SlideShare a Scribd company logo
1 of 26
Download to read offline
සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැලසුඹ මාර්෗ගෝප෗ ්ශ
සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹකරණ වැඩමුෆව
2022 ජූනි මස 28 සහ 29 ෗ ින
පී. බී. ධර්ම෗ස්න/ උප෗ ්ශක (IUCN)
ඉඩඹ පරිහරණය සැළසුඹ කිරී෗ඹ ම෕ළධර්ම.
1. කාර්යක්ෂමතාවය - වැඩි
පරතිලාභයක් ලබාගැනීම
2. සමානාත්මතාවය - සාධාරන
෗ලස පරතිලාභ ෗බ ීයායුතුය.
3. තිරසාරබව - වර්තමාන ෗මන්ම
අනාගත පරපුරට අඛණ්ඩව
පරතිලාභ ලබාගතහැකි ෂයයුතුය.
4. ෗වනත් පරිහරණයන් ආරක්ෂා
කිරීම - අ෗නකුත් භූය
පරිහරණයන්ට අහිතකර බලපෑඹ
ඇති ෗නාෂය යුතුය.
5. සරු කූෂිකාර්යක ඉඩඹ ෗වනත්
සංවර්ධන කාර්යයන් සඳහා
අවම පරමාණයක් භාෂතා කිරීම.
6. සිදුෂය හැකි ෂපත් තක්෗ස්රු
෗කාට ඒ සඳහා සු ානඹව සිටිය
යුතුය.
ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹකරණ෗ය් ෂෂධ
මට්ටඹ
• ජාතික මට්ටම
• පළාත් මට්ටම/
ිස්තරික් මට්ටම
• පරා෗ ්ශීය මට්ටම
• ගඹ මට්ටම ෗හෝ
ක්ෂුද්‍ර ජල
෗පෝෂක මට්ටම
ගඹ මට්ටම ෗හෝ ක්ෂුද්‍ර ජල ෗පෝෂක මට්ටම
• සහභාගිත්ව පර෗ශශය අනුගමනය කර සැළසුඹ
සිදු කිරීම
• ගඹ මට්ට෗ඹ සැළසුඹ සකස් කිරීම සඳහා
අනුගමනය කලයුතු ම෕ලික පියවර හයකි
1. ගමක් ෗තෝරා ගැනීම
2. ගරාරය මට්ට෗ඹ ඉඩඹ පරිහරණ කයටුවක්
ස්ථාපනය
3. ගම පිළිබඳ අවශය  ත්ත ප ්ධතියක්
෗ගාඩනගා ගැනීම
4. ෗වනස් ෂය යුතු පර෗ ්ශත්, වැඩි ියුණු
කළ යුතු පර෗ ්ශත් හඳුනා ගැනීම
5. ක්‍රියාත්මක කිරී෗ඹ වැඩ පිළි෗වලක් සකස්
කිරීම
6. කටයුතු අඛණ්ඩව පවත්වා ගැනීමටත්,
පසුෂපරඹ කිරීමටත් ඉඩඹ පරිහරණ
කයටුවට වගකීඹ පැවරීම
• අවසන සියෆම සිතියඹ සහ ෂස්තර කිරීඹ
සමග ෂධිමත් සඹපූර්ණ ඉඩඹ පරිහරණ
සැළසුඹ වාර්තාවක් පිළි෗යළ ෗කාට පරා෗ ්ශීය
෗ළ්කඹවරයාට ක්‍රියාත්මක කිරී෗ඹ සහ
අධීක්ෂණය කිරී෗ඹ වගකීම පැවරීම
හායනයට පත් කූෂිකාර්යක ඉඩඹ
පුනරුත්ථාපනය සඳහා වැඩසටහන් සැකසීම.
• ෗භෞතික භූය හායනය - ප෗ස්
ස්වභාෂක සංයුති෗ය් සහ
වුහ෗ය් පිරිහීම, සඵල ගැඹුර,
ප෗ස් සෂවරතාවය.
• රසායනික භූය හායනය - පාංශු
රසායනික හැසිරී෗ඹ අහිතකර
෗වනස්සඹ ෗හ්තු෗වන් සිදුවන
පාංශු ගුණාත්ම෗ය් පහත වැටීම,
෗පෝෂක ප ාර්ථ හානිසම,
ලවනතාවය, පාංශු ආඹලීකරණය.
• ජීව ෂ ය ාත්මක භූය හායනය -
ප෗ස් ජීවත්වන වැ ගත් ක්ෂුද්‍රජීස
ගහන එකක් ෗හෝ වැඩි ගනණක්
ඉවත්සම. ෗මය සිදුවන්෗න් එම
පරිසර ප ්ධති෗ය් සිදුවන ජජව
භූරසායනික ක්‍රියාවලි෗ය් ඇතිවන
෗වස්කඹ නිසා෗වනි.
සඹපර ායික සහ සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹ පර෗ශශ අතර
පරධාන ෗වනස්කඹ
ලක්ෂණය සඹපර ායික සහභාගිත්ව
පරධාන නිර්ණායක ප෗ස් ගැඹුර, ප෗ස් සරුබව,
බෑවුම ආ ී තාක්ෂණික කරුණු
ජනතා අ හස්, රාජය  පරතිපත්ති,
මාර්෗ගෝප෗ ්ශ
ඉඩඹ අයිතිය/ භුක්තිය ැඩි෗ලස සළකා බලනු
෗නාලැ෗ේ
ඉඩඹ හියකඹ, අයිතිවාසිකඹ
සහ සැළසුඹකරණ෗ය් ී සිදු
෗ක෗රන ෗වනස්කඹ
ක්‍රියාත්මක කිරීම නිශ්ජත කාලසීමාවක් පියව෗රන් පියවර ක්‍රියාවලියක්
෗ලස
පරධාන අරමුණ භූය සඹපත වඩාත් ෗හාඳින්
භාෂතා කිරීම
තිරසර කළමනාකරණයක්
උ෗ සා පාර්ශවකරුවන්෗ග්
ධාරිතාවයන් ශක්තිමත් කිරීම
වැඩකිරී෗ඹ මට්ටම ඉහල - පළාත්, ිස්තරික්, ජල
෗පෝෂක
පහළ - ගරාරය, ක්ෂුද්‍ර ජල
෗පෝෂක
පරධාන ක්‍රියාකාරකයන් ෗ර්ඛීය ආයතනවල තාක්ෂණික
නිළධාරීන්, පළාත් හා ිස්තරික්
පරිපාලන නිළධාරීන්
පරා෗ ්ශීය ජනතාව, පරා෗ ්ශීය
පරිපාලනය, තාක්ෂණික
පහසුකාරකයින්
පරධාන ෗ක්න්ද්‍රගත කිරීඹ භූය ෗යෝගය තාවය අනුව පරශස්ත
ඉඩඹ භාෂතය හඳුනා ගැනීම,
සහනාධාර ෗හෝ නීතිය මගින්
෗හෝ ක්‍රියාවන් බලගැන්සම
෗ ්ශීය අවශය තා, බාහිර
අවශය තා හා ජාතික පරතිපත්ති
සළකයන් පරා෗ ්ශීය මට්ටයන්
තිරසර හා සාධාරන ෗ලස ඉඩඹ
පරිහරණ අවස්ථා හඳුනා ගැනීම
භූය හායන මට්ටම නිර්ණය කිරී෗ඹ ර්ශකයන්
ර්ශකය අඩු (1) මධය ස්ථ (2) වැඩි (3)
පස ත සම • බුරුල් පසකි.
• මුල් වර්ධනයට බාධා
නැත.
• ජලය පස තුළට උරා
ගැනීම වැඩිය
• උපකරණ භාෂතය
පහසු ය.
• මතුපිට ත ස්ථරයක්
නැත.
• ත පසකි.
• මුල් වර්ධනයට
තරමක් බාධා ඇත.
• උපකරණ භාෂතය
තරමක් අපහසු ය.
• ඉතා ත පසකි.
• මතුපිට ත
ස්ථරයක් ඇත.
• උපකරණ
භාෂතය ඉතා
දුෂ්කර ය.
පාංශු ඛා නය • පස ෗සෝ ා යාම
ඉතා අඩු ය.
• මුල් එතරඹ මතු ස
නැත.
• භූය ආවරණය
යහපත් ෗ශ. ඇඟිලි
෗ලස ඛා නයක්
ක්නට නැත.
• තරමක් ෗සෝ ා යාම
ක්නට ඇත.
• මතුපිට ජලය සමග
෗රාන් මඩ ගලායයි.
• සමහර මුල් මතු ස
ඇත.
• අඩු භූය ආවරණය
තරමක් ඇඟිලි
෗ලස ඛා නයක්
ක්නට ඇත.
පැහැ ිලි ෗ලස
෗සෝ ා යාම ක්නට
ඇත.
ඇඟිලි ෗හෝ අගල්
෗ලස ඛා නය
ක්නට ඇත.
මුල් පැහැ ිලි ෗ලස
මතු ස ඇත.
භූය ආවරණයක්
නැත.
භූය හායන මට්ටම නිර්ණය කිරී෗ඹ ර්ශකයන්
ර්ශකය අඩු (1) මධය ස්ථ (2) වැඩි (3)
෗බෝග෗ය්
ස්වභාවය/
ර්ශනය වන
ආකාරය
• නි෗රෝගී, ශක්තිමත්
ඒකාකාර වර්ධනය.
• ෗පෝෂණ ඌණතා
ක්නට නැත
• සමහර වර්ණයන්
෗වනස් ස ඇත.
• ෗බෝග උසට
෗නාවැ෗ේ
• උසට වැඩී නැත.
• ඒකාකාරී ෗නාවන
වර්ධනය.
• වර්ණ ෗වනස්කඹ
පැවතීම
මුල් • ශීඝ්‍ර වර්ධනය.
• අධික ෗ලස තන්තු මුල්
ඇත
• තරමක් තන්තු
මුල්ඇත.
• ඒකාකාරී ෗නාවන
පැතිරීම
• දුර්වල වර්ධනය.
• අඩු මුල් පරමාණයක්
සහිත සම
ගල් සහිත බව • ගල් නැත.
• මතුපිට ගල් ඉතා අඩුය.
• තරමක් ගල්
මතුපිට ඇත
• ගල් සුලභව ඇත
(>25%)
මතුපිට කාබනික
ද්‍රවය 
• මතුපිට පස කෆ
පැහැති ය.
• කාබනික ද්‍රවය 
තට්ටුවක් ක්නට ඇත.
• සමහර ස්ථානවල
කාබනික ද්‍රවය 
තට්ටුවක් ක්නට
ඇත.
• කාබනික ද්‍රවය 
තට්ටුවක් නැත.
෗තතමනය රඳා
පැවතීම
• ෗තතමනය රඳා
පැවතී෗ඹ කාලය
සතුටු ායකය
• ෗තතමනය රඳා
පැවතී෗ඹ කාලය
෗කටියි.
• ෗තතමනය රඳා
පැවතී෗ඹ කාලය
ඉතා ෗කටි ය.
භූය හායනයට බලපෑ හැකි ෗හ්තු සහ ඒ සඳහා ෗ය ිය හැකි පරධාන
තාක්ෂණික උපක්‍රම
හායනයට
බලපෑ ෗හ්තු
තාක්ෂණික උපක්‍රම
පාංශු
ඛා නය
• ශෂය  ෂ ය ාත්මක ක්‍රම:
• අවම බිඹ සැකසුම
• වසුන් ෗ය ීම
• ස෗මෝඡඡ වගාවන් කිරීම
• තීරු ෗ලස ෗බෝග වගා කිරීම
• ෗ වැටි ක්‍රමය අනුගමනය
කිරීම
• බහු ස්ථර ෗බෝග වගාව
• ෗බෝග මාරුව
• කූෂි වන වගාව
• කාබනික ෗පා෗හාර භාෂතය
• ඉංජි෗න්රු/ ෗භෞතික ක්‍රම:
• ගල් වැටී
• පස්වැටි
• ෗හල් මෆ
• අගල් සහ පිටාර කානු
භූය හායනයට බලපෑ හැකි ෗හ්තු සහ ඒ සඳහා ෗ය ිය හැකි පරධාන
තාක්ෂණික උපක්‍රම
හායනයට බලපෑ ෗හ්තු තාක්ෂණික උපක්‍රම
ලවණතාවය නිසා හානියට පත්
පර෗ ්ශ
• කුඹුරු සඳහා:
• ජල වහනය ියුණු කිරීම තුලින් වැඩි පුර ඇති
ලවණ ෗සෝ ා යැසම.
• වර්ෂා ජලයය කුඹු෗ර්ම එකතු කර එය පිට
කර යැස෗මන් ලවණ ෗සෝ ා යැසම
• කුඹුරු නිසි ෗ලස ෗පෝරු ගා ජලය තැන් තැන්
වල ෗නාර෗ඳන ෗ලස මට්ටඹ කිරීම. –
• කිවුල් ඇළ නිසි ෗ලස නඩත්තු කිරීම.
• ලවණතාවයට ඔ෗රාත්තු ෗ න ස වර්ග වගා
කිරීම.
• කාබනික ෗පා෗හාර භාෂතය.
• ෗ගාඩ ඉඩඹ සඳහා:
• ජිප්සඹ සහ කාබනික ෗පා෗හාර භාෂතය.
• ලවණතාවයට ඔ෗රාත්තු ෗ න ෗බෝග වර්ග
෗තෝරා ගැනීම.
භූය ෗යෝගය තා නිර්ණය කිරීම
• හිස් බිඹ පර෗ ්ශයක් නඹ
– කූෂිකර්මය සඳහා
– සත්ව පාලනය සඳහා
– නිවාස සඳහා
– කර්මාන්ත සඳහා
– සංචාරක කටයුතු සඳහා
– ෗ස්වා මධය ස්ථාන සඳහා
– වනාන්තර ෗හෝ වනජීස සංරක්ෂණ කටයුතු සඳහා
ඉහත ක්වා ඇති පරිහරණ එකක් ෗හෝ කිහිපයක් සඳහා භූයයක
෗යෝගය තාවය නිර්ණය කිරීම ෂ ය ාත්මක ප නමක් මත අ෗නකුත් සාධක
සළකා බලා තීරණය කළ යුතු ෗ශ.
භූය ෗යෝගය තා නිර්ණ෗ය් ී අවස්ථා ෗ කක් ක්නට ලැ෗ේ:
1. යඹ භූය පර෗ ්ශයකට කුමන පරිහරණයක් ෗යෝගය  ැයි නිර්ණය කිරීම.
෗මහි ී යඹ භූය පර෗ ්ශයකට පරිහරණයන් කිහිපයක් සලකා බලා
වඩාත් ෗යෝගය  පරිහරණය තීරණය කිරීම සිදු ෗ක෗ර්.
2. නිශ්ජත පරිහරණයකට අ ාළ භූයය ෗යෝගය  ැයි නිර්ණය කිරීම.
භූය ෗යෝගය තා නිර්ණය කිරීම
• භූය ශකය තා අධය යනය තුලින් ෗යෝගය තාවය පිලිබඳ තීරණය කිරීම
– අ ාළ භූය පර෗ ්ශය කූෂිකර්මයට ෗යෝගය  නැ ් යන්න පමණක් ෗සායා
බැ෗ල්.
– ස්දර සීමාකාරී සාධක - (1) ඉඩ෗ඹ බෑවුම, (2) මතුපිට ඇති ගල් පරමාණය,
(3) දුර්වල ජල වහනය, (4) පාංශු ඛා න තත්වය , (5) පාංශු ගැඹුර, (6) ප෗ස්
යට ත තට්ටුවක් (මුල් වැඩීමට බාධා කරන) ති෗ේ යන වග, (7) ප෗ස්
ජලය රඳවා ගැනී෗ඹ හැකියාව, (8) ජලය ලබා ගත හැකි බව යනා ිය)
– ෗මයින් අ ාළ සාධක ෗තෝරා ෗ගන, ඒ අනුව භූය ශකය තා වර්ගීකරණයක්
කළ හැකි ෗ශ.
– භූය ශකය තා පන්ති සහ ඒවා෗ය් ශකය තාවය
ශකය තා පන්තිය සිමාකාරී සාධකවල
පරබල බව
ශකය තාවය ඉඩ෗ඹ ස්වභාවය
1 ඉතාමත් අඩු ය.
෗නාසලකා හැරිය
හැකි තරඹ ෗ශ
සාමානය  ඉඩඹ
කළමනාකරණ ක්‍රම
සමග සියලුම
කූෂිකාර්යක
පරිහරණයන් සඳහා
෗යෝගය  ෗ශ.
සමතලා, මනා
ජලවහනයකින් යුත්
සාරවත් ඉඩඹ
භූය ෗යෝගය තා නිර්ණය කිරීම
භූය ශකය තා පන්ති සහ ඒවා෗ය් ශකය තාවය
ශකය තා
පන්තිය
සිමාකාරී සාධකවල
පරබල බව
ශකය තාවය ඉඩ෗ඹ ස්වභාවය
2 සිමාකාරී සාධක ම
වශ෗යන් ඇත
සියලුම කූෂිකාර්යක
පරිහරණයන් සඳහා ෗යෝගය 
෗ශ. නමුත් වාර්ෂික ෗බෝග
සඳහා මධය ස්ථ ෗ලස
සංරක්ෂණ ක්‍රම භාෂතා කළ
යුතු ෗ශ
ම බෑවුමක් සහිත
සුෆ වශ෗යන්
ඛා නය වූ බිඹ
3 සිමාකාරී සාධක
මධය ස්ථ මට්ට෗ඹ
ඇත
සියලු ම කූෂිකාර්යක
පරිහරණයන් සඳහා ෗යෝගය 
෗ශ. නමුත් වාර්ෂික ෗බෝග
සඳහා ැඩි ෗ලස සංරක්ෂණ
ක්‍රම භාෂතා කළ යුතු ෗ශ
බෑවුඹ සහිත
මධය ස්ථ වශ෗යන්
ඛා නය වූ බිඹ
4 3 මට්ටමට වඩා
වැඩි වශ෗යන්
සිමාකාරී සාධක
ක්නට ලැ෗ේ
සියලු ම කූෂිකාර්යක
පරිහරණයන් සඳහා ෗යෝගය 
෗ශ. නමුත් නමුත් වාර්ෂික
෗බෝග සඳහා ැඩි සංරක්ෂණ
ක්‍රම සහිතව කලාතුරකින් වගා
කිරීමට උජතය
ම පරපාතාකාර
බෑවුඹ සහිත
මධය ස්ථ වශ෗යන්
ඛා නය වූ බිඹ
භූය ෗යෝගය තා නිර්ණය කිරීම
භූය ශකය තා පන්ති සහ ඒවා෗ය් ශකය තාවය
ශකය තා
පන්තිය
සිමාකාරී සාධකවල
පරබල බව
ශකය තාවය ඉඩ෗ඹ ස්වභාවය
5 ැඩි ෗ලස සීමාකාරී
සාධක ක්නට
ලැ෗ේ.
කූෂිකාර්යක ශකය තාවය අඩු
ය. ෗බෝග වගා කිරීමට
෗නාහැකි ෗හෝ වගා කළ
෗හාඳ අ෗ස්වැන්නක්
බලා෗පා෗රාත්තු ෂය
෗නාහැකි෗ශ. වගා කළ , එ෗ස්
කළ හැකි වන්෗න් සමහර කාල
වල ී පමණක් වන අතර,
සමහරෂට ස වැනි ෗බෝගයක්
හැර ෗වනත් වගාවක් කළ ෗නා
හැක.
වගුරු බිඹ ෗හෝ
නිරන්තර ජල ගැලීඹ
වලට භාජනය වන
නිඹන පර෗ ්ශ.
6 ැඩි ෗ලස සීමාකාරී
සාධක ක්නට
ලැ෗ේ.
මධය ස්ථ සංරක්ෂණ ක්‍රම
සහිතව තණ වගාව ෗හෝ
බහුවාර්ෂික ෗බෝග වගාව.
එ෗ස් ෗නාමැති නඹ, වන
වගාව
ම පරපාතාකාර
බෑවුඹ සහිත ගල්
සහිත ඛා නය වූ
බිඹ
භූය ෗යෝගය තා නිර්ණය කිරීම
භූය ශකය තා පන්ති සහ ඒවා෗ය් ශකය තාවය
ශකය තා
පන්තිය
සිමාකාරී සාධකවල
පරබල බව
ශකය තාවය ඉඩ෗ඹ ස්වභාවය
7 උගර වශ෗යන්
සීමාකාරී සාධක
ක්නට ලැ෗ේ.
වනාන්තර සඳහා පමණක්
෗යෝගය  ෗ශ.
පරපාතාකාර, ගල්
සහිත ඛා නය වූ
බිඹ
8 ඉතා උගර වශ෗යන්
සීමාකාරී සාධක
ක්නට ලැ෗ේ.
රක්ෂිත ෗හෝ වනජීස කටයුතු
සඳහා ෗යෝගය  ෗ශ.
ඉතා පහසු෗වන්
ෂනාශ ෂය හැකි බිඹ
කූෂිකාර්යක කටයුතු ස හා ඉඩඹ ෗යෝගය තාව හඳුනා ගැනීම.
පරායතීන් 1 මට්ටම 2 මට්ටම 3 මට්ටම 4 මට්ටම
බෑවුම 0-30 % 30-40 % 40-60 % > 60 %
ප෗ස් ගැඹුර ඉතා ගැඹුරු
(> 150 cm)
ගැඹුරු
(90-150 cm)
මධය ස්ථ ගැඹුරු
(50-90 cm)
෗නාගැඹුරු
(25-50 cm)
ඛා න තත්ත්වය නැත සුෆය මධය ස්ථය උගරය
ප෗ස් වයනය ෗ලෝම මධය ස්ථ වැලි
සහිත
වැලි පසකි ගල් කැට සහිත
වැලි අධික
ජලවහනය මනා ජලවහනය මධය ස්ථ
ජලවහනය
අසඹපූර්ණ
ජලවහනය
දුර්වල ජලවහනය
ගල් සහිත බව ගල් නැත සුෆ වශ෗යන් ඇත සැළකියයුතු ෗ලස
ඇත
අධිකව ඇත
ජලය ලබා ගත
හැකි බව
ඉඩම තුලම ඉඩමට සරපව ලබාගතහැකි දුරක ජලය ලබාගැනීම
දුෂ්කරය
෗ය වුඹ හා
නිෂ්පා න
පරවාහනය කිරී෗ඹ
පහසුකම
ඉඩම ෗වතම
පරවාහනය ඇත
ඉඩම සරපයට
පරවාහනය ඇත
ැනට නැත.
එ෗හත් සපසා ගත
හැක.
පරවාහනය
ලබාගැනීම
දුෂ්කරය
සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹකරණය
පරධාන පියවරයන්
1. ක්෗ෂතර කණ්ඩායඹ සඳහා පුහුණුව ලබා ීම
2. සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ
සැළසුඹකරණය සඳහා ෂය ඹ
