Тусупова Гулим Айткалиевна Қарағанды облысы, Балқаш қаласы «Дамуы шектелген балаларға арналған облыстық №4 арнайы мектеп-интернаты» КММ мұғалім – логопеді

1. Мақсаты:
1. Білімділік: Өткен тақырыптар бойыншабілімдерін жинақтап, түсініктерін
толықтыру.
2.Дамытушылық: Оқушылардың сөйлеу дағдысындамытыпғана қоймай,
оқушыларды шапшаңдыққа баулу, белсенділіктерін арттыру.
3. Түзетушілік: Оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамытып
және зейіндерін тұрақтандыру.
4. Тәрбиелік:Оқушыларды пәнге деген қызығушылығынарттырып, өзгенін
пікірін құрметтеуге, ұйымшылдыққабаулу.
Түрі: интеллектуалдық ойын-сайыс
Ойынның барысы:
1.Ұйымдастырукезеңі
- Қайырлы күн құрметті ұстаздар, оқушылар, келген конақтар!
«Қазақстанныңболашағы – білімді ұрпағында» демекші, сендер сол бола-
шаққа бүгінгі білімдеріңмен, бастау алып отырсыңдар. Бүгінгісайыста
өздерінің білімдеріңді, ұшқыр ойларыңды өрнектеп ортаға саласыңдар!
2. Педагогикалық – психологиялықдайындық
-Балалар, барлығымыз терезегеқарайықшы, ауа-райы қандай? (Жылы)
-Ал, мына күннің көзі қандай болып тұр?
(Күннің көзі ашылып, біздерге қарап жымиып тұр)
-Ендеше,балалар, бізде бір-бірімізге қарап жымиайық!
3. Интеллектуалдық ойынның өтілубарысы:
(2 слайд)
-Балалар, біз экраннан нелерді көріп тұрмыз?(Гүлдерді)
(3 слайд)
Ал, мына гүлдің аты қалай деп аталады? (Сарғалдақ ( тюльпан))
-Қызғалдақтың түсі қандай? (сары)
-Ал, сары сөзіндегібірінші дыбысы қандайдыбыс ? (С дыбысы)
-Ендеше, балалар, мына жерден маған 1 топ «С» әрпін тауып беріңдер.
-Жіпке ілмес бұрын, С әрпі қандай түсте көрсетілгенін айтыңдар? (Сары)
- Осы сары түске қандай қысқышты аламыз? (Сары қысқышты)
2 топ. Ө дыбысы
-Қызғалдақ гүлі қандай? (әдемі) (4 слайд)

2. -Қалай әдемі? (Өте әдемі)
-Өте сөзіндегібірінші дыбысы қандайдыбыс?(Ө дыбысы)
-Ендеше, балалар, мына жерден маған «Ө» әрпін тауып беріңдер.
- Ө әрпі қандай түсте көрсетілген? (Қызыл)
- Осы қызылтүске қандай қысқышты аламыз? ( Қызыл қысқышты)
1 топ. З дыбысы (5 слайд)
- Қызғалдақ сөзінде үшінші дауыссыз дыбысқандай дыбыс?(З дыбысы)
- Енді, балалар, маған «З» әрпін тауып беріңдер.
- З әрпі қандай түсте көрсетілген? (Көк)
- Осы көк түске қандай қысқышты аламыз? ( Көк қысқышты)
-Осы қызғалдақ гүлінің отаны қай мемлекет? (6 слайд)
(Қазақстан -қызғалдақтың отаны)
-Қазақстан сөзінен кейін қандай тыныс белгі қойылды?(сызықша)
-Ал, енді маған сызықшатыныс белгісін тауып беріңдер.
-Сызықша белгісі қандай түсте көрсетілген? (сары)
- Осы сары түске қандай қысқышты аламыз? (Сары қысқышты)
2 топ. М дыбысы
(7 слайд)
-Ал, мына гүлдің аты қалай деп аталады? (Меруертгүл)
-Ал, меруертгүл (ландыш)сөзіндегі бірінші дыбысы қандай дыбыс?
( М дыбысы)
-Енді, балалар, маған «М» әрпін тауып беріңдер.
- М әрпі қандай түсте көрсетілген? (Жасыл)
- Осы жасыл түске қандай қысқышты аламыз? ( Жасыл қысқышты)
1 топ. Е дыбысы (8 слайд)
-Ал мынау қандай гүл? (Бәйшешек, подснежник)
- Бәйшешек сөзінде екі рет қайталанған екі дауысты дыбыс?(Е дыбысы)
-Енді, балалар, маған «Е» әрпін тауып беріңдер.
- Е әрпі қандай түсте көрсетілген? (Қызыл)
- Осы қызыл түске қандай қысқышты аламыз? ( Қызыл қысқышты)
2 топ. Р дыбысы
(9 слайд)
- Ал, балалар, мына гүл қалай деп аталады? (Раушан)

