Een overzicht van de ontwikkeling van de inkomstenbelastingdruk voor werknemers vs. zelfstandigen. Wie heeft de sterkste schouders?

1. Hebben werknemers sterkere schouders dan zelfstandigen…?
Zo aan het einde van het jaar blik je wel eens terug. Ook op TV en radio volgen de
terugblikken en jaaroverzichten elkaar snel op. Zo kwam onlangs het onderwerp
belastingtarieven ineens op tafel. Tsja, je kunt het maar ergens over hebben.
Is de belastingdruk de afgelopen, pak ‘m beet, 10 jaren nu gestegen of gedaald? We hadden
het natuurlijk over de inkomstenbelasting. En maakt het dan nog verschil hoeveel je
verdient, of dat je werknemer of zelfstandige bent? Als belastingadviseur werd ik geacht dat
ter plekke even op te hoesten. Maar eerlijk gezegd moest ik dat toch gaan uitpluizen.
Eerder dit jaar concludeerde de OESO in haar onderzoek tot een daling van de Nederlandse
belastingtarieven. Dat onderzoek maakte echter geen verschil tussen werknemers en
zelfstandigen en gaf een “gemiddelde” uitkomst. Daarnaast was dat onderzoek niet gericht
op alleen de heffing van inkomstenbelasting. Onder andere de accijnzen werden in de
genoemde daling meegenomen. Al met al kan ik daar niet zoveel mee.
In mijn overzicht heb ik over de jaren 2004-2015 de geldende inkomstenbelastingtarieven
genomen (dat is dus inclusief de premies volksverzekeringen) en de geldende
heffingskortingen voor een één-persoonshuishouden (jonger dan 65 jaar). De zelfstandige
heeft daarnaast recht op de zelfstandigenaftrek en, vanaf 2007, op de MKB-winstvrijstelling.
Ik heb 4 categorieën onderzocht: werknemers met een loon van € 30.000 respectievelijk
€ 70.000 en zelfstandigen met een winst van € 30.000 respectievelijk € 70.000. In de
hieronder afgebeelde grafiek zien we de daadwerkelijke ontwikkeling van de heffing van
inkomstenbelasting in de periode 2004-2015. Er zijn opvallende verschillen te constateren.
0.00%
5.00%
10.00%
15.00%
20.00%
25.00%
30.00%
35.00%
40.00%
45.00%
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
JAAR
Ontwikkeling heffing inkomstenbelasting
Werknemer 30.000 Werknemer 70.000 Zelfstandige 30.000 Zelfstandige 70.000

2. Vanaf 2004 daalt de belastingdruk voor zelfstandigen continu. Oók voor werknemers daalt
de belastingdruk telkenjare, een kleine hick-up in 2005 (en 2010 voor de hogere inkomens)
daargelaten. In 2007 zien we de scherpe daling voor zelfstandigen wegens de invoering van
de MKB-winstvrijstelling. De belastingdruk voor de werknemers daalt in dat jaar slechts
gering. In 2013 stijgt de belastingdruk over de hele linie. De hogere inkomens krijgen te
maken met een sterkere stijging. In 2014 stijgt de belastingdruk verder voor de inkomens
met € 70.000, terwijl voor de werknemers en zelfstandigen met € 30.000 de belastingdruk
daalt. Het lijkt dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.
Kijken we naar de belastingdruk in 2004 en 2015, dan is de werknemer met € 30.000
inkomen ruim 9% goedkoper uit dan 11 jaar geleden. De werknemer met € 70.000
daarentegen betaalt zo’n 0.3% méér. Bij de zelfstandigen lopen de verschillen hard op. De
belastingdruk 2015 vergeleken met 2004 is voor de zelfstandigen met € 30.000 inkomen
ruimschoots gehalveerd! Met € 70.000 inkomen is de daling ongeveer 30%.
We kunnen concluderen dat in de loop der jaren de lagere inkomens er flink op zijn
vooruitgegaan ten opzichte van de hogere. Én dat het ondernemerschap vanuit
inkomstenbelastingperspectief flink gestimuleerd wordt. Het verschil in belastingdruk tussen
werknemer en zelfstandige was in 2004 ongeveer 7% (bij € 30.000) respectievelijk 2% (bij €
70.000) in het voordeel van de zelfstandige. In 2015 is dit voordeel voor de zelfstandige
opgelopen tot ruim 15% (bij € 30.000) respectievelijk ruim 11% (bij € 70.000).
Mijn conclusie? De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten en de schouders van
werknemers zijn sterker dan die van zelfstandigen.