ඇස්ත෗ඹන්තු සහිත ෗යෝජනා පිළි෗යල
කිරීම
3. පරා෗ ්ශීය ෗ළ්කඹවරුන් සමග ක්‍රියාත්මක
කිරී෗ඹ යාන්තරණය තීරණය කිරීම
4. ක්෗ෂතර කණ්ඩායම සමග අ ාල පරාථයක/
්ෂතීක ත්ත එක්රස් කිරීම
5. ත්ත සංශ්෗ල්ෂණය සහ ෂශ්෗ල්ෂණය
6. සිතියඹ, පරිඝ්‍නක ආකූති ආ ිය පිළි෗යල
කිරීම
7. ගැටෆ හඳුනාගැනීම සහ නිර්෗ ්ශ
8. සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුම
පිලි෗යළ කිරීම
9. ඉහත සැළසුම ප නඹ ෗කාට෗ගන එල්ලංගා
ප ්ධතිවල ජජව ෂෂධත්වය සහ පවතින
සඹපත් සංරක්ෂණය කරයන් බිහිකළ හැකි
ජීව෗නෝපා පරස්ථාවයන් හඳුනා ගැනීම
10. ජීව෗නෝපා පරස්ථාවයන් සඳහා ෂය ඹ
ඇස්ත෗ඹන්තු සහිත ෗යෝජණා පිලි෗යළ
කිරීම
ස෕ ානඹ සම සහ සැළසුඹකරණය
• කණ්ඩායම බහුෂෂයාත්මක
ෂයයුතුය -
– ඉඩඹ පරිහරණ,
– කූෂිකර්ම,
– පස සහ ජල සංරක්ෂණ,
– සමාජ ෂ ය ා,
– වනාන්තර,
– පශු සඹපත්
– ධීවර
– ගරාරය සංෂධාන/ ෗ ්ශපාලන
නි෗යෝජිතයින් ආ ී වශ෗යන්
• කණ්ඩායම පුහුණු කලයුතුය -
සහභාගිත්ව ගැය ෂමසුම
– කණඩායඹ හැඟීම
– සුබවා ී ජන්තනය
– අන් අ හස් වලට ගරු කිරීම
පළමු ක්෗ෂතර නිරීක්ෂණය
• කණ්ඩායමට ක්෗ෂතරය
සඹබන්ධ ම෕ළික අ හසක්
ලබාගැනීම
• පුහුණු කාල සීමාව තුල
ඉ෗ගනගත් කරුණු
ක්෗ෂතර෗ය් නිරීක්ෂණය
කිරීම
• පස පිළිබඳ මුළික
ැනුමක් ලබාගැනීම
• පාරිසරික සංරචක සහ
ඒවා෗ය් ෗ස්වා සහ
වැ ගත්කම සාකඡඡා
කිරීම
• පරජාවට නායකත්වය
ලැ෗බන චරිත හඳුනා
ගැනීම
පරාථයක/ ්ෂතීක ත්ත එකතුකිරීම
ත්ත/ ෗තාරතුරු වර්ගය රස් කරන ක්‍රමය
෗ගාසන් පිළිබඳ
෗තාරතුරු
්ෂතීක නිළධාරීන් සහ ආයතන
වලින්
ඉඩඹ පරිහරණය පරාථයක/ ්ෂතීක සිතියඹ, චන්ද්‍රිකා
ඡායාර෕ප, ක්෗ෂතර
ෂමසීඹ, PRA
පස ්ෂතීක පවතින සිතියඹ
ඉඩඹ හායනය පරාථයක ක්෗ෂතර සරක්ෂණ, PRA
ඉඩඹ කළමනාකරණය පරාථයක ක්෗ෂතර සරක්ෂණ, PRA
ඉඩඹ පරිහරණ ගැටෆ පරාථයක ක්෗ෂතර නිරීක්ෂණ, PRA
සාමානය  සහභාගිත්ව ෗මවළඹ සහ ඒවා෗ය් භාෂතයන්
PRA ෗මවළඹ භාෂතයන්
1 ඉළක්ක කණ්ඩායඹ සාකඡඡා ක්ෂුද්‍ර ජල෗පෝෂක තුල ඇති ඉඩඹ පරිහරණ ගැටෆ
හඳුනා ගැනීම
2 පරශ්ණාවලි සරක්ෂණ ෗ගාෂ පවුල්වල සමාජ ආර්දක තත්වය
3 කාලය හා සඹබන්ධ ත්ත කාල පරාසයක් තුල වූ සි ්ධීන්වල සඹබන්ධය
පිළබඳ ෗තාරතුරු - ස්වභාෂක ආප ා
කළමනාකරණයට අවශය 
4 සිතියඹ භූ ලක්ෂණ, පාංශු ෗තාරතුරු, වූක්ෂලතා පිළිබඳ,
කූෂිපාරිසරික කළාප, ජල෗ය් පැවැත්ම, යටිතල
පහසුකඹ ඇත අයුරු, ස්වභාෂක ආප ා යනා ිය
5 හරස්කඩ චාරිකා හරස්කඩක් තුල සඹපත් ප නම, ස්වභාෂක සඹපත්
හීනස෗ඹ ක්‍රියාවලිය, ගැටෆ සහ පරස්ථාවයන්
හඳුනාගැනීම
6 ග෗ඹ ඉතිහාස පැතිකඩ ග෗ඹ සිදුවුනු ෗වනස් සඹ - ඉඩඹ පරිහරණ
෗වනස්කඹ
7 සංෂධාන පැතිකඩ
ෂශ්෗ල්ෂණය
රජ෗ය් සහ පු ්ගළික ආයතන සමග ඇති
සඹබන්ධතාව෗ය් ස්වභාවය
සාමානය  සහභාගිත්ව ෗මවළඹ සහ ඒවා෗ය් භාෂතයන්
PRA ෗මවළඹ භාෂතයන්
8 ඉඩඹ භුක්ති ෂශ්෗ල්ෂණය ඉඩඹ අයිති෗ය් සහ භුක්ති෗ය් රටාවන් සහ ඒ
ආශරිත ගැටෆ
9 වත්කඹ වර්ගීකරණය අඩු ආ ායඹ පන්තීන්, ඔවුන් අවශය තාවයන් සහ
පරස්ථාවයන්
10 කන්න ින ර්ශනය කන්න අනුව වගා ින ර්ශන෗ය් ඇතිවන
෗වනස්කඹ
11 ජල ම෕ලාශර ෂශ්෗ල්ෂණය ජල ම෕ලාශර හඳුනා ගැනීම සහ ඒවා෗ය් භාෂතය
පිළිබඳ අව෗බෝධය.
12 ෗වළඳපල සහ ආර්දක
ෂශ්෗ල්ෂණය
ග෗මහි කූෂිකාර්යක නිෂ්පා න, ෗වළඳ෗පාල
අවස්ථා සහ ෂෂධ ආ ායඹ ම෕ලාශර පිළිබඳ ෗සායා
බැලීම
ත්ත සංශ්෗ල්ෂණය සහ ෂශ්෗ල්ෂණය
කාර්යය ෗මවලම/ තාක්ෂණය
පර෗ ්ශ෗ය් සමාජ-ආර්දක කටයුතු ෂශ෗ල්ෂණය කණ්ඩායඹ සාකඡඡා, PRA
(අර්ධ වුහගත සඹමුඛ
සාකඡඡා, වත්කඹ
වර්ගීකරණය, ෗වන් සටහන,
ඓතිහාසික පැතිකඩ, පරවනතා
ෂශ්෗ල්ෂණය
පර෗ ්ශ෗ය් ආයතනික කටයුතු ෂශ්෗ල්ෂණය
වත්මන් ඉඩඹ හා ස්වභාෂක සඹපත් භාෂත රටාව ෂශ්෗ල්ෂණය
ඒ හා සඹබන්ධ ගැටෆ සහ අතිත භාෂත෗ය් ෗වනස්කඹ
ෂශ්෗ල්ෂණය
එකතුකරගත් සියෆ ෗තාරතුරු ෂමර්ශනය සහ ෂශ්෗ල්ෂණය
වාර්තා ඌනපූරණය
සියෆ ෗තාරතුරු සාකඡඡා ෗කාට තහවුරු කරගැනීම
හරස්කඩ චාරිකා ක්෗ෂතර කටයුතු සහ ෗ගාෂ
සාකඡඡා
සිතිය෗ඹ සීමා මායිඹ පරීක්ෂා කිරීම (ක්෗ෂතර අභය ාස) කණ්ඩායඹ සාකඡඡා
වත්මන් ඉඩඹ පරිහරණ සිතියම පිළි෗යල කිරීම ක්෗ෂතර නිරීක්ෂණ, චන්ද්‍රිකා
ඡායාර෕ප සහ GIS ෗මවළඹ
ඉඩඹ හායන සහ කළමනාකරණ මට්ටඹ සිතියඹ පිළි෗යල කිරීම ක්෗ෂතර නිරීක්ෂණ සහ භූය
ආවරන ෂශ්෗ල්ෂණය
සියෆම සිතියඹවල අවසන් පිටපත් සකස් කිරීම
පරජා කණ්ඩායඹ වලට පරතිඵල ඉ ිරිපත් කිරීම
ගැටෆ හඳුනාගැනීම සහ නිර්෗ ්ශ
• ස. ගැ. ෂ. ී ගැටෆ ඉ ිරිපත් කිරීමට සියෆම
ගැයයන් සඳහා සම පරස්ථාවයන් ලබා෗ ්.
• පරජා කණ්ඩායඹ සාකඡඡා භාෂත෗යන්
ගැටෆ෗ශ වැ ගත්කම අනුව ෗ශර්ණි ගතකරනු
ලැ෗ේ.
• වැඩි෗ නා෗ග් තීරණය ෂමසී෗මන් ෗මය
ඉක්මනට සහ පහසු෗වන් කලහැක.
• පහසුකාරක කණ්ඩායම ෂසින් ගැටෆවලට
නිවැර ි ෗හ්තු සහ ඒවා සඳහා උජත
නිර්෗ ්ශ සපයා ගැනීමට පරජාව ෗ම෗හයවනු
ලැ෗ේ.
• ෗මම ගැටෆ සහ නිර්෗ ්ශ පාර්ශවකාර
ආයතන නි෗යෝජිතයිනට ඉ ිරිපත්෗කාට අවශය 
සං෗ශෝ න සමග නිගමන වලට එළඹිය හැක.
• අවසන සියෆම සිතියඹ සහ ෂස්තර කිරීඹ
සමග ෂධිමත් සඹපූර්ණ ඉඩඹ පරිහරණ
සැළසුඹ වාර්තාවක් පිළි෗යළ ෗කාට පරා෗ ්ශීය
෗ළ්කඹවරයාට ක්‍රියාත්මක කිරී෗ඹ සහ
අධීක්ෂණය කිරී෗ඹ වගකීම පැවරිය යුතුය.
සැළසුඹ වාර්තා පිලි෗යළ කිරීම
• හැඳින්සම/පසුබිම
• සැළසුඹකරණ෗ය් අරමුණු
• සැළසුඹකරණ පර෗ශශය සහ ක්‍රම෗ශ ය
– පර෗ශශය
– ෗තාරතුරු රස් කිරී෗ඹ ෗මවලඹ
– සිතියඹ පිලි෗යල කිරීම
– භූය හායන මට්ටඹ නිර්ණය
– කළමනාකරණ මට්ටඹ නිර්ණය
– පස සහ ජල සංරක්ෂණ ක්‍රම෗ශ යන්෗ග් මට්ටඹ නිර්ණය (තීහ, මධය ස්ථ, අඩු)
– රාජය  ආයතන සහභාගිත්වය
• පරති ාන/ නිමැවුඹ
– ඉඩඹ පරිහරණය සහ ආවරණය (වගු, සිතියඹ, ඡායාර෕ප සමග)
– ඉඩඹ කළමනාකරණය (වගු, සිතියඹ සමග)
– ඉඩඹ හායන මට්ටඹ (වගු, සිතියඹ සමග)
– ඉඩඹ අයිතිය/ භුක්තිය (වගු, සිතියඹ සමග)
– පස, ෗ ්ශගුණය සහ භූෂෂමතාවය (සිතියඹ සමග)
– PRA අභය ාසවල පරතිඵල (ගැටෆව, ගැටෆවට ෗හ්තුව, නිර්෗ ්ශ, ක්‍රියා කටයුතු)
– ෗යෝජිත තිරසර ඉඩඹ කළමනාකරණ කටයුතු
– ෂය ඹ ඇස්ත෗ඹන්තුව