3. - Раушан сөзіндегі бірінші дыбысы қандай дыбыс?(Р дыбысы)
-Енді, балалар, маған «Р» әрпін тауып беріңдер.
-Р әрпі қандай түстекөрсетілген? (көк)
- Осы көк түске қандай қысқышты аламыз? ( көк қысқышты)
1 топ. Г дыбысы
-Көктемде мына гүлдер не істейді? (бүршік атады, сосын гүлдейді)
(10 слайд)
- Гүлдейдісөзіндегі бірінші дыбысы қандай дыбыс?(Г дыбысы)
-Енді, балалар, маған «Г» әрпін тауып беріңдер.
- Г әрпі қандай түсте көрсетілген? (сары)
- Осы сары түске қандай қысқышты аламыз? ( көк қысқышты)
2 топ. Е дыбысы (11 слайд)
- Бәйшешек сөзінде екі рет қайталанған екі дауысты дыбыс қандай еді?
(Е дыбысы)
-Енді, балалар, маған «Е» әрпін тауып беріңдер!
- Е әрпі қандай түсте көрсетілген? (Қызыл)
- Осы қызыл түске қандай қысқышты аламыз? ( Қызыл қысқышты)
1 топ. Н дыбысы
- Раушан сөзіндегі соңғы дыбысы?(Н дыбысы) (12 слайд)
-Енді, балалар, маған «Н» әрпін тауып беріңдер.
- Н әрпі қандай түсте көрсетілген? (Жасыл)
- Осы жасыл түске қандай қысқышты аламыз? ( Жасыл қысқышты)
- Балалар,сонымен қандай сөз шықты? ( «С Ө З - М Е Р Г Е Н») (13слайд)
Олай болса, логопедиялықертеңгілікке арналған «Сөз-мерген»атты
интеллектуалдық ойынымызды бастаймыз!
4. Көзге арналғанжаттығулар. (14 слайд)
-Ал, енді балалар, сендердің көздерін ауырған шығар, қане көзгеарналған
жаттығуды орындайық! (көзгеарналған видеоны көрсету)
5. Саусаққаарналған жаттығулар. (15 слайд)
«Жұдырық, тақтай,алақан» (16 слайд)
Орындалутәсілі:алақандарды алдымен жұдырыққатүйіп, одан соң
тігінен ұстап, сосыналақанды үстел үстіне қою. Осы қимылдарды
кезектестіре, тез орындау.

4. 6. Артикуляциялық жаттығулар (17 слайд)
«Көңілді тіл» ертегісі арқылы артикуляциялық жаттығуларды жасайық.
Логопед:Мына тапсырманы орындайаламыз ба?
Балалар: Иә, орындаймыз.
Логопед:Ендеше, балалар, мен сендерге«Көңілді тіл» ертегісін айтамын,
ал сендер ертегіні мұқият тыңдап отырып, артикуляциялықжаттығуларды
жасайсыңдар.
Ерте, ерте, ертеде, ешкі жүні бөртеде, кішкентай үйшіктің ішінде тіл өмір
сүріпті. Ол үйдің аты не? Кім біледі? Дұрыс. Олүйдің аты - ауыз. Үйдің
есігін ашып, жауып тұрамыз .(ауызды жабу). (18слайд)
1.Арайлап таң атқанда,
Ұйқысынан оянып, Тіл тұрады.
Есігін ашып, көзін уқалап,
Оңға-солғақарайды. («Сағат»). (19 слайд)
2.Далаға шығып, таза ауада,
Таңғы жаттығуын жасайды. («Алтыбақан»).

