2. Տրնդեզի ավանդույթները
Տրնդեզի տոնը նշվում է փետրվարի 14-
ին, երբ կաթոլիկները տոնում են սուրբ
Վալենտինի օրը, այլ ոչ 13-ին, ինչպես
շատերը կարծում են: Խնդիրն այն է, որ
համաձայն եկեղեցական օրացույցի, օրը
փոխվում է երեկոյան պատարագից
հետո: Տրնդեզի պաշտոնական անունը՝
Տեառնընդառաջ, կապված է Հիսուս
Քրիստոսի կյանքից մի դեպքի հետ: Ըստ
հրեական օրենքի, Մարիամն ու Հովսեփը
նորածին Քրիստոսին կյանքի
քառասուներորդ օրը տարան տաճար:
Այստեղ էլ նրանց ընդառաջ եկավ երկար
ժամանակ Աստծո որդու գալստյանը
սպասող Սիմեոն ծերունին և տեսնելով
մանուկ Հիսուսին, միանգամից
հասկացավ, որ հենց նա է Տերը:
3. Սակայն Տեառնընդառաջի ծեսերն ունեն ավելի հին՝ հեթանոսական հիմքեր,
ու կապված են կրակի մաքրող հատկությունների հետ: Տոնի հիմնական
ծեսը կրակ վառելն է: Հնում կարծում էին, որ կրակը ջերմացնում է, դաշտերը
բերրի դարձնում ու նպաստում ամուսնական կապերին:
4. Ծեսը հետևյալ տեսքն ուներ. տաճարի բակում մեծ
կրակ էին վառում: Հավաքվում էր ամբողջ
ժողովուրդը՝ կոչ անելով «այրել ձմեռը»:
Ծիսակատարության մասնակիցները երգեր էին
ձոնում իրենց խնդրանքների մասին:
Տարիքավորները, օրինակ, երգում էին «հավերս
ձու ածեն, կովս կաթ տա, հարսներս ծնեն»:
Երիտասարդ տղաներն ու աղջիկներն իրենց
երգերի մեջ սերն էին գովաբանում: Անզավակ
կանայք ցատկում էին կրակի վրայով՝
հավատալով, որ դա կօգնի հղիանալ:
Ապաքինման հույսով կրակի մոտ էին բերում
հիվանդներին:
Տների բակերում էլ էին կրակ վառում, որի շուրջը
պտտվում էր նորապսակ զույգն ամուսնական
տարազով: Սա համարվում էր երկրորդ
հարսանիքի պես մի բան: Հարսն այդ ընթացքում
ձեռքն էր առած լինում նորածին տղա, որպեսզի իր
զավակն էլ տղա լինի: Եթե նա դեռ հայրական
տանն էր ապրում, սկեսուրն ուղարկում էր նրան
«բաժինքը»՝ ընկույզ, մրգեր, չամիչ, շաքար ու
տարբեր զարդեր: