentitBrenda 24 ditëve.
SISTEMIPARLMNTARNËDISASHTETETETRANZICIONIT-BULLGARI- Bazat e sistemit
parlamentar përcaktohen sipas nenit 1.Organizimi shtetëror në formë të republikës
parlamentare bazohet nëparimin e ndarjes së pushtetit.. Kuvendi popullor është organ
përfaqësues Icili ushtron pushtetin ligjdhënës dhe kontrollin parlamentar. Përbëhet
nga240 anëtar me mandate 5 vjeçar të cilët zgjidhen në mënyrë tëdrejtpërdrejtë. Ai
ushtron funksionet klasike: legjislative, zgjedhore dhembikëqyrëse. Përbërja
karakterizohet me veprimin e dy koalicionevepolitike atij të majtë dhe atij të djathtë.
Presidenti përfaqëson shtetin nëmarrëdhëniet ndërkombëtare dhe personifikon unitetin
e kombit. Ai ka tëdrejtën e vetos ndaj ligjeve të kuvendit, ka të drejtë në shpërndarjen
eparlamentit. Në anë tjetër kuvendi ka të drejtë të shtrojë përgjegjësin ekryetarit në

6. rastet e tradhtisë së tij ndaj atdheut ose të shkeljes sëkushtetutës. Presidenti pas
konsultimit më partitë parlamentare ia ngarkondetyrën për formimin e qeverisë
kandidatit për kryeministër të caktuargrupit më t madh parlamentar. Po qe se
ky kandidat nuk është në gjendjeqë brenda 7 ditëve të propozojë përbërjen e plotë
të qeverisë atëherëpresidenti I ofron mandatin për kryeministër grupit të dytë për
ngamadhësia në parlament. Nëse edhe ky nuk arrin të formojë qeverinëpresidenti mund
të propozojë që kuvendi të zgjedh kandidatin përkryeministër.
RUMANIA-Dhe këtu aplikohet sistemi parlamentar I qeverisjes shtetërore Ibazuar në
parimin e ndarjes së pushtetit shtetëror dhe pluralizmit politik organet kryesore janë
parlamenti dhe qeveria .Parlamenti përbehet prej 2dhomave ,dhomës së deputetëve
dhe të senatit të 2 dhomat zgjidhen mevotim të përgjithshme me mandate prej 4 viteve
ligjet dhe aktet eparlamentit miratohen kur votohen nga të 2 dhomat ,në rast se nuk
arrihetpëlqimi për ndonjë ligj atëherë formohet komisioni I përbashkët I dhomave Icili
duhet të mënjanoj mos marrëveshjet në mes 2 dhomave .Presidentizgjidhet me
mandate prej 4 vjetëve ,cakton kandidatin për kryeministërdhe emëron qeverinë pasi që
ajo ta ketë marrë votëbesimin në parlamentnë rast se parlamenti nuk e jep vetëbesimin
e qeverisjes brenda 60ditëshpresidenti pas konsultimit me kryetaret e të 2 dhomave
mund ta shpërndajparlamentin .Qeverisja zgjidhet nga presidenti po pasi ta ketë marrë
votëbesimin në parlament dhe I nënshtrohet kontrollit të plotë parlamentarHUNGARIA
forma e qeverisjes ne hungari eshte republik parlamentare ebazuar ne persin e
legjislativit ne raport me ekzekutivin.-organet kryesore janë asambleja kombëtare
presidenti I republikës dhe qeveria presidentizgjedhet nga asambleja me mandat 4
vjeçar ndërsa qeveria është organekzekutiv që kontrollohet nga asambleja
PARLAMENTARIZMI NË DISA SHTETET TE EVROPËS JUGLINDORE- fillimi Iviteve
90 në këtë pjesë të Evropës shënon fillimin e ndryshimeve rrënjësorene sferën politike,
ekonomike dhe në të gjitha sferat e tjera të jetësshoqërore. Këto ndryshime erdhën si
pasojë e ndërprerjes s luftë së ftohtë,rënies së murit të Berlinit, krizës së socializmit dhe
proceseve te rejademokratike . Ky proces karakterizohet me :
1-përmbysjen e sistemevediktatoriale dhe hegjemoniste dhe kriza e përgjithshme e
socializmit siproces
2- Fundi I sistemeve moniste dhe fillimi I zbatimit të pluralizmitpolitik dhe të demokracisë
parlamentare
3- realizimi I të drejtës sëkombeve për vetëvendosje të cilat artificialisht ishin strukturuar
Brendafederatës –ish jugosllave dhe sovjetike.
4-respektimi I lirive dhe te drejtavetë qytetarëve dhe krijimi I mekanizmave për mbrojtjen
e tyre.
5-vendosja eshtetit ligjor
6-Fillimi përshtatjes së procesit të integrimeve evropiane
7—Krijimi I mekanizmave për mbrojtjen të drejtave të pakicave
8-transformimiekonomik dhe aplikimi I ligjeve të ekonomisë etj.
Varësisht nga menyra se si u realizua tranzicioni dallojmë tri grupe tështeteve:
1- në disa shtete ndryshimet u kryen në mënyrë paqësore dhedemokratike
2- 2- Në disa shtete u bë përmbysja e dhunshme e regjimevediktatoriale përmes
lëvizjeve popullore dhe
3- 3- n ëish federatën jugosllavedhe sovjetike u bë përmes luftërave të
përgjakshme.

7. TRANZICIONI NËSHTETETEREAJ,TËPAVARËSUARANGA ISH-JUGOSLLAVIJA-Hapi I
par ishte rrënimi kundër-kushtetues I pozitës së Kosovës dhe me pasokupimi I sajë në
vitin 1990. Më vonë ky proces vazhdoj me shpalljen epavarësisë së
Sllovenisë, Kroacisë, Bosnjës dhe Hercegovinës, Maqedonisëdhe të Kosovës. Ndërsa
ne vitin 1992 u krijua e ashtuquajtura RF e Jugosllavisë nga Serbia dhe Mali I zi. Më
vonë u shëndrrua në unionin eSerbisë dhe te Malit t zi që shënon edhe fundin e ish-
Jugosllavisë.
SISTEMI PARLAMENTAR NE RPUBLIKË E SHQIPËRISË- Bazat e par atë organizimit
tështetit shqiptar dhe katet e tij te para legjislative janë përcaktuar me vendimet
ekuvendit Kombëtar të Vlorës. Vendimet e këtij kuvendi kishin karakter kushtetuesdhe
sanksionin vullnetin e popullit për shkëputje nga perandoria osmane. Ky kuvendzgjodhi
qeverinë në krye me Ismail Qemajlin. Ky kuvend nuk e mori në shqyrtimformën e
qeverisjes por u kufizua në shpalljen e pavarësisë dhe në zgjedhjen eqeverisë dhe të
pleqësisë.. Pas vendimeve të konferencës së ambasadorëve neLondër me 1913
Shqipëria shpallet principatë autonome. Me 1914 në Durrës umiratua statusi I
Shqipërisë me të cilin Shqipëria shpallet principatë kushtetuese ,sovrane dhe
trashëgimore nën garancën e fuqive të mëdha. Me këtë statuspërcaktoheshin tri organe
kryesore: asambleja kombëtare si organ ligjdhënës, këshilliI ministrave dhe princi I cili
kishte autorizime të gjëra në raport me asamblenë .Pas përfundimit të luftës së parë
botërore janë dy ngjarje qe kanë rëndësi përzhvillimin e parlamentarizmit në Shqipëri:
mbajtja e kongresit të Durrësit dhe atij tëLushnjës. Kongresi I Durrësit u mbajt me
1918 ku u mor Vendim për formimin ePleqësisë si organ këshillëdhënës I qeverisë e
cila nuk arrit fare te konstitutohet.Ndërsa kongresi I Lushnjës shpalli të rrëzuar
qeverinë e Durrësit dhe zgjodhi qeveri tëre., si organe të reaj përcaktoj këshillin e lartë
të shtetit dhe këshillin kombëtar.Këshilli kombëtar kishte atribute te organit ligjdhënësi
cili u shpërnda më vone përshkak të dorëheqjes së 18 deputeteve. Më vonë u zgjodh
këshilli I ri kombëtar kudominonin dy parti politik ; partia popullore e kryesuar nga Noli
dhe partiapërparimtare e kryesuar nga Hoxhë Kadriu. Më vonë partin popullore e mori
AmetZogu dhe ithtarët e tij që përfaqësonin rrymën konservatore në parlament. Ky
këshillmiratoj ndryshimin statusit të Lushnjës me që rast e sanksionua qeverisja
monarkike.Më vonë në zgjedhjet e reja u zgjodhe parlamenti I ri ku prapë dominoj
krahukonservator I cili angazhohej për monarki. Kjo shkaktoj kryengritje e cila në vitin
1924solli të ashtuquajturën Qeveri demokratike të kryesuar nga Noli. Më vonë kjo
qeveri Irrëzuar nga Ahmet zogu. Dhe që nga kjo kohë deri në luftën e dytë botërore
zhvillimiI parlamentarizmit ka kaluar në dy periudha kryesore: periudhe e republikës dhe
ajoe monarkisë.Periudha e republikës u shpall me 1925 nga kuvendi ku cekej se
Shqipëri ështërepublikë parlamentare e kryesuar prej kryetarit. Për nga mënyra
e organizmit shumëteoricienë mendojnë se republika shqiptare ishte e bazuar në formë
e SHBA-ve dhegjatë kësaj periudhe kryetari I republikës ishte edhe kryetar I qeverisë.
Me këtëstatus për herë të par vendoset edhe sistemi dy dhomësh I parlamentit : Dhoma
edeputetëve dhe senati. Dhoma e deputetëve kishte karakter përfaqësues ndërsasenati
dy te tretat zgjidheshin nga populli dhe pjesa tjetër nga kryetari I
republikës.Mosmarrëveshjet në mes të dy dhomave zgjidhte kryetari I republikës dhe
kishte tëdrejtë që pas marrjes së pëlqimit nga senati të shpërndajë dhomën
e përfaqësuesedhe ti shpallë zgjedhjet E reja për këtë dhomë. Presidenti zgjidhej nga

8. parlamenti memandate 7 vjeçar dhe qeveria funksiononte sipas modelit evropian.
Ndërsa forcatmonarkike me në krye me Ahmet zogun të pakënaqura me ketë sistem
me 1928shpallen Ahmet Zogun si Mbret të Shqipërisë. Dhe të shpallin Shqipërinë
mbretëriparlamentare .Qeverisja sipas këtij sistemi bazohej në ekuilibrimin e pushtetit
midisparlamentit I cili përbëhej vetëm nga një dhomë dhe Mbretit. Qeveria trajtohej
siorgan ekzekutiv dhe për punën e vet I përgjigjej mbretit dhe parlamentit.
ndërsa pasluftë së dytë botërore sistemi në Shqipëri sikurse edhe ne vendet e tjera
socialisteishte I bazuar në monizëm politik dhe në rolin udhëheqës të partisë së punës.
Siorgane me të larta të pushtetit ishin : kuvendi popullor, presidiumi I kuvenditpopullor,
kryesia e presidiumit të kuvendit popullor , këshilli I ministrave si dheorgane të tjera
gjyqësore. Tranzicioni në republikën e Shqipërisë- ka filluar në vitet e 90. përmbysja e
diktaturëssocialiste u bë përmes një lëvizja popullore demokratike e cila e detyroj
pushtetin që të pranoj reformat politike dhe të filloj procesin e demokratizimit të vendit.
Hapi I parishte aplikimi I pluralizmit politik dhe zgjedhjet demokratike. Procesi I
tranzicionitështë duke ndeshur një varg kundërthëniesh te brendshme si pasojë e
trashëgimit tënjë shkalle të ulët të zhvillimit ekonomik dhe të një periudhe të rëndë
të shkeljes sëtë drejtave të qytetarëve dhe të instrumentalizimit të shtetit për nevojat e
një partiepolitike dhe te ideologjisë së saj. Kriza kushtetutë në Shqipëri u tejkalua
memiratimin e kushtetutës s ëvitit 1998.Rilindja e parlamentarizmit në Shqipëri- formimi
I partive politike dhe aplikimi Irregullave parlamentare rezultojë me mbajtje te
zgjedhjeve te para parlamentare nëvitin 1991 me anë të ligjit të ri Shqipëria është
republikë parlamentare, ku sovranitetiburon dhe I takon popullit. Po ashtu bëhet edhe
ndarja e pushtetit në pushtetinlegjislativ –që ushtrohet nga kuvendi popullor , pushteti
ekzekutiv- që ushtrohet ngapresidenti dhe këshilli I Ministrave, dhe pushteti gjyqësor I
cili ushtrohet nga gjykatate pavarura.Kuvendi Popullor- është organi më I lartë I
pushtetit shtetëror dhe është organligjdhënës, është një dhomësh dhe përbëhet
prej 150 deputetësh të zgjedhur memandate prej 4 vjetëve dhe ai ka kompetenca të
ngjajshem me ato të parlamentevete Evropës. Sa i për ketë partive politike dominojnë
partia Socialiste dhe partiademokratike.Presidenti i republikës së Shqipërisë- është
kryetar I shtetit dhe përfaqëson unitetin epopullit. Ai zgjidhet nga ana e kuvendit me një
shumicë prej dy te tretave të votavetë të gjithë deputetëve. Presidenti nuk
mban përgjegjësi politike me përjashtim tëtradhtisë ndaj atdheut dhe shkeljes së ligjit. Ai
me propozim të kryetarit të ministratmund të marr vendim për shpërndarjen e
parlamentit para skadimit të afatit dhe teshpall zgjedhjet e reja. Po ashtu ai ka të drejtën
e vetos ndaj ligjeve të miratuara nëparlament. Në raport me qeverinë ai emëron
kryetarin e ministrave dhe pranondorëheqjen e tij. Me propozimin e kryetarit të
ministrave emëron dhe shkarkonanëtarët e qeverisë dhe eprorë të tjerë të institucioneve
kryesore shtetërore.Këshilli i minstrave- Është organ me i lartë ekzekutiv dhe
urdhërdhënës. Përbërja eplotë e tij pas propozimit të kryeministrit nga ana e presidentit
duhet të merrvotëbesim nga kuvendi popullor në afat prej 5 ditësh. Në rast se nuk
e merrvotëbesimin kryetari I këshillit të ministrave paraqet dorëheqjen e tij kryetarit I
cilicakton kryetar të ri të këshillit. Për punë e tij ky këshill I përgjigjet kryetarit
tërepublikës dhe kuvendit popullor. Kuvendi popullor ushtron kontrollin parlamentarndaj
këshillit të ministrave përmes institutit të interpelancës parlamentare,votëbesimit dhe
shkarkimit të qeverisë.