More Related Content

What's hot

Бэлчээрийн газрыг экологийн чадавхиар зураглах заавар
Бэлчээрийн газрыг экологийн чадавхиар зураглах зааварБэлчээрийн газрыг экологийн чадавхиар зураглах заавар
Бэлчээрийн газрыг экологийн чадавхиар зураглах зааварGreengoldMongolia
 
Land managment gis_zasvar
Land managment gis_zasvarLand managment gis_zasvar
Land managment gis_zasvarGeoMedeelel
 
Мод тарих арга технологи
Мод тарих арга технологиМод тарих арга технологи
Мод тарих арга технологиGantulga Dashdondov
 
Газарзүй 11 Дэлхийн ХАА.ppt
Газарзүй 11 Дэлхийн ХАА.pptГазарзүй 11 Дэлхийн ХАА.ppt
Газарзүй 11 Дэлхийн ХАА.pptEnkh Tseba
 
Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжил
Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжилИнституцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжил
Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжилNational of University Mongolia
 
Монгол орны бэлчээрийн төлөв байдлын үндэсний тайлан
Монгол орны бэлчээрийн төлөв байдлын үндэсний тайланМонгол орны бэлчээрийн төлөв байдлын үндэсний тайлан
Монгол орны бэлчээрийн төлөв байдлын үндэсний тайланGreengoldMongolia
 
Дархан-Уул аймгийн “Ухаалаг газар тариалан”
Дархан-Уул аймгийн “Ухаалаг газар тариалан”Дархан-Уул аймгийн “Ухаалаг газар тариалан”
Дархан-Уул аймгийн “Ухаалаг газар тариалан”Ankhbileg Luvsan
 
Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...
Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...
Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...GreengoldMongolia
 
1a nsdi 20141118-bayarma_without
1a   nsdi 20141118-bayarma_without1a   nsdi 20141118-bayarma_without
1a nsdi 20141118-bayarma_withoutGeoMedeelel
 
Монгол орны зонхилох бэлчээрийн төлөв байдал, өөрчлөлтийн загварууд
Монгол орны зонхилох бэлчээрийн төлөв байдал, өөрчлөлтийн загваруудМонгол орны зонхилох бэлчээрийн төлөв байдал, өөрчлөлтийн загварууд
Монгол орны зонхилох бэлчээрийн төлөв байдал, өөрчлөлтийн загваруудGreengoldMongolia
 
МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН №362 ДУГААР “ГАДААД ВАЛЮТЫН УЛСЫН НӨӨЦИЙГ НЭМЭГДҮ...
МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН №362 ДУГААР “ГАДААД ВАЛЮТЫН УЛСЫН НӨӨЦИЙГ НЭМЭГДҮ...МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН №362 ДУГААР “ГАДААД ВАЛЮТЫН УЛСЫН НӨӨЦИЙГ НЭМЭГДҮ...
МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН №362 ДУГААР “ГАДААД ВАЛЮТЫН УЛСЫН НӨӨЦИЙГ НЭМЭГДҮ...Umguullin Mongol Umguulugch
 
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdf
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdfManagement of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdf
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdfDr. P.B.Dharmasena
 
Баянхонгор аймгийн хөдөлмөрийн зах зээлийн судалгааны тайлан Ш.Чимгээ /Ph.D, ...
Баянхонгор аймгийн хөдөлмөрийн зах зээлийн судалгааны тайлан Ш.Чимгээ /Ph.D, ...Баянхонгор аймгийн хөдөлмөрийн зах зээлийн судалгааны тайлан Ш.Чимгээ /Ph.D, ...
Баянхонгор аймгийн хөдөлмөрийн зах зээлийн судалгааны тайлан Ш.Чимгээ /Ph.D, ...99447039
 
Бакалаврын дипломын ажил Э. Баяржаргал.pdf
Бакалаврын дипломын ажил Э. Баяржаргал.pdfБакалаврын дипломын ажил Э. Баяржаргал.pdf
Бакалаврын дипломын ажил Э. Баяржаргал.pdfnick114381
 
Geomeeting jan2018
Geomeeting jan2018Geomeeting jan2018
Geomeeting jan2018GeoMedeelel
 

What's hot (20)

Бэлчээрийн газрыг экологийн чадавхиар зураглах заавар
Бэлчээрийн газрыг экологийн чадавхиар зураглах зааварБэлчээрийн газрыг экологийн чадавхиар зураглах заавар
Бэлчээрийн газрыг экологийн чадавхиар зураглах заавар
 
All geo meeting
All geo meetingAll geo meeting
All geo meeting
 
Cem13
Cem13Cem13
Cem13
 
Land managment gis_zasvar
Land managment gis_zasvarLand managment gis_zasvar
Land managment gis_zasvar
 
Мод тарих арга технологи
Мод тарих арга технологиМод тарих арга технологи
Мод тарих арга технологи
 
Газарзүй 11 Дэлхийн ХАА.ppt
Газарзүй 11 Дэлхийн ХАА.pptГазарзүй 11 Дэлхийн ХАА.ppt
Газарзүй 11 Дэлхийн ХАА.ppt
 
Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжил
Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжилИнституцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжил
Институцийн эдийн засгийн сэтгэлгээний хөгжил
 
Монгол орны бэлчээрийн төлөв байдлын үндэсний тайлан
Монгол орны бэлчээрийн төлөв байдлын үндэсний тайланМонгол орны бэлчээрийн төлөв байдлын үндэсний тайлан
Монгол орны бэлчээрийн төлөв байдлын үндэсний тайлан
 
Дархан-Уул аймгийн “Ухаалаг газар тариалан”
Дархан-Уул аймгийн “Ухаалаг газар тариалан”Дархан-Уул аймгийн “Ухаалаг газар тариалан”
Дархан-Уул аймгийн “Ухаалаг газар тариалан”
 
Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...
Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...
Газар тариалан, мал аж ахуй хосолсон бүс нутгийн бэлчээрийн менежментийн онцл...
 
лекц5
лекц5лекц5
лекц5
 
1a nsdi 20141118-bayarma_without
1a   nsdi 20141118-bayarma_without1a   nsdi 20141118-bayarma_without
1a nsdi 20141118-bayarma_without
 
Монгол орны зонхилох бэлчээрийн төлөв байдал, өөрчлөлтийн загварууд
Монгол орны зонхилох бэлчээрийн төлөв байдал, өөрчлөлтийн загваруудМонгол орны зонхилох бэлчээрийн төлөв байдал, өөрчлөлтийн загварууд
Монгол орны зонхилох бэлчээрийн төлөв байдал, өөрчлөлтийн загварууд
 
МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН №362 ДУГААР “ГАДААД ВАЛЮТЫН УЛСЫН НӨӨЦИЙГ НЭМЭГДҮ...
МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН №362 ДУГААР “ГАДААД ВАЛЮТЫН УЛСЫН НӨӨЦИЙГ НЭМЭГДҮ...МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН №362 ДУГААР “ГАДААД ВАЛЮТЫН УЛСЫН НӨӨЦИЙГ НЭМЭГДҮ...
МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН №362 ДУГААР “ГАДААД ВАЛЮТЫН УЛСЫН НӨӨЦИЙГ НЭМЭГДҮ...
 
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdf
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdfManagement of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdf
Management of Soils in the dry zone of Sri Lanka (Sinhala).pdf
 
Present1
Present1Present1
Present1
 
Услалтын системийн төсөл
Услалтын системийн төсөлУслалтын системийн төсөл
Услалтын системийн төсөл
 
Баянхонгор аймгийн хөдөлмөрийн зах зээлийн судалгааны тайлан Ш.Чимгээ /Ph.D, ...
Баянхонгор аймгийн хөдөлмөрийн зах зээлийн судалгааны тайлан Ш.Чимгээ /Ph.D, ...Баянхонгор аймгийн хөдөлмөрийн зах зээлийн судалгааны тайлан Ш.Чимгээ /Ph.D, ...
Баянхонгор аймгийн хөдөлмөрийн зах зээлийн судалгааны тайлан Ш.Чимгээ /Ph.D, ...
 
