Methodist Women Federation Program 2020 / Porokaramu Ni Lotu Ni Marama 2020

1. ULUTAGA: SDG 3 ‘BULABULA VINAKA KEI NA SAUTU’
Vakarautaka na Ceva kei Aferika
SDG 3 “Tutaki ka tokoni
na bulabula vinaka kei
na nodra tiko vinaka na
lewe ni vanua kece;

2. METHODIST CHURCH IN FIJI
DEPARTMENT OF WOMEN’S FELLOWSHIP
Phone: 3312 126
Lot 2 Eden Ville, Toorak
GPO Box 357, SUVA
1
Rev. 22 : 2
28 Okosita, 2020
Kivei Kemuni na i Talatala Qase, Talatala ni Veitabacakacaka, Na
Dikonesi kei na i Liuliu Ni Veitokani Ni Marama
I’ saka,
Au kidavaki kemuni saka tiko yani e na Yaca ni Noda Turaga ka i
Vakabula ko Jisu Karisito. Au nuitaka ni daumaka saka tu na bula ka toso
vinaka tu na veiqaravi e na noda lotu e Viti me vaka sa kacivi kemuni
saka kina na noda Kalou.
Ko ni sa na taura sara tiko ga e na gauna oqo na noda i lavelave
vakarau ni “Federation Week” ka sa tu ‘qo e matada. E vica na ka au
gadreva me vakamatatataki tale yani e ke.
1. Na noda ulutaga e na yabaki oqo na (Development Sustainable
Goal) SDG: 3 – NA BULABULA VINAKA KEI NA SAUTU: Tutaki ka tokoni
na bulabula vinaka kei na nodra tiko vinaka na lewe ni vanua
kecega.
2. E da sa kerei me da vakayagataka e rauta e dua (1) na auwa e na
veimataka se yakavi mai na Moniti ki na Lotulevu ka qai qarava na
lotu e na Siga Vakaraubuka. Ia me vakatau ga vei kemuni.
3. E kerei mo ni maroroya vinaka na i lavelave oqo me na dau
vakayagataki tiko e na noda veisoqosoqo e na veigauna mai muri.
4. Me qai nanumi toka ga me qai vakau mai na soli ni Federation
week ki valenivolavola.
Au sa vakauta tiko yani na noqu vakanuinui vinaka ni na ceguva na
Kalou levu na Yalo Tabu na noda vakasoqoni vata oqo ka da na
vakadeitaka tale kina na marama na noda veiwekani vata kei na Gone
Turaga ko Jisu Karisito.
Mo ni kalougata ka qaqa.
Rev. Sainimere Degei
Vunivola

3. 2
PAROKARAMU NI VULI ENA VEISIGA – 5TH - 8TH OKOTOVA 2020
6.00pm - Sere Kei na Masu
6.15pm - Ulutaga me veitalanoataki (Vakavurea na
veivosaki e na veivu ni taro oqo: What,
Where, Who, When Which, Why kei na How.)
6.40pm - Veimasulaki
7.00pm - Suka
MONITI - 5 OKOTOVA 2020
NA I VAKAMACALA TAUMADA
E na veiyabaki, na noda i soqosoqo ni veitokani ni marama e
vuravura, na World Federation of Methodist and Uniting Church
Women, e dau marautaka na siga ni World Federation Day, ka dau
vakaraitaka e so na i vola ni vuli me vakananumi kina na siga qo.
Na veivola ni vuli e vakarautaki, e rawa ni sa vulica yadua se
vakailawalawa e na siga ni World Federation.
E na yabaki oqo, na ulutaga vulici na United Nations Sustainable
Development Goal 3 (SDG 3)
E tiko e na loma ni veivola ni vuli na vei ka oqo:
 Na i Kau ni Vuli
 Na bibi ni SDG 3
 Na ka me na rawati e na tiko bulabula
 Na ulutaga lelevu
 Na vei ka sa rawati e na 4 na ulutaga lelevu
 Na kena bibi vei keda na SDG 3
 Na veika me da na cakava
 Na lotu me qaravi

4. 3
Sa kerei me da na vakayagataka vakavinaka na i vola ni vuli qo. E
sa veisautaka vakadua na noda bula na matetaka levu na COVID-
19, ka sa tara na noda bula kece e vuravura. Ni na rawa ni
veitalanoataka na veisau sa kauta mai ve keda na marama kei na
tara na noda tiko bulabula na matetaka levu qo na COVID-19
vakabibi na ka e da cakava se me da sabaya kina na veisau sa
kauta mai na matetaka ‘qo. Eda na vuli mai na noda veiwasei ka
veitalanoataka na veisau eda sotava ka me da vakacaucautaka
ga na Kalou Levu.
I Kau ni Vuli
Na bula vinaka e sega ga ni yalani ni vinaka tu na i tuvaki ni yagoda
se noda vakasama. Na veivakabulai(healing) e sega ni ka ga
vakavuniwai. Na bula vinaka kei na veivakabulai e umani e na
veqaravi ni noda Turaga ko Jisu ka dau kacivi ira kina na nona
tisaipeli. E sega ni ka vou ki na noda lotu na veiqaravi e na tabana
ni tiko bulabula kei na veivakabulai, ni dau vakayacora tu mai na
veiqaravi qo e loma ni udolu na yabakai sa oti.
Sa veisau vakalevu na usutu se ulutaga ni qaravi ni tiko bulabula.
Me i kuri ni ulutaga kei na lalawa ni SDG 3 ka tutaki kina na bula
vinaka kei na tiko sautu, na ulutaga qo e lewe ni 17 tale na lalawa
ni SDG (e 18 na SDG). E gadrevi totolo me da rawa ni qaravi kece
na lewe i vuravura, me wili kina na vakawabokotaki ni tauvimate
na HIV AIDS. E kauwaitaki vakalevi ni so na matetaka lelevu e ra
veitauvi tale mai me vaka na Ebola kei na dengue. E kauwaitaki ni
sa sega ni i yaga vei ira e so na lewenivanua na wainimate ni ra sa
rui vakayagataka vakalevu. Vakakina na veimatetaka e na vanua
katakata vakataki Viti kei na mate sureti (NCD) na veitauvi
vakalevu e vuravura taucoko.
Sa kauwaitaka vakalevu na World Council of Churches, na i tuvaki
ni nodra bula na lewe i vuravura kei na ka e bolei ira tu ka sa
nanuma ni sa kena gauna oqo vei ira me ra veisau taka na nona
veiqaravi na lotu ka kauta lesu mai na nona veiqaravi me liutaka
na qaravi ni tiko bulabula ni lewenivanua ka me umana na nona
veiqaravi na lotu me rawa na bula vinaka kei na veivakabulai.

5. 4
Na bibi kei na yaga ni SDG 3
Na United Nations SDG e tuvana na veiqaravi se bucibucini me tiko
vinaka kina na lewenivanua (people), me vinaka na vuravura
raraba (planet) kei na tiko sautu (prosperity). E rau veiwekani
voleka sara na bula vinaka, tiko bulabula kei na
veivakatorocaketaki. Na SDG 3 e na saga me kauta tani na
veivakalolomataki (injustice) ka vu mai na veimate eso kei na
veivakatorocaketaki.
Na SDG 3 e gadreva me qai da yacova na 2030 sa da rawata na
tiko sautu kei na bula vinaka ni lewenivanua, valuti na mate
rerevaki na HIV/AIDS, TB se mate ni gacagaca kei na veimate sureti,
rawa ni da qaravi kece vakavuniwai na lewenivanua (universal
health coverage, da rawa ni volia rawa na veiwainimate e da
gadreva. Me da na rawata na vakadidike me so na wainmate vou
e rawati me ra valuta na veimate vovou eso.
Mai na Tiseba ni yabaki sa oti kei na Janueri ni yabaki qo, sa
rogovakai e vuravura na matetaka levu na COVID-19 ka dewa
rawarawa sara mai dua na tamata kei na dua tale. E sega ni kilai
na vu ni mate dewa qo ka se bera ni laurai rawa e dua na kena i
wali se wainimate. A laurai taumada mai Wuhan e Jaina (China)
na mate dewa qo. Udolu vakaudolu e vuravura e ra sa tauvi ira na
COVID 19 ka udolu tale ga e ra sa vakaleqai kina.
Na kena tutaki na bula vinaka e dua na usutu levu ni 17 na SDG ka
vakarautaka na Matabose kei Vuravura ena i vola tabaki 2030
Agenda for Sustainable Development. E na gadrevi me da
cakacaka vata me da rawata kina na i naki ni 17 na SDG. Na
veivakatorocaketaki e na gadreva me da bula vinaka na
lewenivanua.
Na ka me rawati e na SDG 3 ni da yacova yani na yabaki 2030
1. Me vakalailaitaki na nodra mate na tinani gone era
vakasucu kina 70 na mate vei ira na 1000 na marama sucu
bula.

