2. What exactly is Islamic architecture?
• Does it refer to specific architectural features, such as the
dome, arch or vault?
• Does it imply that only Muslims design, build, and occupy
these buildings?
• Are only religious buildings included in this categorization
or does it also include secular buildings used for everyday
functions?
3. - ISLAMIC ARCHITECTURE -
DEFINITION|
The Architecture that follows the principles and ideologies of Islam based
on the Quran and Sunnah of the prophet Muhammad PBUH.
Mosque – Tomb - Palace - Fort
THE PRINCIPAL ISLAMIC ARCHITECTURAL
4.
5.
6. Building Types
❑ Islamic architecture can include buildings used by
Muslims for religious purposes or secular buildings built
in a predominately Islamic region.
❑ The most important building type in Islamic
architecture is the mosque, which is the center of
Islamic culture and society. Not only is it a religious
space intended for worship, it is also a place for lively
discussion about topics relevant to daily life. The first
mosque was the Prophet Muhammad's house, which
contained many basic design features that were
included in later mosques.
7. Historically, the next most significant building after
the mosque was the religious school; an educational
center separate from the mosque.
This architectural type slowly transformed from the
houses of teachers to eventually incorporate
functions such as lecture halls, libraries, residences,
baths, and a courtyard.
8. Ibn Khaldun dalam tulisannya Muqaddimah
berpendapat bahawa seni bina merupakan satu
daripada ciri ketamadunan yang penting kerana ia
adalah mercu kegemilangan sesuatu bangsa atau
negara. Keagungan dan ketinggian sesuatu tamadun
itu dapat diukur berdasarkan pencapaiannya
dalam bidang seni bina (Ibn Khaldun, 1980 ).
9. ✓ Seni bina Islam merupakan sebahagian daripada cabang bidang seni yang
dihasilkan oleh sesuatu kelompok masyarakat manusia yang mempunyai
fitrah semula jadi cintakan sesuatu keindahan.
✓ Seni bina Islam sentiasa disanjung dan dihargai kerana matlamatnya ialah
untuk meningkatkan keimanan dan ketakwaan kepada Allah.
✓ Seni bina juga berperanan dalam memenuhi tuntutan jasmani dan rohani
yang mempunyai hubungan dalam segi material dan rohani.
(kehidupan dan Kejiwaan manusia)
✓ Islam telah menetapkan garis panduan supaya seni itu dapat memberikan
fungsi yang sewajarnya dan menepati kehendak syariah Islam
( Spiro Kastof, 1995)
10. ❑ Seni bina Islam dalam di dalam bahasa arab dikenali sebagai
imarah Islamiah
❑ Seni bina Islam banyak berkait rapat dengan bangunan Masjid
❑ Seni bina Islam juga sebagai model atau mercu kepada
kegemilangan ketamadunan Islam itu sendiri.
12. INFLUENCES AND STYLE
Persian Architecture
Also known as the architecture of contemporary Iran and the Iranian Cultural
Continent
Example: Shah Mosque, Isfahan, Iran, Architecture of Turkey, iraq and
Northern India
Characters:
▪ Symmetrical layout, grand/majestic design, very large square/ courtyard,
caravanserai, heavy clay as materials, geometrical symbol as
ornamentation
▪ Pointed brick pillars, large arcade and arches supported by several pillars.
17. INFLUENCES AND STYLE
Moorish Architecture
✓ is the articulated Berber–Islamic and Hispano–Islamic
architecture of North Africa, and Al-Andalus.
Examples: Great Mosque of Cordoba, Spain & Alhambra Palace,
Granada
✓ Decoration on wall with flora motifs, Arabic inscriptions,
arabesque, or glazed tile.
✓ Open and breezy interior spaces.
✓ elements include muqarnas, horseshoe arches, voussoirs,
domes, lancet arches, ogee arches, courtyards, and decorative
tile work.
21. INFLUENCES AND STYLE|
Mughal Architecture
✓ Architectural style developed by the Mughals in the 16th, 17th and 18th
centuries throughout the extent of their empire in the Indian
subcontinent.
✓ It is an amalgamation of Islamic, Persian, and Indian architecture.
✓ Characters:
Symmetric order, marble, grandeur design, garden, courtyard,
red brick, onion shape dome.
✓ Examples: Taj Mahal, Jama Masjid, Red fort
25. INFLUENCES AND STYLE|
Ottoman Turkish Architecture
Is the architecture of the Ottoman Empire which
emerged in Bursa and Edirne in 14th and 15th
centuries. (Turkey)
Also known as the architecture of Mediterranean and
the Middle East.
Influence by Byzantine architecture
Examples: Sultan Ahmed Mosque (Blue mosque), Hagia
Sophia, Istanbul, Turki
26. INFLUENCES AND STYLE|
Ottoman Turkish Architecture
Characters:
▪ Pendentive dome -weightless yet massive dome
▪ dynamic architectural vaults, semidomes, and columns.
▪ Vast inner space
▪ Harmony between inner and outer spaces.
▪ Simple building with extensive decoration, articulated
light and shadow,
▪ arabesque covered wall
32. INFLUENCES AND STYLE
Sino-Islamic Architecture
Architectural styles common to the Islamized peoples
in the regions of China
Characters:
Chinese architecture influence, pagoda-like minaret,
asymmetrical garden, red or grey bricks, wooden
structures, curvy roof and special gable types
Examples: Great Mosque of Xi’an, China
Masjid Beijing, Kelantan
35. INFLUENCES AND STYLE
Afro-Islamic Architecture
Architectural styles common to the Islamized
peoples in the regions of West Africa
Characters:
Local architecture style (vernacular), mud brick and
large wooden-log beam, wall and chamber filled with
painting.
Examples: Great Mosque of Djenne’, Mali
37. INFLUENCES AND STYLE
Contemporary Architecture
Characters:
Modern style, nature and flower motifs, Arabic
calligraphy, beauty lies in the inner spaces,
large dome, minarets, large courtyard.
Examples: Burj Al arab, Dubai.
Faisal Mosque, Islamabad, Pakistan
39. Various regional styles of
medieval Islamic
architecture, as show in
religious structures
(from west to east)
$€€€
Sudano-Sahelian:
The Great Mosque of Djenné in
present-day Mali, illustrating the mud
construction of Western Africa.
Moorish architecture:
The Great Mosque of Kairouan
in Tunisia
Ottoman architecture:
Sultan Ahmed Mosque,
Istanbul, Turkey.
Persian architecture:
Shah Mosque, Isfahan,
Iran.
Mughal architecture:
Badshahi Mosque, Pakistan
40. 8 Masterpieces of Islamic Architecture
❑ The architectural heritage of the
Islamic world is staggeringly rich.
❑ List of a few of the most iconic
mosques, palaces, tombs, and
fortresses.
42. ❑Lokasi - Tebing Sungai Yamuda,Agra, India.
Berusia 364 tahun
❑7 Fakta menarik mengenai pembinaa TAJ
MAHAL
1. Dibina oleh pemerintah Empayar Mohul, Shah Jahan untuk
permaisuri Mumtaz Mahal yang meninggal dunia.
2. Kos pembinaan RM3.54 billion (1652 -1653 = 22 tahun)
3. Melibatkan 20,000 orang pekerja dan 1000 ekor gajah
4. Menggunakan lebih daripada 28 jenis batu – batu marmar
putih
5. Bangunan paling simetri di dunia
6. Kerosakan Taj Mahal
7. Mitos jari pekerja dipotong ( tidak benar)
45. ❑ Kubu ( 1236 -1238M)
❑ Kediaman rasmi pemerintah
❑ Pusat pemerintahan
❑ Kota dalam kota
❑ FUNGSI AL-HAMBRA
✓ Dibina di lokasi yang strategik di atas Bukit Sabika yang merupakan
bukit tertinggi di Granada .
✓ Sebagai kediaman Raja Nasrid yang pertama ( Istana Merah)
✓ Mengekalkan hubungan antara kuasa pemerintah dan kawalan
kerajaan.
✓ Kota dalam kota Granada kerana di belakang temboknya yang
panjang itu terdapat taman-taman, paviliun- paviliun, kompleks
istana, Alcazaba , dan bahkan sebuah medina atau kota kecil.
52. - ISLAMIC ARCHITECTURE -
SENI BINA ISLAM –
rangkaian gaya seni bina yang berkaitan dengan BANGUNAN dan ISLAM.
JENIS-JENIS seni bina utama bagi gedung-gedung besar atau awam
ialah: MASJID, MAKAM,ISTANA DAN KUBU.
❑ Seni bina Islam - sebahagian daripada cabang bidang seni yang dihasilkan
oleh sesuatu kelompok masyarakat manusia yang mempunyai fitrah semula
jadi cintakan sesuatu keindahan.
❑ Matlamatnya - meningkatkan keimanan dan ketakwaan kepada Allah.
❑ Seni bina juga berperanan dalam memenuhi tuntutan jasmani dan rohani
❑ Oleh itu, Islam telah menetapkan garis panduan supaya seni itu dapat
memberikan fungsi yang sewajarnya dan menepati kehendak syariah Islam (
Spiro Kastof, 1995).
53. Seni Islam tidak lahir seiring dengan kelahiran Islam. Namun ia
merupakan titik permulaan perkembangan seni bina Islam apabila
terdirinya Masjid Quba’yang dibina oleh Rasulullah s.a.w. di Quba’.
Kemudiannya pembinaan Masjid Nabawi di Madinah pula mengambil
contoh Masjid Quba’ dalam asas seni binanya.
MASJID QUBA MASJID NABAWI
54. Pada zaman para sahabat pula, seni bina menampakkan kemajuan dalam pembangunan fizikal yang
berteraskan keimanan, ketakwaan dan akhlak yang tinggi.
Dalam masjid pada zaman tersebut, telah dihiasi dengan ayat al-Quran yang diukir indah.
Pada peringkat permulaan, pembinaan masjid mengutamakan pembinaan menara yang dibina agak tinggi
dalam bentuk yang tirus. Menaranya juga adalah berbeza sama sekali dengan menara yang dibina oleh
Kerajaan Rom dan Parsi yang didirikan dengan binaan yang agak rendah dan berfungsi sebagai kawalan
keselamatan. Seni bina menara ini menunjukkan seni bina semakin berkembang secara evolusi.
55. Apabila munculnya Kerajaan Umayyah, bangunan-bangunan seperti
istana dan masjid didirikan dengan tersergam bagi melambangkan
kegemilangan sesebuah empayar.
Sesetengah bangunan ini dibina hasil daripada kutipan cukai rakyat
untuk kepentingan golongan pemerintah dan bangsawan yang ada di
kalangan mereka mengagungkan duniawi.
ketika itu lahirlah berbagai-bagai bentuk seni bina. Kebanyakan
kewujudan bangunan-bangunan tersebut berorientasikan keagungan
pemerintah dan bukannya bangunan yang bersifat kemasyarakatan
dan kebajikan rakyat
56. DEFINISI SENI BINA MENURUT ISLAM DAN AL-QURAN
Masjid dibina dengan pelbagai bentuk, gaya, corak dan penampilan
mengikut zaman dan waktu berdasarkan latar belakang manusia yang
membinanya kerana orang yang mendirikan masjid akan mendapat
keredaan Allah S.W.T. Hal ini dijelaskan oleh Rasulullah S.A.W. dalam
sepotong hadis yang bermaksud :
“Sesiapa yang membina masjid kerana mengharapkan keredaan Allah,
nescaya Allah membangunkan untuknya sebuah rumah di dalam syurga
Firdaus.”