Бакалаврын дипломын ажил Э. Баяржаргал.pdf
Бакалаврын дипломын ажил Э. Баяржаргал.pdfБакалаврын дипломын ажил Э. Баяржаргал.pdf
Бакалаврын дипломын ажил Э. Баяржаргал.pdf
 
Geomeeting jan2018
Geomeeting jan2018Geomeeting jan2018
Geomeeting jan2018
 

Similar to Land use planning guidelines - sinhala

Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)
Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)
Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)Dr. P.B.Dharmasena
 
Lesson 4 wrpd watershed management
Lesson 4   wrpd watershed managementLesson 4   wrpd watershed management
Lesson 4 wrpd watershed managementDr. P.B.Dharmasena
 
Lesson 6 institutional framework sinhala
Lesson 6 institutional framework sinhalaLesson 6 institutional framework sinhala
Lesson 6 institutional framework sinhalaDr. P.B.Dharmasena
 
පොල් වගාව අලුත්.pptx
පොල් වගාව අලුත්.pptxපොල් වගාව අලුත්.pptx
පොල් වගාව අලුත්.pptxNatural Ceylosynthesis
 
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)Dr. P.B.Dharmasena
 

Similar to Land use planning guidelines - sinhala (6)

Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)
Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)
Impact of Climate change on agriculture (Sinhala)
 
Lesson 4 wrpd watershed management
Lesson 4   wrpd watershed managementLesson 4   wrpd watershed management
Lesson 4 wrpd watershed management
 
Climate Smart Agriculture.pdf
Climate Smart Agriculture.pdfClimate Smart Agriculture.pdf
Climate Smart Agriculture.pdf
 
Lesson 6 institutional framework sinhala
Lesson 6 institutional framework sinhalaLesson 6 institutional framework sinhala
Lesson 6 institutional framework sinhala
 
පොල් වගාව අලුත්.pptx
පොල් වගාව අලුත්.pptxපොල් වගාව අලුත්.pptx
පොල් වගාව අලුත්.pptx
 
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)
Description of the Climate in Sri Lanka (Sinhala)
 

More from Dr. P.B.Dharmasena

5 Climate Smart Agriculture for training of trainers
5 Climate Smart Agriculture for training of trainers5 Climate Smart Agriculture for training of trainers
5 Climate Smart Agriculture for training of trainersDr. P.B.Dharmasena
 
4 Climate Resilience WV English for training of trainers
4 Climate Resilience WV English for training of trainers4 Climate Resilience WV English for training of trainers
4 Climate Resilience WV English for training of trainersDr. P.B.Dharmasena
 
3 Climate change mitigation and adaptation
3 Climate change mitigation and adaptation3 Climate change mitigation and adaptation
3 Climate change mitigation and adaptationDr. P.B.Dharmasena
 
2 Climate change on agriculture for training of trainers
2 Climate change on agriculture for training of trainers2 Climate change on agriculture for training of trainers
2 Climate change on agriculture for training of trainersDr. P.B.Dharmasena
 
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdfDr. P.B.Dharmasena
 
Developing 2050 Carbon Net Zero Road Map & Strategic Plan for Sri Lanka - ...
Developing 2050 Carbon Net Zero  Road Map   & Strategic Plan for Sri Lanka - ...Developing 2050 Carbon Net Zero  Road Map   & Strategic Plan for Sri Lanka - ...
Developing 2050 Carbon Net Zero Road Map & Strategic Plan for Sri Lanka - ...Dr. P.B.Dharmasena
 
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...Dr. P.B.Dharmasena
 
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and Sustainability
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and SustainabilityRestoration of Tank Cascade Systems for Productivity and Sustainability
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and SustainabilityDr. P.B.Dharmasena
 
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ Dr. P.B.Dharmasena
 
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...Dr. P.B.Dharmasena
 
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...Dr. P.B.Dharmasena
 
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan Agriculture
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan AgricultureCarbon Net Zero Concept in Sri Lankan Agriculture
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan AgricultureDr. P.B.Dharmasena
 
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව  දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව  දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්Dr. P.B.Dharmasena
 
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්Dr. P.B.Dharmasena
 
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්Dr. P.B.Dharmasena
 
Progress of Improving System Efficiencies and Water Productivity (ISEWP): A C...
Progress of Improving System Efficiencies and Water Productivity (ISEWP): A C...Progress of Improving System Efficiencies and Water Productivity (ISEWP): A C...
Progress of Improving System Efficiencies and Water Productivity (ISEWP): A C...Dr. P.B.Dharmasena
 
Lesson Four - Indigenous Village Irrigation Systems, traditional small scale ...
Lesson Four - Indigenous Village Irrigation Systems, traditional small scale ...Lesson Four - Indigenous Village Irrigation Systems, traditional small scale ...
Lesson Four - Indigenous Village Irrigation Systems, traditional small scale ...Dr. P.B.Dharmasena
 
ISEWP rice field agro-ecosystem.pdf
ISEWP rice field agro-ecosystem.pdfISEWP rice field agro-ecosystem.pdf
ISEWP rice field agro-ecosystem.pdfDr. P.B.Dharmasena
 
Lessons adoptable from ancient water management of Sri Lanka
Lessons adoptable from ancient water management of Sri LankaLessons adoptable from ancient water management of Sri Lanka
Lessons adoptable from ancient water management of Sri LankaDr. P.B.Dharmasena
 

More from Dr. P.B.Dharmasena (20)

5 Climate Smart Agriculture for training of trainers
5 Climate Smart Agriculture for training of trainers5 Climate Smart Agriculture for training of trainers
5 Climate Smart Agriculture for training of trainers
 
4 Climate Resilience WV English for training of trainers
4 Climate Resilience WV English for training of trainers4 Climate Resilience WV English for training of trainers
4 Climate Resilience WV English for training of trainers
 
3 Climate change mitigation and adaptation
3 Climate change mitigation and adaptation3 Climate change mitigation and adaptation
3 Climate change mitigation and adaptation
 
2 Climate change on agriculture for training of trainers
2 Climate change on agriculture for training of trainers2 Climate change on agriculture for training of trainers
2 Climate change on agriculture for training of trainers
 
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf
1 Climate and Soil for training of trainers.WV English.pdf
 
Developing 2050 Carbon Net Zero Road Map & Strategic Plan for Sri Lanka - ...
Developing 2050 Carbon Net Zero  Road Map   & Strategic Plan for Sri Lanka - ...Developing 2050 Carbon Net Zero  Road Map   & Strategic Plan for Sri Lanka - ...
Developing 2050 Carbon Net Zero Road Map & Strategic Plan for Sri Lanka - ...
 
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...
Sustainable Water Management in Cascade System: A model in Environmentally Se...
 
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and Sustainability
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and SustainabilityRestoration of Tank Cascade Systems for Productivity and Sustainability
Restoration of Tank Cascade Systems for Productivity and Sustainability
 
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ
හිතකර ගොවිතැනක් ඕනෑකර තිබේ
 
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...
ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය කෘෂිකර්මාන්තයේ වත්මන් අර්බුදය Present crisis of rural a...
 
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...
Cascade Tank Village System and identification of novel post graduate researc...
 
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan Agriculture
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan AgricultureCarbon Net Zero Concept in Sri Lankan Agriculture
Carbon Net Zero Concept in Sri Lankan Agriculture
 
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව  දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව  දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
ත්‍රිකුණාමලය, අම්පාර සහ මඩකළපුව දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
 
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
මොණරාගල, හම්බන්තොට සහ අම්පාර දිස්ත්‍රික්ක ගැන කෙටියෙන්
 
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්
පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය ගැන කෙටියෙන්
 
Kurunegala district in brief
Kurunegala district in briefKurunegala district in brief
Kurunegala district in brief
 
Progress of Improving System Efficiencies and Water Productivity (ISEWP): A C...
Progress of Improving System Efficiencies and Water Productivity (ISEWP): A C...Progress of Improving System Efficiencies and Water Productivity (ISEWP): A C...
Progress of Improving System Efficiencies and Water Productivity (ISEWP): A C...
 
Lesson Four - Indigenous Village Irrigation Systems, traditional small scale ...
Lesson Four - Indigenous Village Irrigation Systems, traditional small scale ...Lesson Four - Indigenous Village Irrigation Systems, traditional small scale ...
Lesson Four - Indigenous Village Irrigation Systems, traditional small scale ...
 
ISEWP rice field agro-ecosystem.pdf
ISEWP rice field agro-ecosystem.pdfISEWP rice field agro-ecosystem.pdf
ISEWP rice field agro-ecosystem.pdf
 
Lessons adoptable from ancient water management of Sri Lanka
Lessons adoptable from ancient water management of Sri LankaLessons adoptable from ancient water management of Sri Lanka
Lessons adoptable from ancient water management of Sri Lanka
 

