Tình yêu là nguồn khí của Thượng đế, là hơi thở của ngài trên địa cầu! Nó xuống với loài người tùy nghi. Khiêu vũ hay khát vọng, tín ngưỡng hay tàn sát. Nó không hỏi ý kiến ta." - Nikos Kazantzaki "Một hồng nhan đã hiển hiện khiêm tốn lạ thường trong khu Vườn Đá Tảng. Nàng giao thân cùng sương hoa, lòng xa xôi với bao mối xung đột nảy đọc đâm ngang bời bời chung quanh. Đây không chỉ là một pho tiểu thuyết lạ lùng. tác giả buông thả mình lạc lối vào cái thế giới phồn tạp của da vàng, nơi trầm hương chen giao cùng nhục lụy nên chẳng thể cầm lòng cảm thán từng khi. Tiểu thuyết và lối văn tùy bút ngậm vào nhau và cùng gây chấn động cho nhau trong một tiết nhịp vô cùng biến đổi và phong phú." - Dịch giả, nhà văn Bửu Ý

2. 5
LỜI NÓI ĐẦU
“Kazantzaki là nhà văn gây ấn tượng đậm đà nhất
cho tôi”, lời của nhà văn quá cố Schweitzer.
Kazantzaki là nhà văn nhà thơ duy nhất đã say đắm
trong tư tưởng của hai vị chúa tể nhân loại: Chúa Cứu
Thế và Phật Thích Ca, đã không giấu nổi sự bồng bột
của lòng khi khám phá ra Nietzsche, Lénine, đã hàm
dưỡng tâm thần mình bằng tình yêu chan chứa dành
cho quê hương qua hình ảnh vị anh hùng huyền sử
Ulysse. Một thiên tài gồm toàn như Kazantzaki mới viết
nên nổi một Vườn Đá Tảng.
Một pho tiểu thuyết lạ lùng, một câu chuyện trả
thù gậm nhấm dai dẳng của người con gái Phù Tang
đối với người tình phụ bạc. Đây cũng là chuyện phiêu
lưu vào những vùng đất lạ của người da vàng mà chỉ có
đôi mắt và tâm hồn của một người da trắng Địa Trung
Hải mới ghi nhận hết, mới cảm xúc tinh vi đến thế

3. 6
này. Kazantzaki chứng kiến và tường thuật cuộc tranh
chấp ngấm ngầm giữa Nhật Bản và Trung Hoa, giữa
lớp người già nua lưu luyến thời xưa và lớp thanh niên
nhiệt huyết luôn luôn sẵn máu cách mạng.
Tại sao Joshiro, thiếu nữ Phù Tang, buông lời quyết
liệt: “Tôi mong mỏi một cái chết phong phú, một cái
chết còn sinh động hơn cái sống. Cái chết, tình yêu
tuyệt đỉnh”? Tại sao Tiểu Lan, thiếu nữ Trung Quốc,
bảo: “Buồn thay cái nghiệp đàn bà”?…
Giữa cái không khí, giữa cái xã hội mà bao nhiêu
giá trị mới cũ, bao nhiêu hạng người, đảng phái, ý thức
hệ tương xung chờ rạn vỡ, có còn lại gì hằng cửu với
thời gian chăng, dù chỉ là hằng cửu mong manh liễu
yếu? Thưa, một hồng nhan đã hiển hiện khiêm tốn lạ
thường trong khu Vườn Đá Tảng. Nàng giao thân cùng
sương hoa, lòng xa xôi với bao mối xung đột nảy dọc
đâm ngang bời bời chung quanh. Đây không chỉ là một
pho tiểu thuyết lạ lùng. Tác giả buông thả mình lạc lối
vào cái thế giới phồn tạp của da vàng, nơi trầm hương
chen giao cùng nhục lụy nên chẳng thể cầm lòng cảm
thán từng khi.
Một mạch văn lai láng chảy xuyên qua tiểu thuyết,
kết lại thành từng đoạn văn thơ khắp cùng tác phẩm.
Tiểu thuyết và lối văn tùy bút ngậm vào nhau và cùng
gây chấn động cho nhau trong một tiết nhịp vô cùng
biến đổi và phong phú.
Người dịch

4. 7
“Cứu tôi với!”
Một tiếng kêu vỡ khàn, tắc nghẽn, bỗng đâu vọng
đến từ những vùng thăm thẳm, xé tim tôi.
Thế mà tôi vẫn được hạnh phúc vô cùng đấy! Một
hạnh phúc lặng câm, sâu thẳm, im lìm, như hạnh phúc
của con trùng nhỏ tí sưởi nắng ấm.
Tất cả cuộc hành trình chốn Phù Tang này không
phải là trường mộng chứ? Nó còn ham muốn gì nữa
đây, con tim khao khát vô bờ bạc bẽo của tôi?
Giống như một lão bikkhou để con cháu ở lại dấn
mình vào rừng, như con sâu thu mình cô độc bị cơn
nhột nhạt huyền bí của đôi cánh hành hạ, tôi dấn thân
vào xứ Phù Tang.
I

5. 8 NIKOS KAZANTZAKI
Giây lát quan hệ cho đời tôi, âu lo mơ hồ và sâu
thẳm - một sự khó ở như thay lông đổi lốt.
Tôi ngạt thở; đàn bà, ý tưởng, hoạt động chính trị,
du lịch?... Tôi đã chọn du lịch làm ngõ cứu rỗi cho mình.
Trong tôi, từ khi chào đời, đã có khát vọng hố thẳm
và hư hóa, một giọt thuốc độc Á Đông chết người, và
cuối cùng tôi đã quyết chữa trị mình thoát khỏi.
Bằng cách nào? Bằng cách dấn mình vào cõi Á hại
độc kia, bằng cách chất chứa đôi mắt đầy toàn nụ cười
Phật tính làm huyền hoặc và giết những nguồn hy vọng
lớn trên trần thế…
Tập trung hết thảy bao giọng nói tinh mật dâng từ
cùng thẳm con người tôi trong khi báo cho mình biết
cái đại họa vô phương cứu vãn của mọi nỗ lực con
người, ban cho cái hỗn mang kia một hình thù, tìm luật
tắc cho sự hỗn loạn kia, buộc một trật tự cho sự rối rắm
của ham muốn - đẩy mục đích thầm kín của cuộc hành
trình trường kỳ này.
Cứ thế tôi sẽ chế ngự những giọng ẻo lả kia và tôi
sẽ ở lại mình tôi với tim tôi, là cái anh chàng quê mùa
mộc mạc cày cấy gieo rắc cái hư vô mà không hay; và đã
không hay thế mà vẫn dần dà tạo ra, đồng một nhịp với
hết thảy con tim nào sáng tạo, cái điều vô vọng.
Có một kẻ trong tôi khổ đau và tranh đấu cho tự do.
Tôi muốn dọn lòng khỏi mọi cánh cỏ dại đang xâm lấn.

6. 9
Ngồi bên trong sự tĩnh mịch thâm trầm của những khu
vườn Phù Tang hoặc trên những bực thềm nhung nhúc
người của chùa đền, tôi muốn vạch ra con đường cho
kẻ hành hương trong tôi, con đường của Đại Bất Khả
Tri và ghi dấu những chặng đường.
Trong rún rẩy của im lìm đang thu mình để vọt, tôi
chuẩn bị cho cuộc đi. Chuẩn bị, khởi hành, đi, mục tiêu
của cuộc đi, mức đến - tôi thầm hứa tìm cho ra ý nghĩa
tinh mật cho mọi chặng và định ý nghĩa bằng những chữ.
Phù Tang, với những đam mê ghê khiếp thu vào
một hình thức khuôn phép và xinh tươi, sẽ là viên
hướng dẫn cho tôi. Đất lạ, tất cả sẽ hiển hiện với tôi
trinh nguyên và chấn động sẽ mãnh liệt.
Tôi chỉ biết có hai tiếng Nhật khi lên đường đến đóa
hoa đại cúc ấy: Sakura, hoa anh đào, và Kokoro, lòng.
Hai tiếng này, tôi tự nhủ, sẽ là hai chiếc khóa mở mọi
cửa cho tôi. Làm sao lúc bấy giờ tôi đoán ra nổi mình
sẽ cần đến một tiếng thứ ba mà tôi chưa biết chữ tương
xứng trong tiếng Nhật? Tiếng Pháp là: kinh hoàng.
Biển xanh, chim âu, mây xuân, cá heo,… Đậm đặc
và dữ dội, quan cảnh ngập đủ giác quan,… Sắc màu
ngạo ngược, những thân mình dong dỏng trần truồng,
những tiếng tỉ tê dâm dật và vô tâm, những quả mật
ngọt và rữa nát, những mùi thối hòa vui cùng hương
nhài đê mê,…

