1. DIGESTINO APARATUA
Digestino aparatuak elikagaiak
deskonposatu egiten dauz.
Honeek dira zatirik garrantzitzuenak:
Ahoa: Ahoak elikagaiak mastekatu eta
xehetu egiten dau hortz-aginen bidez.
Mihinak txu gurinek sorteen daben
txuagaz nahasten ditu elikagaiak eta
elikagai boloa sortzen da.
Faringean eta heste gorrian behera
elikadura boloa hurdailera eltzen da.
Hurdailean elikadura boloa hurin
gastrikoagaz nahasten da, eta komo
izeneko likidoa bihurtzen da.
Heste meharrean komoa pankreako
urinakaz, behazunagaz eta heste urinakaz
nahasten da eta kiloa bihurtzen da.
Hortik elikagaien mantenugaiak heste
mehetik doaz odoleraino.

2. Heste Kodiak soberan dagozan gauzan
gorozki bihurtzen dauz eta uzkitik
kanporatzen da.
DIGESTINO APARATUAREN
GAIXOTASUNAK
 Hortz-aginetako txantzarrak hortzaginei kalte
egiten diote, ahogo bakterien eragines.Txantxarren
prebensiorako, gosoki asko ez jatea komeni da,
otordu bakoitzaren ostean aginak garbitu behar
doguz eta, gitxienes urtean behin dentistaren gana
joan behar gara.
 Aerofagia digestino hodian gasak sartzen diranean
sorteen da, mina eta ondoeza reagiten dauz.
Aerofagiari ahurrera artzeko, neurriz jan behar
dogu eta edari gasdun gutxiago kontxumitu behar
doguz.
 Beherakoa hestemeharra ura eta mantenugaiak gai
ez daneangertatzen da, eta, horregaitik, gorozkiak
sarri eta likidoak izaten dira. Beherakoa
daukagunean medikuaren gana joan behar gars,
eta ur asko eta jaki arinak hartu behar doguz;
adibidez, arroz aeta saldak.

3. ARNASA APARATUA ETA ARNASKETA
Arnasa aparatuak airetik oxigenoa hartzen dau eta gure
gorputzak sortzen dauan karbono dioxidoa kanpora
botatzen dau
ARNASA APARATUAREN OSAGAIAK
Arnasa aparatua arnasabidez eta birikiz osatuta dago
.Arnasbideak
> Sudur hobiak,airea birikietara heldu aurretik
garbitzea,berotzea eta hezotzea da
> Faringea,airea ere eroaten dau sudur hobietatik
birikietara.Horregaitik gara gai ahotik ere arnasea hartzeko
> Laringea,faringea eta trakea lotzen dauzan hodia
da.Barruan ahots kordak daukaz,airea igarotean bibratu eta
ahotsa sortzen daben muskulu bi
>Trakea,bronkio izeneko hodi bitan banandutako hodia
da
>Bronkioak,birikietan,bronkiolo izeneko hodi

4. txikiagotan adarkatzen dira
Birikiak
.Birikiak,arrosa koloreko organo arol bi
dira.Barruan,bronkioloen muturretan,biriki albeolo
izeneko zakutxo moduko batzuk dagoz.
ARNAS APARATUAREN GAIXOTASUNAK
>Gripea birus batek sortutako gaixotasun oso hoikoa da.
Birus hori errez kutzatzen da pertsona batetik
bestera,sukarra, muskuluetako mina eta ondoeza reagiten
dauz.
>Asmea bronkioloak estutu eta aireari pastasen uzten ez
dionean gertatzen da.Bronkodilatadore izeneko
medikamentuekin kontrolatu daiteke.
ZIRKULAZINO APARATUAREN OSOGAIAK
Bihotza toraxan eskerraldeal kokatuta dago,
odola gorputz guztira garraiatzen dau. Bihotzaren
hormak muskulu ehunez osotuta dagoz, eta
barrualdea hutsa dauka, lau barrunbez osotuta:
aurikula bi eta bentrikulu bi. Balbula trikuspideak
eskumako aurikulea eta eskumako bentrikulua

5. bereizten dauz. Balbula tripuspideak eskerreko
aurikulea eta eskerreko bentrikulua banatzen dauz.
Odol basoak era askotako lodierea daukien
hodiak dira, zirkuitu itxi bat osatzen dabe.
Lodierearen arabera, lodienatik meheneera, arteriak,
benak eta kapilarrak bereizten dira.
>Arteriek odola bihotzetik gorputzeko organo
guztietara zabaltzen dabe.
>Benek odola gorputzeko atal guztietatik
bihotzera daroe.
>Kapilarrak oso meheak dira, eta arteriak eta
zainak lotzen dabez.
Odola, odol basoetan zehar zirkulatzen dauan
likidoa da. Mantenugaiak eta oxigenoa garraiatzen
dauz, eta hondakinak batzen dauz. Plasmeagaz eta
plasmoko zelules osotuta dagoz.
>Plasmea likido horixka bat da, digestinoari esker
sortutako mantenugaiak garraiatzen dauz,
adibidez.
>Odol zelulak globulu gorriak (oxigeno eta
karbono dioxidoa garraiatzen dabe), globulu
zuriak ( gorputza infekzinoetatik babesten dabe),
eta plaketak ( zauriak ixten dabez) dira.