9. FILLET E TRANZICIONIT NË KOSOVË- ka filluar në vitet 90 kur shqiptarët e
kosovëskrahas deklarimit të pavarësisë braktisën sistemin monist dhe bënë hapat e par
drejtpluralizmit politik dhe organizimit demokratik. Mirëpo si pasojë e okupimit të
Kosovësnga Serbia pas vitit 1990 tranzicioni demokratik ishte I vështirë. Pas vendosjes
sëadministrimit ndërkombëtar me rezolutën 1244 në Kosovë ka filluar një processhumë
dimensional I ndryshimeve demokratike.
INSTITUCIONET E PËRKOHSHME TË VETQEVERISJËS NË KOSOVË-Kuvendi I
Kosovësështë organi më I lartë përfaqësues dhe ligjvënës në Kosovë dhe ka tri
atributekryesore:
1-Është organ ligjvënës që miraton ligje
2-Është organ me I lartë dhe shtyllë kryesore e demokracisë parlamentare
3- Është trup përfaqësues I zgjedhur drejtpërdrejt nga qytetarët në zgjedhjet
edrejtpërdrejta.Kuvendit I kufizohet e drejta që të shpallë ligje nga PSSP-ja sipas
rezolutës 1244, pranëse ato janë në kundërshtim me rezolutën vetoja e PSSP-ës ka
efekt suspenziv dhekjo nuk mund të anulohet nga kuvendi I Kosovës me një votim të
serishëm. Po ashtukuvendi nuk ka autorizim që të nxjerr ligje për të ndryshuar kornizën
kushtetuese ,ketë te drejtë e ka vetëm PSSP-ja. Pra kuvendi ka të drejtë vetëm të marr
inisiativ përndryshimin e kornizës, ai me dy të tretat e anëtarëve mund të propozoj për
fillimin eprocedurës.
STRUKTURA E KUVENDIT TË KOSOVËSKuvendi ka njëqind e njëzet (120)
deputetë të zgjedhur me votim të fshehtë bazuarnë listat e hapura. Vendet në Kuvend
ndahen midis të gjitha partive, koalicioneve,nismave qytetare dhe kandidatëve të
pavarur, në përpjesëtim me numrin e votave tëvlefshme, të fituara prej tyre, në zgjedhjet
për Kuvendin.Në kuadër të kësaj ndarjeje, njëzet (20) prej njëqind e njëzet
(120) vendeve janë tëgarantuara për përfaqësimin e komuniteteve që nuk janë shumicë
në Kosovës, sivijon:
(1) partitë, koalicionet, nismat qytetare dhe kandidatët e pavarur, të cilët janëdeklaruar
se përfaqësojnë komunitetin Serb, do të kenë numrin e vendeve në Kuvendtë fituar në
zgjedhjet e hapura, me minimumin dhjetë (10) vende të garantuara, nërast se numri i
vendeve të fituara është më i vogël se dhjetë (10);
(2) partitë,koalicionet, nismat qytetare dhe kandidatët e pavarur, të cilët janë deklaruar
sepërfaqësojnë komunitetet e tjera, në Kuvend do të kenë numrin e vendeve të
fituaranë zgjedhjet e hapura me minimumin e vendeve të garantuara si në vijim:
komunitetiRom një (1) vend; komuniteti Ashkali një (1) vend; komuniteti Egjiptian një (1)
vend;dhe një (1) vend shtesë do t’i jepet komunitetit Rom, Ashkali, ose Egjiptian, që
kanumrin më të madh të votave të përgjithshme; komuniteti Boshnjak tri (3)
vende,komuniteti Turk dy (2) vende dhe komuniteti Goran një (1) vend, nëse numri
ivendeve të fituara nga secili komunitet është më i vogël se numri i
vendeve tëgarantuara.Këto Vende ju ndahen sipas votave të fituara në zgjedhje te
partive te tyre. Për veç simandate të rezervuara këto mandate mund të kenë edhe
mandate të fituara nëzgjedhjet e drejtpërdrejta.Pra në kuvendin e Kosovës kemi dy lloj
mandate: mandatet që burojnë nga zgjedhjetdhe që kanë legjimitet demokratik dhe
mandatet e rezervuara të cilat paraqesinkoncesion që nuk përkon me rregullat e
demokracisë dhe praktikës ndërkombëtareparlamentare.

10. Sistemi Elektoral Zgjedhja e deputetëve bëhet në bazë të sistemit elektoral tëpërcaktuar
më ligj: ku të drejta të zgjidhen kanë të gjithë qytetarët e Kosovës tëmoshës madhore
që I plotëson kriteret për të drejtën e votimit dhe që propozohetnga partitë politike apo
edhe në cilësi të kandidatit të pavarur e I përkrahur nganumri I caktuar I qytetarëve- Nuk
mund të kandidohen dhe as të zgjidhen deputetë të Kuvendit, pa hequr
dorëparaprakishtnga detyra e tyre:
(1) gjyqtarët dhe prokurorët;
(2) pjesëtarët e Forcës së Sigurisë të Kosovës;
(3) pjesëtarët e Policisë së Kosovës
;(4) pjesëtarët e Doganave të Kosovës;
(5) pjesëtarët e Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë;
(6) udhëheqësit e agjencive të pavarura;
(7) përfaqësuesit diplomatikë;
(8) kryetarët dhe anëtarët e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve.