7. 10 NIKOS KAZANTZAKI
- Cô Joshiro này, - tôi nói với người bạn gái cùng đi
trên tàu đem chúng tôi đến xứ Phù Tang, - cô Joshiro,
tôi chắc chắn lòng cô hết sức đơn giản, như mọi lòng
đàn bà; thể chất cô, giống hết thảy thể chất đàn bà, dù
da trắng, vàng hay đen, khao khát được vuốt ve. Tôi biết
hết những cái bí mật trần truồng; nhưng cô thuộc một
chủng tộc khác tôi và điều đó kích thích ngây ngất tính
hiếu kỳ của tôi. Cuộc hành trình dài quá, hay là chúng
mình yêu nhau được chút nào đi, cô Joshiro?
Một nụ cười Phật tính rộng mở hắt ra từ đôi môi
lớn và lan ra khắp khuôn mặt hơi dữ nhưng vàng một
màu thật đều nhẵn của nàng.
Và bởi nàng im lặng nhìn biển bằng đôi mắt xếch
dài, tôi cười tiếp:
- May thay! Qua con người cô, cô Joshiro ạ, tôi chắc
có thể hiểu chủng tộc da vàng hơn là đọc hết thảy những
pho sách lớn viết về chủng tộc làm mê lòng người và
nguy hiểm này. Tình yêu là ông thầy lớn, phương pháp
chắc chắn hơn cả, căn cứ trên những giác quan sâu
nhất, xúc giác và khứu giác.
Joshiro cười đồng thời thả lướt đến tôi một chuỗi
nhìn dài; răng lớn của nàng sáng lánh trong ánh mặt
trời lớn Đông phương; bể xanh Ai Cập đã dàn trải ra
trước mắt chúng tôi như cánh đồng nõn nà mùa xuân.
Hành khách chơi cù, chơi cờ tào cáo, cờ tướng; ăn
thịt ngốn nghiến, kể chuyện tục cho nhau; các bà căng

8. 11
tai lắng nghe; lần lần họ cởi áo, thích thú đón ánh nắng,
ánh nắng a tòng.
Joshiro, duỗi mình trên ghế nằm, hít thở no nê khí
mặn; nàng ưỡn người trong nắng mai như con mèo cái.
Bỗng nhiên tôi lấy làm xấu hổ cho những nhìn ngó
tham lam, những lời lẽ sỗ sàng của mình; tôi đứng lên.
Tôi không chịu nổi Joshiro. Nàng đã đánh mất cái
đẹp ẻo lả thoang thoáng nhưng làm lạc lòng của người
phụ nữ Phù Tang, nụ cười ngây ngô, cái đẹp đi lần vào
người của nàng Phù Tang, cái quyền uy tối thượng của
sự mềm yếu. Với phục sức thể thao và những lối tự tiện
của người đàn bà giải phóng, nàng biến thành một
con người vô thừa nhận, khó xác định, thoáng vẻ buồn
cười, thoáng vẻ thảm hại, như hết thảy mọi cơ thể rạc
rời của giao thời.
Tôi không chịu nổi nàng nhưng có cái gì ở nàng thu
hút lấy tôi - ý hẳn tại da vàng rất láng và đôi mắt dài
xếch của nàng. Và nhất là hơi hám toát ra từ tấm thân
trong những ngày nhiệt cuối cùng này - một mùi súc
vật pha lẫn xạ hương.
- Đến lúc hay nhất anh lại dậy đi! Đi đâu thế?
- Đi thở.
Bể Ai Cập, nàng “Đại Bích”, và, tận chân trời, một
đường lượn sóng, gợn khói li ti mặt đất liền.