6. 5
2. Vakalailaitaki na mate dole mai na mate sureti e na veiqaravi
ni tarovi kei na kena qaravi ni vei mate qo ka tokoni na qaravi
ni bula ni vakasama kei na tiko sautu.
3. Vakalailaitaki na nodra mate dole na gone sucu vou ki na 12%
ni 1000 na gone sucu bula. Vakalailaitaki na nodra mate na
gone e ra lailai mai na yabaki 5 ki na 25 mai vei ira na gone e
ra sucu bula e na i taba ni yabaki qo.
4. Me vakawabokotaki na mate dewa na HIV/AIDS, na mate ni
yatevuso (TB) na malaria kei na mate dewa e na vanua
katakata
5. Me vakaqaqacotaki na sabai ni wainimate ca ni
veivakamatenitaki, me wili kina na yaqona ni vavalagi kei na
‘drugs’.
6. Me vakalailaitaki na mate e na motoka e gaunisala, me
veimamataki sara ga.
7. Me vakarawarawataki na tarai ni vakasala kei na vuli me
vakaqaqacotaka na kila ni bula ni vakaluvea
(sexual/reproductive health), na tuvani ni vakaluvea kei na
kena tomani na sasaga ni matanitu baleta na ulutaga qo.
8. Me vakalailaitaki na mate kei na tauvimate e vu mai na
ceguvi ni cagi rerevaki se na wainimate e drodrova na meda
wai ni gunu kei na wainimate e lakova na qele e tei kina na
keda kakana.
9. Me vakakaukauwataki na kena vakamuri na veidinadinati me
baleta na kena tarovi na kana tavako. (WHO Framework and
Convention on Tobacco Control)
10. Me tokoni na vakadidike me so na wainmate vou me tarovi
kina na mate dewa, me vakasaurawarawataki na wainimate
ka tokoni na taqomaki ni veiqaravi raraba ni tabana ni bula.
11. Me vakalevutaki na kedra i wiliwili na veiqaravi e na tabana
ni bula, me tokoni na nodra vuli ka qaravi vinaka me rawa ni
ra veiqaravi raraba vei keda vakabibi vei keda na tu ena
vanua se qai vakatorocaketaki tiko.

7. 6
12. Vakaqaqacotaki na nodra rawa ni kidava kei na nodra
qaqarauni na vei matanitu e na kena na rerevaki ni na
veitauvi na mate dewa e vuravura.
TUSITI - 6 OKOTOVA 2020
Na ulutaga raba i levu ni SDG 3
1. Rau veiwekani voleka na i tuvaki ni tiko bulabula kei na bula
dravudravua ni na vakatau kina na i tuvaki ni wai ni gunu, na
veimaliwai nodra na marama kei na turaga, na tiko sautu kei
na draki veisau.
2. Na i naki levu ni SDG 3 ya me da bulabula vinaka kece na lewe
ni vanua- na i tuvaki ni bula ni vakaluvea, mate dewa, mate
sureti, na rawarawa ni da qaravi mai n a tabana ni bula kei na
vakarawarawataki ni voli ni wainimate.
3. Na SDG 3 me qaravi keda kece na lewenivanua, me da qaravi
raraba mai na tabana ni bula, na vakalailaitaki ni kana tavako,
vakalailaitaki na mate ena motoka e gainisala kei na rerevaki
ni wainimate ni veivakamatenitaki.
NA TOSO SA RAWATA NA SDG 3 ENA 2019
Sa so na veisau vinaka sa rawa e na kena vakavinakataki na
veiqaravi ni tabana ni bula, e da sa bula balavu cake, sa lailai na
mate dole nodra na gone kei ira na tinani gone vakasucu vou, kei
na kena valuti na mate dewa e so. Ia na vesau sa rawa ni
vakatotolotaki cake. E se tu ga na mate ni gacagaca (TB), na
malaria ka levu e ra sega ni rawa ni yacova na veiqaravi ni tabana
ni bula. Me da cakacakavata me valuti na mate sureti, na mate ni
vakasama, na sega ni wainigunu vinaka kei na bulu vinaka na
benu ni tamata kei na benu ni vuvale.
Na i tuvaki ni bula ni vakaluvea
 E lewe 330,000 na marama era mate e na veiyabaki mai na
nodra vakasucu. E yaco vakalevu mai na vanua dravuisiga i
Aferika. E ra tu na marama vuku me ra vukei ira na marama
era vakasucu ia era sega ni lewe levu na marama e ra vulica
na veivakasucumi.