Nuk mund të kandidohen për deputetë personat e privuar nga zotësia juridike për
tëvepruar, me vendim përfundimtar të gjykatës.Kryetarët dhe zyrtarët e tjerë, të cilët
mbajnë përgjegjësi ekzekutive në nivelkomune, nuk mund të zgjidhen si deputetë
të Kuvendit pa hequr dorë paraprakishtnga detyra e tyre.
PËRGJEGJËSIT (KOMPETENCAT) E KUVENDIT-Kuvendi I Kosovës ushtron tri
funksioneklasike: legjislativ, zgjedhor dhe të kontrollit politik. Funksioni ligjëvëvnes
përfshin tëdrejtën në nxjerrjen e ligjeve, të drejtën sa I përket funksionit zgjedhor e ka
nëzgjedhjen e kryeministrit dhe anëtarëve të tjerë të qeverisë si dh në zgjedhjen
ekryetarit të kuvendit dhe të kryetarit të Kosovës.. ndërsa sa I përket kontrollit
politiknëpërmjet instrumenteve të kontrollit parlamentar mund të shtrojë
përgjegjësinpolitike të Kryetarit të Kosovës sipas procedurës të paraparë.Kuvendi i
Republikës së Kosovës:(1) miraton ligje, rezoluta dhe akte të tjera të përgjithshme;(2)
vendos të ndryshojë Kushtetutën me dy të tretat (2/3) e votave të të gjithëdeputetëve të
tij, përfshirë dy të tretat (2/3) e të gjithë deputetëve që mbajnë vendete rezervuara dhe
të garantuara për përfaqësuesit e komuniteteve që nuk janëshumicë në Kosovë;(3)
shpall referendum, në pajtim me ligjin;(4) ratifikon traktatet ndërkombëtare;(5) miraton
Buxhetin e Republikës së Kosovës;(6) zgjedh dhe shkarkon Kryetarin dhe nënkryetarët
e Kuvendit;(7) zgjedh dhe mund të shkarkojë Presidentin e Republikës së Kosovës në
pajtim mekëtë Kushtetutë;(8) zgjedh Qeverinë dhe shpreh mosbesimin ndaj saj;(9)
mbikëqyr punën e Qeverisë dhe të institucioneve të tjera publike, të cilat, në
bazëtëKushtetutës dhe ligjeve, i raportojnë Kuvendit;(10) zgjedh anëtarët e Këshillit
Gjyqësor të Kosovës dhe të Këshillit Prokurorial tëKosovës, në pajtim me këtë
Kushtetutë;(11) propozon gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese;(12) mbikëqyr politikën e
jashtme dhe të sigurisë;(13) jep pëlqimin për dekretin e Presidentit mbi shpalljen e
Gjendjes së Jashtëzakonshme;(14) vendos për çështjet me interes të përgjithshëm, të
përcaktuara me ligj.

11. UDHËHEQJA E KUVENDIT-Kuvendi I Kosovës udhëhiqet nga kryetari dhe
kryesia.Kryesia përbëhet nga 7 anëtar si në vijim: dy emërohen nga partia që ka
marrëshumicën e votave, dy anëtar zgjidhen nga partia që ka marrë vendin e dytë
sipasvotave, dy anëtar emërohen nga partia që ka marrë vendi e tretë sipas votave,
njëanëtar nga parti që ka marrë vendin e tretë, një anëtar nga deputetët që
janëdeklaruar se ju përkasin komunitetit serb. Dhe një anëtar nga deputetët
të deklaruarse ju përkasin komuniteteve jo shqiptar dhe jo serbë. Kryesia e kuvendit I
jeprekomandime kuvendit mbi çështjet organizative të mirëvajtjes së kuvendit
dukepërfshirë edhe rendin e ditës, kontakte të jashtme etj.
KRYETARI I KUVENDIT- kryetari I kuvendit të Kosovës zgjidhet me një votë
formalenga radha e njërit nga anëtarët e kryesisë së kuvendit I cili propozohet nga
partiaapo koalicioni që ka fituar numrin më të madh te votave në zgjedhje .Ai udhëheq
mepunën e kuvendit, kryeson mbledhjet e tij, konvokon mbledhjet dhe të tjera.
KOMISIONET PARALAMENTARE-këta janë trupa të përhershme që konstituohen
paskonstituimit parlamentar. Ato pregadisin materiale të ndryshme dhe formulojnë
qëndrime profesionale për çështjet për të cilat vendos parlamenti. Kuvendi I Kosovëska
dy komisione kryesore:
a) për buxhet dhe
b) për të drejtat e komuniteteve.
Komisioni I buxhetit përbëhet nga 12 anëtar të shpërndarë në
mënyrë proporcionalenëpër partitë e përfaqësuara në parlament. Ndërsa komisioni I të
drejtave tëkomuniteteve përbëhet nga dy anëtar nga secili komunitet I përfaqësuar në
Kuvend.Nëse ndonjë komunitet përfaqësohet vetëm nga një deputet atëherë ai do të jet
Ivetëm në këtë komision. Nëse ndonjë parti që ka vende ne parlament nuk ka
asnjëdeputet në komisionet e parlamentit atëherë ka të drejtë te dërgojë një deputet
nëcilësi të vëzhguesit.
PROCEDURA E MIRATIMIT TË LIGJEVE NË KUVEDNIN E KOSOVËSMiratim,I I ligjit
në kuvendin e Kosovës kalon në këto faza:-Iniciativa legjislative-shqyrtimi I projektligjit
ne komisionet kryesore dhe funksionale të kuvendit-shqyrtimi I ligjit në seancën plenare-
Shpallja dhe hyrja në fuqiIniciativa legjislative në radhë të parë ju njihet deputetëve dhe
sipas praktikësparlamentare te shteteve me sistem te ngjashëm me të Kosovës
propozues kryesor Iligjeve është qeveria
•
SHQYRTIMI I PROJEKTLIGJIT NË KOMISIONET KRYESORE DHE FUNKSIOANLE
TËKUVENDIT1. Shqyrtimi i par I ligjit fillon me dhënien e iniciativës nga një apo
mëshumë deputet ose nga qeveria, pas marrjes së projektligjit ai dërgohetpër shqyrtim
ne komisionet kryesore dhe funksionale të cilat mund tëpropozojnë amendamente
përkatëse. Me qëllim të mbrojtjes sëkomuniteteve pakicë Korniza ka paraparë që me
kërkesën e çdo anëtaritë kryesisë së kuvendit projektligji mund të paraqitet
para komisionit përmbrojtjen e të drejtave dhe interesave të komuniteteve. në këtë rast

12. kykomision me shumicën e votave të anëtarëve të tij vendos nëse do tëbëjë
rekomandime dhe është I obliguar që Brenda dy javëve nga dita emarrjes se projektligjit
ti dërgojë kuvendit rekomandimet dheamendamentet përkatëse me qëllim që të
sigurohet se të drejtat epakicave janë trajtuar siç duhet.2. Shqyrtimi I dytë fillon në
kuvend pas dërgimit të projektligjit ngakomisionet me që rast hapet debat parlamentar .
Pas përfundimit tëdebatit projektligji hidhet në votim: fillimisht votohet për ndryshimet
epropozuara veç e veç e pastaj edhe për projektligjin si tërësi. dhe nësemiratohet nga
shumica konsiderohet se është miratuar.
3. Shqyrtimi I tretë Kuvendi vendos të paraqes një projektligj që nuk arrintë marrë
numrin e duhur të votave gjatë shqyrtimit të dytë për njëshqyrtim të tretë së bashku me
amendamentet e tjera që janë miratuar.PROCEDUAR SHTESË PAS VOTIMIT TË
LIGJIT- korniza ka paraparë tëdrejtën q ë çdo deputet I cili mbështet nga 5 deputet të
tjerë që në afatin
Brenda 48 orësh nga miratimi I ligjit në kuvend të paraqes një nocion prankryesisë duke
parashtrua se ligji ose disa pjesë të tij shkelin interesat jetike te komunitetit të cilit ata ju
përkasin. Pas kësaj kryesia këtë nocion ja dërgon propozuesit të projektligjit dhe kërkon
nga të dy palët tëcaktojnë nga një përfaqësues në komisionin e përbashkët.
Nëseperiudhën prej 5 ditësh kryesia nuk arrin një koncezus atëherë formohetnjë
komision nga tre anëtar: një nga ata që e mbështesin ligjin, një anëtarnga propozuesi I
ligjit dhe një anëtar nga PSSP-ja e marrin çështjen nëshqyrtim. Ky komision merr
brenda 5 ditrësh marr vendim duke ja ofruarkuvendit tri zgjidhje të mundshme: të
kundërshtojë nocionin e paraqiturkundër ligjit, të kundërshtoj ligjin ose dispozitën që
është atakuar menocionin e paraqitur dhe propozimi I zgjedhjeve të tjera të arritura
mekoncezus.. Pas kësaj kuvendi mblidhet për të shqyrtuar propozimin e tihj ,në këtë
debat nuk mund të propozohet asnjë propozim dhe amendamenttjetër përpos atij të
rekomanduar me koncezus nga kryesia. Ku kuvendi kady mundësi ta aprovojë atë
ose ta kundërshtojë propozimin e kryesisë meqë rast ligji mbetet I pandryshuar ashtu
siç është miratuar nga kuvendi Iparë.
NËNSHKRIMI DHE SHPALLJA E LIGJIT
1. Ligjet, vendimet dhe aktet tjera miratohen nga Kuvendi me shumicën evotave të
deputetëve të pranishëm dhe që votojnë, përveç në rastet kurështë ndryshe e
përcaktuar me këtë Kushtetutë.2. Ligji i miratuar nga Kuvendi nënshkruhet nga Kryetari
i Kuvendit tëKosovës dhe shpallet nga Presidenti i Republikës së Kosovës, pasi ta
ketënënshkruar brenda tetë (8) ditësh pasi të ketë marrë ligjin.3. Nëse Presidenti i
Republikës e kthen ligjin në Kuvend, ai/ajo duhet tëtheksojë arsyet e kthimit të ligjit.