6. ZIRKULAZINO APARATUAREN
GAIXOTASUNAK
>Tronbosia odolean tronbo izeneko pikor bat
Eratu eta arteria bat edo bena bst isten dauanean
gertatzen da. Obesitateak edo erreteko ohiturak
gaizotasun hau izateko arriskua ugaritzen dabe.
>Miokardio infartua oxigenorik eyak eraginda
bihotzeren zati bateko zelulak hilten diranean
zortzen da gaisotasun hau.
Bihotzekoa dieta horekatu baten eta jarduera
fisikoaren bidez ekidi daiteke.
>Arterioesklerosia arterien barruan gantzak meatzen
diralako arteriak gogortzean sorteen dira,ariketa
fisikoak egitea, reurriz jatea, koipe gutxi artesa eta
ez erretzea dira neurri egokienak.
ODOL ZIRKULAZINOA
>Odol zirkulazinoa bi zirkuitutan bananduta
dago:zirkulazino txikia edo birikietakoak eta
zirkulazino nagusia edo orokorra.
>Zirkulazino txikia edo birikietakoa bihotzetik
birikietara doa eta bihotzera itzultzen da.Eskumako

7. bentrikulutik karbono dióxidos betetako odola biriki
arteriaren bidez atera eta birikietara eltzen da.
Birikietako albeoloetanodolak karbono dioxidoa
askatzen dau, eta oxigenoa hartzen dau. Biriki
benen bidez, odol oxigenatua bihotzaren eskerreko
aurikulara doa, gero ezkerreko bentrikulura doa eta
hortik ahurrera, zirkulazino naguzia asten da.
>Zirkulazino nagusia edo horokorra bihotzetik veste
organoetara doa, eta bihotzera itzultzen da.
Ezkerreko bentrikulutik odol oxigenatuak aorta
arteriaren bidez hurteten dau, eta gorputzeko
órgano guztietara banatzen da, oxigenoa eta
mantenugaiak izteko eta karbono dioxidoa eta
hondakinak jasotzeko.Substantzias betetako odola
bihotzeko eskumako aurikulara itzultzen da, kava
benen bidez.Eskumako aurikulatik eskumako
bentrikulura doa eta, hortik, zirkulazino txikira.

8. GERNU SISTEMA
>Gorputzak karbono dioxidoa kanporatzen dau eta
gernu sistemak gure zelulek sortutako hondakin ez
gazeosoak egozten dauz.
Kuntzurrunek, ureterrek, germu maskuriak eta
uretrak osotzen dabe gernu sistema.
>Kuntzurrunak baba formako bi organo dira, kaxa
otorazikoaren azpian dagoz, bizkarrazurraren alde
banatan.Kuntzurrunetatik igaroten dan odola
iragaztea da horren eginkizuna, organizmoarentzat
toxikoak diran hondakinak erausteko
>Ureterrak gernua kuntzurrunetatik hartu eta gernu
maskurira eroaten aben hodi bi dira.
>Gernu maskuria zaku formako órgano ihartzu bat
da, eta zakuan gordeta egoten da gernua, uretratik
kanporatu arte.
>Uretra hodiaren bidez, gernu maskurian gordetak
gernua kanporatu egiten dau.

9. IRAITZ APARATUAREN GAIXOTASUNAK
>Zistitisa gernu maskuriaren infeksioa da,
bakterioek sortua, eta sukarra eta pixa egitekoan
mina eragiten dau.
>Kuntzurrunetako harriak organo horreetan
gernuan disolbatutako substantzietatik sortzen
diran masa solidoak dira.Kuntzurrunetako kolikoak
eragin daikiez, hau da, harriek pixari pasatzen izten
ez deutzielako min handia saortzen dau.
Kuntzurrunetanharririk ez izateko, kuntzurrunek
ondo funtsiionatzeko adina uredatea komeni da.
>Kuntzurrunetako gitxiegitasuna odola iragazteko
gaitasuna galtzen dabenean sortzen
da.Kuntzurrunek huts egiten dabenean transplantea
egin behar da.Transplantea heldu bitartean,
pazienteak dialisia hartu behar dau.

10. IZERDI GURUINAK
>Izerdi guruinen bidez, horreetatik ur dagoman
kapilarretako substantzia toxikoak ezabatzen
dira.Horretarako izerdia sortzen da.
>Izerdi guruinei esker, gorputzaren tenperatura
kontrolatzen da.