Polski Instytut Ekonomiczny - Raport "Estoński CIT dla Polski. Potencjał, model wdrożenia i oczekiwane efekty"

1. Estoński CIT
dla polskich MŚP
Jan Sarnowski - Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów, research fellow PIE
Aleksander Łożykowski - Dyrektor Departamentu Podatków Dochodowych w Ministerstwie Finansów, research fellow PIE

2. 2
Agenda
1 Podatkowe wsparcie inwestycji
2 Estoński model opodatkowania
3 Benchmark międzynarodowy
4 Bariery rozwoju sektora MŚP
5 Oczekiwane efekty

3. 3
Przyspieszona lub
jednorazowa amortyzacja
Ulga na złe długi
9% stawka CIT
IP Box
Jednorazowe odliczenie straty
lub rozliczenie straty wstecz
NID
SSE/PSI
B+R
Proinwestycyjne rozwiązania podatkowe w Polsce

4. 4
Wyzwania podatkowego wsparcia inwestycji
X Skomplikowane i kosztowne formalności
X Rosnące ryzyko kontroli i sporu z administracją
X Nieelastyczność celowanych ulg
X Wykluczenie firm sektora MŚP

5. 5
Nakłady inwestycyjne
w gospodarce są silnie zależne
od wahań koniunktury. Warto
jednak zaznaczyć, że w całym
analizowanym okresie 1997-2019
były one w Estonii znacząco
wyższe niż w Polsce czy innych
państwach UE, a poziom zbliżony
osiągnęły jedynie po Wielkim
Kryzysie w latach 2007-2009.
W ciągu pięciu lat
po wprowadzeniu reformy
Estonia odnotowała wzrost
nakładów inwestycyjnych
o 6,2 p.p. W tym samym okresie
Polska odnotowała spadek
o 4,8 p.p.
Nakłady inwestycyjne w ujęciu dynamicznym
Nakłady na środki trwałe w okresie 1997–2019
(jako procent PKB)
15
20
25
30
35
40
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
– EU 28 – Estonia – Polska

6. 6
Co to jest estoński CIT
W 2000 r. Estonia wdrożyła pionierskie rozwiązanie
polegające na przesunięciu momentu poboru
CIT z roku osiągnięcia dochodu na moment
dystrybucji zysku (wycofania środków
z firmy i przeznaczenia ich na cele niezwiązane
z prowadzoną działalnością gospodarczą).

7. 7
Zalety estońskiego CIT
Większa płynność
przedsiębiorstw
i mniejsze ich zadłużenie
Wzmocniona
konkurencyjność
międzynarodowa
gospodarki
Tarcza
antykryzysowa
Przedsiębiorstwa bardziej
odporne na wahania
koniunktury
Większa
produktywność
Zmniejszenie ciężaru
tax compliance
Zmaksymalizowana
atrakcyjność
inwestycyjna
Szczelniejszy
system podatkowy
Motor napędowy
inwestycji

8. 8
Estoński model
w Europie
Państwa z funkcjonującym modelem
estońskim
Państwa z funkcjonującym modelem
rezerwy inwestycyjnej
Państwa wprowadzające/rozważające
wdrożenie modelu estońskiego
Państwa, w których model estoński
przestał obowiązywać

9. 9
Szybszy rozwój od sąsiadów +40 p.p.
Mniejsza zależność od kapitału dłużnego –17 p.p.
Większa odporność na kryzysy 99%
Wzrost produktywności firm +13 p.p.
Wzrost PKB + 2,9%
Efekty w Estonii - krótkoterminowe
%
%
%
%
%

10. 10
Efekty w Estonii - długoterminowe
Dane ekonomiczne Polska UE Estonia
Część PKB przeznaczona w 2019 r. na nabycie
środków trwałych 18,6% 21,2% 26,1%
Dynamika wzrostu nakładów na środki trwałe
w 2019 r/r 21,2% 3,92% 9,21%
Wskaźnik nastrojów gospodarczych
(ESI: economic sentiment indicator) według
stanu na kwiecień 2020 26,1% 65.8 68.6

11. 11
Wpływ reformy na przedsiębiorstwa
Udział zysków zatrzymanych w aktywach ogółem w Estonii w latach 1995–2004 [w %]
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
–2 –1
–5 –5
–9
4
2
6
23
26
Źródło: Opracowanie własne PIE na podstawie: Hazak (2009, s. 12)

12. 12
Wpływ reformy na przedsiębiorstwa
Udział zysków zatrzymanych w aktywach ogółem w latach 1995–1999
– porównanie międzynarodowe [w %]
Źródło: Opracowanie własne PIE na podstawie: Hazak (2009, s. 18)
50
40
30
20
10
0
-10
Słowenia
W
ęgry
Szwecja
H
iszpania
Belgia
Finlandia
Rum
unia
Austria
Francja
Słowacja
N
iderlandy
Portugalia
Bułgaria
Litwa
Irlandia
Polska
C
zechy
D
ania
Łotwa
Estonia
W
.Brytania
Luksem
burg
W
łochy
M
alta
N
iem
cy
G
recja

13. 13
Wpływ reformy na przedsiębiorstwa
Udział zysków zatrzymanych w aktywach ogółem w latach 2000-2005
– porównanie międzynarodowe [w %]
Źródło: Opracowanie własne PIE na podstawie: Hazak (2009, s. 18)
40
30
20
10
0
Irlandia
W
ęgry
Szwecja
H
iszpania
Belgia
Finlandia
Słowenia
Rum
unia
Austria
Francja
Słowacja
N
iderlandy
Portugalia
Bułgaria
Litwa
Polska
C
zechy
D
ania
Łotwa
M
alta
Estonia
W
lk.Brytania
Luksem
burg
W
łochy
N
iem
cy

14. 14
Wpływ reformy na przedsiębiorstwa
Udział gotówki (i jej ekwiwalentów) w aktywach w Estonii w latach 1995-2004 [w %]
Źródło: Opracowanie własne PIE na podstawie: Hazak (2009, s. 12)
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
0
5
10
15
20
25
30
19 19
13 13 13
14
15 15
23
24

15. 15
Wpływ reformy na przedsiębiorstwa
Wskaźnik ogólnego zadłużenia w Estonii w latach 1995-2004 [w %]
Źródło: Opracowanie własne PIE na podstawie: Hazak (2009, s. 10)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
67 65
74
78
75 73
69
66
51 50

16. 16
Wpływ reformy na przedsiębiorstwa
Czy uważasz, że nieopodatkowanie reinwestowanych zysków wpłynęło na decyzje
inwestycyjne przedsiębiorców?
Tak Nie Trudno powiedzieć
Źródło: Opracowanie własne PIE na podstawie: Kaarna i in. (2020, s. 22)
64% 20% 16%

17. 17
Wpływ reformy na przedsiębiorstwa
Czy oszczędności zwiększone w wyniku wprowadzenia nowego modelu CIT były
istotną pomocą w wyjściu z kryzysu gospodarczego w roku 2008?
Tak Nie Trudno powiedzieć
Źródło: Opracowanie własne PIE na podstawie: Kaarna i in. (2020, s. 23)
86% 13% 1%

18. 18
Wpływ reformy na wpływy z CIT
Wpływy budżetowe z CIT w Estonii [w mln EUR]
Źródło: Ministerstwo Finansów Estonii
600
500
400
300
200
100
0
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022

19. 19
Porównanie międzynarodowej konkurencyjności
Wybrane dane dotyczące systemu podatkowego Estonia Polska
Czas niezbędny do wypełniania obowiązków podatkowych przez
przeciętne przedsiębiorstwo, dane za rok 2018 [PWC, Paying Taxes 2020]
50 h
rocznie
334 h
rocznie
Czas poświęcony na wypełnienie obowiązków podatkowych przez
przeciętne przedsiębiorstwo wyłącznie w zakresie CIT, dane za rok 2018
[PWC, Paying Taxes 2020]
5 h
rocznie
59 h
rocznie
Odsetek przedsiębiorców uważających rozliczenie CIT za dokuczliwe 11% 40%
Miejsce w rankingu Paying Taxes 2020 (na 189 miejsc) 12 77
Miejsce w rankingu International Tax Competitiveness
Index 2019 pod względem oceny systemu CIT (na 36 miejsc) 2 13

20. 20
Kluczowe dla produktywności
polskich firm nakłady
inwestycyjne (wyrażane
jako % PKB) odbiegają od
poziomu notowanego w
innych państwach naszego
regionu. W 2019 roku
wynosiły 18,6% przy
średniej unijnej 21,3%.
Wyższy poziom notowały
m.in. Słowenia (19,3%),
Litwa (21,1%), Łotwa (22,9%),
Rumunia (23,6%), Czechy
(25,5%), czy Węgry (28,6%).
Inwestycje – dystans Polski do innych państw
Nakłady inwestycyjne w 2019 r. w relacji do PKB [w %]
Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy danych Eurostat
0
5
10
15
20
25
średnia EU-28 = 21,3
30
35
40
45
G
recja
Luksem
burg
W
.BrytaniaW
łochyBułgaria
PortugaliaPolska
C
ypr
SłoweniaM
alta
H
iszpania
C
horwacja
H
olandiaLitwa
SłowacjaN
iem
cyD
aniaŁotwaFrancja
Rum
unia
FinlandiaBelgiaAustriaSzwecjaC
zechyEstoniaW
ęgryIrlandia
26,1
18,6