Land use planning guidelines - sinhala

  • 1. සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැලසුඹ මාර්෗ගෝප෗ ්ශ සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹකරණ වැඩමුෆව 2022 ජූනි මස 28 සහ 29 ෗ ින පී. බී. ධර්ම෗ස්න/ උප෗ ්ශක (IUCN)
  • 2. ඉඩඹ පරිහරණය සැළසුඹ කිරී෗ඹ ම෕ළධර්ම. 1. කාර්යක්ෂමතාවය - වැඩි පරතිලාභයක් ලබාගැනීම 2. සමානාත්මතාවය - සාධාරන ෗ලස පරතිලාභ ෗බ ීයායුතුය. 3. තිරසාරබව - වර්තමාන ෗මන්ම අනාගත පරපුරට අඛණ්ඩව පරතිලාභ ලබාගතහැකි ෂයයුතුය. 4. ෗වනත් පරිහරණයන් ආරක්ෂා කිරීම - අ෗නකුත් භූය පරිහරණයන්ට අහිතකර බලපෑඹ ඇති ෗නාෂය යුතුය. 5. සරු කූෂිකාර්යක ඉඩඹ ෗වනත් සංවර්ධන කාර්යයන් සඳහා අවම පරමාණයක් භාෂතා කිරීම. 6. සිදුෂය හැකි ෂපත් තක්෗ස්රු ෗කාට ඒ සඳහා සු ානඹව සිටිය යුතුය.
  • 3. ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹකරණ෗ය් ෂෂධ මට්ටඹ • ජාතික මට්ටම • පළාත් මට්ටම/ ිස්තරික් මට්ටම • පරා෗ ්ශීය මට්ටම • ගඹ මට්ටම ෗හෝ ක්ෂුද්‍ර ජල ෗පෝෂක මට්ටම
  • 4. ගඹ මට්ටම ෗හෝ ක්ෂුද්‍ර ජල ෗පෝෂක මට්ටම • සහභාගිත්ව පර෗ශශය අනුගමනය කර සැළසුඹ සිදු කිරීම • ගඹ මට්ට෗ඹ සැළසුඹ සකස් කිරීම සඳහා අනුගමනය කලයුතු ම෕ලික පියවර හයකි 1. ගමක් ෗තෝරා ගැනීම 2. ගරාරය මට්ට෗ඹ ඉඩඹ පරිහරණ කයටුවක් ස්ථාපනය 3. ගම පිළිබඳ අවශය ත්ත ප ්ධතියක් ෗ගාඩනගා ගැනීම 4. ෗වනස් ෂය යුතු පර෗ ්ශත්, වැඩි ියුණු කළ යුතු පර෗ ්ශත් හඳුනා ගැනීම 5. ක්‍රියාත්මක කිරී෗ඹ වැඩ පිළි෗වලක් සකස් කිරීම 6. කටයුතු අඛණ්ඩව පවත්වා ගැනීමටත්, පසුෂපරඹ කිරීමටත් ඉඩඹ පරිහරණ කයටුවට වගකීඹ පැවරීම • අවසන සියෆම සිතියඹ සහ ෂස්තර කිරීඹ සමග ෂධිමත් සඹපූර්ණ ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹ වාර්තාවක් පිළි෗යළ ෗කාට පරා෗ ්ශීය ෗ළ්කඹවරයාට ක්‍රියාත්මක කිරී෗ඹ සහ අධීක්ෂණය කිරී෗ඹ වගකීම පැවරීම
  • 5. හායනයට පත් කූෂිකාර්යක ඉඩඹ පුනරුත්ථාපනය සඳහා වැඩසටහන් සැකසීම. • ෗භෞතික භූය හායනය - ප෗ස් ස්වභාෂක සංයුති෗ය් සහ වුහ෗ය් පිරිහීම, සඵල ගැඹුර, ප෗ස් සෂවරතාවය. • රසායනික භූය හායනය - පාංශු රසායනික හැසිරී෗ඹ අහිතකර ෗වනස්සඹ ෗හ්තු෗වන් සිදුවන පාංශු ගුණාත්ම෗ය් පහත වැටීම, ෗පෝෂක ප ාර්ථ හානිසම, ලවනතාවය, පාංශු ආඹලීකරණය. • ජීව ෂ ය ාත්මක භූය හායනය - ප෗ස් ජීවත්වන වැ ගත් ක්ෂුද්‍රජීස ගහන එකක් ෗හෝ වැඩි ගනණක් ඉවත්සම. ෗මය සිදුවන්෗න් එම පරිසර ප ්ධති෗ය් සිදුවන ජජව භූරසායනික ක්‍රියාවලි෗ය් ඇතිවන ෗වස්කඹ නිසා෗වනි.
  • 6. සඹපර ායික සහ සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹ පර෗ශශ අතර පරධාන ෗වනස්කඹ ලක්ෂණය සඹපර ායික සහභාගිත්ව පරධාන නිර්ණායක ප෗ස් ගැඹුර, ප෗ස් සරුබව, බෑවුම ආ ී තාක්ෂණික කරුණු ජනතා අ හස්, රාජය පරතිපත්ති, මාර්෗ගෝප෗ ්ශ ඉඩඹ අයිතිය/ භුක්තිය ැඩි෗ලස සළකා බලනු ෗නාලැ෗ේ ඉඩඹ හියකඹ, අයිතිවාසිකඹ සහ සැළසුඹකරණ෗ය් ී සිදු ෗ක෗රන ෗වනස්කඹ ක්‍රියාත්මක කිරීම නිශ්ජත කාලසීමාවක් පියව෗රන් පියවර ක්‍රියාවලියක් ෗ලස පරධාන අරමුණ භූය සඹපත වඩාත් ෗හාඳින් භාෂතා කිරීම තිරසර කළමනාකරණයක් උ෗ සා පාර්ශවකරුවන්෗ග් ධාරිතාවයන් ශක්තිමත් කිරීම වැඩකිරී෗ඹ මට්ටම ඉහල - පළාත්, ිස්තරික්, ජල ෗පෝෂක පහළ - ගරාරය, ක්ෂුද්‍ර ජල ෗පෝෂක පරධාන ක්‍රියාකාරකයන් ෗ර්ඛීය ආයතනවල තාක්ෂණික නිළධාරීන්, පළාත් හා ිස්තරික් පරිපාලන නිළධාරීන් පරා෗ ්ශීය ජනතාව, පරා෗ ්ශීය පරිපාලනය, තාක්ෂණික පහසුකාරකයින් පරධාන ෗ක්න්ද්‍රගත කිරීඹ භූය ෗යෝගය තාවය අනුව පරශස්ත ඉඩඹ භාෂතය හඳුනා ගැනීම, සහනාධාර ෗හෝ නීතිය මගින් ෗හෝ ක්‍රියාවන් බලගැන්සම ෗ ්ශීය අවශය තා, බාහිර අවශය තා හා ජාතික පරතිපත්ති සළකයන් පරා෗ ්ශීය මට්ටයන් තිරසර හා සාධාරන ෗ලස ඉඩඹ පරිහරණ අවස්ථා හඳුනා ගැනීම
  • 7. භූය හායන මට්ටම නිර්ණය කිරී෗ඹ ර්ශකයන් ර්ශකය අඩු (1) මධය ස්ථ (2) වැඩි (3) පස ත සම • බුරුල් පසකි. • මුල් වර්ධනයට බාධා නැත. • ජලය පස තුළට උරා ගැනීම වැඩිය • උපකරණ භාෂතය පහසු ය. • මතුපිට ත ස්ථරයක් නැත. • ත පසකි. • මුල් වර්ධනයට තරමක් බාධා ඇත. • උපකරණ භාෂතය තරමක් අපහසු ය. • ඉතා ත පසකි. • මතුපිට ත ස්ථරයක් ඇත. • උපකරණ භාෂතය ඉතා දුෂ්කර ය. පාංශු ඛා නය • පස ෗සෝ ා යාම ඉතා අඩු ය. • මුල් එතරඹ මතු ස නැත. • භූය ආවරණය යහපත් ෗ශ. ඇඟිලි ෗ලස ඛා නයක් ක්නට නැත. • තරමක් ෗සෝ ා යාම ක්නට ඇත. • මතුපිට ජලය සමග ෗රාන් මඩ ගලායයි. • සමහර මුල් මතු ස ඇත. • අඩු භූය ආවරණය තරමක් ඇඟිලි ෗ලස ඛා නයක් ක්නට ඇත. පැහැ ිලි ෗ලස ෗සෝ ා යාම ක්නට ඇත. ඇඟිලි ෗හෝ අගල් ෗ලස ඛා නය ක්නට ඇත. මුල් පැහැ ිලි ෗ලස මතු ස ඇත. භූය ආවරණයක් නැත.
  • 8. භූය හායන මට්ටම නිර්ණය කිරී෗ඹ ර්ශකයන් ර්ශකය අඩු (1) මධය ස්ථ (2) වැඩි (3) ෗බෝග෗ය් ස්වභාවය/ ර්ශනය වන ආකාරය • නි෗රෝගී, ශක්තිමත් ඒකාකාර වර්ධනය. • ෗පෝෂණ ඌණතා ක්නට නැත • සමහර වර්ණයන් ෗වනස් ස ඇත. • ෗බෝග උසට ෗නාවැ෗ේ • උසට වැඩී නැත. • ඒකාකාරී ෗නාවන වර්ධනය. • වර්ණ ෗වනස්කඹ පැවතීම මුල් • ශීඝ්‍ර වර්ධනය. • අධික ෗ලස තන්තු මුල් ඇත • තරමක් තන්තු මුල්ඇත. • ඒකාකාරී ෗නාවන පැතිරීම • දුර්වල වර්ධනය. • අඩු මුල් පරමාණයක් සහිත සම ගල් සහිත බව • ගල් නැත. • මතුපිට ගල් ඉතා අඩුය. • තරමක් ගල් මතුපිට ඇත • ගල් සුලභව ඇත (>25%) මතුපිට කාබනික ද්‍රවය • මතුපිට පස කෆ පැහැති ය. • කාබනික ද්‍රවය තට්ටුවක් ක්නට ඇත. • සමහර ස්ථානවල කාබනික ද්‍රවය තට්ටුවක් ක්නට ඇත. • කාබනික ද්‍රවය තට්ටුවක් නැත. ෗තතමනය රඳා පැවතීම • ෗තතමනය රඳා පැවතී෗ඹ කාලය සතුටු ායකය • ෗තතමනය රඳා පැවතී෗ඹ කාලය ෗කටියි. • ෗තතමනය රඳා පැවතී෗ඹ කාලය ඉතා ෗කටි ය.
