अव्ययीभाव समास
•Download as PPTX, PDF•
0 likes•1,091 views
अव्ययीभाव समास explanation for class 10
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to अव्ययीभाव समास
More from Dev Chauhan
More from Dev Chauhan (13)
अव्ययीभाव समास
- 1. १. अव्ययी भाव समास • पहला पद हमेशा अव्यय होता है| • सामाससक पद नपुंसकसलुंग मे बनता है| • पद का अन्ततम स्वर ननम्न ननयम से नपुंसकसलुंग में होगा। अ आ को अम ् इ ई को इ उ ऊ को उ सभी अव्ययपदों के अर्थ और प्रयक्त ववभन्क्त अलग अलग होते हैं न्िनका वववरण ननम्नवत् है
- 2. अव्यय Replacing word ववभक्ति 1. उप समीपम ् षष्ठी 2. ननर् अभावः षष्ठी 3. अन पश्चात् षष्ठी अन योग्यम ् षष्ठी 4. यर्ा अननतक्रम्य द्ववतीया 5. स सहहतुं/सह तृतीया स सादृश्युं षष्ठी 6. प्रनत Repetition of noun द्ववतीया/सप्तमी
- 3. उपगुंगम् उपकृ ष्णम् उपयमनम् उपगरु उपरािन ् उपमनन उपगगरर 1 उप गुंगायाः समीपम् कृ ष्णस्य समीपम ् यमनायाः समीपम ् गरोः समीपम् राज्ञः समीपम् मनेः समीपम् गगरेः समीपम्
- 4. ननमथक्षिकम् ननव्दथतद्वम् ननववथघ्नम ् ननिथनम् ननिथलम् ननस्सतदेहम ् मक्षिकाणाम् अभावः व्दतद्वानाुं अभावः ववघ्नानाुं/स्य अभावः िनानाुं/स्य अभावः िलस्य अभावः सतदेहस्य अभावः 2 निर्
- 5. अनववष्ण अनरर्म् अनहरर अनयमनम ् अनकालम् ववष्णोः पश्चात ् रर्स्य पश्चात् हरेः पश्चात ् यमनायाः पश्चात ् कालस्य पश्चात ् 3 अिु 1. पश्चाि्अर्थ में अिु 2. योग्यिा अर्थ में अनरूपम् अनगणम् रूपस्य योग्यम् गणस्य योग्यम्
- 6. यर्ाशन्क्त यर्ामनत यर्ाकालम् यर्ारूपम् यर्ास्र्ानम् यर्ेच्छम् यर्ाक्रमम् शन्क्तम् अननतक्रम्य मनतम् अननतक्रम्य कालम् अननतक्रम्य रूपम् अननतक्रम्य स्र्ानम् अननतक्रम्य इच्छाम् अननतक्रम्य क्रमम् अननतक्रम्य 4 यर्ा
- 7. 1. यौगपद (एक सार् होिा) अर्थ में सचक्रम ् ससखि सिनकम ् सपत्रम ् सफलम् सपररवारम ् चक्रे ण सह / सहहतुं सख्या सह / सहहतुं िनके न सह / सहहतुं पत्रेण सह / सहहतुं फलेन सह / सहहतुं पररवारेण सह / सहहतुं 5 स स 2. सादृश्य (समाििा) अर्थ में सहरर ससखि हरेः सादृश्यम् सिेः सादृश्यम्
- 8. प्रनतहदनम् प्रनतग्रामम् प्रत्यर्थम् प्रत्येकम् प्रत्यिम् प्रनतहदशम् हदनुं हदनुं इनत ग्रामुं ग्रामुं इनत अर्थम् अर्थम् इनत एकम् एकम् इनत अिम् अिम् इनत हदसश हदसश इनत 6 प्रनि
- 9. 1. समृद्धि अर्थ में - Prefix ‘सु’ - meaning समृद्धि (prosperity) 2. समास ववग्रह षष्ठी ववभक्ति में ----- समद्रम् मद्राणाुं समृद्गधः मद्रास देश की समृद्गध extra सु
- 10. अभ्यास उपनीडम् उपववद्यालयम् उपवृिम् यर्ासमयम् यर्ाववगध सगचत्रम् साट्टहासम् ननरुंकशम् अनवृन्ष्ट अनगुंगम् ननरस्त्रम् सतृणम् नीडस्य समीपम् ववद्यालयस्य समीपम् वृिस्य समीपम् समयम् अननतक्रम्य ववगधम् अननतक्रम्य गचत्रेण सहहतम् अट्टहासेन सह अुंकशस्य अभावः वृष्टेः पश्चात ् गुंगायाः पश्चात ् अस्त्राणाम् अभावः तृणेन सह
- 11. अभ्यास एकः अनतदष्टः वानरः आसीत ्। सः प्रनतहदनुं यर्ाशन्क्त वृिे न्स्र्तान् पक्षिणः तदनत स्म। उपनीडुं गत्वा तेषाुं श्रमस्य उपहासुं करोनत स्म। एकः पिी अवदत ् "भोः! ककमर्थम् उपहससस"?। अनवृन्ष्टुं नीडम् एव अस्मान् रिनत। वयुं पररश्रमुं कमथः, ननववथघ्नुं च िीवामः। वानरः साट्टहासम् अवदत ् ‘मूिाथः यूयम्’। अरे! ‘योगगनाुं कतः गृहम्’। एवुं कर्ानयत्वा तेन दष्टेन पक्षिनीडानन भग्नानन। एकः पिी अवदत ् - योगगनः प्रनतिीवम् उपकारमेव कवथन्तत। ककम् इदम् अनरूपुं साधिनस्य?