9. 12 NIKOS KAZANTZAKI
Lời ca áo não của thuở các hoàng đế Pharaông Ai
Cập chợt đâm suốt tim tôi. Chúng ta rúng động theo
cơn sốt của thời đại, một đường chỉ đỏ dậy lên trong ta,
dậy lên quay quắt… Chỉ còn cách nhận thức niềm khắc
khoải nữa thôi.
Tôi gạt ra khỏi mặt đất đang nhú lên trước mắt tôi
kia những vua cùng chúa và những chiến tranh thắng
lợi và bao huyền bí thâm sâu và chỉ giữ lại tiếng thất
thanh của một thầy pháp khốn nạn, khoanh chân, im
lìm, trông thấy sự khổ đau mà cất tiếng:
“Ta thấy rồi! Thấy rồi! Thấy rồi! Ta thấy bọn thợ rèn;
ngón tay chúng cứng lại như da ngạc ngư… Ta thấy bọn
thợ cày tưới đất bằng mồ hôi. Bệnh tật rình chờ bọn thợ
mộc; suốt ngày dưới mặt trời thiêu đốt, bọn chúng làm
lụng dán chặt mình vào mái ngói; chiều lại về nhà đánh
đập vợ con… Ta thấy tên thợ may, hai đầu gối đóng
cứng vào bụng; ta thấy gã chạy thư lên đường đi vào sa
mạc mà run rẩy…
Ta thấy rồi! Thấy rồi! Thấy rồi!”.
Tôi lắng nghe gã thầy pháp, chứng nhân khốc liệt,
mà lòng điên đảo. Ham vui với Joshiro, tiêu phí cái tinh
chất quý báu của thời gian vào những lời vô hiệu, nhục
nhã nhé! Gã pháp sư đột khởi lên mặt đất kia, mắt thao
láo, bàn tay nhấc lên khe khẽ, chực kẻ những hình chữ
bất dịch.

10. 13
Ta hiểu! Ta hiểu! Ta hiểu! Bỗng nỗi khổ đau của
thời đại nổ bung trước mắt tôi, như nốt ung.
Joshiro lại gần tôi; mồ hôi thành giọt như sương ở
môi trên; tóc quăn úp lên gáy. Hơi hám thân hình uốn
mềm và mạnh của nàng cho tôi đầy một niềm say đọa lạc.
- Anh nghĩ gì thế? - Nàng hỏi nhỏ, tìm lại được
giọng đàn bà của mình.
Nàng đã quên những dáng bộ nam tính cùng
những ý nghĩ rộng rãi về tự lập; nàng trở lại thành đàn
bà thật sự, trung thành với sứ mệnh cao cả của đàn bà
là bắt hơi thở của thằng đàn ông sa lầy.
Tôi cố cách lắc động sự bải hoải dịu nhẹ xâm lấn
mình mà trả lời:
- Tôi nghĩ đến sự đau khổ.
Nhưnghơihámthânhìnhtrẻlạđó,tôisalầyvàorồi…
Trong tôi có thằng người nổi giận. Joshiro thở dài.
Tôi quay lại đột ngột lên tiếng:
-Đừngthởdài,côkhônghiểuđâu.Côđãđaukhổchưa?
Đôi mắt Joshiro tiết ra một làn sáng u trầm.
- Có. - Nàng đáp giọng nói rõ ràng.
- Lý Đức?
Nghe tên đó, đôi vai trần của Joshiro rung động.
Nàng không đáp, khuôn mặt nàng bạc tái cứng sững

