1. भारतीय अर्थव्यवस्र्ा
डॉ. रक्षित बागडे
शषायक प्राध्याऩक/वळभाग प्रमुख
स्ळ.मन्शारामजी ऩडोले आर्टश ् कॉऱेज गणेऴऩूर भंडारा
Email ID- rakshitbagde@gmail.com
युनिट 2 - 16. शेतमजुराांच्या समस्या
2. Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde
शेतमजुराांच्या समस्या
“ळवाटतीऱ अध्याटऩेसा जास्त ददळश दुशऱ्याच्या ऴेताळर काम करणाऱ्या व्यक्तीऱा ऴेतमजूर
अशे म्षणतात.” - प्रथम ऴेतमजूर चौकऴी शममती
ऴेतमजुरांचे प्रकार -
अ) भूधारणेनुशार -
१. भूममधार ं ऴेतमजूर
२. भूममष न ऴेतमजूर
ब) करारानुशार -
१. स्थायी ऴेतमजूर
२. अस्थायी ऴेतमजूर
क) मऱंग भेदानुशार -
१. ऩुरुव ऴेतमजूर
२. स्री ऴेतमजूर
ड) ळयानुशार -
१. बाऱ ऴेतमजूर
२. प्रौढ ऴेतमजूर
ऴेतमजुरांच्या शंख्येत ळाढ ची करणे -
१. ऱोकशंख्या ळाढ
२. मंद उद्योगांचा वळकाश
३. ऱघु उद्योगाचा ऱ्षाश
४. ऩयाटयी रोजगाराची कमतरता
५. ऴेतीचा ऱषान आकार
६. शंयुक्त क
ु र्ुंब
७. कजटबाजार ऩणा
देऴाच्या वळकाशात ऴेतमजुरांची भूममका -
१. भूमीचा ऩररऩूणट उऩयोग
२. ऩडीत जममनीचा उऩयोग
३. अन्नाचा ऩुरळठा
४. कच्या माऱाचा ऩुरळठा
५. आधारशरचनेची ननममटती
६. कृ वी वळकाशात मदत
७. ऩऴुऩाऱनाचा वळकाश
८. गृषननमाटणात मदत
९. शैननकाचा ऩुरळठा
१०. औद्योगगक श्रममक ऩुरळठा
3. Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde
ऴेतमजुरांच्या शमस्या -
१. बेकार
२. अल्ऩ मजुर
३. ऋणग्रस्तता
४. ग्रामीण उद्योगाचा ऱ्षाश
५. ळेठबबगार
६. शंघर्नेचा अभाळ
७. अहान
८. शरकारचे दुऱटस
९. अयोग्य ननळाश व्यळस्था
१०. जमीन माऱकाचा वळरोध
ऴेतमजुरांच्या शमस्या शोडवळण्याकररता शरकारचे प्रयत्न -
१. ककमान मजुर कायदा
२. ळेठबबगार ची उच्चार्न
३. जममनीचे ळार्ऩ
४. भूदान चलळल
५. घरे बांधण्याश जमीन
६. शषकार शंस्था
७. ऱघु उद्योगाचा वळकाश
८. रोजगार षमी योजना
ऴेतमजुरांच्या आगथटक स्स्थतीत शुधारणेकररता अमऱात आणाळयाच्या उऩाययोजना -
१. कायद्याची अमऱबजाळणी
२. औद्योगगक वळकाश
३. ऩाणीऩुरळठ्याच्या शोयी
४. ऴेतमजुरांना आगथटक मदत
५. कामाच्या ताशाची ननस्ततती
६. शुर् ची शोया
७. कजाटची शोया
८. क
ें द्र य शंस्थेची स्थाऩना
९. ऱघु उद्योगांचे प्रमऴसण
१०. ऴेतमजुरांचे शंघठन
The End शंदभट - प्रा. बी. एऱ. स्जभकार्े ळ ऴास्री