  • 9. භූය හායනයට බලපෑ හැකි ෗හ්තු සහ ඒ සඳහා ෗ය ිය හැකි පරධාන තාක්ෂණික උපක්‍රම හායනයට බලපෑ ෗හ්තු තාක්ෂණික උපක්‍රම පාංශු ඛා නය • ශෂය ෂ ය ාත්මක ක්‍රම: • අවම බිඹ සැකසුම • වසුන් ෗ය ීම • ස෗මෝඡඡ වගාවන් කිරීම • තීරු ෗ලස ෗බෝග වගා කිරීම • ෗ වැටි ක්‍රමය අනුගමනය කිරීම • බහු ස්ථර ෗බෝග වගාව • ෗බෝග මාරුව • කූෂි වන වගාව • කාබනික ෗පා෗හාර භාෂතය • ඉංජි෗න්රු/ ෗භෞතික ක්‍රම: • ගල් වැටී • පස්වැටි • ෗හල් මෆ • අගල් සහ පිටාර කානු
  • 10.
  • 11. භූය හායනයට බලපෑ හැකි ෗හ්තු සහ ඒ සඳහා ෗ය ිය හැකි පරධාන තාක්ෂණික උපක්‍රම හායනයට බලපෑ ෗හ්තු තාක්ෂණික උපක්‍රම ලවණතාවය නිසා හානියට පත් පර෗ ්ශ • කුඹුරු සඳහා: • ජල වහනය ියුණු කිරීම තුලින් වැඩි පුර ඇති ලවණ ෗සෝ ා යැසම. • වර්ෂා ජලයය කුඹු෗ර්ම එකතු කර එය පිට කර යැස෗මන් ලවණ ෗සෝ ා යැසම • කුඹුරු නිසි ෗ලස ෗පෝරු ගා ජලය තැන් තැන් වල ෗නාර෗ඳන ෗ලස මට්ටඹ කිරීම. – • කිවුල් ඇළ නිසි ෗ලස නඩත්තු කිරීම. • ලවණතාවයට ඔ෗රාත්තු ෗ න ස වර්ග වගා කිරීම. • කාබනික ෗පා෗හාර භාෂතය. • ෗ගාඩ ඉඩඹ සඳහා: • ජිප්සඹ සහ කාබනික ෗පා෗හාර භාෂතය. • ලවණතාවයට ඔ෗රාත්තු ෗ න ෗බෝග වර්ග ෗තෝරා ගැනීම.
  • 12. භූය ෗යෝගය තා නිර්ණය කිරීම • හිස් බිඹ පර෗ ්ශයක් නඹ – කූෂිකර්මය සඳහා – සත්ව පාලනය සඳහා – නිවාස සඳහා – කර්මාන්ත සඳහා – සංචාරක කටයුතු සඳහා – ෗ස්වා මධය ස්ථාන සඳහා – වනාන්තර ෗හෝ වනජීස සංරක්ෂණ කටයුතු සඳහා ඉහත ක්වා ඇති පරිහරණ එකක් ෗හෝ කිහිපයක් සඳහා භූයයක ෗යෝගය තාවය නිර්ණය කිරීම ෂ ය ාත්මක ප නමක් මත අ෗නකුත් සාධක සළකා බලා තීරණය කළ යුතු ෗ශ. භූය ෗යෝගය තා නිර්ණ෗ය් ී අවස්ථා ෗ කක් ක්නට ලැ෗ේ: 1. යඹ භූය පර෗ ්ශයකට කුමන පරිහරණයක් ෗යෝගය ැයි නිර්ණය කිරීම. ෗මහි ී යඹ භූය පර෗ ්ශයකට පරිහරණයන් කිහිපයක් සලකා බලා වඩාත් ෗යෝගය පරිහරණය තීරණය කිරීම සිදු ෗ක෗ර්. 2. නිශ්ජත පරිහරණයකට අ ාළ භූයය ෗යෝගය ැයි නිර්ණය කිරීම.
  • 13. භූය ෗යෝගය තා නිර්ණය කිරීම • භූය ශකය තා අධය යනය තුලින් ෗යෝගය තාවය පිලිබඳ තීරණය කිරීම – අ ාළ භූය පර෗ ්ශය කූෂිකර්මයට ෗යෝගය නැ ් යන්න පමණක් ෗සායා බැ෗ල්. – ස්දර සීමාකාරී සාධක - (1) ඉඩ෗ඹ බෑවුම, (2) මතුපිට ඇති ගල් පරමාණය, (3) දුර්වල ජල වහනය, (4) පාංශු ඛා න තත්වය , (5) පාංශු ගැඹුර, (6) ප෗ස් යට ත තට්ටුවක් (මුල් වැඩීමට බාධා කරන) ති෗ේ යන වග, (7) ප෗ස් ජලය රඳවා ගැනී෗ඹ හැකියාව, (8) ජලය ලබා ගත හැකි බව යනා ිය) – ෗මයින් අ ාළ සාධක ෗තෝරා ෗ගන, ඒ අනුව භූය ශකය තා වර්ගීකරණයක් කළ හැකි ෗ශ. – භූය ශකය තා පන්ති සහ ඒවා෗ය් ශකය තාවය ශකය තා පන්තිය සිමාකාරී සාධකවල පරබල බව ශකය තාවය ඉඩ෗ඹ ස්වභාවය 1 ඉතාමත් අඩු ය. ෗නාසලකා හැරිය හැකි තරඹ ෗ශ සාමානය ඉඩඹ කළමනාකරණ ක්‍රම සමග සියලුම කූෂිකාර්යක පරිහරණයන් සඳහා ෗යෝගය ෗ශ. සමතලා, මනා ජලවහනයකින් යුත් සාරවත් ඉඩඹ
  • 14. භූය ෗යෝගය තා නිර්ණය කිරීම භූය ශකය තා පන්ති සහ ඒවා෗ය් ශකය තාවය ශකය තා පන්තිය සිමාකාරී සාධකවල පරබල බව ශකය තාවය ඉඩ෗ඹ ස්වභාවය 2 සිමාකාරී සාධක ම වශ෗යන් ඇත සියලුම කූෂිකාර්යක පරිහරණයන් සඳහා ෗යෝගය ෗ශ. නමුත් වාර්ෂික ෗බෝග සඳහා මධය ස්ථ ෗ලස සංරක්ෂණ ක්‍රම භාෂතා කළ යුතු ෗ශ ම බෑවුමක් සහිත සුෆ වශ෗යන් ඛා නය වූ බිඹ 3 සිමාකාරී සාධක මධය ස්ථ මට්ට෗ඹ ඇත සියලු ම කූෂිකාර්යක පරිහරණයන් සඳහා ෗යෝගය ෗ශ. නමුත් වාර්ෂික ෗බෝග සඳහා ැඩි ෗ලස සංරක්ෂණ ක්‍රම භාෂතා කළ යුතු ෗ශ බෑවුඹ සහිත මධය ස්ථ වශ෗යන් ඛා නය වූ බිඹ 4 3 මට්ටමට වඩා වැඩි වශ෗යන් සිමාකාරී සාධක ක්නට ලැ෗ේ සියලු ම කූෂිකාර්යක පරිහරණයන් සඳහා ෗යෝගය ෗ශ. නමුත් නමුත් වාර්ෂික ෗බෝග සඳහා ැඩි සංරක්ෂණ ක්‍රම සහිතව කලාතුරකින් වගා කිරීමට උජතය ම පරපාතාකාර බෑවුඹ සහිත මධය ස්ථ වශ෗යන් ඛා නය වූ බිඹ
  • 15. භූය ෗යෝගය තා නිර්ණය කිරීම භූය ශකය තා පන්ති සහ ඒවා෗ය් ශකය තාවය ශකය තා පන්තිය සිමාකාරී සාධකවල පරබල බව ශකය තාවය ඉඩ෗ඹ ස්වභාවය 5 ැඩි ෗ලස සීමාකාරී සාධක ක්නට ලැ෗ේ. කූෂිකාර්යක ශකය තාවය අඩු ය. ෗බෝග වගා කිරීමට ෗නාහැකි ෗හෝ වගා කළ ෗හාඳ අ෗ස්වැන්නක් බලා෗පා෗රාත්තු ෂය ෗නාහැකි෗ශ. වගා කළ , එ෗ස් කළ හැකි වන්෗න් සමහර කාල වල ී පමණක් වන අතර, සමහරෂට ස වැනි ෗බෝගයක් හැර ෗වනත් වගාවක් කළ ෗නා හැක. වගුරු බිඹ ෗හෝ නිරන්තර ජල ගැලීඹ වලට භාජනය වන නිඹන පර෗ ්ශ. 6 ැඩි ෗ලස සීමාකාරී සාධක ක්නට ලැ෗ේ. මධය ස්ථ සංරක්ෂණ ක්‍රම සහිතව තණ වගාව ෗හෝ බහුවාර්ෂික ෗බෝග වගාව. එ෗ස් ෗නාමැති නඹ, වන වගාව ම පරපාතාකාර බෑවුඹ සහිත ගල් සහිත ඛා නය වූ බිඹ
  • 16. භූය ෗යෝගය තා නිර්ණය කිරීම භූය ශකය තා පන්ති සහ ඒවා෗ය් ශකය තාවය ශකය තා පන්තිය සිමාකාරී සාධකවල පරබල බව ශකය තාවය ඉඩ෗ඹ ස්වභාවය 7 උගර වශ෗යන් සීමාකාරී සාධක ක්නට ලැ෗ේ. වනාන්තර සඳහා පමණක් ෗යෝගය ෗ශ. පරපාතාකාර, ගල් සහිත ඛා නය වූ බිඹ 8 ඉතා උගර වශ෗යන් සීමාකාරී සාධක ක්නට ලැ෗ේ. රක්ෂිත ෗හෝ වනජීස කටයුතු සඳහා ෗යෝගය ෗ශ. ඉතා පහසු෗වන් ෂනාශ ෂය හැකි බිඹ
  • 17. කූෂිකාර්යක කටයුතු ස හා ඉඩඹ ෗යෝගය තාව හඳුනා ගැනීම. පරායතීන් 1 මට්ටම 2 මට්ටම 3 මට්ටම 4 මට්ටම බෑවුම 0-30 % 30-40 % 40-60 % > 60 % ප෗ස් ගැඹුර ඉතා ගැඹුරු (> 150 cm) ගැඹුරු (90-150 cm) මධය ස්ථ ගැඹුරු (50-90 cm) ෗නාගැඹුරු (25-50 cm) ඛා න තත්ත්වය නැත සුෆය මධය ස්ථය උගරය ප෗ස් වයනය ෗ලෝම මධය ස්ථ වැලි සහිත වැලි පසකි ගල් කැට සහිත වැලි අධික ජලවහනය මනා ජලවහනය මධය ස්ථ ජලවහනය අසඹපූර්ණ ජලවහනය දුර්වල ජලවහනය ගල් සහිත බව ගල් නැත සුෆ වශ෗යන් ඇත සැළකියයුතු ෗ලස ඇත අධිකව ඇත ජලය ලබා ගත හැකි බව ඉඩම තුලම ඉඩමට සරපව ලබාගතහැකි දුරක ජලය ලබාගැනීම දුෂ්කරය ෗ය වුඹ හා නිෂ්පා න පරවාහනය කිරී෗ඹ පහසුකම ඉඩම ෗වතම පරවාහනය ඇත ඉඩම සරපයට පරවාහනය ඇත ැනට නැත. එ෗හත් සපසා ගත හැක. පරවාහනය ලබාගැනීම දුෂ්කරය
  • 18. සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹකරණය පරධාන පියවරයන් 1. ක්෗ෂතර කණ්ඩායඹ සඳහා පුහුණුව ලබා ීම 2. සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹකරණය සඳහා ෂය ඹ ඇස්ත෗ඹන්තු සහිත ෗යෝජනා පිළි෗යල කිරීම 3. පරා෗ ්ශීය ෗ළ්කඹවරුන් සමග ක්‍රියාත්මක කිරී෗ඹ යාන්තරණය තීරණය කිරීම 4. ක්෗ෂතර කණ්ඩායම සමග අ ාල පරාථයක/ ්ෂතීක ත්ත එක්රස් කිරීම 5. ත්ත සංශ්෗ල්ෂණය සහ ෂශ්෗ල්ෂණය 6. සිතියඹ, පරිඝ්‍නක ආකූති ආ ිය පිළි෗යල කිරීම 7. ගැටෆ හඳුනාගැනීම සහ නිර්෗ ්ශ 8. සහභාගිත්ව ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුම පිලි෗යළ කිරීම 9. ඉහත සැළසුම ප නඹ ෗කාට෗ගන එල්ලංගා ප ්ධතිවල ජජව ෂෂධත්වය සහ පවතින සඹපත් සංරක්ෂණය කරයන් බිහිකළ හැකි ජීව෗නෝපා පරස්ථාවයන් හඳුනා ගැනීම 10. ජීව෗නෝපා පරස්ථාවයන් සඳහා ෂය ඹ ඇස්ත෗ඹන්තු සහිත ෗යෝජණා පිලි෗යළ කිරීම
  • 19. ස෕ ානඹ සම සහ සැළසුඹකරණය • කණ්ඩායම බහුෂෂයාත්මක ෂයයුතුය - – ඉඩඹ පරිහරණ, – කූෂිකර්ම, – පස සහ ජල සංරක්ෂණ, – සමාජ ෂ ය ා, – වනාන්තර, – පශු සඹපත් – ධීවර – ගරාරය සංෂධාන/ ෗ ්ශපාලන නි෗යෝජිතයින් ආ ී වශ෗යන් • කණ්ඩායම පුහුණු කලයුතුය - සහභාගිත්ව ගැය ෂමසුම – කණඩායඹ හැඟීම – සුබවා ී ජන්තනය – අන් අ හස් වලට ගරු කිරීම
  • 20. පළමු ක්෗ෂතර නිරීක්ෂණය • කණ්ඩායමට ක්෗ෂතරය සඹබන්ධ ම෕ළික අ හසක් ලබාගැනීම • පුහුණු කාල සීමාව තුල ඉ෗ගනගත් කරුණු ක්෗ෂතර෗ය් නිරීක්ෂණය කිරීම • පස පිළිබඳ මුළික ැනුමක් ලබාගැනීම • පාරිසරික සංරචක සහ ඒවා෗ය් ෗ස්වා සහ වැ ගත්කම සාකඡඡා කිරීම • පරජාවට නායකත්වය ලැ෗බන චරිත හඳුනා ගැනීම
  • 21. පරාථයක/ ්ෂතීක ත්ත එකතුකිරීම ත්ත/ ෗තාරතුරු වර්ගය රස් කරන ක්‍රමය ෗ගාසන් පිළිබඳ ෗තාරතුරු ්ෂතීක නිළධාරීන් සහ ආයතන වලින් ඉඩඹ පරිහරණය පරාථයක/ ්ෂතීක සිතියඹ, චන්ද්‍රිකා ඡායාර෕ප, ක්෗ෂතර ෂමසීඹ, PRA පස ්ෂතීක පවතින සිතියඹ ඉඩඹ හායනය පරාථයක ක්෗ෂතර සරක්ෂණ, PRA ඉඩඹ කළමනාකරණය පරාථයක ක්෗ෂතර සරක්ෂණ, PRA ඉඩඹ පරිහරණ ගැටෆ පරාථයක ක්෗ෂතර නිරීක්ෂණ, PRA
  • 22. සාමානය සහභාගිත්ව ෗මවළඹ සහ ඒවා෗ය් භාෂතයන් PRA ෗මවළඹ භාෂතයන් 1 ඉළක්ක කණ්ඩායඹ සාකඡඡා ක්ෂුද්‍ර ජල෗පෝෂක තුල ඇති ඉඩඹ පරිහරණ ගැටෆ හඳුනා ගැනීම 2 පරශ්ණාවලි සරක්ෂණ ෗ගාෂ පවුල්වල සමාජ ආර්දක තත්වය 3 කාලය හා සඹබන්ධ ත්ත කාල පරාසයක් තුල වූ සි ්ධීන්වල සඹබන්ධය පිළබඳ ෗තාරතුරු - ස්වභාෂක ආප ා කළමනාකරණයට අවශය 4 සිතියඹ භූ ලක්ෂණ, පාංශු ෗තාරතුරු, වූක්ෂලතා පිළිබඳ, කූෂිපාරිසරික කළාප, ජල෗ය් පැවැත්ම, යටිතල පහසුකඹ ඇත අයුරු, ස්වභාෂක ආප ා යනා ිය 5 හරස්කඩ චාරිකා හරස්කඩක් තුල සඹපත් ප නම, ස්වභාෂක සඹපත් හීනස෗ඹ ක්‍රියාවලිය, ගැටෆ සහ පරස්ථාවයන් හඳුනාගැනීම 6 ග෗ඹ ඉතිහාස පැතිකඩ ග෗ඹ සිදුවුනු ෗වනස් සඹ - ඉඩඹ පරිහරණ ෗වනස්කඹ 7 සංෂධාන පැතිකඩ ෂශ්෗ල්ෂණය රජ෗ය් සහ පු ්ගළික ආයතන සමග ඇති සඹබන්ධතාව෗ය් ස්වභාවය
  • 23. සාමානය සහභාගිත්ව ෗මවළඹ සහ ඒවා෗ය් භාෂතයන් PRA ෗මවළඹ භාෂතයන් 8 ඉඩඹ භුක්ති ෂශ්෗ල්ෂණය ඉඩඹ අයිති෗ය් සහ භුක්ති෗ය් රටාවන් සහ ඒ ආශරිත ගැටෆ 9 වත්කඹ වර්ගීකරණය අඩු ආ ායඹ පන්තීන්, ඔවුන් අවශය තාවයන් සහ පරස්ථාවයන් 10 කන්න ින ර්ශනය කන්න අනුව වගා ින ර්ශන෗ය් ඇතිවන ෗වනස්කඹ 11 ජල ම෕ලාශර ෂශ්෗ල්ෂණය ජල ම෕ලාශර හඳුනා ගැනීම සහ ඒවා෗ය් භාෂතය පිළිබඳ අව෗බෝධය. 12 ෗වළඳපල සහ ආර්දක ෂශ්෗ල්ෂණය ග෗මහි කූෂිකාර්යක නිෂ්පා න, ෗වළඳ෗පාල අවස්ථා සහ ෂෂධ ආ ායඹ ම෕ලාශර පිළිබඳ ෗සායා බැලීම
  • 24. ත්ත සංශ්෗ල්ෂණය සහ ෂශ්෗ල්ෂණය කාර්යය ෗මවලම/ තාක්ෂණය පර෗ ්ශ෗ය් සමාජ-ආර්දක කටයුතු ෂශ෗ල්ෂණය කණ්ඩායඹ සාකඡඡා, PRA (අර්ධ වුහගත සඹමුඛ සාකඡඡා, වත්කඹ වර්ගීකරණය, ෗වන් සටහන, ඓතිහාසික පැතිකඩ, පරවනතා ෂශ්෗ල්ෂණය පර෗ ්ශ෗ය් ආයතනික කටයුතු ෂශ්෗ල්ෂණය වත්මන් ඉඩඹ හා ස්වභාෂක සඹපත් භාෂත රටාව ෂශ්෗ල්ෂණය ඒ හා සඹබන්ධ ගැටෆ සහ අතිත භාෂත෗ය් ෗වනස්කඹ ෂශ්෗ල්ෂණය එකතුකරගත් සියෆ ෗තාරතුරු ෂමර්ශනය සහ ෂශ්෗ල්ෂණය වාර්තා ඌනපූරණය සියෆ ෗තාරතුරු සාකඡඡා ෗කාට තහවුරු කරගැනීම හරස්කඩ චාරිකා ක්෗ෂතර කටයුතු සහ ෗ගාෂ සාකඡඡා සිතිය෗ඹ සීමා මායිඹ පරීක්ෂා කිරීම (ක්෗ෂතර අභය ාස) කණ්ඩායඹ සාකඡඡා වත්මන් ඉඩඹ පරිහරණ සිතියම පිළි෗යල කිරීම ක්෗ෂතර නිරීක්ෂණ, චන්ද්‍රිකා ඡායාර෕ප සහ GIS ෗මවළඹ ඉඩඹ හායන සහ කළමනාකරණ මට්ටඹ සිතියඹ පිළි෗යල කිරීම ක්෗ෂතර නිරීක්ෂණ සහ භූය ආවරන ෂශ්෗ල්ෂණය සියෆම සිතියඹවල අවසන් පිටපත් සකස් කිරීම පරජා කණ්ඩායඹ වලට පරතිඵල ඉ ිරිපත් කිරීම
  • 25. ගැටෆ හඳුනාගැනීම සහ නිර්෗ ්ශ • ස. ගැ. ෂ. ී ගැටෆ ඉ ිරිපත් කිරීමට සියෆම ගැයයන් සඳහා සම පරස්ථාවයන් ලබා෗ ්. • පරජා කණ්ඩායඹ සාකඡඡා භාෂත෗යන් ගැටෆ෗ශ වැ ගත්කම අනුව ෗ශර්ණි ගතකරනු ලැ෗ේ. • වැඩි෗ නා෗ග් තීරණය ෂමසී෗මන් ෗මය ඉක්මනට සහ පහසු෗වන් කලහැක. • පහසුකාරක කණ්ඩායම ෂසින් ගැටෆවලට නිවැර ි ෗හ්තු සහ ඒවා සඳහා උජත නිර්෗ ්ශ සපයා ගැනීමට පරජාව ෗ම෗හයවනු ලැ෗ේ. • ෗මම ගැටෆ සහ නිර්෗ ්ශ පාර්ශවකාර ආයතන නි෗යෝජිතයිනට ඉ ිරිපත්෗කාට අවශය සං෗ශෝ න සමග නිගමන වලට එළඹිය හැක. • අවසන සියෆම සිතියඹ සහ ෂස්තර කිරීඹ සමග ෂධිමත් සඹපූර්ණ ඉඩඹ පරිහරණ සැළසුඹ වාර්තාවක් පිළි෗යළ ෗කාට පරා෗ ්ශීය ෗ළ්කඹවරයාට ක්‍රියාත්මක කිරී෗ඹ සහ අධීක්ෂණය කිරී෗ඹ වගකීම පැවරිය යුතුය.
  • 26. සැළසුඹ වාර්තා පිලි෗යළ කිරීම • හැඳින්සම/පසුබිම • සැළසුඹකරණ෗ය් අරමුණු • සැළසුඹකරණ පර෗ශශය සහ ක්‍රම෗ශ ය – පර෗ශශය – ෗තාරතුරු රස් කිරී෗ඹ ෗මවලඹ – සිතියඹ පිලි෗යල කිරීම – භූය හායන මට්ටඹ නිර්ණය – කළමනාකරණ මට්ටඹ නිර්ණය – පස සහ ජල සංරක්ෂණ ක්‍රම෗ශ යන්෗ග් මට්ටඹ නිර්ණය (තීහ, මධය ස්ථ, අඩු) – රාජය ආයතන සහභාගිත්වය • පරති ාන/ නිමැවුඹ – ඉඩඹ පරිහරණය සහ ආවරණය (වගු, සිතියඹ, ඡායාර෕ප සමග) – ඉඩඹ කළමනාකරණය (වගු, සිතියඹ සමග) – ඉඩඹ හායන මට්ටඹ (වගු, සිතියඹ සමග) – ඉඩඹ අයිතිය/ භුක්තිය (වගු, සිතියඹ සමග) – පස, ෗ ්ශගුණය සහ භූෂෂමතාවය (සිතියඹ සමග) – PRA අභය ාසවල පරතිඵල (ගැටෆව, ගැටෆවට ෗හ්තුව, නිර්෗ ්ශ, ක්‍රියා කටයුතු) – ෗යෝජිත තිරසර ඉඩඹ කළමනාකරණ කටයුතු – ෂය ඹ ඇස්ත෗ඹන්තුව