57. Seni bina Islam, bentuk dan bahan-bahan mentah yang digunakan
banyak dipengaruhi oleh alam sekitar dan latar belakang sejarah
dan budaya.
Seni bina bangunan Islam terbahagi kepada 3 iaitu;
i- Imarah Madaniyah - bangunan yang berbentuk kota-kota dan
gudang-gudang.
Ii- Imarah Diniah - iaitu bangunan yang berbentuk masjid dan
tempat-tempat ibadah yang lain.
Iii- Imarah Harbiyyah - iaitu bangunan yang berupa ketenteraan
atau benteng-benteng dan menara pertahanan.
58. ❑ Imarah Madaniyah
❑ Merupakan aktiviti perkembangan
dalam konteks memulakan
penempatan, membuka wilayah,
bandar atau kota. ( Ibn Khaldun,
Muhammad ‘Abduh
Syed Naquib al-Attas dll)
❑ Barat – “civilization” yang berasal
dari perkataan Latin- fenomena
perkembangan bandar besar dan
gambaran pertumbuhan dan
pembangunan.
59. Falsafah seni bina mestilah berupaya menyesuaikan diri dengan
keperluan dan keselesaan masyarakat sesuatu tempat dan bukan
sekadar untuk meniru elemen-elemen seni bina asing yang
mencerminkan ciri-ciri Islam itu.
Konsep, falsafah dan matlamat seni bina Islam
✓ faktor cuaca menjadi salah satu faktor utama dalam ciri-ciri seni bina Islam.
(Contoh : pada penggunan tingkap)
✓ binaan tingkap yang terdapat dalam seni bina Timur Tengah yang terdiri daripada tingkap
yang kecil pada bahagian termasuk atas bangunan masjid. masjid Sultan Sulaiman, Istanbul
mempunyai tingkap-tingkap yang kecil dibahagian atasnya.
✓ Masjid Badshshi, Lahore, Pakistan, tidak mempunyai tingkap tetapi mempunyai gerbang
Iwan yang besar bersama pintu-pintu yang lain.
60. ✓ Masjid seni bina Islam Nusantara iaitu Masjid kampung Laut,
Kota Bharu dan Masjid Kampung Peringit di Melaka yang
mempunyai tingkap yang tersusun dengan jumlah yang
banyak.
✓ Keadaan ini disebabkan oleh iklim Nusantara yang panas dan
lembap beserta hujan yang kerap memerlukan angin yang
secukupnyauntuk penyejukan dan pengudaraan
61. Ciri-ciri seni bina Islam
1. Seni bina itu mestilah mempunyai ruang untuk kemasukan cahaya ke dalam bangunan
sebanyak yang boleh. Bersesuaian dengan keadaan alam persekitaran yang boleh
memberikan keselesaan kepada umat Islam semasa mengerjakan ibadat solat di masjid
atau rumah kediaman.
2. Kedua ialah menggunakan bahan hiasan seperti tulisan khat atau kaligrafi yang
dipetik daripada ayat-ayat Quran dan hadis. Penerapan tulisan kaligrafi amat
berkesan dan begitu harmoni sekali bagi melambangkan kehidupan manusia
3. Ketiga ialah terdapat ruang bilik yang memisahkan antara kaum lelaki dan
perempuan.
4. Keempat ialah reka bentuk sesebuah bangunan itu mestilah sesuai dengan iklim
setempat di sesebuah negara.
62. Ciri-ciri seni bina Islam
5. Kelima ialah perabot dalam sesebuah bangunan tersebut mestilah sederhana
dan indah serta tidak ada unsur pembaziran.
6. Keenam ialah seni bina juga mencirikan luahan perasaan, ketenangan,
ketenteraman dan keheningan penghuninya. Dalam erti kata lain tidak wujud
sebarang pertentangan antara unsur kerohanian dengan kebendaan mahupun
keduniaan atau akhiratan.