8. 7
 E sa lutu sobu sara na levu ni mate vei ira na gone lailai mai na
yabaki lima (5). E levu na gone era mate ena i matai ni vula ni
nodra bula. E rawa ni tarovi na vu ni nodra mate na gone.
 E veivakabulai na nodra dau cula na gone. E ra cula vaka tolu
(3) na gone. Sa toso cake tiko ga na levu ni gone era vakaoti
na nodra cula. Ia e lewe levu na gone e ra sega ni vakaotia
na nodra cula ena i matai ni nodra yabaki ni bula ka rawa ni
vaka vu mate vei ira na gone.
 Me vakalevutaki na nodra qaravi na lewenivanua me ra kila
na i tarovi ni vakaluvea. E toso cake tiko na levu nai marama
era sa taro i vakasala se vakayagataka na i tatarovi ni
vakaluvea.
 E sa lutu tiko na keda i wiliwili na i tabagone e ra vakaluvea
dole. E Aferika e levu na goneyalewa e ra se vakawatitaki ni ra
se gone. Eso na matalotu e ra tokona na vakawati gone vei ira
na gone yalewa ka ra kauta laivi na nodra dodonu na gone
yalewa me ra tubucake. Eso na i tubutubu era soli ira na
luvedra gone yalewa lalai me ra vakawati ni ra se gone sara
ga.
Na mate dewa
 Sa ra veitokoni vakai lavo na veimatanitu me vakasaqarai na
wainimate me i wali ni HIV/AIDs. E sa lutu sobu na veitauvi ni
mate qo.
 Na mate ni gacagaca (TB) e veivakamatei vakalevu sara me
yacova na laurai ni mate na COVID-19. Ia e dina ni lutu tiko na
levu ni tamata e tauvi ira na TB, e so e ra sega nii bula rawa mai
na mate oqo. E sa laurai ni sa sega ni cakacaka vinaka na
wainimate ni TB ni yagodra na tauvimate sa vorata na
wainimate e soli yani.
 E sa tovolei tiko ga me valuti na mate na malaria. E sega ni lutu
na levu ni tamata e tauvu ira na malaria vakabibi mai Aferika.

9. 8
 E sivia na 3 na milioni na tamata e tauvi ira tu na mate na kilai
na Heptasis B kei na Heptaisis C. Sa ra cula na gone lalai me
tarovi na Heptisis B ka sa lutu na kena veitauvi na mate oqo vei
ira era gone era lailai mai na yabaki lima (5).
 E sivia e dua na bilioni (1 billion) era gadreva na veiqaravi ni
mate e laurai vakalevu e na vanua katakata (tropical diseases)
Mate sureti, mate ni vakasama kei na mate vu mai na ka e tu
wavoliti keda
 E toso cake na kena rawa ni dua e mate mai na dua vei iratou
na 4 na mate sureti qo- na mate ni uto, mate ni suka, mate ni
gacagaca se kenisa. Na vei mate oqo e vakaleqai ira
vakalevu na turaga mai vei ira marama.
 Sa lutu tiko na levu ni tamata I vuravura e ra kauta laivi na
nodra bula (suicide) ia na leqa qo e vakaleqai kina vakalevu
ko ira na tabagone e tiko nodra yabaki ni bula e na 15-29 na
yabaki. Na leqa ‘qo e laurai vakalevu e na na matanitu
dravudravua.
 E sa lutu na levu ni tamata e vuravura era kana tavako
vakabibi kei ira na marama. E ra se kana tavako vakalevu na
turaga. E sivia na 8na milioni na tamata e vuravura e mate e
na leqa mai na vakatavako.
 E sa qai tubu ga vakalevu na levu ni tamata e ra leqa e na
motoka e gainisala. Na leqa ‘qo e veivakamatei vakalevu
duadua vei ira tiko nodra bula mai na yabaki 5 ki na yabaki 29.
 Na ceguvi ni cagi ca e vakatotolotaka na lega ni mate ni uto
kei na mate ni gacagaca. Na cagi ca e vu mai na kubou ni
vanua ni buli yaya, kubou ni motoka kei na kubou mai na
vakasaqa.
 Na gunuvi ni wai sega ni savasava e vakavuna na mate ni coka
ka vakaleqa na nodra bula na tamata. Na duka ni qele e
vakadukara na i vurevure ni wai ka vakavuna talega na
tauvimate.

10. 9
VUKELULU - 7 OKOTOVA 2020
Na vakailavotaki ni tabana ni bula
 E sa tosocake tiko ga na kena vakailavotaki na tabana ni
veiqaravi ni bula.
 E ra lewe lailai tiko ga na vuniwai ra veiqaravi ena tabana ni
bula e na veimatanitu ra se vakatorocaketaki tiko, ra 10 na
vuniwai me veiqaravi vei ira e 10,000 na tamata.
Cava na vuna e vakabibitaki kina na SDG 3. E da na rawata
vakacava.
(vola o Sumeep Bath, Epereli 2018 International Institute for
Sustainable Development)
E na rawa ga ni bula na vuravura ke ra bulabula na lewenivanua.
Ia sa dua na ka na duidui e laurai ena veiqaravi ni tabana ni bula
ka levu e ra vakaleqai mai na mate e rawa mi tarovi se qaravi.
E tolu na drau na udolu na marama e vuravura era mate e na
nodra vakasucu. E rawa ni tarovi na leqa qo. E levu na tina gone
tiko e na yabaki 15-19 era vakaleqai e na nodra vakasucu.
E levu na gone era mate dole e na gauna era sucu kina. E levu
cake na i Taukei ni vanua e tarai ira na leqa qo.
E levu na gone era lega ni ra bera ni yacova na nodra i ka 5 ni
siganisucu. E laurai ni vu ni leqa qo na dravudravua ni vuvale kei na
i vakatagedegede ni vuli nei tina ni gone
Na mate dewa rerevaki na AIDS e tauvi ira e 35 na milioni na
tamata e na 2013. E sivia na 240,000 na gone e tauvi ira na mate
‘qo ena yabaki ya.
E lutu na levu ni tamata e ra tauvi malaria ia e so tale na mate
dewa vou e laurai vakalevu e na vei matanitu e na ceva ni
vuravura.