Presidenti i Republikës së Kosovës tëdrejtën e kthimit të një ligji në Kuvend, mund ta
ushtrojë vetëm një herë.4. Kuvendi, me shumicën e votave të të gjithë deputetëve,
vendos përmiratimin e ligjit të rikthyer nga Presidenti i Republikës, dhe ligji
përkatëskonsiderohet i shpallur.5. Nëse Presidenti i Republikës së Kosovës, brenda
tetë (8) ditësh pasmarrjes së ligjit, nuk merr asnjë vendim për shpalljen ose kthimin e
tij,ligji konsiderohet i shpallur, pa nënshkrimin e saj/tij dhe publikohet nëGazetën
Zyrtare.6. Ligji hyn në fuqi pesëmbëdhjetë (15) ditë pas publikimit në GazetënZyrtare të
Republikës së Kosovës, përveç nëse, me vetë ligj nukpërcaktohet ndryshe.

13. SHPËRNDARJA E KUVENDIT- Kuvendi shpërndahet në këto raste:
(1) nëse brenda afatit prej gjashtëdhjetë (60) ditësh nga dita e caktimit tëmandatarit nga
Presidenti i Republikës së Kosovës, nuk mund të formohetQeveria;
(2) nëse për shpërndarjen e Kuvendit votojnë dy të tretat (2/3) e të gjithëdeputetëve,
shpërndarja bëhet me dekret të Presidentit të Republikës sëKosovës;
(3) nëse brenda afatit prej gjashtëdhjetë (60) ditësh nga dita e fillimit tëprocedurës së
zgjedhjes, nuk zgjedhet Presidenti i Republikës së Kosovës.2.
Kuvendi mund të shpërndahet nga Presidenti i Republikës së Kosovës,pas votimit të
suksesshëm të mosbesimit të Qeverise.
PRESIDENTI I REPUBLIKES TE KOSOVES-Ai përfaqëson unitetin e popullit
dhegaranton funksionimin demokratik të institucioneve. Në kompetencë të
tija janë;
1) përfaqëson Republikën e Kosovës brenda dhe jashtë;
2) garanton funksionimin kushtetues të institucioneve të përcaktuara mekëtë
Kushtetutë;
3) shpall zgjedhjet për Kuvendin e Kosovës dhe thërret mbledhjen e parëte tij;
4) nxjerr dekrete në pajtim me këtë Kushtetutë;
5) shpall ligjet e miratuara nga Kuvendi i Republikës së Kosovës;
6) ka të drejtën e kthimit për rishqyrtim të ligjeve të miratuara, nësekonsideron se janë
të dëmshme për interesat legjitime të Republikës sëKosovës ose të një a më shumë
komuniteteve të saj. Të drejtën e rikthimittë një ligji mund ta shfrytëzojë vetëm një herë;
7) nënshkruan marrëveshjet ndërkombëtare në pajtim me këtëKushtetutë;
8) propozon amendamente për këtë Kushtetutë;
9) mund të referojë çështje kushtetuese në Gjykatën Kushtetuese;
10) udhëheq politikën e jashtme të vendit;
11) pranon letrat kredenciale të shefave të misioneve diplomatike tëakredituar në
Republikën e Kosovës;
12) është Komandant Suprem i Forcave të Sigurisë të Kosovës;
13) udhëheq Këshillin Konsultativ për Komunitete;
14) cakton mandatarin për formimin e Qeverisë, pas propozimit të partisëpolitike ose të
koalicionit, që përbën shumicën e Kuvendit;
15) emëron dhe shkarkon Kryetarin e Gjykatës Supreme të Kosovës mepropozimin e
Këshillit Gjyqësor të Kosovës;

14. 16) emëron dhe shkarkon gjyqtarët e Republikës së Kosovës mepropozimin e
KëshillitGjyqësor të Kosovës;
17) emëron dhe shkarkon Kryeprokurorin e Shtetit të Republikës sëKosovës, me
propozimin e Këshillit Prokuroial të Kosovës;
18) emëron dhe shkarkon prokurorët e Republikës së Kosovës, mepropozimin të
Këshillit Prokurorial të Kosovës;
19) emëron gjyqtarët për Gjykatën Kushtetuese, me propozimin eKuvendit;
20) emëron Komandantin e Forcave të Sigurisë të Kosovës, pasrekomandimit të
Kryeministrit;
21) së bashku me Kryeministrin, emëron Drejtorin, Zëvendësdrejtorin dheInspektorin e
Përgjithshëm të Agjencisë së Kosovës për Intelegjencë;
22) vendos për shpalljen e Gjendjes së Jashtëzakonshme, në konsultimme
Kryeministrin;
23) mund të kërkojë mbledhje të Këshillit të Sigurisë të Kosovës dhe ikryeson ato në
kohën e Gjendjes së Jashtëzakonshme;
24) vendos për formimin e misioneve diplomatike e konsullare tëRepublikës së
Kosovës,në bazë të konsultimit me Kryeministrin;
25) emëron dhe shkarkon shefat e misioneve diplomatike të Republikëssë Kosovës, me
propozimin e Qeverisë;
26) emëron Kryetarin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve;
27) emëron Guvernatorin e Bankës Qendrore të Republikës së Kosovës icili shërben
edhe si Drejtor Menaxhues dhe emëron anëtarët e tjerë tëBordit të Bankës;
28) jep medalje, mirënjohje dhe çmime, në pajtim me ligjin;
29) shpall falje individuale, në pajtim me ligjin;
30) sё paku një herë në vit i drejtohet Kuvendit të Kosovës përkitazi
mefushëveprimtarinë e tij/saj
Mandati I tij zgjat 5 vite dhe skadon : mevdekje, me dorëheqje dhe në rast të shkarkimit
me votën e dy te tretavetë deputetëve. Kryetari gëzon imunitet në ushtrimin e funksionit
të tij.
QEVERIA- është organ I pushtetit ekzekutiv që zbaton ligjet e miratuar nëkuvend. Si
organ ekzekutiv qeveria merret me zbatimin e drejtpërdrejtëtë ligjeve te kuvendit dhe
të politikes së përcaktuar nga ai. Qeveria eKosovës është qeveri parlamentare pasi
që buron nga kuvendi.PËRBËRJA DHE STRUKTURA E QEVERISË – Përbëhet nga
kryeministri dheministrat. Ku të paktën dy ministra janë nga radhët e komuniteteve
tëtjera përveç komunitetit që e ka shumicën në parlament. Rol dominant kakryeministri I

15. cili edhe propozon përbërjen e qeverisë. Si dhe ka të drejtëtë zëvendësojë secilin
ministër pa pëlqimin e kuvendit. Në rast tedorëheqjes së kryeministrit të gjithë qeveria
jep dorëheqje. Qeveria përpune e saj I përgjigjet kuvendit. ( Ministritë janë: Për ekonomi
dhe financa,e tregtisë dhe industrisë, e shkencës dhe teknologjisë, e kulturës rinisëdhe
sporteve, e shëndetësisë mjedisit dhe planifikimit hapësinor, e punësdhe mirëqenës
sociale, e transportit dhe telekomunikacionit. Eshërbimeve publike, e bujqësisë
pylltarisë dhe zhvillimit rural, e punëve tëbrendshme , e drejtësisë..
POZIAT DHE ROLI I KRYEMINSTRIT- Mbledhjet e qeverisë I thërret dhe Ikryeson
kryeministri, ai përfaqëson dhe nënshkruan aktet në emër tëqeverisë. Qeveria përpiqet
të I marr vendimet e saja me konsensus, nërast se nuk arrihet kjo atëherë në rast të
votave të barabarta vendos votae kryeministrit. Kryeministri dhe ministrat gëzojnë
imunitet në ushtrimin edetyrave të tyre. kabineti I kryeministrit ka një sektor ku
përfshihenkëshilltar politik në përbërje të së cilës janë zyrat si në vijim: Zyra
eshërbimeve për ndihmë juridike, për informim publik, këshidhënës përqeverisje të mirë
dhe të drejtave njeriut, këshidhënëse e komunitetevedhe për emërimin e
funksionarëve.Përbërja dhe Mandati i Gjykatës Kushtetuese]
1. Gjykata Kushtetuese përbëhet nga nëntë (9) gjyqtarë, të cilët do të jenë juristë të
shquar dhe personalitete me moralin më të lartë, jo me mëpak se dhjetë (10) vjet
përvojë profesionale përkatëse. Kualifikimet e tjerapërkatëse rregullohen me ligj.
Parimet e barazisë gjinore do tërespektohen.
2. Gjyqtarët emërohen nga Presidenti i Republikës së Kosovës, mepropozimin e
Kuvendit, për një mandat nëntëvjeçar, pa mundësivazhdimi.
3. Vendimi për të propozuar shtatë (7) nga gjyqtarët, varet nga miratimi idy të tretave
(2/3) të deputetëve të Kuvendit të pranishëm dhe qëvotojnë. Vendimi për të propozuar
dy (2) gjyqtarët e tjerë, merret meshumicën e votave të deputetëve të Kuvendit, të cilët
janë të pranishëmdhe që votojnë, por që mund të bëhet vetëm pas pëlqimit të shumicës
sëdeputetëve të Kuvendit, të cilët i mbajnë vendet që janë rezervuar osegarantuar për
përfaqësuesit e komuniteteve që nuk janë shumicë nëKosovë.
4. Nëse mandati i gjyqtarit përfundon para mbarimit të mandatit tërregullt, emërimi i
gjyqtarit të ri bëhet në pajtim me këtë nen, me mandattë plotë, pa të drejtë rizgjedhjeje
.5. Zgjedhja e Kryetarit dhe Zëvendëskryetarit të Gjykatës Kushtetuese, bëhet nga
gjyqtarët të Gjykatës Kushtetuese me votim të fshehtë tëgjyqtarëve të Gjykatës, për
mandat trevjeçar. Zgjedhja në këto funksionenuk e zgjat mandatin e gjyqtarit.