7. Ketujuh ialah keselamatan bangunan perlu dititik beratkan dan selamat
digunakan dalam jangkini terbukti menerusi sesetengah masjid dan bangunan
yang telah didirikan hampir seratus 100 pada waktu yang lama. Keadaan tahun
tetapi masih utuh dan boleh digunakan dengan selamat.
8. Kelapan ialah arked atau bumbung ciri-ciri seni bina mempunyai hubungan
rapat dengan faktor geografi terutamanya dalam aspek bentuk muka bumi,
cuaca, keadaan angin dan suhu.
64. Elemen Rekabentuk seni bina Islam
❑ GEOMETRI
✓ Geometri diguna pakai sebagai hiasan yang memperlihatkan
hubungan kecantikan dan keharmonian dengan alam sekeliling
✓ Geometri diguna pakai sebagai hiasan yang memperlihatkan
hubungan kecantikan dan keharmonian dengan alam sekeliling.
✓ Terdapat pelbagai corak dan bentuk geometri yang terdiri daripada
segi empat sama, segi empat tepat, segi tiga, heksagon, pentagon
dan octagon
✓elemen geometri dilihat sebagai pelengkap kepada keindahan dan
kemasyhuran sesuatu binaan itu. Elemen inilah yang menjadi
dekorasi di setiap sudut binaan ciptaan pereka-pereka Islam.
67. Elemen Rekabentuk seni bina Islam
❑ MUQARNAS
✓ merupakan berupa hiasan berpetak atau melengkung yang
terdapat pada bahagian squinch atau susunan pelangi sebagai alat
penampung dan juga sebagai unit hiasan.
68.
69. Elemen Rekabentuk seni bina Islam
❑ ARABESQUE
✓ hiasan yang bercorak daun daunan yang khusus dalam kesenian
Islam.
✓ Hiasan ini termasuklah pucuk, bunga dan ranting yang berbelit-
belit serta tindih menindih yang kebiasaannya terdapat pada
kebanyakan masjid di nusantara walaupun agak sukar dari segi
teknik perbuatannya yang memerlukan kemahiran yang tinggi
70. Arabesque – Repetitive Ornamentations/Decoration of
flora motive. Act as louvers, for ventilation.
73. MOSQUE
• Place of worship for followers of Islam
• Place of worship for Muslims.
• A meeting place for Muslims
• Place to learn about Islam and to find
peacefulness.
• Host Islamic activities such as iftar,
kursus haji
• Place for Charity centre - zakat,
donation, lecture etc
75. Elemen Rekabentuk seni bina Islam
RUANG SOLAT :
✓ merupakan ruang yang terbesar dalam sesebuah masjid dan
terletak di bahagian tengah dengan menghadap kibalat.
✓ kebiasaannya, ruang solat utama berbentuk empat segi dan
mempunyai keluasan minimum 40 orang jemaah.
76. Elemen Rekabentuk seni bina Islam
MIHRAB
✓berfungsi sebagai penanda arah kiblat dan menjadi salah satu
elemen terpenting dalam sesebuah masjid.
✓Kebanyakan mihrab dibina dalam garisan dinding kiblat dengan
berbagai bentuk sama ada separuh bulatan, slinder, menegak
atau segi empat bujur. Mihrab lebih ketara lagi dengan hiasan
geometri dan tulisan khat ayat-ayat Quran dan ada juga masjid
yang menggunakan arca yang berbagai-bagai jenis bagi
menunjukkan kepentingan mihrab.
77.
78. Minbar/ mimbar
❖ Is a pulpit (podium) in the
mosque where the Imam stands
to deliver sermon (khutbah) or to
give lecture.
❖ Usually shape like a small tower
with a pointed roof and stairs
leading to it.
MOSQUE ELEMENTS|
79. Elemen Rekabentuk seni bina Islam
MIMBAR
✓ terletak di sebelah kanan mihrab yang digunakan oleh khatib
untuk membaca khutbah atau syarahan sebelum sembahyang
Jumaat atau sembahyang Hari Raya.