11. 10
E na 2015, e rauta ni 303,000 maternal deaths worldwide, most from
preventable causes.
NA VEIQARAVI ME SOTAVA NA LEQA E TARAI VURAVURA
Na nodra yalayala na noda i liuliu ni veimatanitu, na SDG 3 me
‘tutaka na tiko bulabula ka tokona na bula sautu ni lewenivanua
kece”. Ni bera na SDG, na Matabose kei Vuravura (United Nations)
a vola na MDG (Millennium Development Goals) mai na yabaki
2000-2015. A 3 mai na 10 na na i naki ni MDG e vakatabaki dua kina
tiko bulabula ni lewenivanua. Na SDG a qai volai me
vakatorocaketaki kina na vuravura mai na yabaki 2015-2030. Na
usutu ni SDG na veivakatorocaketaki me tiko bulabula na tamata.
NA SDG 3 e vakabibitaka na nodra bula na gone kei ira na tina
vaka bibi e na ceva ni vuravura. E gadrevi me vakalailaitaki sobu
na nodra mate na gone sucu vou kei na tina e na gauna ni
vakasucu.
E gadrevi me vakarawarawataki na veiqaravi ni tabana ni bula,
vakalailaitaki na kana tavako, wainimate ni veivakamatenitaki kei
na mate e na motoka e gaunisala.
E gadrevi me ra cakacaka vata na veimatnitu e vuravura me
taqomaki na bula ka vakatororicaketaki na veiqaravi ni tabana ni
bula. Me buli e so na lawa me taqomaki ira na lewenivanua ka
kauta mai vakarawarawa na veiqaravi ni tabani ni bula.

12. 11
LOTULEVU - 8 OKOTOVA 2020
ME DA BULA VINAKA E NA GAUNA MAI MURI
Sa lutu ki na veimama, na levu ni ni marama kei ira na gone era
mate e na gauna ni vakasucu.
Sa lailai sobu na levu ni gone lalai era leqa e na vei yabaki. Oqo e
vu mai na levu ni gone era sa cula e na i cula ni gone.
E rawa na veisau oqo ni rawati na i naki ni MDG ka mai tosoya qo
na SDG ena kena usutu me kua ni dua e biu tu mai - me da toso
vata kece. Rawa ni so era biu tu i muri ke sega ni yacovi ira na
veiqaravi ni tabana ni bula kei na digidigi me ra bulabula vinaka.
Na MDG e vakalailaitaka na nodra mate dole na gone, nodra
mate na tina ena gauna ni vakasucu, na tauvi mate ni gacagaca
na (TB), tauvi HIV/AIDS, tauvi malaria kei na vei mate tale eso.
Ia na HIV/AIDS e se vakamatei ira vakalevu na tabagone mai
Aferika, levu ra sega ni rawa ni qaravi na mate qo ka toso tiko ga
na kedra i wiliwili e na veiyabaki.
E levu na veimate e so e vakavuna na dravudravua ni veivuvale ka
ra la’ki tini e na yalomalumalumu kei na yalodatuvu. Na mate sureti
e colacola levu e na veivuvale e vuravura. Na mate sureti e
vakamatei ira sivia na veimama ni mate e vuravura taucoko. E ra
vakayagataka na veimatanitu e milioni vaka milioni na dola me ra
qaravi kina na tauvi mate sureti.
Dina ni sa ra bula balavu na lewenivanua, ra sa vakalatilati tiko na
veimate eso. Ia na gadrevi na veqaravi ni tabana ni bula me lailai
sobu na mate vei ira na gone kei ira na marama vakasucu vou.
E rawa ni vakalailaitaki na mate dole mai na mate sureti ke vinaka
cake na misini ni veiqaravi, veisau na vakasaqa me vakayagataki
na waiwai se kasi ni sega ni kubou, levu cake na vuli me baleta na
rerevaki ni vakatavako.