21. 21
Zgodnie z badaniem
Komisji Europejskiej
jedynie 20%
przedsiębiorstw w Polsce
samodzielnie rozlicza
należności podatkowe.
Pozostałe 80% korzysta
z usług zewnętrznych
doradców lub firm
księgowych.
Natomiast w Estonii
62% przedsiębiorstw
nie korzysta
z outsourcingu
w zakresie tax
compliance.
Koszty tax compliance
Wnioski z badania Komisji Europejskiej:
decyzje przedsiębiorstw w zakresie outsourcingu rozliczeń
podatkowych – porównanie międzynarodowe
Źródło: Komisja Europejska, Study on tax compliance costs for SMEs, Final Report, Publications Office of the European Union, 2018
0
20
40
60
 nie występuje  częściowy outsourcing  pełny outsourcing
80
100
Francja
AustriaN
iem
cy
BelgiaSzwecjaH
iszpania
PolskaH
olandia
W
łochyFinlandia
G
recjaSłowenia
Irlandia
M
acedonia
Luksem
burgSłowacja
W
.BrytaniaC
zechyRum
uniaEstoniaŚrednia

22. 22
Zgodnie
z badaniem Komisji
Europejskiej
38% polskich
przedsiębiorstw
uważa rozliczenia
CIT za uciążliwe lub
bardzo uciążliwe.
W Estonii jest
to jedynie 12%
przedsiębiorców.
Koszty tax compliance
Wnioski z badania Komisji Europejskiej:
udział odpowiedzi twierdzących na pytanie o uciążliwość rozliczeń
podatkowych w CIT – porównanie międzynarodowe
Źródło: Komisja Europejska, Study on tax compliance costs for SMEs, Final Report, Publications Office of the European Union, 2018
0
10
20
30
40
50
60
70
G
recja
M
acedonia
Luksem
burg
W
.Brytania
W
łochy
Polska
Słowenia
H
iszpania
H
olandia
Słowacja
N
iem
cy
Francja
Rum
uniaFinlandia
Belgia
Austria
Szwecja
C
zechy
Estonia
Irlandia
średnia = 40%

23. 23
Zgodnie z badaniem Komisji
Europejskiej przedsiębiorstwa
w Luksemburgu, Irlandii
i Słowenii ponoszą najniższe
całkowite względne
obciążenie w odniesieniu
do wszystkich podatków,
podczas gdy we Francji,
na Słowacji i w Polsce ciężar
ten jest największy.
Przeciętne
przedsiębiorstwo
w przeznacza 2,5% swojego
obrotu na prawidłowe
wywiązanie się ze
zobowiązań podatkowych.
W Polsce jest to ok. 3,7%.
Koszty tax compliance
Wnioski z badania Komisji Europejskiej:
porównanie wskaźnika średniego ciężaru w zakresie
tax compliance w uzyskiwanym obrocie w podziale
na podatki pośrednie i bezpośrednie
Źródło: Komisja Europejska, Study on tax compliance costs for SMEs, Final Report, Publications Office of the European Union, 2018
średnia = 2,5%
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
G
recja
Luksem
burg
W
.Brytania
W
łochy
Polska
Słowenia
H
iszpania
M
acedonia
H
olandia
Słowacja
N
iem
cy
Francja
Rum
unia
Finlandia
Belgia
AustriaSzwecja
C
zechy
Estonia
Irlandia
 podatki pośrednie  podatki bezpośrednie

24. 24
Udział sektora MŚP w Polsce i na świecie
Źródło: Komisja Europejska, Annual report on European SMEs 2018/2019 Research & Development and Innovation by SMEs, listopad 2019, str. 19
G
recja
(97,4)
Słowacja
(97,2)
Polska
(96,1)
C
zechy
(96,0)
N
iderlandy
(95,6)
Francja
(95,5)
Portugalia
(95,4)
W
łochy
(94,9)
Słowenia
(94,7)
H
iszpania
(94,7)
Belgia
(94,6)
Szwecja
(94,6)
W
ęgry
(94,1)
Litwa
(93,1)
M
alta
(93,1)
EU-28
(93,0)
C
ypr(92,9)
Irlandia
(91,9)
Bułgaria
(91,8)
Łotwa
(91,6)
Estonia
(91,3)
Finlandia
(90,9)
C
horwacja
(90,9)
W
lk.Brytania
(90,0)
Rum
unia
(88,4)
D
ania
(88,2)
Luksem
burg
(87,5)
Austria
(87,1)
N
iem
cy
(82,0)
80
88
84
82
90
98
94
92
100
96
86
 mikro przedsiębiorstwo  małe przedsiębiorstwo  średnie przedsiębiorstwo  duże przedsiębiorstwo

25. 25
Liczba przedsiębiorstw w sektorze MŚP 2,19 mln
Część PKB wytwarzana w sektorze MŚP 68%
Liczba zatrudnionych w sektorze MŚP 6,2 mln
Nakłady inwestycyjne sektora MŚP w 2018 r. 99,5 mld zł
Charakterystyka polskiego sektora MŚP
%
%
%
%
%
Odsetek nakładów inwestycyjnych
sfinansowanych środkami własnymi 73%
Źródło: baza danych GUS i Eurostat

26. 26
Bariery rozwoju sektora MŚP w Polsce
25%
18%
14%
13%
13%
10%
7%
Znalezienie klientów ............................................................................................. 25%
Konkurencja .............................................................................................................. 14%
Dostęp do finansowania ..................................................................................... 10%
Dostęp do wykwalifikowanej kadry roboczej lub zarządzającej ........ 18%
Koszty produkcji lub pracy ................................................................................. 13%
Otoczenie regulacyjne ........................................................................................ 13%
Inne................................................................................................................................. 7%
Źródło: Komisja Europejska, Communication from the Commission to the European Parliament,
The Council, The European Economic and Social Committee and the Committee of the regions, An SME Strategy for a sustainable and digital Europe, Brussels, 10.3.2020, COM(2020) 103 final

27. 27
Dostęp do finansowania
Co trzeciej małej i średniej firmie w Polsce nie udaje
się pozyskać potrzebnego jej finansowania dłużnego
(OECD, 2017).
W 2019 roku aż 1/3 przedsiębiorstw (32%) obawiała
się utraty płynności finansowej – jest to o 8 p.p.
więcej firm niż w roku poprzednim.

28. 28
Niska dostępność
finansowania dłużnego
przekłada się na strukturę
finansowania majątku
przedsiębiorstw.
W 2018 roku 73% nakładów
inwestycyjnych polskich
przedsiębiorstw została
sfinansowana środkami
własnymi, a jedynie 11%
kredytami i pożyczkami.
Źródła finansowania majątku
Struktura finansowania nakładów inwestycyjnych
w przedsiębiorstwach w 2018 r.
środki własne kredyty i pożyczki inne
Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy danych GUS
11%73% 16%

29. 29
Pomimo utrudnionego
dostępu do finansowania
dłużnego i problemów
płynnościowych
to właśnie w
mikroprzedsiębiorstwach
dynamika
wzrostu nakładów
inwestycyjnych na
nowe środki trwałe
jest najwyższa i wynosi
11%, podczas gdy w
przedsiębiorstwach
dużych jedynie 3%
rocznie.
Nakłady inwestycyjne w sektorze MŚP
Nakłady inwestycyjne polskich przedsiębiorstw na nowe środki
trwałe w 2017 r. (rok 2016 = 100)
Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2017 r. (GUS, 2018)
mikro małe średnie duże
98
100
102
104
106
108
110
112

30. 30
Zgodnie z badaniem
Komisji Europejskiej koszt
przestrzegania przepisów
podatkowych jest największy
w sektorze mikro i małych
przedsiębiorstw.
Przeciętne
mikroprzedsiębiorstwo
przeznacza 2,6%
swojego obrotu na
prawidłowe wywiązanie
się ze zobowiązań
podatkowych.
Dla małych jest to 1,4%,
podczas gdy dla średnich
i dużych odpowiednio 0,3%
i 0,7%.
Koszty tax compliance
Wnioski z badania Komisji Europejskiej: Udział całkowitych
kosztów w zakresie compliance w obrocie przedsiębiorstwa
Źródło: Komisja Europejska, Study on tax compliance costs for SMEs, Final Report, Publications Office of the European Union, 2018
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
mikro małe średnie duże
średnia = 2,5%

31. 31
Co chcemy osiągnąć?
minimum formalności
odporność na kryzysy
wyższa produktywność
i płynność
wzrost gospodarczy
wyższa
konkurencyjność
więcej inewstycji
nowe miejsca pracy
zysk dla firm
zysk dla gospodarki

32. 32
Grupa docelowa regulacji
331
tys.
219
tys.
91%
(200 tys.)
potencjał
dla
estońskiego CIT
w Polsce
podatnicy CIT, którzy nie wykazują przychodu

33. 33
Dziękujemy za uwagę
Jan Sarnowski
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
research fellow PIE
jan.sarnowski@mf.gov.pl
Aleksander Łożykowski
Dyrektor Departamentu Podatków Dochodowych w Ministerstwie Finansów
research fellow PIE
aleksander.lozykowski@mf.gov.pl
MF_GOV_PL • KAS_GOV_PL MinisterstwoFinansow ministerstwo-finansow