5. 3.Жаттығуданкейін
Тіл таңғы асын ішеді. («Тәтті шырын»). (21 слайд)
4. Астан кейін
Тіл атпен шауып ойнайды.
Тілдің көңіл күйі көңілді. («Ат шауып келеді»). (22 слайд)
7.Дауысқа арналған жаттығулар:
Мақсаты:күші, ұзақтығы, ұзындығыбойыншаәр түрлі дыбыстардыайту
бөліктерін дамыту.
(23,24,25,26слайд)
Сара қалай жылайды? (А-а-а)
Біз қалай таңқаламыз? (О-о-о)
Пойыз қалай уілдейді? (У-у-у)
Қоян қалай күледі? (И-и-и)
Енді осы дыбыстарды қосыпсозыпайтамыз.
Жаттығулар:
Жай дауыспен А-а-а О-о-о У-у-у И-и-и
Қатты дауыспен А-а-а-а-а-а О-о-о-о-о-о-о У-у-у-у-у-у-у И-и-и-и-и-
8.Тыныс алужаттығулары: (27 слайд)
Мақсаты:мұрынжәне ауыз арқылы тыныс алуды ажырату, диафрагмальды
тыныс алуды дамыту (өткізу уақыты 5 минут)
Жаттығулар:
-ауызбен дем алу-мұрынмендем шығару (3 рет)
-ауызбен дем алу-ауызбен дем шығару (3 рет)
-мұрынмендем алу-ауызбен дем шығару (3 рет)
-мұрынмендем алу-мұрынмен дем шығару (3 рет)

6. Бүгінгіойынымыздың бөлімдерімен таныстырып өтейін: (28слайд)
І. «Таныстыру»(Әртопөзін таныстырады)
ІІ. «Ойлы болсаң, озыпкөр» (сұрақ - жауап)
ІІІ.«Тапқыр болсаң, тауып көр!»
VІ. «Ұшқыр ой»
V. «Жалғасын тап!»
VI. «Көңілді сәт» ( Әр топ өз өнерін көрсетеді).
-Әр кезеңнен өткендеріңді байқау үшін, берілген тапсырманы орындау
арқылы әр топ, мынандай қызғалдақтыңсуреті көрсетілген жетонға ие
болады. (29 слайд)
I. « Таныстыру». Бұлкезеңдеәртоп өзінің топ атын, ұранын айтып, бір -
бірімен танысады. (30 слайд)
(Топтардыңтанысуы).
1-топ. Біздің топ : «Тұлпар»
Біздің ұран: Біздің топ, ол біз –«Тұлпар».
Біз қандаймыз?
Отқа салса жанбаймыз,суғасалса батпаймыз.
Көкке биік көк самғап,биікті біз таңдаймыз.
Талаптанып талпынып,ел үмітін ақтаймыз.
2-топ. Біздің топ : «Қыран»
Біздің ұран: Қыран қалықтап самғайды
Қыранның қанаты талмайды.
II. «Ойлы болсаң,озып көр» (32 слайд)
Сұрақ қойылады.Берілген сұраққатез, жылдам, нақты жауап беруі керек.
Қай топ ұшқыр ойлы екенін анықтайық.
1 – топ: «Тұлпар» (33 слайд)
1 тапсырма:« Тауып көр!» (Алма, қызанақ)
-Алма жеміс пе, әлде көкөніс пе? (Жеміс)
-Жемістер қайда өседі? (Бауда, ағашта)
-Ал қызанақ жеміс пе, әлде көкөніс пе? (көкөніс)
-Ал, көкөністер қайда өседі(бақшада өседі).
2 тапсырма:«Дәмін татып, тауып көр»
-Әріп пен дыбыстың айырмашылығы неде? (34 слайд)
- Дыбысты естиміз,айтамыз.Әріптікөреміз,жазамыз
- Дыбыстарнешеге бөлінеді? Дауысты дыбыстарнешеге бөлінеді?Ал,
дауыссыздыбыстарнешеге бөлінеді?
Дауысты және дауыссыз болыпекіге бөлінеді.
Дыбыстар
Дауысты Дауыссыз

7. Жуан Жіңішке
а,о,ы,ұ ә,е,і,и
2 – топ: «Қыран» (35 слайд)
Жылан қалай ысылдайды? –С-с-с!
Шәйнектің ішіндегісу қайнаған кезде, қатты ысқырады.Қалай
ысқырады?-С-с-с! (36 слайд)
-С дыбысынакелетін қандай сөздердібілесің?
-Сәбіз, сан, қыс, қас, бас, дос, жас, сақина, т.б.
С дыбысынабайланыстықандайжаңылпашты білесің?
Үш кісі ішік пішті,
Бес кісі ішік пішті.
Неше кісі ішік пішті?
1 – топ: «Тұлпар» (37 слайд)
Біз тамағымызауырғанда қалай шаямыз?
-Ғ-Ғ-Ғ...
-Ғ дыбысына келетін қандайсөздердібілесің?
Ғарышкер, ғалым, сағат, Ғалия, табиғат.
-Ғ дыбысы сөздің қай жерінде кездеседі?
Сөздің басындажәне ортасында, ал аяғында кездеспейді