✓ Mimbar ini biasanya terletak di tempat tinggi dari alas lantai yang
dibina daripada kayu atau konkrit. Sesetengah mimbar mempunyai
kubah kecil di atasnya atau berbentuk piramid atau bulat. Keadaan
ini adalah bergantung kepada taraf pertukangan pada sesuatu
zaman tersebut.
82. Mihrab
❖ empty, semicircular space set in the
middle of the qibla wall to identify the
direction of Mecca
❖ A place where Imam lead the prayer
MOSQUE ELEMENTS|
89. Muqarnas
❖ type of corbel (penyangga)
employed as a decorative device
in traditional Islamic and Persian
architecture. The related
mocárabe (honeycomb work)
refers only to projecting elements
that resemble stalactites.
MOSQUE ELEMENTS|
92. Iwan
❖ a rectangular hall or space, usually
vaulted, walled on three sides, with
one end entirely open.
❖ The formal gateway to the iwan is
called pishtaq, a Persian term for a
portal projecting from the facade of a
building, usually decorated with
calligraphy bands, glazed tilework,
and geometric designs
MOSQUE ELEMENTS|
93. Plan of the complex of Sultan Hasan, Cairo, Egypt, c.
1354-1361
96. Minaret
❖ a tall spire with an onion-shaped
or conical crown, usually either
free standing or taller than any
associated support structure.
❖ provide a visual focal point and
are used for the call to prayer
(adhan)
MOSQUE ELEMENTS|
97. Elemen Rekabentuk seni bina Islam
MENARA
✓ Menara adalah tempat bilal melaungkan azan dan mempunyai
reka bentuk yang berbeza bergantung kepada kepelbagaian
budaya di sesuatu tempat dan persekitaran dan dibina pada
tempat yang tinggi (Mansour Abdul Aziz, 1993)
✓ Menurut Cherif Jah Abderahman dalam kertas kerjanya yang
bertajuk The Minaret, Symbol of a Civilization bahawa, ‘the minaret
later become the physical location for this purpose’ dan katanya
lagi, ‘how the symbol stands for a multiplicity of principle, a system
of values, of knowledge of tradition’( Syed Hossein an-Nasr,
✓ 1987).
102. Elemen Rekabentuk seni bina Islam
KUBAH :
✓ merupakan elemen yang diidentifikasikan sebagai sebahagian
daripada seni bina dalam sesebuah bangunan yang dinamakan
masjid.
✓ Kubah sebenarnya memiliki potensi untuk menjadi ruang secara
akustik yang uar biasa kerana pantulan suara yang tidak
menimbulkan gema.
✓ Pada kubah, gema yang kedengaran akan menjadi seolah-olah
berlebihan. Ini akan menjadi luarbiasa sekali jika kita berada di ruang
masjid atau gereja kerana kita seolah-olah mendengar suara bukan
daripada seorang manusia tetapi dari sesuatu yang ghaib.
103. PENGARUH PEMBINAAN KUBAH
✓ banyak seni bina pada abad pertengahan baik masjid atau gereja menggunakan
reka bentuk kubah. Namun, hanya falsafah yang membezakan antara senibina
kubah di masjid dengan kubah di gereja
✓ sejajar dengan pandangan Seyyed Hossein Nasr bahawa, ‘alangkah bedanya
antara candi Hindu Dasavatara dengan Masjid Delhi yang keduanya ada di
India; atau candi-candi Romawi yang naturalistik dengan gereja-gereja
Romaneska yang sama-sama ada di Italia’.
✓ ciri-ciri persamaan terhadap reka bentuk kubah yang wujud di antara sesebuah
masjid dengan hiasan puncak kuil, candi atau gereja adalah hasil asimilasi
budaya atau tamadun yang diadaptasi ke atas seni bina Islam.
127. Caravanserai concept |
a roadside inn where travelers could
rest and recover from the day's journey.
Caravanserais supported the flow of
commerce, information, and people
across the network of trade routes.
= R & R ?