13. 12
Me da cakacaka vata me valuti na veimate e da sotava. Me laurai
me levu cake na i lavo me vakayagataki ki na tabana ni bula,
vakavinakataki na qaravi ni benu ni vuvale, vakararawarataki na
veiqaravi nodra na vuniwai ka vakalailaitaki na benu ni cagi ca.
Dina ni sa so na veisau vinaka sa rawa ena noda bula na
lewenivanua, na veitauvi ni mate dewa rerevaki na COVID-19, e sa
vakataqara e dua na i colacola levu ki na noda matanitu. E milioni
na tamata e sa tauvi ira ka udolu vakaudolu ra sa mate kina. E sega
ni se laurai rawa e dua na wainimate me kena i wali. Me da na
vakanamata ga vua na Kalou Levu me na vukei keda e na gauna
ni mate dewa rerevaki qo. “Sa segai e na qaqa, se na kaukauwa,
e na Yaloqu ga, sa kaya ko Jiova ni lewe vuqa.” Sakaraia 4:6
NA VEIQARAVI ME VAKAYACORI
E sa laurai ni ra vakaleqai vakalevu na gone kei ira na marama e
na leqa ni tiko bulabula ka sega ni tu na i yau me tokoni kina na
leqa qo. Eso na veiqaravi e rawa ni vakayacori e na vanua ga da
tu kina me rawa ni vakavinakataka cake na nodra bula na gone
kei ira na marama tina:
• Vuli vei ira na lewenivanua me ra kila na bibi ni tiko bulabula kei
na qaravi ni benu e na nodra vuvale kei na i tikotiko
• Na lotu me tauyavutaka na veiqaravi vakavuniwai kei na na
tiko bulabula e na vanua e veiqaravi kina
• Tutaka kina matanitu na kena kauwaitaki na bibi ni nodra qaravi
ni bula na lewenivanua vakabibi na veiqaravi e na tabana ni
bula vei ira na tu e na taudaku ni koro ni cakacaka kei na
veikoro, na matanitu me vakarawarawataka na veiqaravi ni
tabana ni bula.
• Vakaciciva e so na veiqaravi e na loma ni tikotiko me ra samaka
na noda koro se i tikotiko kei na so na veiqaravi vei ira na
lewenikoro se lewenivanua
• Me so na veivosaki na retio me baleta na ulutaga ni bula vinaka
kei na tiko bulabula.

14. 13
• Veitalanoa/veivosaki/bose kei ira na marama me
vakavinakataki na i tuvaki ni tiko bulabula me vaka na kana
vakavinaka, na vakaukauwa yago kei na vakavinakataki ni
qaravi ni benu e na veivuvale.
• Me da kana vakavinaka ke da gadreva na bula vinaka. Me
laukana vakalevu na vuata kei na kakana draudrau,
vakalailaitaki na laukana ni kakana voli mai na sitoa vakalevu
na na kakana e tu kina na masima kei na kakana kamikamica
kei na suka. Me vakalailaitaki na kana waiwai se kana uro voli
mai na sitoa.
VAKARAUBUKA - 9 OKOTOVA 2020
TUVATUVA NI LOTU
NA MASUMASU
Me toka e dua na sova vuata, dua na joke wai kei na dua na sovu
se sanitiser me i sasabai kei na savasava me baleta na COVID-19.
SERE LEVU : 340 E da sa bula ne
MASU :
Veikidavaki :
Liuliu: Keda na veitokani ni Lotu Vakakarisito, oqo e dua tale na
siga sa solia wale tu mai vei keda na noda Kalou
Lewe ni lotu kece: Me da marau ka rekitaka.
Liuliu: E da soqoni e na nona I serau na Kalou. E da kila ni na liutaki
keda kina na Kalou e na noda lotu masuamsu qo.
Lewe ni lotu kece: Me da vakacaucataka ka rokova na Kalou

15. 14
Liuliu: Au marau me’u kidavaki kemuni kece e na Yaca ni noda
Turaga ko Jisu Karisito, ka me da mai duavata ena lotu masumasu
oqo.
SERE LEVU : 68 Au vakacaucautaka ga
Masu kei na Vakatutusa
Liuliu: Me da vakatutusa vua na noda Kalou, da vakatusa na noda
I valavala ca ka masuta ka kerea na nona veivosoti
Lewe ni lotu kece: Ni lomani au na Kalou me vaka na loloma ko ni
solia wale tu mai; ni lomani au ka vosota na noqu cakacala. Turaga
na Kalou ni vukei au me dua na i tekivu vou e lomaqu ka vukei au
me’u taukena na Yalo e dodonu. Emeni
Liuliu: Me da vakacaucautaka na Kalou Levu, na Tamada dau
loloma, ni a buli keda, marorori keda ka vakabulai keda tiko, e
lomani keda ena nona loloma tawayalani ka solia vei keda na
rarama me da kila ka raica na lagilagi ni Turaga Jisu Karisito.
Lewe ni lotu kece: Keimami vakalagilagi Kemuni na Kalou,
keimami kila ga ni o ni sa Kalou Levu duadua ga
Liuliu: Me da marau taka na loloma ni noda Kalou Jisu Karisito, dina
ni takena e levu na I yau ia vakadravudravuataki Koya me da mai
veimaliwai rawa kina
Lewe ni lotu kece: Keimami vakavinavinakataki kemuni na Kalou
ena nanomu ni loloma levu
Liuliu: Dina ni o ni a temaki vakalevu me vakataki keimami, a sega
ni laurai ni vei Kemuni e dua na I vakalava ca. A vakamuria vinaka
na lewa ni Turaga Tamana me yacova sara na Nodra mate e na
Kauvelatai
Lewe ni lotu kece: Ni vakabulai keimami
Liuliu: O Jisu veivakabulai vei ira na tauvimate, vakabulai ira na
curumi tevoro ka vunautaka na matanitu ni Kalou. A vorata na
batigaga ni mate ka dolava vei ira na vakabauta na Matanitu mai
Lomalagi. E na lesu main na Kalou me mai vakatulewa vei keda.