8. 1 – топ: «Тұлпар»
-Суретте ненің суретін көріп тұрсың?(Орақ) (38 слайд)
- Адамдар орақпен не істейді? (орақпен шөп шабады)
-Орақ деген сөздебірінші қандай дыбыс?(Оо дыбысы)
Орақ деген сөзгеауызша дыбыстықталдау жаса.
1 топ.«Тұлпар» (39 слайд)
Мына суреттердің бірінші дыбыстарынқосыпоқысаңсөз шығады.
А Л М А
2 – топ: «Қыран» (40 слайд)
Мына суреттердің соңғы дыбыстарынқосыпоқысаңсөз шығады.
Қ А Л А М
2 – топ: «Қыран»
(41 слайд)

9. 2 – топ: «Қыран» (42,43слайд)
«Л» мен «Р» дыбыстарына қатысты суреткөрсетіледі, сол көрсе-
тілген суреттердің атын атап, буынға бөліп және орнын тауып, белгіле.
(44,45 слайд)
1 – топ: «Тұлпар»
Бос торкөзге «Ұ-Ү» дыбыстарынқойып және қандай сөз шыққанды-
ғын оқы.
(46 слайд)
Ұ
Ұ
Н
Р
Ш
Бос торкөзге “Ұ-Ү” дыбыстарын қойып және қан-
дай буын шыққандығын оқы.
Ұ Ү
Ү
Ү
Н
Р
Ш
2 – топ: «Қыран»
Екі бағанда «Ы»мен «І» дыбыстары көрсетілген. Суретарқылы«ы»
дыбысынан келетін сөздерді «ы» бағанына, ал «і» дыбысынан
басталған сөздерді «і» бағанынаорналастыруын қажет.
Ы І
Екі бағанда «Ы» мен «І» дыбыстары көрсетілген. Сурет арқылы«ы»
дыбысы бар сөздерді «ы» бағанына, ал «і» дыбыстары бар сөздерді «і»
бағанына орналастыруын қажет.
(47 слайд)
Н
Р
Ш
Н
Р
Ш

10. 2 – топ: «Қыран (48 слайд)
Адасқан дыбыстардыорнына орналастыр.
Экранданенің суреті көрсетілген? (Ыдыстыңсуретікөрсетілген)
-«Ыдыс» сөзіторкөздедұрыскөрсетілгенбе? (Жоқ)
-Ендеше, адасқан дыбыстарды орнынаорналастыр.
Д Ы С Ы
1 – топ: «Тұлпар» (49 слайд)
Көп нүктенің орнына тиісті [ұ] мен [ү] дыбыстарынқойып, сөздерді
оқы.
...стаз, т...лкі, ...й, ...я, ...тік, қ...лпынай.
1 – топ: «Тұлпар» (50 слайд)
Сөйлемдегі сөздісуретпен толықтыр.
дәмді.
Көлде бар.
Алманың түсі -
Атамда балға, балта бар.
жайлауда жайылып жүр.
Менің әжем сырды.
2 – топ: «Қыран» (51 слайд)
Сөздерден сөйлемқұрастыр.
Жауабы:Сәния ұқыпты қыз.
-Бұл не ? Сөйлем
-Сөйлем неден тұрады? Сөйлем сөздердентұрады.
-Сөйлемдегісөздің бірінші әрпі қандай әріппен жазылады? (бас әріппен
жазылады).
-Сөйлем соңындане қойылады? (нүкте)

11. III.«Тапқырболсаң, тауып көр!» (53 слайд)
1-тапсырма. Калейдоскопқақажетті Е, Н, А,Р,О әріптерін орналастыр.
(54 слайд)
-Осы тапсырма сендердің алдарындаберілген. Енді осы калейдоскопқа
қажетті дыбыстарды қоямыз.
-Тиісті дыбыстардықойыпболсаңдар, 2 топтан бір-бір оқушы алдыға шығып,
тексерейік.
-Ал, бірінші «Тұлпар» тобы оқиды, әрі қарай «Қыран» тобы жалғастырады.
-Дұрыс пе екен?
-Енді, екі топ осы сөздердібарлығыз біргеоқиық.
-Ал, енді мына сұраққа жауап беріңдер!
Сөздік жұмыс
1. «Дене» дегеніміз не? алып дене → дене құрылысы → дене мүшелері →
дене тәрбиесі→ дене шынықтыру т.б. осындайәр-түрлімағына береді.
2.«Дана»дегеніміз кім? Дана деген сөзге«Кім?» деп сұрайтынболсам,
кісінің аты, мағынасынашатын болсам, онда « Данышпан, білгіш, кемеңгер»
деген мағынаны білдіреді.
3.«Дара»дегенімізне? Жеке, оқшауланып тұрады. (Біреу)
4.«Дала»дегеніміз не? Кеңжазық, байтақ даланы дала деп айтамыз.
5.«Доға»дегеніміз не? Доғадегініміз-шеңбердің бөлігі.
6.«Депо»дегеніміз не? Темір жолдың бөлімшесі
Жауабы:Дене, Дана, Дара, Дала, Доға, Депо;
9. Сергіту сәті(жай әуендіқойып қою керек) (56 слайд)
Шықты үйректер шалғынға.
Көңілді қоңыз ұшады,.
Мойнын созып қаз шықты,
-
Суда қамыс шулайды,
Тағы да тыныштық орнайды,
Кря-кря-кря
Ж-ж-ж-ж
Ға-ға-ға
Ш-ш-ш-ш
Ш-ш-ш-ш

12. IV. «Ұшқыр ой» (57слайд)
Сөздің ішінен басқа сөздердітауып жаз (жай әуен ойналып тұрады).
(58,59 слайд)
Әткеншек – халық ойыны. Аралығы 3 – 4 м етіп орнатылған екі діңгекке
арқан байлап, табанына тақтай бекітеді. Негізі алтыбақаннан алынып,
уақытқа үйлестірілген бұл ойын әлем халықтарының бәрінде бар.
Әткеншектің түрлеріқазіргі танда көп.
-«Әткеншек» деген сөздің ішінен басқа сөздітауып жазып болсақ, ендеше
тексереміз.
Әткеншек
Ән
Әке
Әтешкешенеше
кеш
шек теке
(60 слайд)
-Бірінші «Тұлпар» тобы оқиды, келесі «Қыран» тобы оқиды.
-Екі топтыңқаншалықты сөз жазғанынанықтаймыз.
Жауабы:ән, әке, әтеш, кеше, неше, кеш, шек, теке.(Барлығы 8 сөз)
10. «Допты қағып ал!» ойыны (62 слайд)
Ойынның шарты:
1.Қандай дыбыс айтылады, сол дыбысқақатысты кісінің есімдерін айтып,
келесі балаға лақтырады. Сөйтіп ойын жалғаса береді.
А а дыбысы:Анар, Айым, Айару,Айтолқын, Айдана, Ақманар, Аслан,
Айдын, Ақниет, Айжан, Ақнұр, Айман.
2.Берілген сөздегі жуан дауысты дыбысыменайтылған сөзді, жіңішке
дауысты дыбысқа алмастырыпайтуларың керек.
Тор-төр соз-сөз От-өт ор-өр
Ұн-Үн Ұр-Үр Ұш-Үш
V. «Жалғасын тап!» (63 слайд)
Ойынның шарты: Мен мақалдыңбастапқы қатарын айтамын, келесі
жолын жалғастыруларын керек. (64,65,66,67слайдтар)
1 – топ: «Тұлпар» тобы
1. Өз үйім - өлең төсегім
2. Батыр туса - ел ырысы,
Жаңбыржауса - жер ырысы

13. 2 – топ: «Қыран» тобы
1. Отан оттан да ыстық
2. Оқу- инемен құдық қазғандай
VI. «Көңілдісәт». (69 слайд)
-Екі топқа үйге тапсырмаберілген болатын.
-Дайынсыңдар ма? Жақсы, ендеше ортаға «Тұлпар» тобын шақырамыз!
-«Тұлпар» тобыныңорындауындағы ән «Балдырған».
-Енді, ортаға«Қыран» тобынортағашақырамыз!
-Ал, «Қыран» тобыныңорындауындағы би«Шөжелерім».
-Қабыл алыңыздар!
7. Қорытынды
-Бүгінгі сайыста өздерінің бар білімдеріңді, ұшқыр ойларыңды
өрнектеп ортаға сала білдіңдер.
- Енді, осы екі топтың қаншалықты көп жетон жинағанын
анықтайық. (70 слайд)
-Ал, санаймыз!
-Екі топта теңбе-тең шықты, ендеше «Достық» жеңді. (71 слайд)
-Ал енді осы сайысқа қатысқан оқушыларды марапаттауға рұқсат
етіңіздер!
-Сонымен бірге, тәтті зефир!
-Енді, балалар, достық әні болсын деп, барлығыз бірге «Бүгін
мереке» атты өлеңді шырқайық!
«Бүгін мереке» атты
әнді шырқайық!
(72слайд)
-Сонымен, бүгінгі біздің логопедиялық ертеңгілікке арналған
«Сөз-мерген» атты интеллектуалдық ойынымызды осымен
аяқтаймыз. Назар салып тыңдағандарыңызға көптен-көп рахмет!
(73 слайд)