11. 14 NIKOS KAZANTZAKI
như cái mặt nạ nhát người. Đôi môi hõm vào mồm,
biến mất. Tôi nhỏ nhẹ:
- Cô Joshiro, tôi xin lỗi…
Nàng chẳng nghe tiếng tôi; nàng đăm đăm nhìn
biển, lặng im.
Tôi đã nặng tay chạm vết thương nàng. Lý Đức, anh
chàng lầm lì người Hoa bạn với tôi ở Đại học Oxford,
trước kia yêu nàng, say đắm; và bỗng chốc bỏ nàng về
Trung Quốc.
Joshiro gởi thân tại nhà tôi ngay trong đêm đó.
- Anh đừng để tôi tự tử! - Nàng đã gào thét ngã vật
xuống trước bực cửa tôi. - Anh đừng để tôi tự tử! Tôi
muốn sống để trả thù!
Nàng đã ngã bệnh trầm trọng. Nàng khạc ra máu,
các bác sĩ lắc đầu, tuyệt vọng, nhưng Joshiro đã không
muốn chết; tựa người vào chồng gối lớn màu trắng,
nàng nhìn chúng tôi mỉm cười. Nàng bảo chúng tôi:
- Đừng sợ! Đừng sợ! Tôi không chết đâu.
Nàng lướt thẳng, dậy, và quay sang làm việc hăng
say tại tòa đại sứ Nhật ở Luân Đôn. Nàng hay đi Nhật,
lẻn qua Mãn Châu, cải dạng đột nhập Trung Quốc.
Làm những gì? Nàng không hề nói cho ai hay. Cả
đến cái tên Lý Đức chẳng bao giờ lọt khỏi đôi môi rộng
và đầy dục vọng của nàng.

12. 15
Quên rồi chăng? Nàng ngủ với bọn đàn ông và hôm
sau bỏ họ tàn nhẫn thích thú. Lời lẽ nàng thường khi bỉ
tiện. Lần nào gặp lại nàng, tôi nhủ thầm chắc nàng đã
quên dứt tuyệt anh bạn, quên luôn thù hằn.
Và hôm nay, đấy, nghe tên Lý Đức, nàng cứng sững,
quyết liệt. Tôi nhắc lại thật nhỏ:
- Cô Joshiro… tôi xin lỗi.
Giọng hơi vỡ khàn, nàng quát:
- Anh im đi! Anh im đi!

13. 16 NIKOS KAZANTZAKI
Nửa trưa rọi nắng thẳng đứng. Con tàu thả cầu
treo, neo vào đất. Joshiro không đáp lời tôi gọi. Tôi
bước lên một mình.
Tôi dạo chơi trên bến, mũi nở. Tôi hít thở tham lam
không khí ứ đầy các mùi bến tàu Đông phương. Tôi ăn
xoài và chuối, nhai trầu, huýt sáo, cười một mình; tôi
sung sướng.
Tôi cảm tạ cái khí lực mịt mờ đã cho tôi sinh ra đời
để lang thang trong các miền biển thế này và ngửi mùi
vị nồng của thịt mỡ, và sờ mó, thật chậm rãi, những trái
cấm.
Các bến tàu Đông phương thơm mùi xạ hương,
như loài thú động cỡn. Lừa đảo và dâm dật, cái bến tàu
II

14. 17
đang mở tay xuống lòng kim hải và bán ra bao độc dược
dịu nhẹ vô cùng.
“Gái bến tàu là neo hay là thừng? Sáng nay gái cầm
giữ thêm hai con tàu tại bến!”
Tôi huýt sáo nho nhỏ đoản khúc haiku đó trên bến
Port Said, hai bàn tay mang đầy chuối.
Một ông Mỹ, mập ú lầm lì dạo tới vài bước một cách
trịnh trọng. Ông đội chiếc mũ lưỡi trai đen với mấy chữ
tím nhạt: “Đạo quân cứu độ”.
Quyết liệt, mộ đạo quá khích, mắt lạnh lùng cứng
cỏi - con người đệ tử Kitô này tìm kiếm cái gì đây chứ,
trong cái hải cảng tạp sắc này, tràn trề ánh nắng, tràn
trề trái cây và những nàng người cá để nửa mình trần?
Tôi chưa hề bắt gặp một cái nhìn nào băng giá hơn,
nặng cừu hận hơn, xa vời Đông phương và tình thương
hơn. Ông nhìn bám vào bọn gái cơ khổ phấn son - bọn
người chị em của gã - và mắt gã tiết ra độc dược.
Tôi, không mũ lưỡi trai, không chữ màu tím nhạt,
không mối cừu hận của người Kitô, chiếc ống điếu
ngậm trong răng, lấy làm thú vị theo dõi cái con người
của Bắc Bán cầu ấy, rơi thõm vào các miền bể chói
chang này.
Bỗng đâu một thằng bé con da màu sô cô la từ
trong tối vọt ra. Mắt nó cười, móng tay bôi thuốc đỏ
ánh lên trong mặt trời. Nó bám vào áo vét tông của ông
người có đạo mắt xanh.