16. 15
Lewe ni lotu kece: Ni Kalou ni Qaqa, Kemuni na Karisito
Liuliu: Me da vakaraitaka na noda marau ni da duavata kei na
YaloTabu, na Dau Solia na bula, e da a sucu mai me da ciqomi na
noda sucu tale kina vuvale vaKalou. Sa noda I vakadiandina na
Kalou. Na Nona vuku e vakararamataki keda. E vakaukauwataki
keda na Kalou ka vakayacora e levu na ka vei keda veitalai mada
ga keda e vakavuna me da rawa ni vakayacora e levu na e da
sega ni kerea se vakasamataka taumada.
Lewe ni lotu kece: Keimami vakacerecerei Kemuni, na Yalo Tabu
Liuliu: Na Masu ni Turaga
SERE : SERE CIRI
VULI VOLA TABU
Tikini VolaTabu: Luke 8: 40-56; Marika 6: 53-56
E ra kau mai na tauvimate vei Jisu, ra tara na bele ni nona I sulu ka
ra sa vakabulai kece.
VAKASAMATAKI
Na veivakabulai e tiki levu ni veiqaravi nei Jisu. E dau kauwaitaka
ira na tauvimate. E ra kila na lewenivanua na nona dau yalo
rawarawa me veivakabulai. E ra kau yanii na tauvimate ki na
vanua ga e lako se tiko kina o Jisu, me ra vakabulai.
Na vanua ga e lako kina o Jisu, na veikoro se na tauni, ra kau mai
na tauvimate me ra kerea na Nona veivakabulai. E ra kerea me ra
tara ga na tutu ni nona I sulu ka ra sa vakabulai. Na nodra
vakabauta ga a vakabulai ira na tauvimate kei ira na lewenivanua.
E veivakabulai o JIsu ke tarai ira na tauvimate se o ira na taivimate
ra tara na non ai sulu. Na Kalou e sega ni cavuta na vosa na ‘sega’
vua e dua e via bula ia me ra lako mai e na noda vakabauta. E ra
sa vakabulai sa rag a na gaina ya.
Na Maciu: 8:5-13, na liuliu ni sotia a vakaraitaka na nona
vakabauta taucoko vei Jisu. E kaya ni sega ni sega ni veiraurau me

17. 16
lako mai o Jisu I nona vale, ia me vosa ga vua na nona
dauniveiqaravi ni na vakabulai kina o koya. Na i liuliu ni sotia qo e
liutaka e 100 na sotia ka ra vakarorogo vua, E vakatautauvata taka
na kaukauwa nei Jisu ni lewai ira na tevoro ni na dua ga na vosa
mai vei Jisu e na vakabula na nona dau veiqaravi. A kauwai ka
marautaka o isu na vakabauta e tu vua na sega ni kai Isireli qo. Ka
kaya ni se bera sara ga ni raica I Isireli taucoko e dua na vakabauta
titobu vaka qo.
Na Luke 8: 20 e talanoataki kina na marama ka turumi dra balavu
me 12 na yabaki, a sega ni usuraki koya yani me yacova yani na
Turaga ia a lako mai dakuna ka tarai koya yani. A vosavosa I
yalona na marama qo ka kaya’ Keu tara mada hga na nona I sulu,
au na vakabulai”. A kaya vua o Jisu, “Luvequ yalewa, vakacegu,
sa vakabulai iko na nomu vakabauta”. E vunau voli o Jisu e na
veikoro, tauni se vale ni soro, ka veivakabulai vei ira na tauvimate
(Maciu 9: 35)
VOSA : me sureti e dua e mai na tabana ni bula me vosa ena tiko
bulabula kei na bula sautu
VEIVOSAKI VAKA MATA I LAWALAWA (Ni oti na Vosa)
(Sera, Pirisila, Ruci)
 Na cava sa vakaitavi kina na Lotu me vakavinakataka na
veiqaravi ni tabana ni bula ena noda vanua?
 Me veivosakitaki na veiqaravi ni tabana ni bula ena nonumi i
tikotiko
 Me veitalanoataki e so na nodra sasaga se veiqaravi na
marama me rawati kina na vakatutu ni SDG3
 E da rawa ni da veivakabulai vakacava ke tiko se sega na
veiqaravi ni lewenivanua?
NA KACI ME DA CAKACAKA VATA
Liuliu: Wilika mada na nodra ripote na vei mata-lawalawani
veivosaki nbaleta a taro e toka e cake
Au sureti kemuni yadua moni yalataki kemuni mo ni
vakavinakataka na I tuvaki ni nomuni dui bula kei na nodra tiko
bulabula o ira nit u veivolekati.

18. 17
Dua mada na cegu me vakasamataki na vosa nei Liuliu
Liuliu: O yalalataka ni o na vakavinakataka na nonu bula yadua?
Lewe ni lotu kece: Au na tovolea me’u na taura na I vakarau mei
bulabula vinaka kina
Liuliu: O na yalataka mo tokona na veiqaravi me ra bulabula kina
o ira ni tiko veitikivi?
Lewe ni lotu kece: Au na tokona na veiqaravi raraba me rawa kina
na tiko bulabula kei na bula sautu
VEIMASULAKI
 Me da vakavinavinaka vua na Kalou ena veisau sa rawati ena
ruku ni SDG 3 me vaka na toso cake ni balivu ni bula,
vakalailaitakina nodra mate na gone kei ira na marama
vakasucu vou, kei na tosoi sobu ni lega main a mate dewa eso.
 Me da masulaki ira na cakacaka vakaveiqaravi ena noda
valenibula kei ira ra veiqaravi me vakavinakataki na bula raba
ena nona veitikotiko.
 Me da masulaki ira e ra vakaleqai e na mate levu na
COVID_19. O ira era tauvimate se tarai ira na revurevu ni mate
dewa qo.
 Me da masulaki ira na veivuvale a leqa e dua na wekadra e
na mate qo kei ira e vakaqara tiko na i wali ni mate qo.
 Me da masulaki ira na lewe i vuravura me ra sabaya ka rawata
na bula vinaka main a mate qo
 Sa vakayagataka na Kalou na mate dewa qo me na veisautaki
keda. E na Same 119: 17, sa dua na rai vou e da sa sotava. Na
lewe i vuravura kece e ra sa vakasaqara na i sau ni taro baleta
na mate qo, kauta tani na nuiqawaqawa ka solia na eso na i
vakadei ni yalo.

19. 18
 Turaga Tamada na Kalou, Keimami vakavinakavinakataka na
nonumi loloma soli wale kei na veivakalougatataki ni Yalo Tabu.
Ni tiko vata kei keimami Turaga na Kalou. Na ligamuni
kaukauwa me tagomaki keimami, me kauta mai na yalodei vei
keimami, vei ira na neimami vuvale kei na neimani I lala.
 Turaga na Kalou, ni wasea vakatautauvata na nomuni loloma
vei keimami kece na lewenivanua. Keimami masuta na nomuni
loloma VaKalou me tiko e lomai kemami kei na neimami
matavuvale. Keimami masu e na yaca ni Turaga o Jisu. EMENI
MASU NI WORLD FEDERATION OF METHODIST WOMEN
Kalou ni veibuli, ena lomani nomuni loloma levu, qaravi mai vua na
luvemuni o Jisu, a bolei mai vua na Yalo Tabu, keimami tu qo e
vuravura me keimami kauta mai na veisaututaki kei na yalo dina,
na duavata me kauta na loloma kei na yalo dei vei ira ece na
lewenivanua.
Sa keimami namaka na neimami bula me taba ni Vunikau Ni Bula,
me Vuataka na duavata kei na veilomani. Keimami vakacabora
na neimami veivakalagilagi kei na vakavinavinaka vua na Turaga
Dauveivakabulai Jisu Karisito. Emeni.
(vola na WFMW Executive Members 1986-91)
SOLI kei na Masulaki ni soli
Na soli me na vukea na qaravi ni tavi me tokoni na veikilai kei na
Kalou. Na soli e na vukea na veiqaravi ni WFMW ka me vakau vua
na Dauniyau ni soqosoqo
SERE NI SUKA:
SERE LEVU: 26 Voleka tu na vuniwai
MASU KEI NA MASU NI VEIVAKALOUGATATAKI
(Vakarautaka o Rev Jemimam Amanor, na Peresitedi ni WFMW e
na Ra kei Aferika)