1. भारतीय अर्थव्यवस्र्ा
डॉ. रक्षित बागडे
सहायक प्राध्यापक/विभाग प्रमुख
स्व.मन्सारामजी पडोळे आर्टस् कॉलेज गणेशपूर भंडारा
Email ID- rakshitbagde@gmail.com
युक्षिट 2 - 13. क
ृ षी प्रत्यय
2. Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde
क
ृ षी प्रत्यय
ग्रामीण प्रत्यक्ष सिे सवमतीने म्हर्ले आहे वक, 'सध्या देशात जे क
ृ षी वित्त उपलब्ध आहे ते
मागणीपेक्षा कमी आहे, योग्य प्रकारचे नाही, योग्य कामाची वनकड भागत नाही ि ज्या लोकांना विशेष
आिश्यकता आहे त्या लोकांपयटत ते पोहचत नाही.“
भारतीय शेतकरी हा कजटतचा जन्मतो,जगतो आवण मरतो.
क
ृ षी प्रत्ययाचे प्रकार -
१. अल्पकालीन प्रत्यय
२. मध्यकालीन प्रत्यय
३. दीघटकालीन प्रत्यय
भारतातील क
ृ षी प्रत्यय पुरिठयाची साधने -
अ) गैरसंस्थागत साधने -
१. सािकार
२. व्यापारी
३. नातेिाईक ि वमत्र
४. जमीनदार
ब) संस्थागत साधने -
१. सहकारी प्रत्यय संस्था
२. भूविकास बँक
३. व्यापारी बँक
४. प्रादेवशक ग्रामीण बँक
५. सरकार
भारतातील क
ृ षी प्रत्ययाच्या समस्या -
१. अपयाटप्त
२. कमी कजट
३. गरीब शेतकऱ्याकडे कमी लक्ष्य
४. िाढते थकीत कजट
५. बँक
े चे अपुरे जाळे
६. लालविती
3. Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde
क
ृ षी प्रत्ययाच्या समस्या सोडविण्याचे उपाय -
१. सरकारी लक्ष्य
२. सहकाररता
३. मध्यस्थांचे उच्चार्न
४. पुरेसा वनधी
५. सािकारीिर वनयंत्रण
६. प्रत्यय हमी
७. क्र
े वडर् काडट
८. कजाटची सुलभता
राष्ट्र ीय क
ृ षी ि ग्रामीण विकास बँक (नाबाडट)
भारतात ररझर्व्ट बँक
े च्या अंतगटत सुरुिातीला 'क
ृ षी पुनविटत्त महामंडळ' हे शेतीला कजट पुरिठा
करण्याकररता स्थापन करण्यात आले होते. त्यानंतर सरकारने क
ृ षी क्षेत्राच्या विकासाकररता ि क
ृ षी वित्त
विस्ताराकररता एक विशेष बँक स्थापन करण्याने ठरविले त्यातूनच जुलै १९८२ मध्ये "ग्रामीण प्रत्यय आवण
राष्ट्र ीय क
ृ षी ि ग्रामीण विकास बँक" स्थापन करण्यात आले.
नाबाडट ची कायट वक
ं िा भूवमका -
१. ग्रामविकासाकररता वित्त
२. सहकारी बँकांना कजट
३. २० िषट करीता कजट
४. भांडिलाची खरेदी
५. सरकार ि योजना आयोगातील समन्वयक
६. बँकांचे वनरीक्षण
७. संशोधनाला प्रोत्साहन
The End
संदभट - प्रा. बी. एल. वजभकार्े ि शास्त्री