Een energie efficiënt ventilatiesysteem ontwerp je alleen door zowel U-waarde als luchtlekkage in de berekening mee te nemen.

1. © Colt International
Hoe energiezuinig is natuurlijke ventilatie werkelijk?
Natuurlijke ventilatie is aan een opmars
bezig. De belangrijkste reden hiervoor zijn
twee kenmerken: een natuurlijk systeem
verbruikt geen energie en draagt in het
gebruik ook niet bij aan de CO2-
problematiek. Dit sluit naadloos aan op de
heersende duurzaamheidsgedachte. Maar
hoe kunnen we weten in hoeverre
het natuurlijke ventilatiesysteemwerkelijk
energie bespaart?
U-waarde of luchtlekkage
Bij het ontwerpen van een energiezuinig (brand-)ventilatiesysteemwordt over het algemeen uitgegaan
van de U-waarde van de ventilatie-eenheid. Hiermee wordt een belangrijke factor die veel energie kan
kosten over het hoofd gezien: luchtlekkage. Het is wel begrijpelijk. Ventilatiesystemen maken slechts
een heel klein onderdeel van de totale schil van het gebouw uit, vaak maar één of twee procent van
het dak. En zolang we voldoen aan de EPBD regelgevingen is het eenvoudig om de luchtlekkage te
negeren en uit te gaan van de U-waarde. Dat is echter jammer want de U-waarde en luchtlekkage
bepalen namelijk sámen de energie efficiency van het systeem.
Een voorbeeld van een natuurlijke ventilator met een veel voorkomende afmeting van 1,5m x 2,5m:
§ Ontwerpgebied van 3.75m2 en een oppervlak van ca. 4.5m2. Maximale U-waarde is 3,5 W/m2.K ,
het warmteverlies is 15.75W/K.
§ Als de ventilator het maximaal toegestane debiet
voor luchtlekkage heeft (dat is 10m3/h/m2 bij 50Pa)
dan is de luchtlekkage 45m3/h. Lucht heeft een
thermisch vermogen van 1,21kW/m3.K In veel
situaties zal het warmteverlies dan ook 15,15W/K bij
50Pa drukverschil bedragen.
Dit betekent dat onder normale omstandigheden een
ventilatie-eenheid die minimaal voldoet aan de
regelgeving evenveel energie verliest door thermische
transmissie als door luchtlekkage. Zie in de tekening
het punt waarop de rode en groene lijn elkaar kruisen.

2. © Colt International
Ontwerp energie efficiënte ventilatie-eenheid
Natuurlijk wordt uit bovenstaande duidelijk dat het van belang is om de luchtlekkage in de berekening
mee te nemen. Maar (er is helaas altijd een maar) er zijn geen specifieke elementaire luchtlekkage
grenswaarden. Er zijn zelfs geen belemmeringen om ventilatoren te gebruiken met een luchtlekkage
die vele malen hoger is dan de grenswaarden voor de luchtlekkage van het gebouw. Neem
bijvoorbeeld de basis lamellenventilator die in veel industriële gebouwen al tientallen jaren toegepast
wordt; de luchtlekkage hiervan kan tot wel 20 keer de toegestane gebouwlimiet oplopen!
Met andere woorden: voor wie echt een energie efficiënt ventilatiesysteem wil ontwerpen, is voldoen
aan de minimale bouwvoorschriften niet voldoende. Je moet een stap verder durven zetten en zowel
U-waarde als luchtlekkage in de berekeningen meenemen.
Download voor meer informatie over natuurlijk ventilatie hieronder het artikel ‘Natuurlijke ventilatie in
industriële gebouwen’ verschenen in TVVL magazine, uitgave april 2014. Het geeft gedetailleerd
inzicht in waarom natuurlijke ventilatie tot eind vorige eeuw controversieel was, in de grenzen van
natuurlijke ventilatie bij het creëren van een prettig, fris, werkklimaat en de eisen die we in deze tijd
stellen aan ontwerp, regeling en werking.
Tekst: Gertie Arts